Главная страница Случайная страница
Разделы сайта
АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника
Аллаһтан басқаға пана тілеп жалбарыну (сиыну) көпқұдайшылық екені туралы
|
|
«Ә л-Жинн» сү ресі, 6-аят:
و َ أ َ ن ّ َ ه ُ ك َ ا ن َ ر ِ ج َ ا ل ٌ م ِ ن َ ا ل إ ن ْ س ِ ي َ ع ُ و ذ ُ و ن َ ب ِ ر ِ ج َ ا ل ٍ م ِ ن َ ا ل ْ ج ِ ن ِ ّ ف َ ز َ ا د ُ و ه ُ م ْ ر َ ه َ ق ً ا (٦)
«Шынында, адамдардан кейбір ерлер жындардың кейбір ерлеріне сиынатын еді, бірақ олар (жындардың) менменсінуін (немесе адамдардың қ орқ ынышын) арттыратын». [8]
Тараудың «Бірқ ұ дайшылық кітабына» сә йкестілігі:
Бұ л тарауда Аллаһ тан басқ ағ а пана тілеп жалбарынудың таухидке қ айшы келетін кө пқ ұ дайшылық тың бірі тү рі екенінің тү сіндірмесі бар. Ә рі мұ ндағ ы мақ сат адамдардың осыдан сақ тануы жә не аулақ болуында.
Бұ л аятта Аллаһ Тағ ала иман келтірген жындар туралы баяндады. Оларғ а Мухаммадтың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) діні айқ ын болғ ан кезде, олар оғ ан иман келтірді. Олар сондай-ақ адамдардың жындарғ а қ атысты жасап жү рген Аллаһ тан басқ ағ а пана тілеп жалбарынуғ а жататын кө пқ ұ дайшылығ ы туралы баяндап берді.
Аяттан алынатын пайдалар:
1. Аятта Аллаһ тан басқ ағ а пана тілеп жалбарыну кө пқ ұ дайшылық болып табылатынына нұ сқ ау бар. Ө йткені Аллаһ Тағ ала иман келтірген жындардың: «Ол (Қ ұ ран) тура жолғ а салады, ә рі біз оғ ан иман келтірдік, жә не Раббымызғ а серік қ оспаймыз», - деген сө здерін баяндады («ә л-Жинн» сү ресі, 2-аят). Сондай-ақ олардың жазғ ырумен: «Шынында, адамдардан кейбір ерлер жындардың кейбір ерлеріне сиынатын еді, бірақ олар олардың менменсінуін (қ орқ ынышын) арттыратын», - дегендерін де («ә л-Жинн» сү ресі, 6-аят).
2. Аятта Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) адамдарғ а да, жындарғ а да жіберілгеніне нұ сқ ау бар.
3. Аятта Аллаһ тан басқ ағ а пана тілеп жалбарыну қ орқ ыныш пен ә лсіздікке алып келетініне нұ сқ ау бар.
4. Аятта Аллаһ қ а пана тілеп жалбарыну кү ш пен қ ауіпсіздікке алып келетініне нұ сқ ау бар.
------------------------------------------------------------------------------------------------
Хаулә бинт Хаким Аллаһ Елшісінің (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) былай деп айтқ анын естігені туралы жеткізілген: «Кімде-кім ә лдебір жерде тоқ тап: «Аллаһ тың кемел сө здеріне жаратқ ан мақ ұ лық тарының кесірінен сиынамын!»– деп айтса, ол осы жерде болғ анғ а дейін оғ ан ешқ андай зиян тимейді» (Муслим 2708, ә т-Тирмизи 3433, Ибн Мә жаһ 3547, Ахмад «Муснадта» 309, 388/6).
Хаулә бинт Хаким – Хаким ибн Умайя ә с-Сә лә мидің қ ызы, Усман ибн Мазғ унның ә йелі (Аллаһ оларғ а разы болсын). Ол салиқ алы жә не қ адірлі ә йел болғ ан.
Бұ л хадисте қ ұ рамында кө пқ ұ дайшылығ ы бар жә не кө пқ ұ дайшылдар қ олданғ ан пана тілеудің (сиынудың) орнына шариғ атта рұ қ сат етілген пана тілеп жалбарынуғ а (сиынуғ а) нұ сқ ау бар.
Хадистен алынатын пайдалар:
1. Хадисте пана тілеп жалбарыну (сиыну) қ ұ лшылық -ғ ибадат екеніне нұ сқ ау бар.
2. Хадисте Аллаһ қ а, Оның есімдеріне немесе сипаттарына пана тілеп жалбарыну (сиыну) заң ды екеніне нұ сқ ау бар.
3. Хадисте Аллаһ тың сө здері жаратылғ ан мақ ұ лық емес ееніне нұ сқ ау бар, ө йткені Аллаһ Тағ ала бізге Ө зінің сө здеріне кө мек тілеп жү гінуді бұ йырды. Ал жаратылыстардың қ айсыбіріне болса да пана тілеп жалбарыну, бұ л туралы жоғ арыда айтылғ андай, кө пқ ұ дайшылық болып табылады. Ә рі осыда Аллаһ Тағ аланың сө здері жаратылмағ ан екеніне нұ сқ ау бар.
4. Хадисте осы дұ ғ аның, ол осыншалық ты қ ысқ а болса да, артық шылығ ына нұ сқ ау бар.
5. Хадисте бү кіл жаратылыстардың тағ дыры Аллаһ Тағ аланың Қ олында екеніне нұ сқ ау бар.
------------------------------------------------------------------------------------------------
ОН ТӨ РТІНШІ ТАРАУ:
Қ ұ тқ аруды Аллаһ тан емес (ө згеден) тілеу немесе Аллаһ тан басқ ағ а дұ ғ а етіп жалбарыну кө пқ ұ дайшылық болып табылады
«Юнус» сү ресі, 106-аят:
و َ ل ا ت َ د ْ ع ُ م ِ ن ْ د ُ و ن ِ ا ل ل ّ َ ه ِ م َ ا ل ا ي َ ن ْ ف َ ع ُ ك َ و َ ل ا ي َ ض ُ ر ّ ُ ك َ ف َ إ ِ ن ْ ف َ ع َ ل ْ ت َ ف َ إ ِ ن ّ َ ك َ إ ِ ذ ً ا م ِ ن َ ا ل ظ ّ َ ا ل ِ م ِ ي ن َ (١ ٠ ٦)
«Ә рі Аллаһ тан ө зге сағ ан пайда да, зиян да келтіре алмайтын нә рселерге жалбарынба. Ал егер (осыны) істесең, онда кү діксіз залымдардан боласың».
Тараудың «Бірқ ұ дайшылық кітабына» сә йкестілігі:
Бұ л тарауда шейх бірқ ұ дайшылық қ а қ айшы келетін кө пқ ұ дайшылық тың тү рлерін, нақ ты айтқ анда адамның қ иын-қ ыстау жағ дай кезінде Аллаһ тан басқ ағ а пана тілеп сиынуын немесе Одан басқ ағ а жалбарынуын атап ө теді.
Аяттан алынатын пайдалар:
1. Аятта Аллаһ тан басқ ағ а дұ ғ а етіп жалбарыну ү лкен кө пқ ұ дайшылық екеніне нұ сқ алады.
2. Аятта тіпті адамдардың ең ізгісі болғ ан Пайғ амбардың ө зі де (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) Аллаһ тан басқ ағ а дұ ғ а етіп жалбарынса, залымғ а, яғ ни кө пқ ұ дайшылғ а айналатыны туралы ескертілгеніне нұ сқ ау бар. Ал басқ алар туралы не айтуғ а болады!
3. Аятта кө пқ ұ дайшылдардың қ ұ дайларының дә рменсіз екеніне жә не оларғ а қ ұ лшылық етудің негізсіз екеніне нұ сқ алады.
------------------------------------------------------------------------------------------------
«Юнус» сү ресі, 107-аят:
و َ إ ِ ن ْ ي َ م ْ س َ س ْ ك َ ا ل ل ّ َ ه ُ ب ِ ض ُ ر ّ ٍ ف َ ل ا ك َ ا ش ِ ف َ ل َ ه ُ إ ِ ل ا ه ُ و َ و َ إ ِ ن ْ ي ُ ر ِ د ْ ك َ ب ِ خ َ ي ْ ر ٍ ف َ ل ا ر َ ا د ّ َ ل ِ ف َ ض ْ ل ِ ه ِ ي ُ ص ِ ي ب ُ ب ِ ه ِ م َ ن ْ ي َ ش َ ا ء ُ م ِ ن ْ ع ِ ب َ ا د ِ ه ِ و َ ه ُ و َ ا ل ْ غ َ ف ُ و ر ُ ا ل ر ّ َ ح ِ ي م ُ (١ ٠ ٧)
Мухаммад,) егер Аллаһ сағ ан бір зиян жеткізсе, сонда оны Аллаһ тан басқ а айық тырушы жоқ. Ал егер Ол сағ ан бір жақ сылық қ аласа, оның кең шілігін тойтарушы жоқ. Ол оны қ ұ лдарынан қ алағ ан кісісіне береді. Ол ө те Жарылқ аушы, ерекше Мейірімді».
Бұ л аятта тек Аллаһ Тағ ала ғ ана қ ұ лшылық қ а лайық ты екеніне, сондай-ақ жалғ ыз Ол ғ ана дұ ғ а етіп жалбарынуғ а лайық ты екеніне, ә рі Одан басқ а біреуге дұ ғ а етіп жү гіну кө пқ ұ дайшылық екеніне нұ сқ ау бар, ө йткені Одан басқ а ешкім пайда да, зиян да келтіру қ ұ діретіне ие емес.
Аяттан алынатын пайдалар:
1. Аятта тек жалғ ыз Аллаһ Тағ ала ғ ана қ ұ лшылық қ а лайық ты екеніне ә рі тек жалғ ыз Ол ғ ана Оғ ан дұ ғ а етіп жалбарынуғ а лайық ты екеніне, яғ ни қ ұ лшылық тағ ы таухидке (таухид ә л-улуһ ия) нұ сқ ау бар. Ө йткені Ол Ө зінің раббылығ ында Жалғ ыз, тек Ол ғ ана басқ арады, Ол ғ ана ө лтіреді жә не Ол ғ ана тірілтеді.
2. Аятта Аллаһ Тағ аладан басқ а ә лдебіреуге дұ ғ а етіп жү гіну негізсіз екеніне нұ сқ ау бар, ө йткені адамдардың Одан басқ а жалбарынғ андары ө здеріне жалбарынатындарғ а пайда да келтіре алмайды, олардан зиянды да тойтара алмайды.
3. Аятта Аллаһ қ а «қ алау» сипаты тә н екеніне нұ сқ ау бар, ә рі Оның бұ л сипаты Қ асиетті ә рі Пә к болғ ан Оның ұ лылығ ына сай.
4. Аятта Пә к ә рі Қ асиетті Аллаһ қ а Оның ұ лылығ ына сай «кешірім» жә не «рахым» сипаттары тә н екеніне нұ сқ ау бар.
------------------------------------------------------------------------------------------------
«Ә л-Анкабут» сү ресі, 17-аят:
إ ِ ن ّ َ م َ ا ت َ ع ْ ب ُ د ُ و ن َ م ِ ن ْ د ُ و ن ِ ا ل ل ّ َ ه ِ أ َ و ْ ث َ ا ن ً ا و َ ت َ خ ْ ل ُ ق ُ و ن َ إ ِ ف ْ ك ً ا إ ِ ن ّ َ ا ل ّ َ ذ ِ ي ن َ ت َ ع ْ ب ُ د ُ و ن َ م ِ ن ْ د ُ و ن ِ ا ل ل ّ َ ه ِ ل ا ي َ م ْ ل ِ ك ُ و ن َ ل َ ك ُ م ْ ر ِ ز ْ ق ً ا ف َ ا ب ْ ت َ غ ُ و ا ع ِ ن ْ د َ ا ل ل ّ َ ه ِ ا ل ر ِ ّ ز ْ ق َ و َ ا ع ْ ب ُ د ُ و ه ُ و َ ا ش ْ ك ُ ر ُ و ا ل َ ه ُ إ ِ ل َ ي ْ ه ِ ت ُ ر ْ ج َ ع ُ و ن َ (١ ٧)
«Сендер Аллаһ тан ө зге пұ ттарғ а қ ұ лшылық етесің дер ә рі ойдан шығ арып ө тірік айтасың дар. Расында, Аллаһ тан ө зге табынғ андарың сендерге ризық бере алмайды. Ендеше, ризық ты Аллаһ тың қ асынан іздең дер. Оғ ан қ ұ лшылық жасаң дар ә рі Оғ ан шү кір етің дер. Оғ ан қ айтарыласың дар».
Бұ л аятта жалғ ыз Аллаһ қ а ғ ана қ ұ лшылық етудің міндетті екеніне ә рі тек жалғ ыз Оғ ан ғ ана дұ ғ а етіп жалбарыну керек екеніне нұ сқ ау бар, аса Жоғ ары Оғ ан мадақ тар болсын. Онда сондай-ақ Аллаһ тан басқ а біреулерге қ ұ лшылық ететін кө пқ ұ дайшылдарды теріске шығ ару бар.
Аяттан алынатын пайдалар:
1. Аятта жалғ ыз Аллаһ Тағ алағ а ғ ана дұ ғ а етіп жалбарынудың жә не ризық ты тек жалғ ыз Одан ғ ана сұ раудың міндетті екеніне нұ сқ ау бар.
2. Аятта қ ұ лшылық тың барлық тү рлері тек жалғ ыз Аллаһ Тағ алағ а ғ ана арналуы қ ажет екеніне нұ сқ ау бар.
3. Аятта Аллаһ тың берген нығ меттері ү шін Оғ ан шү кіршілік етудің міндетті екеніне нұ сқ ау бар.
4. Аятта қ айта тірілу жә не жаза-сый болатынына нұ сқ ау бар.
5. Аятта пенденің Аллаһ Тағ аладан ризық сұ рауы мен осы орайда табыс табуғ а ә рі Аллаһ Тағ алағ а қ ұ лшылық етуге шығ уының арасында қ айшылық жоқ екеніне нұ сқ ау бар. Ө йткені Ислам ө зіне бұ л дү ниенің де, Ақ ыреттің де игіліктерін қ амтығ ан.
------------------------------------------------------------------------------------------------
«Ә л-Ә хқ аф» сү ресі, 5-6 аяттар:
و َ م َ ن ْ أ َ ض َ ل ّ ُ م ِ م ّ َ ن ْ ي َ د ْ ع ُ و م ِ ن ْ د ُ و ن ِ ا ل ل ّ َ ه ِ م َ ن ْ ل ا ي َ س ْ ت َ ج ِ ي ب ُ ل َ ه ُ إ ِ ل َ ى ي َ و ْ م ِ ا ل ْ ق ِ ي َ ا م َ ة ِ و َ ه ُ م ْ ع َ ن ْ د ُ ع َ ا ئ ِ ه ِ م ْ غ َ ا ف ِ ل ُ و ن َ (٥)و َ إ ِ ذ َ ا ح ُ ش ِ ر َ ا ل ن ّ َ ا س ُ ك َ ا ن ُ و ا ل َ ه ُ م ْ أ َ ع ْ د َ ا ء ً و َ ك َ ا ن ُ و ا ب ِ ع ِ ب َ ا د َ ت ِ ه ِ م ْ ك َ ا ف ِ ر ِ ي ن َ (٦)
«Аллаһ тан ө зге Қ ияметке дейін ө здеріне жауап бере алмайтындарғ а дұ ғ а етіп жалбарынғ андардан кім залымырақ? Ә рине, табынғ андары олардың жалбарынуларынан хабарсыз. Адамдар жиналғ ан кезде, оларғ а табынғ андары дұ шпан болып, олардың ө здеріне қ ұ лшылық қ ылғ андарынан бас тартады» («ә л-Ә хқ аф» сү ресі, 5-6 аяттар).
Бұ л екі аяттарда Аллаһ тан ө згеге дұ ғ а етіп жалбарындардың ү кімі – олар адасқ андардың ішіндегі ең адасқ андары болып табылатынына, сондай-ақ дұ ғ а қ ұ лшылық болып табылатынына, ә рі кім Аллаһ тан басқ ағ а дұ ғ а етсе, сол мү шрик болып табылатынына нұ сқ ау бар.
Осы екі аяттан алынатын пайдалар:
1. Аяттарда дұ ғ а қ ұ лшылық болып табылатынына, ә рі кім Аллаһ тан басқ ағ а дұ ғ а етіп жалбарынса, сол ү лкен кө пқ ұ дайшылық жасайтынына нұ сқ ау бар.
2. Аяттарда Аллаһ тан басқ ағ а дұ ғ а етіп жалбарынушы бұ л дү ниеде де, Ақ ыретте де бақ ытсыздық қ а шалдығ атынына нұ сқ ау бар.
3. Аяттарда кө пқ ұ дайшылық ең ү лкен адасушылық болып табылатынына нұ сқ ау бар.
4. Аяттарда адамдарды қ айта тірілтіп, олардың сый-жазасын беру орын алатынына нұ сқ ау бар.
5. Аяттарда адамдар дұ ғ а етіп жалбарынатын пұ ттар, мү шриктердің ө тірік ойлап шығ арғ андарына қ айшы, оларды естімейтініне жә не оларғ а жауап бермейтініне нұ сқ ау бар.
6. Аяттарда жалғ ыз Аллаһ Тағ алағ а қ ұ лшылық етуде бұ л дү ниенің де, Ақ ыреттің де бү кіл жақ сылығ ы қ амтылғ андығ ына нұ сқ ау бар.
-------------------------------------------------------------------------------------
«Ә н-Нә мл» сү ресі, 62-аят:
أ َ م ّ َ ن ْ ي ُ ج ِ ي ب ُ ا ل ْ م ُ ض ْ ط َ ر ّ َ إ ِ ذ َ ا د َ ع َ ا ه ُ و َ ي َ ك ْ ش ِ ف ُ ا ل س ّ ُ و ء َ و َ ي َ ج ْ ع َ ل ُ ك ُ م ْ خ ُ ل َ ف َ ا ء َ ا ل أ ر ْ ض ِ أ َ إ ِ ل َ ه ٌ م َ ع َ ا ل ل ّ َ ه ِ ق َ ل ِ ي ل ا م َ ا ت َ ذ َ ك ّ َ ر ُ و ن َ (٦ ٢)
«Немесе қ иналғ андар Ө зіне жалбарынғ анда, қ абыл етіп, қ иыншылық ты айық тыратын жә не сендерді жер жү зіне орынбасар ететін кім? Аллаһ пен бірге басқ а қ ұ дай бар ма? Ө те аз тү сінесің дер» («ә н-Нә мл» сү ресі, 62-аят).
Бұ л аятта қ иын-қ ыстау жағ дайларда Қ асиетті ә рі Пә к Аллаһ Тағ аладан басқ а біреуге пана тілеп сиынудың негізсіз екеніне нұ сқ ау бар, ө йткені ө лтіруші жә не тірілтушіден басқ а ешкім адамды қ орғ ай да алмайды, ә рі одан оның басына тү скен жамандық тарды тойтара да алмайды, ал ол – Аллаһ Тағ ала.
Аяттан алынатын пайдалар:
1. Аятта қ айғ ы-қ асірет, бақ ытсыздық немесе қ иын-қ ыстау кездерінде Аллаһ тан басқ адан тек Аллаһ Тағ ала ғ ана беруге қ ұ діретті болғ ан кө мекті сұ раудың негізсіз екеніне нұ сқ ау бар.
2. Аятта кө пқ ұ дайшыл-мү шриктер таухид ә р-рубубияны, Аллаһ барлық нә рсені басқ аратынын мойындайтынына, бірақ бұ л оларды Исламғ а кіргізбейтініне нұ сқ ау бар.
3. Аятта жалғ ыз Аллаһ қ ана қ ұ лшылық қ а лайық ты екенінің («таухид ә л-улуһ ия») дә лелі жалғ ыз Аллаһ қ ана бү кіл болмысты басқ аратыны, жалғ ыз Ол ғ ана Жаратушы екені, жалғ ыз Ол ғ ана ө лтіретіні жә не тірілтетіні (яғ ни «таухид ә р-рубубия») болып табылатынына нұ сқ ау бар.
4. Аятта кө пқ ұ дайшылдарғ а дә лел ретінде олардың келісетін нә рселерін келіспейтін нә рселеріне қ арсы келтіру керек екеніне нұ сқ ау бар.
--------------------------------------------------------------------------------------------
Ә т-Табарани Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) кезінде мү миндерге зиян тигізетін екіжү зді ө мір сү ргені туралы жеткізген. Сонда олардың біреуі: «Келің дер, бұ л екіжү здіге қ арсы Аллаһ тың Елшісіне (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) кө мек сұ рап жү гінейік», - деді. Ал Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын): «Расында, кө мекті менен емес, Аллаһ тан сұ рау керек», - деп айтты(ә т-Табарани, ә л-Хайсами ө зінің «Зауаид» жинағ ында 159/10, хадис сенімді емес, бірақ мағ ынасы сенімді).
Имам ә т-Табарани Сулейман ибн Ахмад – хафиз, ү ш ү лкен жинақ тың авторы.
Бұ л хадисте Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) адамдардың Аллаһ тан басқ а біреуге кө мек тілеп сиынуын сө ккен.
Хадистен алынатын пайдалар:
1. Хадисте қ иын-қ ыстау кезде Пайғ амбарғ а (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын), ал басқ ағ а – тіпті, кө мек тілеп сиынуғ а тыйым салынғ андығ ына нұ сқ ау бар.
2. Хадисте дұ рыс сө здер қ олдану жә не бірқ ұ дайшылық ты қ орғ ау керектігіне нұ сқ ау бар.
3. Хадисте кө пқ ұ дайшылық қ а алып баратын барлық жолдарды жабу қ ажет екеніне нұ сқ ау бар.
4. Хадисте басқ а тү скен бақ ытсыздық тарғ а тек Аллаһ ү шін ғ ана сабыр мен тө зім таныту қ ажет екеніне нұ сқ ау бар.
5. Хадисте екіжү зділікті сө гу бар.
6. Хадисте мү миндерге зиян тигізуге тыйым салынғ андығ ына, ө йткені бұ л екіжү зділердің амалдарына жататынына нұ сқ ау бар.
------------------------------------------------------------------------------------------------
ОН БЕСІНШІ ТАРАУ:
Аллаһ Тағ аланың:
أ َ ي ُ ش ْ ر ِ ك ُ و ن َ م َ ا ل ا ي َ خ ْ ل ُ ق ُ ش َ ي ْ ئ ً ا و َ ه ُ م ْ ي ُ خ ْ ل َ ق ُ و ن َ (١ ٩ ١)و َ ل ا ي َ س ْ ت َ ط ِ ي ع ُ و ن َ ل َ ه ُ م ْ ن َ ص ْ ر ً ا و َ ل ا أ َ ن ْ ف ُ س َ ه ُ م ْ ي َ ن ْ ص ُ ر ُ و ن َ (١ ٩ ٢)
«Олар еш нә рсені жаратпағ ан, ө здері жаратылғ ан нә рсені Аллаһ қ а серік қ осады ма? (Аллаһ қ а серік қ осқ ан нә рселері) оларғ а жә рдем ете алмайды, ә рі тіпті ө здеріне де жә рдем ете алмайды» («ә л-Ә ғ раф» сү ресі, 191-192 аяттар), - деген сө здері туралы.
Тараудың «Бірқ ұ дайшылық кітабына» сә йкестілігі:
Автор, Аллаһ оны рахымына бө лесін, бұ л тарауда кө пқ ұ дайшылық тың негізсіз екендігіне дә лелдер келтіріп, Аллаһ тан басқ а дұ ғ а етіп жалбарынатын нә рселердің жағ дайына нұ сқ айды. Ә рі осыда бірқ ұ дайшылық тың даусыз дә лелдер арқ ылы растауы бар.
Аяттан алынатын пайдалар:
1. Аятта кө пқ ұ дайшылық тың ө з негізінде негізсіз екеніне нұ сқ ау бар, ө йткені кө пқ ұ дайшылық – бұ л жаратылғ ан ә рі сондық тан да дә рменсіз нә рсеге қ ұ лшылық ету.
2. Аятта қ ұ лшылық қ а лайық ты тек Жаратушы екеніне нұ сқ ау бар.
3. Аятта таухид ә р-рубубия арқ ылы таухид ә л-улуһ ияғ а нұ сқ алады.
4. Аятта ақ иқ ат жең іске жетіп, ө тірік қ ор болуы ү шін кө пқ ұ дайшыл-мү шриктермен айтысу заң ды екеніне нұ сқ ау бар.
------------------------------------------------------------------------------------------------
«Ә л-Фатир» сү ресі, 13-14 аяттар:
ل َ ه ُ ا ل ْ م ُ ل ْ ك ُ و َ ا ل ّ َ ذ ِ ي ن َ ت َ د ْ ع ُ و ن َ م ِ ن ْ د ُ و ن ِ ه ِ م َ ا ي َ م ْ ل ِ ك ُ و ن َ م ِ ن ْ ق ِ ط ْ م ِ ي ر ٍ (١ ٣)إ ِ ن ْ ت َ د ْ ع ُ و ه ُ م ْ ل ا ي َ س ْ م َ ع ُ و ا د ُ ع َ ا ء َ ك ُ م ْ و َ ل َ و ْ س َ م ِ ع ُ و ا م َ ا ا س ْ ت َ ج َ ا ب ُ و ا ل َ ك ُ م ْ و َ ي َ و ْ م َ ا ل ْ ق ِ ي َ ا م َ ة ِ ي َ ك ْ ف ُ ر ُ و ن َ ب ِ ش ِ ر ْ ك ِ ك ُ م ْ و َ ل ا ي ُ ن َ ب ِ ّ ئ ُ ك َ م ِ ث ْ ل ُ خ َ ب ِ ي ر ٍ (١ ٤)
Бү кіл) Иелік Оғ ан тә н. Одан ө зге табынғ андарың бір ұ рық қ абығ ына да ие емес. Егер оларғ а жалбарынсаң дар, дауыстарың ды естімейді. Ал естіген жағ дайда да, сендерге жауап қ айтара алмайтын еді. Сондай-ақ Қ иямет Кү ні олар сендердің қ ұ лшылық тарың ды тә рк етеді. Толық Хабардар Аллаһ тай сағ ан ешкім хабарламайды».
Бұ л аятта кө пқ ұ дайшылық тың негізсіз екеніне нақ ты, айқ ын жә не даусыз дә лел жә не кө пқ ұ дайшылдарды теріске шығ ару бар.
Аяттан алынатын пайдалар:
1. Аятта кө пқ ұ дайшылық тың негізсіз екеніне бірмағ ыналы дә йек пен даусыз дә лелдер бар.
2. Аятта кө мек тілеу нысаны соларғ а сә йкес болуы қ ажетті шарттар келтіріліп, тү сіндіріледі, ал бұ лар:
а) ол ө зінен сұ ралып жатқ ан нә рсеге ие болуы;
ә) ол ө зіне дұ ғ а етіп жалбарынып жатқ андарды естуі;
б) ол ө зіне дұ ғ а етіп жалбарынғ анғ а жауап беру қ ұ діретіне ие болуы.
3. Аятта ақ ида ой-тұ жырымдарғ а, жорамалдарғ а немесе соқ ыр ілесуге емес, керісінше, дә лелдер мен мығ ым сенімге қ ұ рылуы қ ажет екеніне нұ сқ ау бар.
4. Аятта Аллаһ Тағ ала барлық істің соң ы туралы білетініне нұ сқ ау бар.
------------------------------------------------------------------------------------------------
Ә л-Бухаридің «Сахихында» Ә настың (Аллаһ оғ ан разы болсын) былай дегені жеткізіледі: ”Ухуд шайқ асында Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) беті тілініп, тісі сынғ анда, ол: «Ө зінің пайғ амбарын жарақ аттағ ан халық қ алай жетістікке жетпек?» - депайтқ ан болатын. Ә рі сол кезде:
ل َ ي ْ س َ ل َ ك َ م ِ ن َ ا ل أ م ْ ر ِ ش َ ي ْ ء ٌ
«Ешбір іс сенің еркің де емес» («Ә ли-Имран» сү ресі, 128-аят), - деп уахи етілді” («Сахих» ә л-Бухари 772, орысша нұ сқ асында 4068).
Бұ л аятта Аллаһ қ а ізгілерді немесе ә лдебір ә улиелерді серік қ осу тү рінде жасалатын кө пқ ұ дайшылық тың негізсіз екеніне нұ сқ ау бар. Егер тіпті Аллаһ Елшісінің ө зі (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) ө зін-ө зі кө пқ ұ дайшылдардың тигізген зиянынан қ орғ ай алмағ ан болса, яғ ни бұ л оның билігінде болмағ ан болса, онда бұ ның ү кімі басқ а кез-келгенге тіптен кү шіне ие.
Хадис пен аяттан алынатын пайдалар:
1. Хадис пен аятта Аллаһ қ а ізгілер мен ә улиелер серік қ осылатын тү рде жасалатын кө пқ ұ дайшылық тың негізсіз екеніне нұ сқ ау бар. Ә рі егер тіпті Пайғ амбардың ө зі де (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) ө зіне пайда келтіру не ө зінен зиянды тойтару қ ұ діретіне ие болмағ ан болса, онда басқ а біреу тіпті де бұ ғ ан ие емес.
2. Хадис пен аятта пайғ амбарлармен де (оларғ а Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) ауру жә не сынақ тар орын алғ анына нұ сқ ау бар.
3. Хадис пен аятта Аллаһ Тағ алағ а қ ұ лшылық етуде ық ыластың міндетті екеніне нұ сқ ау бар, ө йткені барлық нә рсе жалғ ыз Оның иелігінде.
4. Хадис пен аятта Аллаһ қ а шақ ыру жолында басқ а тү сетін ұ намсыз нә рселер мен қ айғ ы-қ асіреттерге Аллаһ ү шін сабыр ету міндетті екеніне нұ сқ ау бар.
5. Хадис пен аятта адам қ андай кү нә лар жасағ ан болса да, оғ ан Аллаһ Тағ аланың рахымынан кү дер ү зуге тыйым салынғ андығ ына нұ сқ ау бар, тек бұ л кө пқ ұ дайшылық болмаса ғ ана. Яғ ни адам Аллаһ тың рахымынан ү міт ету міндетті.
------------------------------------------------------------------------------------------------
Ә л-Бухари сондай-ақ Ибн Умардан, ол Аллаһ Елшісінің (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) таң намазының соң ғ ы ракағ атындағ ы рукуғ тан кейін бойын тү зеп: «Аллаһ Оны мақ тағ анды естіді. Раббымыз, Сағ ан мадақ!» - деп айтқ анын естігені туралы жеткізеді. Кейін ол: «Уа Аллаһ! Пә ленді жә не пә ленді лағ ынет ет!», - деді. Сол кезде Аллаһ: «Ешбір іс сенің еркің де емес. Аллаһ не олардың тә убесін қ абыл етеді, не оларды қ инайды. Ө йткені олар залымдар» («Ә ли Имран», 128-аят), - деген аятты тү сірді.
Басқ а бір риуаятта: «Ол Сафуан ибн Умайяны, Суһ айл ибн Амрды жә не ә л-Харис ибн Хишамды лағ ынеттеді. Ә рі сол кезде: «Ешбір іс сенің еркің де емес. Аллаһ не олардың тә убесін қ абыл етеді, не оларды қ инайды. Ө йткені олар залымдар» («Ә ли Имран», 128-аят), - деп уахи тү сті» (ә л-Бухари 4069, 4070).
Ибн Умар – бұ л Умар ибн Хаттабтың (Аллаһ оғ ан разы болсын) баласы Абдуллаһ. Ол ү лкен білімімен жә не Аллаһ Тағ алағ а қ ұ лшылық етудегі ыждағ аттылығ ымен ерекшеленген. Һ ижраның 73 жылы қ айтыс болғ ан.
Бұ л хадисте Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) ө зіне кө пқ ұ дайшылдардың тигізген зиянын тойтаруғ а қ ұ діретті болмағ анына, тура сол сияқ ты ол одан ө зінің сахабаларын да сақ тап қ ала алмағ анына нұ сқ ау бар. Ол ө зінің бү кіл болмыстың ү стінен қ ұ діретті ә лі билік иесі болғ ан Раббысына дұ ғ а етті. Ал бұ л қ абірлерге табынушылардың ә улиелер мен ізгілерге қ атысты сенімдерінің негізсіз екеніне нұ сқ айды.
Хадистен алынатын пайдалар:
1. Хадисте адам ә улиелер мен ізгілерден қ андай да бір мұ қ таждық тардан немесе қ айғ ы-қ ысіреттерден айық тыруларын сұ рауда оларғ а жү ректі байлаудың негізсіз екеніне нұ сқ ау бар.
2. Хадисте намазда кө пқ ұ дайшылдарғ а қ арсы дұ ғ а етудің рұ қ сат етілгеніне нұ сқ ау бар.
3. Хадисте намазда оғ ан қ арсы немесе ол ү шін дұ ғ а етілетін адамның атын атау намазғ а зиян тигізбейтініне нұ сқ ау бар.
4. Хадисте имам рукуғ та екі дұ ғ аның екеуін де, яғ ни: “Аллаһ Оны мақ тағ анды естісін. Раббымыз, сағ ан мадақ! /Cә ми‘а-Ллаһ у ли-мә н хамида-һ у. Раббә -нә, уә лә -кә л-хамд! /” – деп айтуы керек екеніне нұ сқ ау бар.
-----------------------------------------------------------------------------------------------
Абу Хурайра былай баяндайтын: “Аллаһ тың Елшісіне (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын): «Жақ ын туыстарың ды ескерт» (« ә ш-Шуара» сү ресі, 214-аят ), - деп аят тү скенде, ол орнынан тұ рды да: «Уа, қ ұ райштық тар! Жандарың ды сатып алың дар, ө йткені мен сендерді Аллаһ тан еш нә рсемен қ ұ тқ ара алмаймын! Уа, Аббас ибн Абд ә л-Мутталиб, мен сені Аллаһ тан қ ұ тқ ара алмаймын! Уа, Аллаһ Елшісінің апасы Сафия! Мен сені Аллаһ тан еш нә рсемен қ ұ тқ ара алмаймын! Уа, Мухаммадтың қ ызы Фатима! Менің мал-мү лкімнен қ анша қ аласаң сұ ра, бірақ мен сені Аллаһ тан еш нә рсемен қ ұ тқ ара алмаймын!», - деді” (ә л-Бухари 2753, Муслим 206, ә т-Тирмизи 3184).
Абу Хурайра. Кейбір биограф-ғ алымдар ең дұ рысы – оның есімі Абдур-Рахман ибн Сахр ә рі ол даус тайпасынан болғ аны деген. Ол атақ ты жә не қ ұ рметті сахабалардың қ атарынан болатын, Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) кө птеген хадистерін жатқ а білетін ғ алым еді. Он бес мың нан астам хадистер жеткізген ол һ ижраның не 57, не 58, не 59 жылы қ айтыс болғ ан.
Бұ л хадисте басқ аларды айтпағ анның ө зінде, тіпті Пайғ амбардың ө зіне (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) дұ ғ а етіп жалбарынуғ а болмайтынына нұ сқ ау бар. Ә рі тек Пә к ә рі Қ асиетті Аллаһ Тағ ала ғ ана қ ұ діретті болғ ан нә рсені басқ адан сұ рауғ а рұ қ сат етілмейді. Сондық тан да бұ л хадисте қ иын-қ ыстау жағ дайларда ә руақ тарғ а олар ө здерін ә лдебір қ айғ ы-қ асіреттерінен қ ұ тқ аруын жә не мұ қ таждық тарын орындауын сұ рап сиынатын қ абірлерге табынатындарды теріске шығ ару бар.
Хадистен алынатын пайдалар:
1. Хадисте пайғ амбарлар мен ізгілерге қ ұ лшылық ететіндерді, сондай-ақ Қ асиетті ә рі Пә к Аллаһ Тағ ала ғ ана қ ұ діретті болғ ан ә лдебір мұ қ таждық тарын орындауда жү ректерін жаратылыстарғ а байлайтындарды теріске шығ ару бар.
2. Хадисте Аллаһ тың қ ұ лынан оның кү ш-қ ұ діреті жететін нә рседен басқ а еш нә рсе сұ рауғ а болмайтынына нұ сқ ау бар.
3. Хадисте Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) Аллаһ тың бұ йрық тарын орындауғ а жә не Оның Жолдауын жеткізуге асық қ анына нұ сқ ау бар.
4. Хадисте адамғ а Аллаһ тың жазалауынан иман мен салиқ алы амалдардан басқ а ешнә рсе: оның мә ртебесі де, атағ ы да, туысқ андық қ атынастары да, басқ асы да - кө мектесе алмайтынына нұ сқ ау бар.
5. Хадисте Пайғ амбарғ а (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) жақ ын болатындар – оғ ан бағ ынатындар ә рі оның жолына ілесетіндер екеніне нұ сқ ау бар, мейлі олар оның жақ ындары, не басқ алар болсын.
6. Хадисте адамғ а оның Пайғ амбармен (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) туысқ андық байланыстары, тек егер олар иманмен, салиқ алы амалдармен жә не дұ рыс наным-сеніммен (ақ идамен) бірге қ абаттасып жү рмесе, кө мектесе алмайтынына нұ сқ ау бар.
-----------------------------------------------------------------------------------------------
ОН АЛТЫНШЫ ТАРАУ:
Аллаһ Тағ аланың:
و َ ل ا ت َ ن ْ ف َ ع ُ ا ل ش ّ َ ف َ ا ع َ ة ُ ع ِ ن ْ د َ ه ُ إ ِ ل ا ل ِ م َ ن ْ أ َ ذ ِ ن َ ل َ ه ُ ح َ ت ّ َ ى إ ِ ذ َ ا ف ُ ز ِ ّ ع َ ع َ ن ْ ق ُ ل ُ و ب ِ ه ِ م ْ ق َ ا ل ُ و ا م َ ا ذ َ ا ق َ ا ل َ ر َ ب ّ ُ ك ُ م ْ ق َ ا ل ُ و ا ا ل ْ ح َ ق ّ َ و َ ه ُ و َ ا ل ْ ع َ ل ِ ي ّ ُ ا ل ْ ك َ ب ِ ي ر ُ (٢ ٣)
«Аллаһ тың қ асында рұ қ сат берілген біреуден басқ а ешкімнің шапағ аты пайда бермейді. Ақ ыр жү ректерінен шошыну кеткен кезде, олар ө зара: «Раббыларың не айтты?», - десе: «Хақ ты айтты. Ол Аллаһ – аса Жоғ ары, тым Ү лкен», - деседі», - деген сө здері туралы» («ә с-Саба» сү ресі, 23-аят).
Тараудың «Бірқ ұ дайшылық кітабына» сә йкестілігі:
Онда кө пқ ұ дайшылдар қ ұ лшылық ететін нә рселерден ә лдеқ айда кү штірек ә рі ұ лы болғ ан періштелердің жағ дайының тү сіндірмесі бар. Ә рі егер тіпті олардың ө здері Аллаһ Тағ аланың алдындағ ы осындай мә ртебесіне қ арамастан, Оның алдында қ орқ атындығ ымен жә не Оны дә ріптейтіндігімен сипатталғ ан болса, онда, басқ аларды тіпті айтпағ анның ө зінде, қ алайша оларғ а Аллаһ пен қ атар дұ ғ а етуге болмақ? Ә рі осыда барлық кө пқ ұ дайшылдарды ә рі Аллаһ тан басқ ағ а, ә сіресе, мә ртебесі бойынша періштелердің жанында да тұ рмайтындарғ а дұ ғ а етіп жалбарынатындарды теріске шығ ару бар.
Аяттан алынатын пайдалар:
1. Аятта барлық кө пқ ұ дайшылдарды жә не Аллаһ тан басқ а тіпті періштелермен салыстыруғ а келмейтін ә рі ө здерінің ешбір сипаттарында оларғ а ұ қ самайтын біреулерге қ ұ лшылылық ететіндерді теріске шығ ару бар.
2. Аятта Аллаһ Тағ ала Ө зінің ұ лылығ ына сай келетін «Кә лә м» (Сө йлеу) сипатына ие екеніне нұ сқ ау бар.
3. Аятта Аллаһ тың сө здері жаратылмағ ан екеніне нұ сқ ау бар, ө йткені періштелер: «Раббыларың не айтты?», - деді, ә рі: «Раббыларың нені жаратты?», - деп айтпады.
4. Аятта Аллаһ Тағ ала Ө зінің жаратылыстарынан аса Жоғ ары екеніне нұ сқ ау бар.
5. Аятта Аллаһ тың ұ лылығ ына нұ сқ ау бар.
-----------------------------------------------------------------------------------------------
«Абу Хурайраның (оғ ан Аллаһ разы болсын) сө здерінен Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) былай деп айтқ аны туралы жеткізіледі: “Аллаһ кө ктердегі ә лдебір істі шешсе, періштелер ө здеріне тастарғ а ұ рылғ ан шынжырдың кү ркіреуіндей (қ атты) тиетін Оның Сө здерінің алдында мойынсынушылық -тағ зыммен қ анаттарын жинайды. Ал олардың жү ректерінен қ орқ ыныш кеткен кезде олар: «Раббыларың не айтты?», - дейді. Ә рі олардың ө здері: «Ақ иқ атты, ө йткені Ол – аса Жоғ ары, тым Ү лкен!» – деп айтады. Ал шайтандар бірінің ү стіне бірі мінгесіп (Суфиян ибн Уяйна мұ ны саусақ тарының арасын ашып қ олымен кө рсетті), Аллаһ тың сө здерін ұ рланып естиді. Бір сө зді естіп, ә рқ айсысы оны ө зінен тө мендегісіне жеткізеді, ә рі ең соң ында осы сө зді сиқ ыршы немесе сә уегей айтпайынша, осылайша жоғ арыдан тө менге қ арай тү се береді. Жалындап жанғ ан жұ лдыз бұ л шайтанды ол естігенін жеткізіп ү лгермейінше қ ағ ып тү сіруі мү мкін, бірақ осыдан кейін де қ ағ ып тү сіруі мү мкін, ә рі сол кезде ол осы шын сө зге жү з ө тірікті қ осады. Ал адамдар болса: «Ол бізге пә лен кү ні пә лен нә рсені жә не пә лен нә рсені айтпап па еді?», - деп жатады. Ә рі кө ктерден естілген шын сө з адамдарды оғ ан нануғ а сендіреді” (Бухари 4701).
Суфиян ибн Уяйна ибн Маймун ә л-Хилә ли – сенімге лайық жеткізуші, хафиз, ү лкен имамдардан болатын. Ол һ ижраның 198 жылы қ айтыс болды.
Бұ л хадисте кө пқ ұ дайшылдарды теріске шығ ару бар. Ә рі егер періштелердің олар Аллаһ Тағ аланың Сө здерін естіген кездегі жағ дайы, Аллаһ оларғ а осындай ү лкен кү ш бергеніне қ арамастан, осындай болатын болса, демек қ ұ лшылық тың ешқ андай тү рін оларғ а арнауғ а болмайтыны айқ ын болады. Ендеше, дә режелері олардан тө мен болғ ан басқ а жаратылыстар туралы не айтуғ а болады.
Хадистен алынатын пайдалар:
1. Хадисте періштелерге, пайғ амбарларғ а жә не ізгілерге қ ұ лшылық ететін кө пқ ұ дайшылдарды теріске шығ ару бар.
2. Хадисте Аллаһ Тағ аланы ұ лық тауғ а ә рі жалғ ыз Ол ғ ана қ ұ лшылық қ а лайық ты, Оның ешбір серігі жоқ екеніне нұ сқ ау бар.
3. Хадисте Қ асиетті жә не Пә к Аллаһ Ө зінің жаратылыстарының ү стінде екеніне, ә рі ол естуге болатын сө збен сө йлейтініне нұ сқ ау бар.
4. Хадисте сиқ ыршылық пен сә уегейліктің негізсіз екеніне нұ сқ ау бар, тіпті сиқ ыршы мен сә уегей кейде шындық ты айтса да.
5. Хадисте кө пшлікпен санасу керек екеніне нұ сқ ау бар.
------------------------------------------------------------------------------------------------
Нә ууас ибн Симан Аллаһ Елшісінің (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) былай деп айтқ анын баяндағ аны туралы жеткізіледі: «Аллаһ бұ йрық ты уахи арқ ылы жеткізуді қ аласа, Ол уахиді айтады, ә рі сол кезде кө ктер жаң ғ ырады (немесе ол: «кү ркірей тү седі», - деді), ә рі барлық нә рсе Ұ лы ә рі Қ ұ діретті Аллаһ тың алдында қ орқ ынышқ а бө ленеді. Мұ ны естіген кө ктің бү кіл мекендеушілері естерінен танады ә рі Аллаһ тың алдында сә ждеге жығ ылады. Ең бірінші болып басын Жә бірейіл кө тереді, ә рі Аллаһ оғ ан Ө зі қ алағ ан уахиін хабарлайды. Кейін Жә бірейіл періштелерге барады. Ол ә рбір аспаннан ө ткен кезінде, сол аспанның періштелері одан: «Уа, Жә бірейіл, Раббымыз не айтты?» - деп сұ райды. Жә бірейіл: “Ол ақ иқ атты айтты, ө йткені Ол – аса Жоғ ары, тым Ү лкен! ", - дейді. Ә рі олардың барлығ ы Жә бірейілдің айтқ анын қ айталайды. Осылайша, Жә бірейіл уахиді Ұ лы жә не Қ ұ діретті Аллаһ жеткізуді бұ йырғ ан жерге жеткізеді»»(Ибн Хазм «Таухидте» 206, Ибн Аби Асим «Сунанда» 515).
Ә н-Нә ууас ибн Симан ибн Халид кулә би тайпасынан шық қ ан атақ ты сахаба болғ ан, Аллаһ оғ ан разы болсын.
Бұ л хадисте осыдан алдың ғ ы тарауларда айтылғ ан нә рселер, сондай-ақ Аллаһ Тағ аланың ұ лылығ ының, періштелердің жә не кө ктердің Оның алдындағ ы қ орқ ынышының тү сіндірмесі бар. Ә рі осыда Аллаһ тан басқ ағ а қ ұ лшылық ететіндерді теріске шығ ару бар.
Хадистен алынатын пайдалар:
1. Хадисте Аллаһ тан басқ а Оның ә лдебір жаратылыстарын ө здеріне қ ұ дай етіп алатын кө пқ ұ дайшылдарды теріске шағ ару бар.
2. Хадисте Аллаһ Тағ аланың ұ лылығ ына ә рі жалғ ыз Ол ғ ана қ ұ лшылық қ а лайық ты екеніне нұ сқ ау бар.
3. Хадисте Аллаһ Тағ ала қ ашан қ аласа, нені қ аласа жә не қ алай қ аласа солай сө йлейтініне нұ сқ ау бар.
4. Хадисте Аллаһ Тағ ала Ө зінің жаратылыстарының ү стінде екеніне нұ сқ ау бар.
5. Хадисте Жә бірейілдің (оғ ан Аллаһ тың сә лемі болсын) мә ртебесіне нұ сқ ау бар.
-----------------------------------------------------------------------------------------------
ОН ЖЕТІНШІ ТАРАУ:
|
|