Шынында, Ибраһим нағыз Аллаһқа бойсұнушы және бірқұдайшыл басшы еді. Ол көпқұдайшыл-мүшриктерден емес еді».

Тараудың «Бірқ ұ дайшылық кітабына» сә йкестілігі:

Бұ л кітаптың авторы (Аллаһ оны рахым етсін) осыдан алдың ғ ы тарауларда бірқ ұ дайшылық пен оның артық шылық тары туралы айтып кеткен болатын, ә рі сондық тан да оның іске асыруын да тү сіндіру керек болды, ө йткені егер таухидтің іске асырылуы толық болмаса, оның ө зі де толық болмайды.

Бірінші аят Пә к Аллаһ Тағ ала Ө зінің сү йіктісі Ибраһ имге (Аллаһ тың оғ ан сә лемі болсын) осы сипаттарды толығ ымен бергеніне нұ сқ айды, ал олар ө з кезегінде шынайы таухидке қ ол жеткізудің мақ саты болып табылады. Ә рі Аллаһ Тағ ала бұ л туралы: «Расында, сендерге Ибраһ им жә не онымен бірге болғ андар бір кө ркем ө неге болды», - деп айтқ анындай, бізге оның ізінен еру бұ йырылды.

Ал екінші аятқ а келер болсақ, онда Пә к Аллаһ Тағ ала Жә ннатқ а қ арай ұ мтылатын мү миндерді тү рлі сипаттармен сипаттап атады, ә рі олардың ең басты сипаты Аллаһ қ а жасырын да, жария да серік қ оспаулары болып табылады. Ал кімде-кім осындайлардан болса, сол таухидтің тү пкі мақ сатына қ ол жеткізді ә рі Жә ннатқ а есеп-хисапсыз жә не жазасыз кіреді.

Осы аяттардан алынатын пайдалар:

1. Аятта Ибраһ имнің (оғ ан Аллаһ тың сә лемі болсын) артық шылығ ына (абырой-дә режесіне) нұ сқ алады.

2. Аятта осы ұ лы сипаттарда оғ ан ілесу қ ажет екендігіне нұ сқ алады.

3. Аятта солар арқ ылы кемел (шынайы) таухидке қ ол жеткізілетін сипаттардың тү сіндірмесіне нұ сқ алады.

4. Аятта Аллаһ қ а серік қ осудан (ширктен) жә не серік қ осушылардан (мү шриктерден) аулақ болудың, сондай-ақ кө пқ ұ дайшылдарғ а қ атыссыз болудың міндетті екендігіне нұ сқ ау бар.

5. Аятта Аллаһ Тағ ала мү миндерді шынайы таухидті іске асыратындық тарымен сипаттайтынына нұ сқ алады.

-------------------------------------------------------------------------------------------

Хусайн ибн Абд ә р-Рахманның [1] былай деп баяндағ аны жеткізіледі: “Бірде мен Саид ибн Жубә йрдің [2] жанында болғ анымда, ол: «Қ айсыларың тү нде ағ ып тү скен жұ лдызды кө рдің дер?», - деп сұ рады. Мен: «Мен кө рдім», - дедім. Содан соң мен: «Бірақ мен намазда емес едім, мені (бір нә рсе) шақ қ ан болатын [3]», - деп айттым. Ол: «Ал сен (оғ ан) не (ем) істедің?», - деп сұ рады. Мен: «Дем салдым», - дедім. Ол: «Бұ ғ ан сені не итермеледі?», - деп сұ рады. Мен: «Ә ш-Шә бидің [4] бізге баяндағ аны», - деп жауап бердім. Ол: «Ол сендерге нені баяндағ ан еді?», - деп сұ рады. Мен: «Ол бізге Бурайда ибн ә л-Хусайбтың [5]: «Дем салуды тек кө з тигенге жә не жыланның немесе шаянның шағ уына қ арсы оқ уғ а болады», - деп айтқ анын баяндағ ан болатын», - деп жауап бердім. Ол: «Естігенін ұ ғ ып алғ ан кісі нендей жақ сы [6]! Алайда Ибн Аббас бізге Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын): «Мағ ан ү мметтер кө рсетілді. Мен жанында бір топ адам болғ ан пайғ амбарды, жанында бір-екі адам болғ ан пайғ амбарды, жә не қ асында ешкім болмағ ан пайғ амбарды кө рдім. Кенет менің алдымда кө п адам пайда болды да, мен оларды ү мметім деп ойлап қ алдым. Бірақ мағ ан: «Бұ л – Муса мен оның қ ауымы», - деп айтылды. Кейін мен тағ ы да кө пшілік адамдарды кө рдім, ә рі мағ ан: «Міне, осы – сенің ү мметің. Олардың жетпіс мың ы Жә ннатқ а сұ раусыз жә не азапталмай кіреді», - деп айтылды». Кейін ол орнынан тұ рып, ү йіне кіріп кетті. Адамдар осы Жә ннаттың тұ рғ ындары туралы талқ ылауғ а тү сіп кетті де, олардың кейбіреулері: «Олар – Аллаһ Елшісінің (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) сахабалары болатын шығ ар», - деді. Басқ алары: «Бә лкім, бұ л Исламның кезінде туылып, Аллаһ қ а еш нә рсені серік қ оспағ андар болатын шығ ар», - деді. Басқ а да пікірлер айтылып жатты. Ал олардың алдына Аллаһ тың Елшісі (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) шығ ып, олар оғ ан осы туралы хабарлағ ан кезде, ол: «Бұ л ө здеріне дем салуды сұ рамайтындар, кү йдіріп ем жасамайтындар жә не осы туралы сұ рамайтындар, ырымшыл болмағ андар жә не тек Раббыларына ғ ана тә уекел ететіндер”, - деді. Сол кезде Уккаша ибн Михсан орнынан тұ рды да: «Аллаһ қ а дұ ғ а етің ізші, мен де солардың біреуі болайыншы», - деді. Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын): «Сен солардың ішінде боласың», - деді. Содан соң басқ а бір ер кісі де орнынан тұ рып: «Аллаһ қ а дұ ғ а етің ізші, мен де солардың біреуі болайыншы», - деді. Сонда ол: «Уккаша бұ да сенен озды», - деп жауап берді »” (ә л-Бухари 3410, Муслим 220, ә т-Тирмизи 2448, ә д-Дарими 2810, Ахмад 271/1).

Хусайн ибн Абу Абдуррахман ә с-Салә ми ә л-Хариси табиғ индердің ізбасары болғ ан. Ол һ ижраның 136 жылы 93 жасында қ айтыс болды, Аллаһ оны рахым етсін.

Хабардан алынатын пайдалар:

1. Хабарда аспандағ ы бір қ ұ былысты кө рген кездерінде, мұ ны жай бір нә рсе деп санамай, Аллаһ тың аят-белгілеренінен болғ ан бір белгі деп есептеген салиқ алы сә лә фтардың артық шылығ ына нұ сқ ау бар.

2. Хабарда сә лә фтардың ық ыластылық қ а ұ мтылғ анына жә не шыншылдығ ына нұ сқ ау бар. Сондық тан да Хусайн: «Мен кө рдім», - яғ ни: «Мен ұ йық тамадым», - деп айтқ ан соң, адамдар ол туралы «ол тү німен намаз оқ ып шық қ андық тан ұ йық тамады» деп ойлап қ алмауы ү шін: «Бірақ мен намазда емес едім», - деп қ осты. Яғ ни ол: «Мені бір нә рсе шағ ып алды», - деп айтты.

3. Хабарда дә лел талап ету керектігіне жә не дә лелге сә йкес ө мір сү ру қ ажет екеніне нұ сқ ау бар.

4. Хабарда кім дә лелді танып-біліп, соғ ан сә йкес ө мір сү рсе, сол жақ сылық жасап жатқ анына нұ сқ алады. Бұ л туралы осы хабарда: «Естігенін ұ ғ ып алғ ан кісі нендей жақ сы!», - яғ ни мұ ндай адам мақ тауғ а лайық ты деп айтылады.

5. Хабарда білімді жұ мсақ тық пен жә не даналық пен жеткізу керек екеніне нұ сқ ау бар.

6. Хабарда дем салудың рұ қ сат етілетініне нұ сқ ау бар.

7. Хабарда шариғ аттан ә лдебір нә рсені амал етіп жү рген кісіге оның амал етіп жү рген нә рсесінен де жақ сырақ нә рсені ү йретуге нұ сқ ау бар.

8. Хабарда оғ ан бұ рынғ ы ү мметтердің кө рсетілгендігінде кө рініс тапқ ан Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) артық шылығ ына нұ сқ ау бар. Ә рі бұ да екі пайда болатын:

а) Пайғ амбарды (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) оның ізінен басқ а пайғ амбарлардан ерекше кө п адамдар ілесетіндігімен сү йіншілеу ү шін;

ә) Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) ү мметі ең ү лкен ү ммет болатындығ ында кө рініс табатын оның артық шылығ ына нұ сқ ау ү шін.

9. Хабарда ә р пайғ амбарлардың ілесушілерінің саны ә ртү рлі болғ анына нұ сқ ау бар.

10. Хабарда ақ иқ ат кө пшіліктің ұ станатынына қ арап танылмайтынына нұ сқ ау бар. Ө йткені Қ иямет Кү ні ізінен екі, немесе бір адам ғ ана ілескен, немесе мү лде ілесушісі болмағ ан пайғ амбарлар келеді. Ә рі бұ да (Исламғ а) шақ ырушының салиқ алы жә не шыншыл екендігі оның ізінен ергендердің санының кө п болуымен анық талмайтынына нұ сқ ау бар.

11. Хабарда ақ иқ атқ а ілесу міндетті екеніне нұ сқ ау бар, тіпті оны ұ станушылардың саны аз болса да.

12. Хабарда Мусаның (оғ ан Аллаһ тың сә лемі болсын) жә не оның ү мметінің артық шылығ ына, ә рі олар біздің ү мметімізден кейінгі ең кө пшілік ү ммет болғ анына нұ сқ ау бар.

13. Хабарда Аллаһ Тағ ала Мухаммад пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) ү мметін ең кө пшілік ү ммет етіп, оны басқ а пайғ амбарлардан артық еткеніне нұ сқ ау бар.

14. Хабарда шынайы таухид пен оғ ан берілетін сый-сауаптың артық шылығ ына нұ сқ алады.

15. Хабарда білім мә селелерінде пікірталас жү ргізуге рұ қ сат етілілетіне нұ сқ ау бар. Ө йткені Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) оларғ а жоғ арыда баяндалғ ан нә рсені хабарлап, ү йіне кіріп кеткенде, сахабалар мұ ны талқ ылай бастады. Яғ ни білім мә селелерінде шариғ и мә тіндерді, олардан пайда алу ү шін жә не ақ иқ атты айқ ын ету ү шін, келтіріп, пікірталас жү ргізуге рұ қ сат етіледі.

16. Хабарда келтірілетін хадисте аталғ ан адамдар осы дә режеге амалдарының себебімен қ ол жеткізгендігін тү сінген сә лә фтардың білімінің артық шылығ ына нұ сқ ау бар.

17. Хабарда сахабалардың игілікке жә не салиқ алы амалдар жасауғ а ұ мтылғ андарына нұ сқ ау бар.

18. Хабарда дем салуды жә не кү йдіруді қ алдыру таухидті іске асыру болып табылатынына нұ сқ алады.

19. Хабарда тірі жү рген, сенің ө тінішің ді ести алатын салиқ алы адамғ а ө зің ү шін Аллаһ қ а дұ ғ а етуін сұ рауың рұ қ сат етілетініне нұ сқ ау бар.

20. Хабарда Уккаша Жә ннатқ а есеп-хисапсыз кіретін сол 70000 адамның қ атарынан екенін хабарлағ ан Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) муғ жизаларының бір муғ жизасына нұ сқ ау бар, ә рі ол шындығ ында да шә һ ид болуды қ алап, діннен шық қ андармен болғ ан шайқ астардың бірінде қ айтыс болды.

21. Хабарда Уккаша ибн Михсанның абырой-мә ртебесі мен артық шылығ ына ә рі ол Жә ннат тұ рғ ындарының бірі екеніне нұ сқ ау бар.

22. Хабарда Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) кө ркем мінезіне, жә не адамды ренжітіп алмау ү шін, кө пмағ ыналы сө здерді қ олданудың рұ қ сат етілетініне нұ сқ ау бар. Екінші бір кісі орнынан тұ рып: «Аллаһ тан мені де солардың қ атарына қ осуды сұ раң ызшы», - деп айтқ ан кезде, Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) оғ ан: «Жоқ! Сен олардан емессің!», - деп айтпай, ең кө ркем тү рде: «Уккаша сенен озды», - деді.

23. Хабарда игіліктің жемісінен ү лес алып қ алу ү шін ың ғ айлы сә тті пайдаланып қ алу керектігіне нұ сқ ау бар, мұ ны Пайғ амбардан (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) ө зі ү шін Аллаһ қ а оны Жә ннатқ а есеп-хисапсыз кіретін сол 70000 адамның қ атарынан етуін сұ рап дұ ғ а етуін ө тініш еткен Уккаша ибн Михсанның істегені сияқ ты.

ТӨ РТІНШІ ТАРАУ: