Орытынды

Сыртқ ы сауданың ө суі кө лік қ ұ рамын ө згертуді талап етеді. Сондық тан да Қ азақ станның маң ызды мә селесі болып, Еуропа мен Азия арасындағ ы табиғ и транзит кө пірі ретінде географиялық жағ дайын тиімді пайдалану мақ сатымен ө з орнын жаң а ғ асырдың тауарлы-қ аржылық ағ ымында табу.

Транзиттің ө суі ө ндірістің ө суіне, аймақ тағ ы халық тың жұ мыспен қ амтылуына жағ дай жасайды, ө йткені тасымалдау кө лемдерінің кү рт тө мендеуі, кө лік саласын қ озғ алмалы қ ұ рамдарын жаң артуғ а, сондай-ақ оларды жақ сы техникалық жағ дайда ұ стауғ а, оғ ан қ оса кадрларды дайындау мен қ айта дайындау мү мкіншіліктерінен айырды.

Қ азіргі жағ дайда мемлекет, келесідей жағ дайларғ а негізделетін кө лік саясатын ө з бақ ылауына алуы керек:

-ә ртү рлі меншіктегі кө ліктің барлық категорияларын қ амтитын бірің ғ ай кө лік жү йесін басқ ару;

-кө ліктің ә леуметтік ролінің маң ыздылығ ын растау;

-басқ а салалармен салыстырғ анда, кө ліктің даму қ арқ ындарының жылдамдығ ын қ амтамасыз ету.

Мемлекетімізге 2005ж дейін 6млрд.$, ал 2030ж дейін 12млрд.$ қ ажет ұ лттық кө лік инфрақ ұ рылымының дамуынсыз, республика алдында тұ рғ ан ә леуметтік – экономикалық жә не саяси мә селелерді, оның экономикалық қ ауіпсіздігін қ амтамасыз ету мү мкін емес. Осығ ан орай басымдылық ты бағ ыттардағ ы коммуникациялық жү йелерді дамыту жә не қ олдау ү шін кө птеген ірі инвестицияларды тарту қ ажет. Кө лік қ ызметіне сұ ранысты болжау жә не зерттеу мақ сатында маркетингтік жұ мыстар жү ргізу керек.

Республикамызда кө ліктік машина жасау салалары іс-жү зінде дамымағ ан. Нә тижесінде кө лік қ ұ ралдарын жаң арту мен жө ндеу мә селелері маң ызды орын алуда. Сондық тан да Солтү стік Қ азақ стан, Алматы, Орал машина жасау зауыттарын пайдалану арқ ылы ө зіміздің жө ндеу жә не жасау базаларын қ ұ руымыз тиіс.

Инвестициялық саясат максималды мү мкін болатын дең гейде қ азіргі істеп тұ рғ ан торап орындарының ө тімділігіне, дамуы жағ ынан артта қ алғ ан кө лік салаларына капиталды салымдардың жұ мсалуына бағ ытталуы керек. Қ азіргі уақ ытта ә ртү рлі халық аралық қ аржы ұ йымдарының кө мегімен, республикамыздың кө лік инфрақ ұ рылымының дамуына ық пал ететін, жалпы сомасы 316, 5млн.$ тең бірнеше ірі инвестициялық жобалар жү зеге асырылуда. Бірақ бұ л жеткіліксіз. Масштабты инвестицияларды тарту ү шін, концессия жә не «қ ұ рылыс-пайдалану-ө ткізу» жү йесі сияқ ты инвесторлармен заң ды тү рде бекітілген жұ мыстар жасау қ ажет. Ал соң ғ ы айтылғ ан жү йені дамыту, бұ рын мемлекеттен ә кетілген капиталдың репатриация мә селесін шешуге мү мкіндік береді. Бұ л капитал инфрақ ұ рылым қ ұ рылысына жұ мсалады да, салынғ ан контейнерлік терминалды шетелге қ айта ә кету мү мкін емес.

Кө лік саласындағ ы толық тырулар жә не тариф пен салық саясатын жетілдірумен бірге, мемлекет территориясы арқ ылы ө тетін жә не еліміздің ішкі қ ажеттіліктеріне жұ мыс істейтін жаң а кө лік дә ліздерін дамытуғ а ерекше кө ң іл бө лу керек. Тасымалдауларды арзандатуғ а, кө лік жү йесінің сапасын кө теруге бағ ытталғ ан кө лік мә селелерін шешпей, экономика саласындағ ы интеграциялық мә селелерді шешу мү мкін болмайды. Қ азақ станғ а ө те терең жасалғ ан қ аржыландыруды қ амтамасыз ететін кө лік-коммуникациялық кешенін дамытудың мемлекеттік орта мерзімді бағ дарламасы қ ажет. Оны орындау арқ ылы тек қ ана қ ауіпсіз жә не тұ рақ ты тасымалдауды қ амтамасыз етпей, сонымен қ атар жалпы мемлекет экономикасын кө тереміз.

Республикамыздың транзиттік ә луетін тиімді ө ткізу ү шін негізгі тосқ ауыл, ол кө рші мемлекеттердің ө з территорияларына транзиттік ағ ымдарды тарту саясаты болып табылады. Егер Қ азақ станда кө лік қ ұ рылымдарының объектілерін салу ә лі де болса салық тү сімдері арқ ылы салуды кө здесе, онда бұ л объектілер сө зсіз салынады, бірақ кө рші мемлекеттерде. Сө йтіп, Қ азақ станның кө лік инфрақ ұ рылымы ө зінің дамуы ү шін негізгі резервті жоғ алтады да, ал республиканың ө зі экономикалық қ ұ лдырауғ а ұ шырайды.