Глоссарий. 1) Анықтаманың текстік файлы.

1) Анық таманың текстік файлы.

Текстік файл қ ұ жат ретінде RTF форматында қ ұ рылады. Тексті жазуғ а сноскалар қ олданылады. Сноска қ ою ү шін Вставка~> Сноска командасы қ олданылады. Сноска қ ойылғ аннан кейін қ ұ жат екі бө лікке бө лініп тұ рады. Тө менгі бө лігінде сноска терезесі пайда болады. Сноскалар **** тексінің арасында бос орын белгісі болуы керек.

#, $, К сноскалары қ олданылады. Мұ ндағ ы # – контекст, $ – тақ ырып, К – кілт сө зі.

Контекст – текстік жол, идентификаторлық бө лімді білдіреді. Ол 255 символ қ абылдайды.

Тақ ырып – анық тама терезесіндегі іздеу кезінде пайда болатын бө лімінің аты. Ол 128 символ қ абылдайды.

Кілт сө зі – анық тама терезесіндегі ізделінетін сө з. Оның бір сө зі 255 символ қ абылдайды. Егер бірнеше кілт сө зі болса, сонша символ қ абылдайды.

Анық тамалық жү йе навигация ү шін (бір бө лімнен екінші бө лімге ө ту ү шін) бө лек-бө лек сілтеме арқ ылы байланысқ ан. Сілтеме екі бө лікке бө лінеді. Бірінші бө лікте жазылғ ан текст, яғ ни пайдаланушығ а кө рсетілген, ол сызылып жә не тү спен белгіленген. Екінші бө лікте жазылғ ан текст пайдаланушығ а кө рінбейді жә не бө лімнің контекстісін ө зі тү сінеді, бір бө лімнен екінші бө лімге ө ту орындалады.

WORD терезесіндегі жазылғ ан тө мендегі текст.RTF форматында сақ талады.

^{# $ K} Паскаль операторлары

Программағ а енетін нұ сқ ауларды Паскаль тілінде операторлар деп атайды.

Паскаль тілінің операторларын қ арапайым жә не кү рделі деп екіге бө леді.

Қ арапайым операторлардың қ ұ рамына басқ а оператор енбейді. Ал кү рделі оператордың қ ұ рамына бірнеше операторлар енеді.

Паскаль тілінде қ арапайым операторларғ а: меншіктеу, кө шіру, бос, енгізу операторлары жатады.

Кү рделі операторларғ а: шарттыкө шіру, қ айталау, таң дау, жалғ астыру т.б. операторлар жатады.

Выполнение_арифметических операций 19@c: \test\test.hlp

Екінші операторғ а ө ту

^# IDH_0001

^$оператор

^K паскаль операторы

^{# $ K} Шығ ару операторы

Паскаль тілінде нә тижені экранғ а шығ ару ү шін WRITE операторы пайдаланылады. Шығ арылатын параметрлер бір бірімен ү тір арқ ылы ажыратылып, WRITE қ ызметші сө зінен кейін дө ң гелек жақ ша ішіне жазылады.

Шығ ару операторының мысалы

Бірінші бетке кө шу

^# IDH_0002

^$шығ ару операторы

^K шығ ару

^{# $ K} Таң дау операторы

Берілген ө рнектен тә уелді бір немесе бірнеше оператор орындалатын жағ дайда таң дау операторы пайдаланылады. Таң дау операторы алгоритмдік тілдегі таң дау командасына ұ қ сағ анымен бірге аз ө згешелігі бар. Алгоритмдік тілде тандау шарт бойынша орындалса, Паскаль тілінде тұ рақ тылар бойынша іске асырылады.

Таң дау операторы былай орындалады. Ө рнектің мә ні берілген тұ рақ тының қ айсысына тең болса, оның сә йкес операторы орындалады да, басқ ару таң дау операторының соң ындағ ы операторғ а беріледі.

^\# IDH_0005

^$ таң дау операторы

^K таң дау

^{# $ K} Басқ ару операторлары

Шартсыз кө шу операторы.

Паскаль тілінде операторлар негізінен ретімен орындалады. Олардың бұ л орындау тә ртібін ө згерту ү шін кө шіру операторы пайдаланылады. Бұ л оператор бойынша белгісі кө рсетілен операторғ а кө шіріледі. Белгі ретінде таң басыз 1-9999 дейінгі, бү тін сан немесе символ пайдаланылады.

Бірінші бетке кө шу

Басқ ару операторының мысалы

^# IDH_0004

^$басқ аруоператоры

^K басқ ару

^{# $ K} Шығ ару операторының мысалы

Радиусы R болатын шардың кө лемін ессптеуге программа қ ұ ру

Program wl;

Const pi=3.14;

Var r: real;

V: real;

Begin

Writeln(' r =');

Read(r);

V: =pi*sqr(r);

Writeln;.

Writeln('V=', V);

End.

Шартты кө шіру операторы

Тармақ талуы бар процестерді ұ йымдастыру ү шін шартты операторы пайдаланылады. Тармақ талу белгілі бір шарттың орындалуы немесе орындалмауына тә уелді басқ арылады. Бұ л оператордың толық тү рі алгоритмдік тілдегі тармақ талу командасына сә йкес келеді.

Егер шарт

Онда 1-серия

Ә йтпесе 2-серия

Бітті

Жалпы тү рде бұ л оператордың форматы

IF шарт (логикалық ө рнек) THEN 1-серия

ELSE 2-серия

^# IDH_0007

^$шартты кө шіруоператоры

^K шартты

2. Файл проектісінің қ ұ рылуы

1) Файл проектісін қ ұ ру ү шін MICROCOFT HELP WORKSHOP қ олданылады. Ол DELPHI \HELP \TOOLS каталогында жә не HCW.EXE деп аталады. Сонда мынадай терезе пайда болады.

2)

FlLE→ NEW (Файл→ Создать) командасын орындаймыз. Ашылғ ан диалогтық терезеден HELP PROJECT (проект справочной системы) таң дап, ОК кнопкасын басамыз.

3) Таң дау файлында каталог қ ұ рылады жә не оғ ан файл аты беріледі. Ол.HPJ деп сақ талады. Мысалы PRIMER.HPJ. OPTIONS (Параметрлер) кнопкасын басып, қ ұ рылғ ан файлдың тү сінігін енгізуге жә не бө лімнің идентификаторын кө рсетуге болады.

4) FILES кнопкасын басып, ондағ ы RTF FILES жолына RTF файлындағ ы жазылғ ан қ ұ рылым қ ойлады.

5) MAP кнопкасын басып, оғ ан программада қ олданылатын идентификаторлар кө рсетілуі керек.

6) Файлды сақ тап жабамыз. Ол.HPJ деп сақ талады. OPTIONS кнопкасын басып тақ ырыпты береміз.

MAP кнопкасы бір атты терезені ашу ү шін қ олданылады.

Кнопкалардың бә рін қ олданғ аннан кейін мынадай терезе пайда болады:

Осыларды орындағ аннан кейін SAVE AND COMPILE кнопкасын басамыз. Содан келесі бетке осы жазылғ ан жайлы ақ парат шығ ады.

2. Анық тамалық жү йенің мазмұ ны.

1) Анық тамалық жү йені қ ұ руғ а дайындау. Ол ү шін FILE→ NEW→ HELP CONTENTS

(Файл → Создать→ Содержание справочной системы).

DEFAULT FILENAME (имя файла пo умолчанию) жолына.HLP аты беріледі. Жаң а мазмұ н қ осу ү шін ADD ABOVE немесе ADD BELOW кнопкасы қ олданылады. EDIT CONTENTS мазмұ нды ө згерту ү шін TOPIC кнопкасы пайдаланылады. TITLE жолына (заголовок) бө лім аты беріледі, TOPIC ID (идентификатор темы) – бө лімнің идентификаторы, HELP FILE – бө лімде сақ талып тұ рғ ан.HLP файл аты. Бө лімді толық тырғ ан кезде жабық тұ рғ ан кітап белгісі пайда болады. Бұ л бет.CNT деп сақ талады.

Мысалы PRIMER.CNT. Барлық кнопкаларды орындағ аннан кейін мынадай болады.

3.1. Анық тамалық, жү йені қ ұ ру.

HELP CONTENTS жү ктелгеннен кейін мынадай бет пайда болады. OPTIONS→ FILES-ғ а барамыз. CONTENTS FILE жолына мазмұ ндаманы сақ тағ ан атты береміз. Бұ л терезені жауып, COMPILE (Компяляция) кнопкасын басу керек. Сол кезде диалогтық терезе пайда болады. Сондағ ы INCLUDE.RTF FILENAME AND TOPIC ID IN HELP FILE жолына белгі қ ою керек. Компиляциядан кейін бө лім жайлы ақ парат шығ ады. Сол кезде.HPJ проектісінде.HLP файлы пайда болады.

3. Анық тамалық жү йені программағ а қ осу

DELPHI-ді жү ктейміз. PROJECTS→ OPTIONS командасын орындаң ыз. Диалогты терезеден APPLICATION бетінің HELPFILE жолындағ ы ВRОWSE(Проводник) кнопкасы арқ ылы файлды орнатамыз.

Одан кейін FORM1-ге MAINMENU компонентін қ ойып, оның тақ ырыбын Помощъ(НЕLР) деп ө згертің із. Содан кейіи оның ОnСliск оқ иғ асына тө мендегі программа фрагментін жазың ыз:

procedure Tform.help1Click(SenderTObject);

begin

Application.HelpCommand(help_contents, 0);

end.

Форманың HELPFІLE қ асиетіне c: \test\test.hlp жолын жазың ыз.

Енді программаны орындауғ а жіберідіз де. HELP батырмасын басың ыз. Сол кезде пайда болғ ан терезедан Содержание кнопкасын басып мынаны кө реміз:

Бү даң Открыть кнопкасын басқ анда кітап ашылады.

Одан қ андай да бір оператор туралы анық тама алу ү шін қ ажет операторды белгілеп, Показать кнопкасын басу керек.

Лабораториялық жұ мыс №16

Тақ ырыбы: Мә ліметтерді баспағ а шығ ару. Қ осымшағ а қ ыстырма (заставка) қ ою

Мақ саты: Delphi ортасында мә ліметтерді баспағ а шығ ару. Қ осымшағ а қ ыстырма (Заставка) шығ аруды ү йрену.

Жұ мыстың мазмұ ны жә не орындалу тә ртібі:

1. Теориялық материалды оқ у

2. Вариант бойынша тапсырмаларды орындау

3. Бақ ылау сұ рақ тарына жауап беру

4. Орындалғ ан жұ мыс жө нінде есеп беру

Лабораториялық жұ мыс бойынша есеп:

1. лабораториялық жұ мыс №16

2. тақ ырыбы, тапсырма варианты

3. Есепті шешу алгоритмі

4. Программа листингі

5. блиц-тестке жауап беру

Тапсырма: Қ арапайым арифметикалық амалды орындайтын қ осымша қ ұ рып, оны мысалдағ ы ү лгідей баспағ а шығ аруды орындау (есептің қ ойылымы, шығ арылуы т.сс.)

Блиц-тест:

s: =0; i: =1;

Repeat

s: =s+1/i;

i: =i-1

until i< =1;

операторлары орындалғ аннан кейін s айнымалысыні мә ні қ андай болады?

а) 1

б) ½

в) 11/2

г) 0

д) 2

Бақ ылау сұ рақ тары:

1. Динамикалық жады дегеніміз не?

2. Кө рсеткіштер қ ызметі мен қ асиеттері.

3. Типтелген кө рсеткіштер.

4. Pointer кө рсеткіші.

5. Типтелген қ ұ рылымдар ү шін New(p) динамикалық жадыны бө лу процедурасы.

6. Типтелген қ ұ рылымдар ү шін Dispose(p) динамикалық жадыны босату процедурасы.

7. Еркін ө лшемді қ ұ рылым ү шін GetMem(p, size) динамикалық жадыны бө лу процедурасы.

8. Еркін ө лшемді қ ұ рылым ү шін FreeMem(p, size) динамикалық жадыны босату процедурасы.

9. TPrinter класының негізгі қ асиеттері