ышқылға төзімді микобактерияларды микроскопиялық анықтау сапасын бақылау

1. Жү ргізіліп отырғ ан зерттеулердің сапасын зертханаішілік бақ ылау – зертханада істеліп отырғ ан жұ мысты жү йелі тү рде бақ ылап, оның тиімділігін бағ алау.
2. Сапаны бақ ылау микроскопиялық зерттеудің барлық кезең дерінде жү ргізіледі жә не тө мендегілерден тұ рады: келіп тү скен ү лгілердің сапасын бағ алау; реагенттер мен бояғ ыштарды дайындау рецептурасы мен ә дістемесін бақ ылау; жағ ындыны дайындау ә дістемесінің дұ рыс болуын қ адағ алау (бұ йымдық шынылардың сапасын қ оса); жағ ындыларды бояу; микроскопиялық зерттеуді жү ргізу; нә тижелерді есепке алу жә не тіркеуді бақ ылау.
3. Апта сайын боялмағ ан екі жағ ындыны бақ ылау ү шін қ олданады, олардың біреуі алдын ала - оң, екіншісі - теріс нә тижелі. Зерттеуді бақ ылауғ а арналғ ан жағ ындылардан бастап, кейін клиникалық жағ ындыларды тексереді.
4. Ай сайын микроскопия нә тижелеріне сараптама жасалады: оң нә тижелі жағ ындыларды анық тау тиімділігі, зерттеу жиілігі, патологиялық материаладың сапасы.
5. Зерттеу сапасын зертхананың барлық қ ызметкерлері қ амтамасыз етеді.
6. Микроскопиялық зерттеулердің сапасын сырттай бақ ылау (ССБ) – зерттеу нә тижелерін жоғ ары дең гейдегі зертхана нә тижелерімен салыстыру арқ ылы зертхана жұ мысын бағ алауғ а мү мкіндік беретін ү рдіс.
7. ССБ келесі ә дістерді қ олдана отырып жү ргізіледі: жағ ындыларды қ айта тексерудің «соқ ыр» ә дісі, панельді/жинақ тама тесттілеу, бақ ылау іс-сапарлары:
1) жағ ындыларды қ айта тексерудің «соқ ыр» ә дісі – зертхананың жұ мысын бағ алау мақ сатында зертханадан таң далып алынғ ан жағ ындылардың нақ ты санын қ айтадан микроскопиялық ә діспен тексеру. Қ айта тексерудің «соқ ыр» ә дісі ай сайын немесе тоқ сан сайын жү ргізілуі тиіс;
2) қ айта тексеруге жағ ындылар іріктеліп алынғ анғ а дейін барлық оң жә не теріс нә тижелі жағ ындылар оларды сақ тауғ а арналғ ан қ орапшаларда бірге сақ талады (ауруды анық тау мақ сатында жә не ем тиімділігін бақ ылау мақ сатында жасалғ ан жағ ындылар); жағ ындылар кездейсоқ жә не репрезентативті ә дістермен іріктеп алынады; қ айта тексеру «соқ ыр» ә діспен жү ргізіледі, яғ ни тексеруші адам жағ ындының бастапқ ы нә тижесін білмейді; егер нә тижелерде айырмашылық болса, оны екінші тексеруші қ арап, соң ғ ы шешімді қ абылдайды. Жағ ындылар нә тижесін ескерместен барлық жағ ындылардың ішінен таң далып алынады;
3) сараптау нә тижелерін бағ алағ ан соң, зертхана бойынша ү йлестіруші есеп дайындайды да, қ орытындысын зертхана мен ТБ бағ дарламасының басшысына жолдайды. Реагенттер мен зертханалық жабдық тардың сапасына байланысты мә селелер шешілген соң, лаборанттың жағ ындыны микроскоппен тексеру біліктілігін анық тау қ ажет. Егер ол тесттілеуден ө те алмаса, оны қ айта оқ ытып, даярлау керек;
4) панельді/жинақ тама тесттілеу – боялғ ан немесе боялмағ ан жағ ындыларды орталық зертханадан шеткі зертханаларғ а жіберу. Панельді тесттілеуді жү ргізу ү шін арнайы дайындалғ ан жағ ындылардың бақ ылау ү лгілерін қ олданады;
5) Қ Р шеткі зертханаларды бағ алауды арнайы дайындық тан ө ткен референс-зертхананың мамандары жылына 1 рет жү ргізеді. Аралық дең гейде (облыстық, аймақ тық) шеткі зертханаларды тоқ сан сайын бағ алау керек. Бақ ылау іс сапарлары барысында бақ ылау парақ тарын қ олдану қ ажет, олардың кө шірмелері шеткі зертханағ а табысталады.

Бактериологиялық зертханалардың жұ мыс сапасын бақ ылау

8. Бактериологиялық зертханалардың жұ мыс сапасын зертханаішілік бақ ылау тө мендегілерге бағ ытталғ ан: зертхананың орналасуы мен жұ мысын ұ йымдастыру; зертханалық жабдық тар; материалдың сапасы; материалды ө ң деу; реагенттердің сапасы, жарамдық мерзімі жә не мө лшері; себу ә дістемесі мен емшарасы; қ оректік орталардың сапасы; қ оректік ортада ө су сапасын тексеру; қ оректік орталардың тазалығ ы; талдамаларды тіркеу жә не нә тижелерін беру; ү лгілерді жинау жә не тасымалдау; келіп тү скен ү лгілерді ө ң деу; реагенттер мен қ оректік орталадрдың сапасы; ү лгілерді гомогендеу жә не деконтаминациялау; ө сіру ә дістері.
9. Барлық зертханалар ССБ міндетті тү рде қ атысады.
Культуральдық зерттеулер мен ДСТ сапасын сырттай бақ ылауды жыл сайын Ұ лттық референс зертхана супранациональді зертханалар жү йесінен алынғ ан тестке арналғ ан 20 штамм жиынтығ ын қ олдана отырып ө ткізеді жә не бақ ылайды.
10. Тестілеуге арналғ ан ө сінділер жиынтығ ын Ұ лттық референс зертхана аралық зертханаларғ а жолдап, нә тижесін алады. Жиынтық 50% дең гейдегі ә р тү рлі тө зімділік тү рі бар 20-30 ө сіндіден тұ рады (соның ішінде штаммдардың 10 жұ п тү пнұ сқ асы да бар).
11. ДСТ нә тижелерін қ айта тексеру барысында олардың 80% сә йкес келсе, ал изониазид пен рифампицин бойынша кем дегенде 95% сә йкес келсе, зертхана жұ мысы дұ рыс ұ йымдастырылғ ан деп саналады. Сезімталдық, айрық шылық жә не қ алпына келушілік тест жү ргізіліп отырғ ан бірінші жә не екінші қ атардағ ы ә рбір дә ріге жеке есептеледі.
12. ДСТ ССБ жү ргізу ү шін ө сінділерді еліміздің ішінде тасымалдау «Зертханаларғ а қ ойылатын санитариялық -эпидемиологиялық талаптарды» бекіту туралы» Қ азақ стан Республикасы Ү кіметінің 2012 жылғ ы 10 қ аң тардағ ы № 13 қ аулысынасә йкес жү ргізіледі.