Тақырыбы: Оқу бөлмесінің ауасына қойылатын талаптар

Жұ мыстың мақ саты: Оқ ушылар организмінің функционалдық жағ дайына, олардың денсаулығ ына, жұ мыс қ абілетіне ә сер ететін мектеп ауа-жылу режимін гигиеналық тұ рғ ыдан бағ алауды ү йрену.

Қ ұ ралдар: Термометр, метрлік таспа.

Тапсырмалар:

1. Тыныс алу мү шелерінің қ ұ рылысы, маң ызы.

2. Тыныс алу жиілігін анық тауды ү йрену.

3.Мектептегі жылу жә не жылу беретін қ ұ ралдарғ а қ ойылатын гигиеналық талаптар

Тыныс алу ағ заларының организм тіршілігінде маң ызы зор. Олар газ алмасу, дыбыс шығ ару, сө йлеу қ ызметтерін атқ арады. Тыныс алу аппаратына мұ рын қ уысы, жұ тқ ыншақ, кө мей, кең ірдек, бронх жә не ө кпе ағ залары жатады.

Мектептегі ауа – жылу режимінің гигиеналық нормаларғ а сә йкес келуі оқ ушылардың ү лгерімі мен жұ мыс қ абілетінің қ ажеттті басты шарты. Ауа ортасының физикалық -химиялық жә не биологиялық қ асиеттерінің жиынтығ ы микроклимат деп аталады. Мекен-жайлардың микроклиматы метеорологиялық комоненттерден тұ рады: ауаның температурасы, ылғ алдылығ ы, қ ысымы жә не т.б. Адамдар болатын жабық бө лмеде ауаның ластануының жанама кө рсеткіші кө мір қ ышқ ыл газының мө лшері болып табылады. Оның болатын ең жоғ арғ ы концентрациясы мектеп ү йлерінде – 0, 1 %. Оның мө лшері 0, 08 – ке жеткеннің ө зінде тө менгі класс оқ ушыларының мінез-қ ұ лқ ында ө згеріс байқ алады: тә ртіп нашарлайды, зейін қ ою, қ абілеті тө мендейді.

Класс бө лмелеріндегі ауаның температурасы солтү стік аймақ тарда 21-22 °С, орталық аймақ тарда 18-20 ° С, ал оң тү стік аймақ тарда 17-18 °С болуы керек. Кластағ ы ауа температурасының айырмашылығ ы кө лденең жазық тық бойынша -2°С, тік жазық тық бойынша 3 °С аспауы қ ажет. Бө лме қ абырғ аларының температурасы ауа температурасынан 3° С-тан тө мен болмауы тиіс. Ауа жылдамдығ ы 0, 2 м/с болуы керек.

Жұ мыстың барысы:

1. Тыныс алу жиілігін анық тауды ү йрену.
Тыныс алу жиілігі немесе кө кірек клеткасының экскурсиясы /бір экскурсия бір рет дем алу мен дем шығ ару процестерінің қ осындысы/.

Тыныс алу жиілігін дем алу немесе дем шығ ару кезінде кеуде қ уысының бір минутта жасағ ан қ озғ алыстарын санау арқ ылы анық тайды. Ал басқ а адамның тыныс алу жиілігін анық тау ү шін қ олың ызды оның иығ ына салып немесе оның кө кірек клеткасының экскурсиясын визуальды байқ ау арқ ылы есептеуге болады.

Анық талғ ан деректерді нормамен салыстырып, ө зің іздің тыныс алу жиілігін есте сақ таң ыз.

Тамыр соғ уының жиілігі жү рек-тамыр жү йесінің функционалдық жағ дайын айқ ындайтын негізгі кө рсеткіш. Ол дене жә не ой ең бектерінің ә серінен ө згеруі мү мкін

2.Ауа температурасын оқ у бө лмесінің ортасында еденнен 1 м биіктікте ө лшеу.

3. Ауаның қ ажетті немесе желдету кө лемі.

Бұ л газ алмасу дұ рыс жү ру ү шін адамғ а 1 сағ ат ішінде қ ажетті ауаны мө лшері. Мұ ндай ауа мө лшері организмінің жұ мыс қ абілетін тө мендетпей қ алыпты жұ мыс істеу ү шін қ ажет.

Желдету кө лемін анық тайтын формула:

К

А = ——— x 3/ 4

Р- g

А – желдету кө лемі /м ² /

К- отырып ақ ырын жұ мыс істейтін адамның демалу процесіндегі 1 сағ ат ішінде шығ аратын СО литр мө лшері / ересек адам орта есеппен – 22, 6 л, ал балалар ө зінің жасына сә йкес СО бө леді /.

Р- оқ у бө лмесіндегі СО- нің тө зуге болатын ең жоғ арғ ы концентрациясы /ол жалпы ауа кө лемінің 1 %- не тең /.

g – атмосферадағ ы СО- нің мө лшері /жалпы ауа кө лемінің 0, 3 % - не тең /.

3/4 - сабақ тың ұ зындығ ы.

9 жасар балағ а сә йкес келетін желдету кө лемі:

А= — х 3/ 4 =9, 6 м³

0, 3

4. Ауаны жаң арту мө лшері /саны/.

Ауаны жаң арту санын анық тау ү шін, бө лмеде 1 адамғ а қ ажет ауаның мө лшерін анық тау керек. Ол ү шін ауаның жалпы кө лемін бө лмедегі адам санына бө леді:

V

В = —, мұ нда

С

В- ә рбір оқ ушығ а келетін ауаның мө лшері

V- бө лменің кө лемі /180 м ³ /

С- оқ ушылардың саны /35 адам/,

В = — = 5, 1 м³ ауа /қ ажетті мө лшерден аз/,

Ауаны жаң арту санын анық тайтын формула

А

ЖС = —, мұ нда

В

ЖС- ауаны жаң арту саны. Бұ л 1 сағ ат ішінде бө лмедегі ауа неше рет жаң арту немесе алмастырылу керек екендігін кө рсетеді.

А- желдету кө лемі

В- ә р оқ ушығ а келетін ауаның мө лшері.

9, 6

ЖС = — = 1, 8 рет /1 сағ ат ішінде/

5, 1

Анық талғ ан нә тижелерді нормамен салыстырың ыз.

Ауаны жаң арту нормалары:

Желдету коэффициенті.

Бө лме ауасын дұ рыс жаң арту жә не сырттағ ы ауаның келетін мө лшерлерін қ амтамасыз ету ү шін, санитарлық нормалар бойынша желдету коэффициенті ескеріледі. Бұ л терезелердің ашылатын жері /форточка, фрамуга/ мен еден ауданының 1/50 бө лігінен кем болмауы керек.

S 1

— = —, мұ нда

S 50

S – форточкалардың ауданы

S – еденнің ауданы

Анық талғ ан деректерді кестеге жазың ыз

Қ ортынды. Анық талғ ан деректерді нормамен салыстырып, оқ у бө лмесінің микроклимат жағ дайына бағ а беріп, оларды жақ сарту жолдарын кө рсетің дер.

Бақ ылау сұ рақ тары:

1. «Класс микроклиматы» деген тү сінікке не кіреді?

2. Бө лме ауасының химиялық қ ұ рамын қ андай кө рсеткіштер айқ ындайды?

3. Оқ у барысында оқ ушылардың жұ мыс қ абілетіне ауаның химиялық қ ұ рамы ә сер ете ма?

4. Мектеп бө лмелеріндегі СО- нің жоғ арғ ы концентрациясы қ андай?

5. Желдету кө лемі? Ауаны жаң арту мө лшері желдету коэффициенті дегеніміз не? Оларды не ү шін анық тайды?

№ 14 Практикалық сабақ