Тақырыбы: Қан – тамырлар жүйесі

Мақ саты: Қ алыпты жағ дайда жә не жұ мыс кезінде тамырдың соғ уын жә не қ ан қ ысымын анық тау.

Қ ұ ралдар: Секундомер, тонометр, атластар.

Тапсырмалар:

1.Қ ан қ ысымын анық тау

2.Пульс жиелігін анық тау

Кардио-респираторлық жү йе-тіршілікті қ амтамасыз ететін екі жү йенің функционалдық бірлігі: бұ л- барлық мү шелер мен ұ лпаларды қ оректік заттармен жә не оттегімен қ амтасыз ететін қ ан айналым жә не тыныс алу мү шелері.

Бұ л жү йелердің қ ызметін сипаттайтын негізгі кө рсеткіштер-жү рек соғ уының жылдамдығ ы мен тыныс алу жиілігі.

Жү рек соғ уының жылдамдығ ы мен ырғ ағ ы тамыр соғ уына сә йкес келеді. Тамыр соғ уы деп артерия тамырларының қ абырғ асының бү лкілдеуін айтады. О л

ірі қ ан тамырларында, ә сіресе қ олқ ада, қ ысымның ө згеруінен пайда болады.

Тамыр соғ у жиілігі жасқ а байланысты ө згереді. Ол бала есейген сайын бірге тамыр соғ уы сирейді. Бұ л жү рек-тамыр жү йесінің қ ызметінің нервтік жолмен реттелуінің ө згеруіне байланысты. Ә сіресе кез-келген нерв орталық тарынан /тежегіш нервтер/ келетін ә серлердің біртіндеп қ алыптасуы. Ересек адамның тамыры минутына 60-80 рет соғ ады.

Тамыр соғ у жиілігі жыныстық ерекшеліктерге де байланысты жастары шамалас ер балалар мен ер адамдардың тамыр соғ уы қ ыздар мен ә йелдерден сирек болады. Тамыр соғ уының жиілеуін тахикардия, ал сиреуін браликардия деп атайды. Қ алыпты жағ дайда тахикардия мен браликардияның арасы 402-ке жоғ арлауы жү рек-тамыр жү йесіндегі ауытқ удың белгісі. Бұ ны тамыр соғ уының ырғ ағ ының бұ зылуынан /артерия/ білуге болады.

Ә р жастағ ы балалардың тамыр соғ у жиілігі /А.Ф.Тур бойынша/жә не тыныс алу жиілігі/ Н.А.Шалков бойынша, 1975/ тө менгі кестеде кө рсетілген.