География

Жалпы орта білім дең гейіндегі «География» оқ у пә нінің мазмұ ны алдымен, оқ ушылардың бойында Жер адамзат ғ аламшары ретінде екендігі туралы кешенді, жү йелі жә не ә леуметтік-бағ дарлы тү сінік қ алыптастыратын, дү ниетанымдық сипатымен анық талады. Оқ у пә нінің мазмұ ны оқ ушылардың бойында ә лемнің географиялық бейнесі жайлы біртұ тас дү ниетанымдық жә не жалпы мә дениетін қ алыптастыруда, сонымен қ атар жалпы білімнің тә рбиелік жә не дамытушылық сұ рақ тарын шешуде, жеке тұ лғ аның ә леуметтенуі мен функционалдық сауаттылығ ын арттыруда ү лкен рө л атқ арады.

География оқ у пә ні ретінде табиғ ат заң дарын, қ оғ амның материалдық ө мірін, қ азіргі ә лем бейнесін тануда биология, химия, физика жә не басқ а да білімдердің ө зара тығ ыз пә наралық байланысын арттыруғ а кө мектеседі. 10-11-сыныптарда географияны оқ ыту екі бағ ытта жү зеге асырылады: қ оғ амдық -гуманитарлық (бұ дан ә рі – Қ ГБ) жә не жаратылыстану-математика бағ ыттары (бұ дан ә рі – ЖМБ).

Қ ГБ оқ у материалының мазмұ ны ө скелең ұ рпақ тың географиялық сауаттылығ ын арттыру, экономикалық -географиялық мә дениетін қ алыптастыру ү шін қ ажет білім мен біліктерді қ амтиды.

Қ ГБ оқ ытудың мақ саты оқ ушылардың елдерді оқ у барысында жан-жақ ты экономикалық -географиялық, саяси-географиялық білімді, табиғ ат, қ оғ ам жә не экономиканың ө зара байланысын тү сінуге, функционалдық сауаттылық ты терең детуге жә не оқ ушылардың бейінді-мамандық бағ ытын анық тауғ а бағ ытталғ ан.

ЖМБ оқ у материалының мазмұ нында, жалпы географиялық мә дениетті қ алыптастыру ү шін маң ызы бар білім мен біліктіліктен басқ а, болашақ та мамандық алу ү шін білімді жалғ астыруғ а қ ажетті кең кө лемді білім мен біліктілікке кө п кө ң іл бө лінеді.

Мақ саты: қ азіргі ә лемдегі аймақ тар мен елдерді оқ у барысында оқ ушылардың географиялық заң дылық тар жә не экономикалық -географиялық, саяси-географиялық, дү ниежү зілік шаруашылық туралы жан-жақ ты білім алулары, функционалдық сауаттылық ты жә не оқ ушылардың бейінді-кә сіби бағ ытын терең дету.

Міндеттері: алдың ғ ы сыныптарда оқ ылғ ан жалпы географиялық заң дылық тар туралы білім, ұ ғ ымдар мен идеялардың негізінде ғ аламшар табиғ атының біртұ тастығ ы туралы білім жә не кө зқ арасты одан ә рі дамыту; дү ниежү зі саяси картасы жә не дү ниежү зілік шаруашылық тың қ алыптасу кезең дерін оқ ып-білу ү дерісінде саяси, географиялық білімнің қ алыптасуын жалғ астыру; табиғ ат жә не қ оғ амның ө зара байланысын оның қ азіргі даму кезең і негізінде, қ оршағ ан ортаны қ орғ ау жә не табиғ атты тиімді пайдаланудың маң ызын, Қ азақ стан жә не ә лем дең гейінде тұ рақ ты даму проблемаларын географиялық тұ рғ ыдан тү сіну; табиғ и, ә леуметтік-экономикалық, геоэкологиялық ү дерістер мен қ ұ былыстарды сипаттау жә не талдау ү шін ғ аламдық, аймақ тық жә не жергілікті жағ дайларды ү йлесімді пайдалану біліктілігін мең герту; ғ аламшар мемлекеттерінің тү рлерін, ұ лттық шаруашылық тың даму дең гейі ә р тү рлі елдердің ерекшеліктерін анық тау зерделеу; дү ние жү зінің халық тарын, дү ние жү зінің шаруашылық жү йесін, халық аралық байланыстар жә не халық аралық экономикалық ынтымақ тастық туралы оқ ып-білу барысында оқ ушылардың білімін одан ә рі терең дету; оқ ушылардың бейінді-кә сіптік бағ дарларын дамыту, болашақ мамандық ты саналы тү рде таң дауғ а ық пал жасау.

Карталармен, сызбанұ сқ алармен, графиктермен, диаграммалармен, кестелермен, ғ аламтормен, білім берудің цифрлық ресурстарымен жұ мыс істеу кезінде ойлау қ абілетінің одан ә рі дамуына жағ дай жасаумаң ызды болып табылады, ә рү рлі экономикалық -географиялық ә дебиеттен қ ажетті материалдарды жинақ тау жә не талдау барысында сө йлеу жә не кө птілділік, статистикалық, картографиялық жә не басқ а да мә ліметтерді ө здігінен ө ң деу жә не тү сіндіру дағ дыларын мең герту; жоғ ары патриоттық сезімді, Қ азақ стан Республикасының Конституциясын қ ұ рметтеуге, белсенді азаматтық, ө мірлік ұ станымды тә рбиелеу.

«Даму стратегиясы», «индустриалды-инновациялық реформа», «тұ рақ ты даму», «жасыл экономика», «геосаяси жағ дайы» терминдерінің ғ ылыми-теориялық жә не практикалық мә нін зерделеу, сонымен қ атар олардың аймақ тық жә не жергілікті мә нін тү сіну, Қ азақ стан Республикасы жаһ андық геоэкономикалық кең істікте ұ лттық «Мә ң гілік Ел» идеясын жү зеге асыру аясында тұ рақ ты дамып келе жатқ ан ел туралы ғ ылыми негізделген кө зқ арасты қ алыптастыру жә не дамыту маң ызды болып табылады.

Қ ГБ жә не ЖМБ курстарында оқ ылатын материалдардың қ амтылуы, терең дігі жә не нақ тылығ ы жағ ынан оқ у мазмұ нының ө зіндік ерекшеліктері бар. Жаратылыстану-математикалық бағ ытындағ ы 10-сыныпта «Жалпы географиялық заң дылық тар», «Дү ниежү зінің жалпы сипаттамасы», «ТМД елдері», 11-сыныпта елтану аясында шет елдер мен аймақ тар қ арастырылады.

Бағ дарламада берілген барлық практикалық іс-ә рекеттер тә жірибелік дағ дыларды дамытушы жә не қ алыптастырушы болып табылады.

Сыныптар бойынша практикалық жұ мыстар бағ дарлама тақ ырыптарына сә йкес қ ұ растырылғ ан жә не олар тү сіндіруге, салыстыруғ а, талдауғ а, сипаттауғ а, есептеуге, байланысын анық тауғ а, моделдеуге бағ ытталғ ан. Олар балалардын шығ армашылдық ты, талдау жасауды талап етеді, дамытушы сипатқ а ие. Сонымен қ атар практикалық жұ мыстардың мазмұ ны білімді функционалдық сауаттылық ты дамытуғ а, жаң а технологияларды, жаң а ә діс-тә сілдерді қ олдануғ а, ақ параттық -коммуникативтік ә рекетті кең ейтуге бағ ытталғ ан. Міндетті тү рде бағ аланатын практикалық жұ мыстар нө мірмен белгіленген.

Туғ ан ө лкенің ә леуметтік-экономикалық дамуы, табиғ и кешенінің жағ дайы, ө лкетану мә селелері неғ ұ рлым жоғ ары, талдамалық дең гейде оқ ытылады, Пә н аясында сыныптан тыс географиялық, экскурсиялық -экспедициялық жұ мыстар ұ йымдастыру, қ олданбалы курстар ө ткізу қ ажет

Бақ ылау тү рлері: бақ ылау, ө здік жұ мыстары, тест тапсырмалары, ауызша жауап жә не сұ хбаттасу.

Ағ ымдық бақ ылау жұ мыстарын жазбаша жә не ауызша тү рде жү зеге асыруғ а болады. Ағ ымдық жазбаша бақ ылау жұ мыстарын ө здік жұ мыс немесе тест тапсырмалары арқ ылы ө ткізуге болады.

Тақ ырыптық бақ ылау бағ дарламаның жекелеген бө лімдері мен тақ ырыптарының негізгі сұ рақ тарын таң дау арқ ылы жазбаша тү рде ө ткізуге болады.

Қ орытынды бақ ылау жұ мысын аралас сипаттағ ы жұ мыстар немесе кешенді тестілеу арқ ылы ө ткізуге болады.

География пә нін оқ ыту арнайы жабдық талғ ан жә не қ ажетті аспаптармен, қ ұ ралдармен, географиялық карталармен, атластармен, баспа қ ұ ралдарымен, аудио жә не бейне материалдармен, оқ ытудың техникалық жабдық тарымен қ амтамасыз етілген кабинетте жү зеге асырылады.

Мұ ғ алімдерге кө мек ретінде «Жаратылыстану» білім беру саласы бойынша қ олданбалы курстар мазмұ нын жобалау жә не жү ргізу» ә дістемелік қ ұ ралы жә не «Таң дауы бойынша курстардың мазмұ ны жә не ұ йымдастырылуы бойынша талдамалы материалдар» талдамалы материалдар ә зірленді жә не олар Ұ лттық білім академиясының сайтында (www.nao.kz) орналастырылғ ан.

География пә ні бойынша сағ ат саны:

қ оғ амдық -гуманитарлық бағ ыттағ ы 10-11-сыныптарда – аптасына 1 сағ аттан, оқ у жылында – 34 сағ ат;

жаратылыстану-математикалық бағ ыттағ ы 10-11-сыныптарда – аптасына 2 сағ аттан, оқ у жылында – 68 сағ ат.