Математика

Бастауыш сыныптардағ ы (1-4-сыныптар) математика пә ні – «Математика» білім саласындағ ы кіріктірілген оқ у пә ні.

Оны игеруде 1 000 000-ғ а дейінгі натурал сандар жә не нө л санының арифметикасы, негізгі шамалар, алгебра мен геометрия элементтерін негізгі орта мектепте білімді жалғ астыру ү шін қ ұ рылғ ан.

Пә нді оқ ыту мақ саты – ұ лттық жә не жалпыазаматтық қ ұ ндылық тар негізінде тұ лғ аның интеллектуалды дамуының қ ажетті дең гейін қ амтамасыз етуге бағ ытталғ ан математиканың базистік негізін сапалы игеруді қ амтамасыз ету; кө рнекі-бейнелі, логикалық жә не абстрактылы ойлауды қ алыптастыру, негізгі орта білім дең гейінде алгебра мен геометрияны игеруге практикалық негіз жасау деп белгіленген.

Оқ ытудың міндеттері:

- тұ лғ аның зейін, қ абылдау, есте сақ тау, ойлау, ауызша жә не жазбаша, сонымен қ атар математика тілінде сө йлеу, т.б. функционалдық қ асиеттерін дамыту; кө рнекі-бейнелі жә не логикалық ойлауын дамыту;

- бастауыш сынып оқ ушыларының оқ у-танымдық қ ызметін (жоспарлау, жоспар бойынша ә ртү рлі іс-ә рекеттер жасау, оның ішінде ойлау қ ызметін (талдау, зерттеу, жалпылау, модельдеу жә не т.б.), ө зін-ө зі бақ ылау жә не ө зін-ө зі бағ алауды жү ргізу біліктігін қ алыптастыру;

- оқ ытуды білімнің келесі дең гейлерінде жалғ астыру ү шін оқ ушығ а қ ажетті математикалық білім мен білікті, есептеу, ө лшеу жә не графиктік дағ дыны қ алыптастыру; алгебра мен геометрияны игеруге алдын ала мақ сатты дайындық жү ргізу;

- оқ уғ а деген ынтасын, математикағ а деген қ ызығ ушылығ ын, танымдық қ ызығ ушылығ ын, ө здігінен жұ мыс атқ ару дағ дысын қ алыптастыру;

- стандартты емес жә не қ ызық тылық сипаттағ ы тапсырмалар негізінде жобалау қ ызметі жә не ө мірлік жағ дайлардағ ы мә селелерді шешу арқ ылы математикалық жә не шығ армашылық қ абілеттерін ашу жә не дамыту;

- баланың тұ лғ алық қ асиеттерін, яғ ни жауапкершілік, белсенділік, мақ сатқ а талпынушылық, жауапкершілік тә різді қ асиеттерін тә рбиелеу;

- қ арым-қ атынас мә дениетін, ү лкендерге қ ұ рмет кө рсету мен кішілерге қ амқ ор болуғ а, қ оршағ ан ортаны қ орғ ауда ө з белсенділігін кө рсетуге баулу, патриоттық сезімді тә рбиелеу, қ азақ халқ ы мен елімізде ө мір сү ріп жатқ ан этностардың тарихына, мә дениетіне, ә дет-ғ ұ рпына қ ұ рмет кө рсетуге ү йрету, математика ғ ылымының дамуы барысында жинақ талғ ан қ ұ ндылық тарғ а қ атыстыру кіреді.

Математиканы оқ ыту ерекшелігі.

1-сыныпта 0 санынан 10 санына дейінгі сандармен, 10-ғ а дейінгі сандарды қ осу мен азайту арифметикалық амалдарымен, толық ондық тармен таныстыру басталады; «10-нан 20-ғ а дейінгі сандар» жаң а материалы енгізілген; 2-сыныпта қ арастырылатын 100-ге дейінгі сандарды игеруге дайындық жү ргізіледі.

«10-нан 20-ғ а дейінгі сандар» жаң а тақ ырыбына 6 сағ ат бө лінген. 4-тоқ санның қ алғ ан сағ аттары игерілген материалды пысық тау мен қ айталауғ а арналғ ан. Сондық тан математика сабағ ындағ ы жұ мыстар жаң а тақ ырыптарды енгізе отырып, қ олданыстағ ы оқ улық тар бойынша жү ргізіледі.

2-сыныптағ ы математика пә нінің мазмұ ны 1-сынып бағ дарламасы мен оқ улық мазмұ нына бейімделе жазылғ ан.

2-сыныптың алғ ашқ ы сабақ тарындағ ы «Қ айталау» тарауы 1-сыныпта алғ ан білімдерін пысық тауғ а бағ ытталғ ан. Осы сыныпта 100-ге дейінгі сандар игеріледі; 10-нан 20-ғ а дейінгі сандарын игеру тарауының сағ ат саны арттырылғ ан; кө бейту жә не бө лу арифметикалық амалдарымен таныстыру басталады. «Кө бейту мен бө лу амалдары» тақ ырыбын игертуге 20 сағ ат бө лінген.

3-сыныптағ ы математика пә ні бойынша оқ у бағ дарламасының ө згеруіне жә не кө бейту мен бө лудің 2-сыныпта қ арастырылуына байланысты 3-сыныпта қ айталауғ а берілген сағ аттар саны 4 сағ аттан 14 сағ атқ а дейін кө бейтілді. Осығ ан қ атысты 3-сыныптағ ы алғ ашқ ы 14 сабақ тың мазмұ ны толығ ымен ө згертілді.

Жаң а бағ дарламағ а сә йкес 3-сыныптың оқ улығ ына жаң а тақ ырыптар енгізілді:

- ұ зындық бірлігі – миллиметр (1 мм). 1 см = 10 мм қ атынасы;

- геометриялық фигуралардың аудандарын «кө збен» жә не беттестіру арқ ылы салыстыру;

- аудан бірліктері – 1 м², 1 дм², ар (1 а). Аудан бірліктері арасындағ ы қ атынастар: 1 м² = 100 дм², 1 дм² = 100 см², 1см² = 100 мм², 1 а = 100 м²;

- қ озғ алыс жылдамдығ ы. Жылдамдық бірліктері: 1 км / сағ, 1 м / мин, 1 см / с жә не т.б.;

- тең деулерде a, b, c, d латын ә ріптерінің (бұ л ә ріптер математикада тұ рақ ты шамаларды белгілеу ү шін қ олданылады) орнына x, y, z ә ріптерін қ олданылғ ан;

- х + 4 × 2 = 24 тү рдегі кү рделі тең деулер. Оларды шешу арифметикалық амалдардың белгісіз компоненттерін табу ережелеріне негізделген;

- екі ә рпі бар ә ріпті ө рнектер: а + 3 + b. Ә ріптердің берілген мә ндерінде осындай ә ріпті ө рнектің мә нін табу;

- тарихи мағ лұ маттар, математикалық фактілер.

Оқ ушыларды отандық жә не ә лемдік жетістіктерге тарту, оқ ушыларда математиканы мә дениеттің бір бө лігі ретінде тү сінік қ алыптастыру мақ сатында оқ улық қ а қ ысқ аша тарихи мағ лұ маттар жә не математикалық тапсырмалар (оларды игеру бақ ылауды қ ажет етпейді) кірістірілген (мысалы, арифметикалық амалдардың белгілерін, жақ шаны, санның орнына ә ріпті, тең деуде белгісізді енгізген ғ алым-математиктермен таныстыру; қ азақ халқ ының сыйымдылық қ а қ атысты ежелгі ө лшемдерімен таныстыру).

Оқ ушылардың логикалық ойлауы мен математика тілінде сө йлеуін дамыту жә не олардың математиканы игеруге деген қ ызығ ушылық тарын арттыру мақ сатында кү рделі есептер (барлық оқ ушыларғ а міндетті емес) ретінде келесі тапсырмалар енгізілген:

- кестемен берілген логикалық есептер;

- сө зжұ мбақ тар (олар ең алдымен математикалық терминологияны мең геруге, математика тілінде сө йлеуге, ғ алым-математиктермен таныстыруғ а бағ ытталғ ан);

- «сиқ ырлы» шаршылар;

- математикалық ребустар, оларды шешу нә тижесінде оқ ушылар ғ алым-математиктер (Пифагор, Рекорд, Лейбниц, Виет, Евклид) жайлы біледі;

- мазмұ ны экономикағ а қ атысты есептер;

- салауатты ө мір салтын қ алыптастыруғ а арналғ ан есептер.

4-сыныпта 1 000 000 дейінгі сандар, миллион кө лемінде осы сандарғ а қ олданылатын арифметикалық амалдар, жылдамдық, текше, тікбұ рышты параллелепипед оқ ытылады.

Бастауыш білім мазмұ нын мең герудің пә ндік нә тижелері бес балдық бағ алау жү йесімен бағ аланады.

Бақ ылау нысандары тест тапсырмалары, бақ ылау, ө здік жұ мыстар, ғ ылыми жобаларды қ орғ ау, ауызша сұ рақ -жауап тү рінде ө ткізу ұ сынылады.

«Математика» пә нінен ағ ымдық бақ ылау нысандары жазбаша, ауызша тү рде ұ йымдастырылады. Ағ ымдық бақ ылау жұ мыстары аптасына 1 реттен артық ө ткізілмейді.

Тақ ырыптық бақ ылау жұ мыстарын жазбаша тү рде ұ йымдастыру ұ сынылады. Математика пә нінен ұ йымдастырылатын қ орытынды бақ ылауды бақ ылау жұ мыстары мен кешенді тестік тапсырмалар арқ ылы ұ йымдастыруғ а болады.

1-4-сыныптарғ а арналғ ан «Математика» пә нінен бақ ылау жұ мыстарының тоқ сандар бойынша бө лінуі тө мендегіше (4-кесте) ұ сынылады.

4-кесте – 1-4 сыныптарғ а арналғ ан математика пә нінен бақ ылау жұ мыстарының тү рлері мен сандары

Математика пә ні бойынша 1-4-сыныптардағ ы оқ у жү ктемесінің кө лемі:

1-сыныпта: аптасына 4 сағ ат, жылына жалпы сағ ат саны 132 сағ ат;

2-сыныпта: аптасына 4 сағ ат, жылына жалпы сағ ат саны 136 сағ ат;

3-сыныпта: аптасына 5 сағ ат, жылына жалпы сағ ат саны 170 сағ ат;

4-сыныпта: аптасына 5 сағ ат, жылына жалпы сағ ат саны 170 сағ ат.