бап. Сот тапсырмалары

1. Қ азақ стан Республикасының соттары ө здеріне Қ азақ стан Республикасының заң ында немесе халық аралық шартында кө зделген тә ртіппен берілген жеке іс жү ргізу іс-ә рекеттерін жасау (хабарламалар мен басқ а да қ ұ жаттар тапсыру, тараптардан, куә лардан тү сініктемелер алу, жергілікті жерде сараптама жә не тексеріс жү ргізу жә не т.б.) туралы шетелдік соттардың тапсырмаларын орындайды, бұ ғ ан:
1) тапсырманы орындау Қ азақ стан Республикасының егемендігіне қ айшы келетін немесе Қ азақ стан Республикасының қ ауіпсіздігіне қ атер тө ндіретін;
2) тапсырманы орындау сот қ ұ зыретіне кірмейтін жағ дайлар қ осылмайды.
2. Шетелдік соттардың жеке іс жү ргізу іс-ә рекеттерін орындау туралы тапсырмаларын атқ ару, егер Қ азақ стан Республикасының халық аралық шартында ө згеше кө зделмесе, заң да белгіленген тә ртіппен жү ргізіледі.
3. Қ азақ стан Республикасының соттары жекелеген іс жү ргізу іс-ә рекеттерін орындау туралы шетелдік соттарғ а тапсырмалар мен ө тініш жасауы мү мкін.
4. Қ азақ стан Республикасы соттарының шетелдік соттарымен қ арым-қ атынас жасау тә ртібі Қ азақ стан Республикасының заң ында жә не халық аралық шарттарында белгіленеді.

424-бап. Шет мемлекеттердің органдары берген
қ ұ жаттарды тану

Қ азақ стан Республикасынан тыс жерлерде жасалғ ан, Қ азақ стан Республикасының азаматтары мен ұ йымдарына немесе шетелдік азаматтарғ а қ атысты шет мемлекеттердің заң дары бойынша шет мемлекеттердің қ ұ зыретті органдары белгіленген нысанмен берген, жасағ ан немесе куә ландырғ ан қ ұ жаттарды Қ азақ стан Республикасының соттары, егер Қ азақ стан Республикасының заң ында немесе халық аралық шартында ө згеше кө зделмесе, консулдық жариялау болғ ан жағ дайда қ абылдайды.

425-бап. Шетелдік соттар мен тө релік соттардың
шешімдерін тану жә не орындау

1. Егер Қ азақ стан Республикасының заң ында немесе халық аралық шартында ө зара тү сіністік негізінде бұ л кө зделген болса, шетелдік соттар мен тө релік соттардың шешімдері Қ азақ стан Республикасында танылады жә не орындалады.
2. Егер Қ азақ стан Республикасының халық аралық шартында ө згеше белгіленбесе, шетелдік соттар мен тө релік соттардың шешімдерін танудың жә не орындаудың шарттары мен тә ртібі заң да белгіленеді.
3. Шетелдік соттың немесе тө релік соттың шешімі шешім заң ды кү шіне енген кезден бастап ү ш жыл ішінде мә жбү рлеп орындауғ а берілуі мү мкін. Дә лелді себептермен ө ткізіліп алынғ ан мерзімді осы Кодекстің 128-бабында кө зделген тә ртіппен Қ азақ стан Республикасының соты қ алпына келтіруі мү мкін.

425-1-бап. Тө релiктің шешiмiн мә жбү рлеп орындату

1. Егер тө реліктің шешiмi онда белгiленген мерзiмде ерiктi тү рде орындалмағ ан жағ дайда, тө реліктің шешiмi пайдасына шығ арылғ ан тө релікте талқ ылау тарапы (ө ндiрiп алушы) тө реліктің шешiмiн мә жбү рлеп орындату туралы арызбен тө релік дауды қ арағ ан жердегi не борышкердің тұ рғ ылық ты жеріндегі немесе заң ды тұ лғ аның органы орналасқ ан жердегі, егер тұ рғ ылық ты жері немесе орналасқ ан жері белгісіз болса, онда борышкердің мү лкі орналасқ ан жердегі сотқ а жү гiнуге қ ұ қ ылы.
2. Атқ ару парағ ын беру туралы арызғ а тө релiктiң тиiстi тү рде расталғ ан тү пнұ сқ а шешiмi немесе соның тиiстi тү рде расталғ ан кө шiрмесi, сондай-ақ тө релiктің тү пнұ сқ а келiсiмi немесе оның тиiстi тү рде расталғ ан кө шiрмесi қ оса берiледi. Егер тө релiктің шешiмi немесе келiсiмi шетел тiлiнде жазылса, тарап осы қ ұ жаттың мемлекеттiк тiлдегi немесе орыс тiлiндегi тиiстi тү рде расталғ ан аудармасын табыс етуге тиiс.
3. Атқ ару парағ ын беру туралы арыз тө релiктiң шешімiн ерiктi тү рде атқ аруғ а арналғ ан мерзiм аяқ талғ ан кү ннен бастап ү ш жылдан кешіктiрiлмей берiлуi мү мкiн.
4. Белгiленген мерзiмiн ө ткiзiп алғ ан не оғ ан қ ажеттi қ ұ жаттар қ оса тiркелмей берiлген атқ ару парағ ын беру туралы арызды сот қ арамай керi қ айтарады, бұ л туралы ұ йғ арым шығ арылады, оғ ан осы Кодексте белгiленген тә ртiппен шағ ым жасалуы мү мкiн.
5. Егер, сот аталғ ан мерзiмдi ө ткiзiп алу себептерiн дә лелдi деп тапса, атқ ару парағ ын беру туралы арызды беру мерзiмiн қ алпына келтiруге қ ұ қ ылы.
6. Судья атқ ару парағ ын беру туралы арызды сотқ а арыз тү скен кү ннен бастап он бес кү н iшiнде жеке-дара қ арайды.
7. Ө ндiрiп алушының тө релiктiң шешiмiн мә жбү рлеп орындату туралы тү скен арызы, сондай-ақ оның соттың отырысында қ аралу орны мен уақ ыты туралы сот борышкердi хабардар етедi. Оның арызын қ арау орны мен уақ ыты туралы ө ндiрiп алушы да хабардар етiледi. Егер борышкерден сот отырысына келуi мү мкiн болмауының дә лелдi себептерi кө рсетiлiп, арызды қ арауды кейiнге қ алдыру туралы ұ сыныс тү спесе, борышкердiң немесе ө ндiрiп алушының сот отырысына келмей қ алуы арызды қ арауғ а кедергi болмайды.
8. Сот тө релiктің шешiмiн мә жбү рлеп орындатуғ а арналғ ан атқ ару парағ ын беру туралы арызды қ арағ ан кезде тө релiктiң шешiмiн мә нi бойынша қ айта қ арауғ а қ ұ қ ылы емес.
9. Сот арызды қ арау нә тижелерi бойынша атқ ару парағ ын беру туралы не оны беруден бас тарту туралы ұ йғ арым шығ арады.
Атқ ару парағ ын беру туралы соттың ұ йғ арымы дереу орындалуғ а тиiс.
Ескерту. 425-1-баппен толық тырылды - Қ Р 2004.12.28 N 24 (қ олданысқ а енгiзiлу тә ртібін 2 баптан қ араң ыз) Заң ымен; ө згеріс енгізілді - Қ Р 03.07.2013 125-V Заң ымен (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі).

425-2-бап. Атқ ару парағ ын беру

1. Сот тө релiктiң шешiмiн мә жбү рлеп орындатуғ а арналғ ан атқ ару парағ ын беру туралы ұ йғ арым шығ арғ ан кезде атқ ару парағ ы осы Кодекстiң 236-бабының ережелерi бойынша берiледi.
2. Тө релiктiң шешiмiн мә жбү рлеп орындатуғ а арналғ ан атқ ару парағ ын беру туралы арыз бойынша шығ арылғ ан соттың ұ йғ арымына осы Кодексте сот актiлерiне шағ ым жасау ү шiн кө зделген тә ртiппен шағ ым жасалуы мү мкiн.
Ескерту. 425-2-баппен толық тырылды - Қ азақ стан Республикасының 2004.12.28. N 24 (қ олданысқ а енгiзiлу тә ртібін 2 баптан қ араң ыз) Заң ымен.

425-3-бап. Атқ ару парағ ын беруден бас тарту

Егер, сот:
1) бұ л тарап:
сот тө релiк келiсiм тараптарының бiрiн ә рекетке қ абiлетсiз не ә рекетке қ абiлетi шектеулi деп немесе тө релiк келiсiмдi тараптар оны бағ ындырғ ан заң бойынша, ал мұ ндай нұ сқ ау болмағ ан кезде Қ азақ стан Республикасының заң намасы бойынша жарамсыз деп тануының;
оғ ан тө решiнiң тағ айындалғ аны туралы немесе тө релiк iс қ арау туралы тиiстi тү рде хабардар етiлмегенiнiң немесе сот дә лелдi деп танығ ан басқ а да себептер бойынша ө з тү сiндiрмелерiн бере алмағ анының;
тө релiктiң шешiмi тө релiк келiсiмде кө зделмеген немесе оның шарттарына тура келмейтiн дау бойынша шығ арылғ анының не тө релiк келiсiмнiң шегінен шығ атын мә селелер жө нiндегi қ аулылардан тұ ратындығ ының, сондай-ақ даудың тө релiк соттың ведомстволық қ арауында еместiгiнiң дә лелдемелерiн сотқ а табыс етсе, тө релiктің шешiмiн мә жбү рлеп орындатуғ а арналғ ан атқ ару парағ ын беруден бас тарту туралы ұ йғ арым шығ арады.
Егер тө релiк келiсiмде қ амтылатын мә селелер жө нiндегi тө релiктiң шешiмiн осындай келiсiмде қ амтылмайтын мә селелер жө нiндегi шешiмнен бө лiп шығ аруғ а болатын болса, онда тө релiктің тө релiк келiсiмде қ амтылмайтын мә селелер жө нiндегi шешiмi бар сол бө лігінiң ғ ана кү шi жойылуы мү мкiн;
тө релiк қ ұ рам немесе тө релiк iс қ арау рә сiмi тараптардың келiсiмiне жә не тө релiктiң регламентiне сә йкес келмегенiнiң дә лелдемесiн сотқ а табыс етсе;
2) сот тө релiктiң шешiмi Қ азақ стан Республикасының жариялылық тә ртiбiне қ айшы келетiнiн немесе тө релiктiң шешiмi шығ арылғ ан дау Қ азақ стан Республикасының заң намасы бойынша тө релiк iс қ араудың нысанасы бола алмайтынын анық таса, тө релiктiң шешiмiн мә жбү рлеп орындатуғ а арналғ ан атқ ару парағ ын беруден бас тарту туралы ұ йғ арым шығ арады.
Ескерту. 425-3-баппен толық тырылды - Қ азақ стан Республикасының 2004.12.28. N 24 (қ олданысқ а енгiзiлу тә ртібін 2 баптан қ араң ыз) Заң ымен.

426-бап. Шетелдік соттардың орындауды талап
етпейтін шешімдерін тану

Шетелдік соттардың ө з сипаты бойынша орындауды талап етпейтін мынадай шешімдері:
1) соты шешім шығ арғ ан мемлекет азаматтарының ғ ана жеке мә ртебесін қ озғ айтын;
2) егер неке бұ зу кезінде ерлі-зайыптылардың ең болмағ анда біреуі Қ азақ стан Республикасынан тыс жерлерде тұ рғ ан болса, Қ азақ стан Республикасының азаматтары жә не шетелдіктер арасындағ ы некені бұ зу немесе жарамсыз деп тану туралы;
3) егер некенің бұ зылуы кезінде ерлі-зайыптылардың екеуі де Қ азақ стан Республикасынан тыс жерлерде тұ рғ ан болса, Қ азақ стан Республикасының азаматтары арасындағ ы некені бұ зу немесе жарамсыз деп тану туралы шешімдері Қ азақ стан Республикасында танылады.
Ескерту. 426-бапқ а ө згеріс енгізілді - Қ Р 03.07.2013 125-V Заң ымен (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі).

45-1-тарау. Тө релiктiң шешiмдерiне шағ ым жасау туралы
iстер бойынша iс жү ргiзу

Ескерту. 45-1-тараумен толық тырылды - Қ азақ стан Республикасының 2004.12.28. N 24 (қ олданысқ а енгiзiлу тә ртібін 2 баптан қ араң ыз) Заң ымен.

426-1-бап. Ө тінішхат беру

1. Тө релік шешiмiнің кү шін жою туралы ө тінішхатты тө релікте талқ ылау тараптары, іске қ атысуғ а тартылмағ ан, бiрақ қ ұ қ ық тары мен мiндеттерiне қ атысты тө релік шешiм қ абылдағ ан ү шiншi тұ лғ алар тө релiк шешiмнің кө шірмесін алғ ан кү ннен бастап ү ш ай iшiнде бере алады.
2. Тө реліктің шешiмiне шағ ым жасау туралы ө тінішхат тө релік дауды қ арағ ан жердегi сотқ а жазбаша нысанда не электрондық қ ұ жат нысанында беріледі.
3. Егер шешімге шағ ым жасау ү шін осы баптың бірінші бө лігінде белгіленген мерзім аяқ талса жә не осы Кодекске сә йкес оны қ алпына келтіруге негіздер болмаса, судья ө тінішхатты қ айтарады.
Ескерту. 426-1-бап жаң а редакцияда - Қ Р 03.07.2013 125-V Заң ымен (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі); ө згеріс енгізілді - Қ Р 17.11.2014 № 254-V (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен кейiн кү нтiзбелiк он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгiзiледi) Заң ымен.

426-2-бап. Ө тінішхатты қ арау

1. Сот тө реліктің шешiмiне шағ ым жасау туралы ө тінішхатты осы Кодексте кө зделген қ ағ идалар бойынша iс қ озғ алғ ан кезден бастап он кү н iшiнде қ арайды.
Судьяның ү шінші тұ лғ а шағ ым берген кезде қ осымша дә лелдемелер беру қ ажет болғ ан жағ дайда, іс бойынша іс жү ргізуді отыз кү нге дейінгі мерзімге ұ зартуғ а қ ұ қ ығ ы бар.
2. Тө релікте талқ ылау тараптарының біреуінің ө тінішхаты бойынша істі сот талқ ылауына дайындағ ан кезде судья дә лелдемелерді талап ету ү шін осы Кодексте кө зделген қ ағ идалар бойынша тө реліктен не бірінші сатыдағ ы тиісті соттан іс материалдарын талап ете алады.
3. Сот тө релікте талқ ылау тараптарына, сондай-ақ ү шінші тұ лғ алар тө реліктің шешіміне шағ ым берген жағ дайда ү шінші тұ лғ аларғ а сот отырысының уақ ыты мен орны туралы хабарлайды. Сот отырысының уақ ыты мен орны туралы тиісті тү рде хабарланғ ан аталғ ан тұ лғ алардың келмей қ алуы істі қ арауғ а кедергі болып табылмайды.
4. Сот істі қ арағ ан кезде тө релік шешімінің кү шін жою ү шін Қ азақ стан Республикасының заң дарында кө зделген негіздердің бар немесе жоқ екендігін анық тайды.
5. Сот тө релiктiң шешiмiне шағ ым жасау туралы ө тiнiшхатты қ арау нә тижелерi бойынша тө релiк шешiмiнiң кү шiн жою не ө тiнiшхатты қ анағ аттандырудан бас тарту туралы ұ йғ арым шығ ара алады. Мү дделi тұ лғ алар соттың ұ йғ арымына шағ ым жасауы мү мкiн.
Ескерту. 426-2-бап жаң а редакцияда - Қ Р 03.07.2013 125-V Заң ымен (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі).

46-тарау. Шет мемлекеттiң жә не оның меншiгiнiң юрисдикциялық иммунитетi

Ескерту. Кодекс 46-тараумен толық тырылды - Қ Р 2010.02.05 249-IV Заң ымен.

427-бап. Шет мемлекеттiң иммунитетi

Шет мемлекет Қ азақ стан Республикасында, осы Кодексте белгiленген жағ дайларды қ оспағ анда, соттық иммунитеттi, талап қ оюды қ амтамасыз етуден иммунитеттi жә не сот актiсiн мә жбү рлеп орындатудан иммунитеттi қ оса алғ анда, юрисдикциялық иммунитеттi пайдаланады.

428-бап. Соттық иммунитет

Осы Кодекстiң ережелерiне сә йкес шет мемлекет, егер ол соттық иммунитеттен бас тартуғ а келiссе не осы Кодекстiң 434-бабына сә йкес шет мемлекетке иммунитет қ олданылмайтын болса, сондай-ақ, егер ол мемлекеттiң егемендi билiгiн жү зеге асырғ андағ ыдан ө зге қ ызметтi жү зеге асырса, оның iшiнде осы Кодекстiң 435-441-баптарында кө рсетiлген жағ дайларда соттық иммунитеттi пайдаланбайды.

429-бап. Шет мемлекеттiң Қ азақ стан Республикасы
сотының юрисдикциясына келiсуi

1. Егер шет мемлекет тиiстi мә селеге немесе iске қ атысты, атап айтқ анда:
1) Қ азақ стан Республикасының халық аралық шартында;
2) Қ азақ стан Республикасының халық аралық шарты болып табылмайтын жазбаша келiсiмде;
3) Қ азақ стан Республикасының сотында мә лімдеме жасау немесе нақ ты iс қ арау шең берiнде жазбаша хабардар ету арқ ылы Қ азақ стан Республикасы сотының юрисдикцияны жү зеге асыруына тiкелей келiсiм бiлдiрсе, ол соттық иммунитеттен бас тартуғ а келiскен деп танылады.
2. Шет мемлекеттiң соттық иммунитеттен бас тартуғ а келiсуi оның талап қ оюды қ амтамасыз етуден иммунитет пен сот актiсiн мә жбү рлеп орындатудан иммунитеттен бас тартуғ а келiсуi ретiнде қ арастырылмайды.
3. Шет мемлекеттiң Қ азақ стан Республикасының заң намасын қ олдануғ а келiсуi оның соттық иммунитеттен бас тартуғ а келiсуi ретiнде қ арастырылмайды.

430-бап. Шет мемлекеттiң сотта iс қ арауғ а қ атысуы

1. Егер шет мемлекет Қ азақ стан Республикасының сотында ө зiнiң бастамасымен қ озғ алғ ан iстi қ арау тарабы болып табылса, немесе Қ азақ стан Республикасының сотында iстiң мә нiн қ арауғ а қ атысса, немесе iстiң мә нi бойынша қ андай да бiр ө зге iс-ә рекеттi қ олданса, осы мемлекет соттық иммунитеттен бас тартуғ а келiскен деп танылады. Алайда, егер мемлекет ол осындай iс-ә рекет қ олданғ анғ а дейiн иммунитет туралы мә лiмдеуге негiз болатын фактiлер ө зiне белгiлi болуы мү мкін болмағ анын сотта дә лелдесе, ол осы фактiлер ө зiне белгiлi болғ аннан кейiн дереу солардың негiзiнде иммунитетке сү йене алады.
2. Егер шет мемлекет Қ азақ стан Республикасының сотында iстi қ арауғ а қ атысса немесе иммунитетке сү йену немесе iс қ араудың нысанасы болып табылатын мү лiкке қ атысты ө з қ ұ қ ығ ына дә лелдемелер келтiру мақ сатында қ андай да бiр iс-ә рекет қ олданса, соттық иммунитеттен бас тартқ аны ретiнде қ арастырылмайды.
3. Шет мемлекет ө кiлiнiң Қ азақ стан Республикасының сотына куә лiк айғ ақ тар беру ү шiн келуi осы мемлекеттiң соттық иммунитеттен бас тартуғ а келiсуi ретiнде қ арастырылмайды.
4. Егер шет мемлекет Қ азақ стан Республикасының сотында iстi қ арауғ а қ атыспаса, бұ л мә н-жай ө зiнен-ө зi оның соттық иммунитеттен бас тартуғ а келiскенi ретiнде тү сiндiрiлмеуге тиiс.

431-бап. Қ арсы талап қ оюғ а қ атысты иммунитеттен бас тарту

1. Қ азақ стан Республикасының сотына талап қ ойғ ан шет мемлекет осы мемлекеттiң алғ ашқ ы талап қ оюындағ ы сияқ ты сол қ ұ қ ық тық қ атынастарғ а немесе фактiлерге негiзделген кез келген қ арсы талапқ а қ атысты соттық иммунитеттен бас тартуғ а келiскен деп танылады.
2. Қ азақ стан Республикасының сотына қ арсы талап қ ойғ ан шет мемлекет алғ ашқ ы талап қ оюына қ атысты соттық иммунитеттен бас тартуғ а келiскен деп танылады.

432-бап. Тө релiк iс қ арауғ а қ атысты иммунитеттен бас тарту

Егер шет мемлекет туындағ ан немесе болашақ та туындауы мү мкін дауларды ө зiнiң қ атысуымен тө релікте қ арауғ а жазбаша нысанда келiсiм бiлдiрсе, Қ азақ стан Республикасы сотының тө релікке қ атысты функцияларды жү зеге асыруына қ атысты мә селелер бойынша оның осы дауларғ а байланысты соттық иммунитеттен бас тартуғ а ерiктi тү рде келiскенi деп танылады.

433-бап. Иммунитеттен бас тартуғ а келiсiмдi керi қ айтарып
алу

1. Шет мемлекеттiң соттық имунитеттен, талап қ оюды қ амтамасыз етуден иммунитет пен сот актiсiн мә жбү рлеп орындатудан иммунитеттен бас тартуғ а келiсуi, осындай келiсудi керi қ айтарып алуғ а жол беру дауғ а қ атысушы басқ а тараппен келiсiмде тiкелей кө зделген жағ дайларды қ оспағ анда, керi қ айтарылып алынбайды.
2. Шет мемлекеттiң соттық иммунитеттен бас тартуғ а келiсуi сотта iс қ араудың барлық сатыларында қ олданылады.

434-бап. Қ азақ стан Республикасының юрисдикциялық
иммунитетiнiң бұ зылуына байланысты даулар
бойынша иммунитеттi қ олданбау

Егер Қ азақ стан Республикасының халық аралық шартында ө згеше кө зделмесе, шет мемлекеттiң Қ азақ стан Республикасы мен оның меншiгiнiң юрисдикциялық иммунитетiн бұ зуына байланысты даулар бойынша осындай шет мемлекет Қ азақ стан Республикасында соттық иммунитеттi, сол сияқ ты талап қ оюды қ амтамасыз етуден жә не сот актiсiн мә жбү рлеп орындатудан иммунитеттi пайдаланбайды.

435-бап. Кә сiпкерлiк қ ызметке байланысты даулар
бойынша иммунитеттi қ олданбау

1. Шет мемлекеттiң Қ азақ стан Республикасының аумағ ында кә сiпкерлiк қ ызметтi жү зеге асыруы кезiнде туындағ ан даулар бойынша соттық иммунитеттi осы мемлекет Қ азақ стан Республикасында пайдаланбайды.
2. Шет мемлекет жасағ ан немесе мемлекеттiң егемендi билiгiн жү зеге асырғ ан кездегiден ө зге тү рде онымен байланысты болатын кә сiпкерлiк қ ызметтен тыс азаматтық -қ ұ қ ық тық мә мiлелерден туындағ ан даулар бойынша соттық иммунитеттi осы мемлекет Қ азақ стан Республикасында пайдаланбайды.
3. Шет мемлекет жасағ ан немесе ол байланысты болатын мә мiле оның егемендi билiгiн жү зеге асыруымен байланысты қ ызмет болып табыла ма деген мә селенi шешу кезiнде Қ азақ стан Республикасының соты осындай мә мiленiң сипаты мен мақ сатын назарғ а алады.

436-бап. Заң ды тұ лғ аларғ а қ атысуғ а байланысты даулар
бойынша иммунитеттi қ олданбау

Шет мемлекет Қ азақ стан Республикасының аумағ ында қ ұ рылғ ан немесе негiзгi қ ызмет орны бар коммерциялық жә не коммерциялық емес заң ды тұ лғ аларғ а ө зiнiң қ атысуына қ атысты даулар бойынша соттық иммунитеттi Қ азақ стан Республикасында пайдаланбайды.

437-бап. Мү лiкке қ ұ қ ық тарғ а қ атысты даулар бойынша
иммунитеттi қ олданбау

Шет мемлекет:
1) Қ азақ стан Республикасының аумағ ындағ ы жылжымайтын мү лiкке ө зiнiң қ ұ қ ық тарына, сондай-ақ осы мү лiкке байланысты ө зiнiң мiндеттемелерiне;
2) мү лiкке осы мемлекеттiң егемендi билiгiн жү зеге асырумен байланысты емес негiздер бойынша туындайтын ө зiнiң қ ұ қ ық тарына қ атысты даулар бойынша соттық иммунитеттi Қ азақ стан Республикасында пайдаланбайды.

438-бап. Залалды (зиянды) ө теу туралы даулар бойынша
иммунитеттi қ олданбау

Шет мемлекет, егер талап Қ азақ стан Республикасының аумағ ында толық немесе iшiнара орын алғ ан iс-ә рекетпен (ә рекетсiздiкпен) немесе мә н-жайлармен мү лiкке залал келтiруден туындаса, осы мемлекеттiң ө мiрге жә не (немесе) денсаулық қ а келтiрiлген зиянды жә не мү лiкке келтiрiлген залалды ө теуi туралы даулар бойынша Қ азақ стан Республикасында соттық иммунитеттi пайдаланбайды.

439-бап. Зияткерлiк меншiк қ ұ қ ық тары объектілерiне
қ атысты даулар бойынша иммунитеттi қ олданбау

1. Шет мемлекет зияткерлiк меншiк объектiлерiне ө зiнiң қ ұ қ ық тарын белгiлеуге жә не жү зеге асыруғ а қ атысты даулар бойынша соттық иммунитеттi Қ азақ стан Республикасында пайдаланбайды.
2. Шет мемлекет зияткерлiк меншiк объектiлерiне басқ а адамдардың қ ұ қ ық тарын осы мемлекеттiң ық тимал бұ зуына қ атысты даулар бойынша соттық иммунитеттi Қ азақ стан Республикасында пайдаланбайды.

440-бап. Ең бек даулары бойынша иммунитеттi қ олданбау

1. Шет мемлекет Қ азақ стан Республикасының аумағ ында толық немесе iшiнара орындалғ ан немесе орындалуғ а тиiс жұ мысқ а қ атысты осы мемлекет пен қ ызметкердiң арасында туындағ ан ең бек даулары бойынша соттық иммунитеттi Қ азақ стан Республикасында пайдаланбайды.
2. Осы баптың бiрiншi бө лiгiнiң ережесi:
1) қ ызметкердiң Қ азақ стан Республикасында тұ рақ ты тұ рғ ылық ты жерi болғ ан жағ дайды қ оспағ анда, iс қ арау қ озғ алғ ан кезде қ ызметкер оны жұ мысқ а қ абылдағ ан мемлекеттiң азаматы болып табылатын;
2) қ ызметкер мемлекеттiң егемендi билiгiн жү зеге асыру жө нiндегi мiндеттердi орындау ү шiн жалданғ ан;
3) ең бек шартын жасасу немесе қ айта жаң арту дау нысанасы болып табылатын жағ дайларда қ олданылмайды.

441-бап. Тең iз кемелерiн жә не iшкi суда жү зетiн кемелердi
пайдалануғ а байланысты даулар бойынша иммунитет

1. Тең iз кемесiнiң немесе iшкi суда жү зетiн кеменiң меншiк иесi болып табылатын не осы кеменi пайдаланатын шет мемлекет, егер кеме талап қ оюғ а негiз болғ ан фактiлер туындағ ан кезде мемлекеттiк коммерциялық емес мақ саттардан гө рi ө зге мақ саттарда пайдаланылса, осы кеменi пайдалануғ а немесе осы кемемен жү к тасымалдауғ а қ атысты даулар бойынша соттық иммунитеттi Қ азақ стан Республикасында пайдаланбайды.
2. Осы баптың бiрiншi бө лiгiнiң ережесi:
1) ә скери корабльдерге жә не ә скери-қ осалқ ы кемелерге, сондай-ақ мұ ндай корабльдер мен кемелердiң бортында тасымалданатын жү кке;
2) мемлекетке тиесiлi жә не осы жү к қ андай кемемен тасымалданатынына қ арамастан, тек ғ ана мемлекеттiк коммерциялық емес мақ саттарда пайдаланылатын немесе пайдаланылуғ а арналғ ан жү кке қ атысты қ олданылмайды.
3. Осы баптың қ олданылу мақ саты ү шiн кеменi пайдалануғ а қ атысты даулар деп, атап айтқ анда:
1) кемелердiң соқ тығ ысуына, порттық жә не гидротехникалық қ ұ рылыстардың бұ зылуына немесе басқ а да суда жү зетiн кеме аварияларына;
2) кө мек кө рсетуге қ ұ тқ ару жұ мыстары мен жалпы аварияғ а;
3) кемеге қ атысты жеткiзiлiмдерге, жө ндеу жә не басқ а да жұ мыстарғ а, қ ызметтер кө рсетуге;
4) тең iз ортасының ластануы салдарларына;
5) суғ а батқ ан мү лiктi кө теруге қ атысты даулар тү сiнiледi.

442-бап. Талап қ оюды қ амтамасыз етуден жә не сот актiсiн
мә жбү рлеп орындатудан иммунитеттер

Шет мемлекет:
1) шет мемлекет осы Кодекстiң 429-бабының бiрiншi бө лiгiнде кө зделген тә сiлдердiң бiрi арқ ылы осы бапта кө рсетiлген юрисдикциялық иммунитеттiң тү рлерiнен бас тартуғ а тiкелей келiсiм бiлдiрген;
2) шет мемлекет Қ азақ стан Республикасының сотында iс қ араудың нысанасы болып табылатын талапты қ анағ аттандырғ ан жағ дайда мү лiктi резервке қ ойғ ан немесе ө згедей тү рде белгiлеген;
3) шет мемлекеттiң Қ азақ стан Республикасының аумағ ындағ ы мү лкi мемлекеттiң егемендi билiгiн жү зеге асырудан ө зге мақ саттарда пайдаланылатын жә не (немесе) пайдалануғ а арналғ ан жағ дайларды қ оспағ анда, талап қ оюды қ амтамасыз етуден иммунитеттi жә не сот актiсiн мә жбү рлеп орындатудан иммунитеттi пайдаланады.

443-бап. Егемендi билiктi жү зеге асыру мақ сатында
пайдаланылатын мү лiк

Мемлекеттiң егемендi билiгiн жү зеге асырудан ө зге мақ саттарда шет мемлекет пайдаланатын жә не (немесе) пайдалануына арналғ ан мү лiк ретiнде (осы Кодекстiң 442-бабының 3) тармақ шасы), атап айтқ анда, шет мемлекеттiң мынадай мү лкi қ арастырылмайды:
1) шет мемлекеттiң дипломатиялық ө кiлдiктерiнiң немесе оның консулдық мекемелерiнiң, арнайы миссиялардың, халық аралық ұ йымдар жанындағ ы ө кiлдiктердiң, халық аралық ұ йымдар органдарындағ ы не халық аралық конференциялардағ ы шет мемлекет делегацияларының функцияларын жү зеге асыруы ү шiн пайдаланылатын немесе пайдаланылуғ а арналғ ан мү лiк (оның iшiнде банк шотындағ ы ақ ша);
2) ә скери мү лiк жә не (немесе) Қ азақ стан Республикасы танығ ан бiтiмгершiлiк операцияларда пайдаланылатын мү лiк;
3) сатуғ а қ ойылмағ ан не сатуғ а арналмағ ан мә дени қ ұ ндылық тар немесе мұ рағ аттық қ ұ жаттар.

444-бап. Шет мемлекет қ атысатын iстер бойынша сот iсiн
жү ргізу

Егер осы Кодексте немесе басқ а заң дарда ө згеше кө зделмесе, шет мемлекет қ атысатын iстердi Қ азақ стан Республикасының соттары, заң ды тұ лғ аларғ а, атап айтқ анда шетелдiк заң ды тұ лғ аларғ а қ атысты қ олданылатын соттылық туралы ереженi қ оса алғ анда, Қ азақ стан Республикасының сот iсiн жү ргізу ережелерi бойынша қ арайды.

445-бап. Шет мемлекеттiң соттық иммунитетi туралы мә селенi
шешу тә ртiбi

Шет мемлекеттiң соттық иммунитеттi пайдаланатыны немесе пайдаланбайтыны туралы мә селенi Қ азақ стан Республикасының соты тараптарды шақ ыра отырып, сот отырысында шешедi.

446-бап. Қ азақ стан Республикасы сотының шет мемлекет
қ атысатын даулар бойынша талап қ оюды қ амтамасыз
ету жә не сот актiсiн мә жбү рлеп орындату туралы
мә селелердi шешуi

1. Қ азақ стан Республикасының соты талап қ оюды қ амтамасыз ету жә не шет мемлекетке қ атысты шығ арылғ ан сот актiсiн мә жбү рлеп орындату туралы мә селелердi шет мемлекетте тиiсiнше талап қ оюды қ амтамасыз етуден иммунитеттiң жә не сот актiсiн мә жбү рлеп орындатудан иммунитеттiң болуына немесе болмауына қ арай шешедi.
2. Шұ ғ ыл шаралар қ абылдамау сот актiсiн орындауды қ иындатуы мү мкін немесе атап айтқ анда, сот актiсiн орындауғ а жол бермеу мақ сатында мү лiктi жою, бү лдiру, орнын ауыстыру ық тималдығ ының едә уiр дә режесiне немесе ө згедей иелiк етуге байланысты мү мкін етпейтiн жағ дайларда, Қ азақ стан Республикасының соты шет мемлекет тиiстi иммунитеттi пайдаланады деп пайымдауғ а ө зiнде жеткiлiктi негiздер болмағ ан кезде, тараптың ө тiнiшi бойынша талап қ оюды қ амтамасыз ету туралы жә не сот актiсiн мә жбү рлеп орындату туралы шешiм қ абылдауғ а қ ұ қ ылы. Мұ ндай шешiм қ абылдау шет мемлекеттi тиiстi иммунитеттiң болуына сү йене отырып, оғ ан дау айту қ ұ қ ығ ынан айырмайды.
3. Шет мемлекеттерге қ атысты шығ арылғ ан сот актiлерiн мә жбү рлеп орындату Қ азақ стан Республикасының атқ арушылық iс жү ргізу жә не сот орындаушыларының мә ртебесі туралы заң намасының негiзiнде жү зеге асырылады.
Ескерту. 446-бапқ а ө згеріс енгізілді - Қ Р 15.01.2014 № 164-V Заң ымен (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі).

447-бап. Ө зара тү сiнiстiк принципiн қ олдану

1. Шет мемлекетке қ ойылғ ан талапты Қ азақ стан Республикасының сотында қ арау кезiнде сот талап қ оюшының немесе iске қ атысушы басқ а тұ лғ аның ө тiнiшi бойынша ө зара тү сiнiстiк принципiн қ олданады.
2. Кә сiпкерлiк қ ызметке байланысты даулар бойынша, сондай-ақ кә сiпкерлiк қ ызметтен тыс азаматтық -қ ұ қ ық тық мә мiлелерден туындағ ан даулар бойынша тиiстi шет мемлекетте Қ азақ стан Республикасына берiлетiн юрисдикциялық иммунитеттiң кө лемiн дә лелдеу ө зара тү сiнiстiк принципiн қ олдану туралы ө тiнiш бiлдiрген тұ лғ ағ а жү ктелуi мү мкін.
3. Егер ө зiне қ атысты юрисдикциялық иммунитет туралы мә селе туындағ ан шет мемлекетте осы Кодекске орай шет мемлекетке берiлетiнге қ арағ анда Қ азақ стан Республикасына юрисдикциялық иммунитет неғ ұ рлым шектелген кө лемде берiлетiнi дә лелденсе, онда Қ азақ стан Республикасының соты кө рсетiлген мә селенi шешу кезiнде ө зара тү сiнiстiк негiзiнде Қ азақ стан Республикасының тиiстi шет мемлекетте юрисдикциялық иммунитеттi қ андай кө лемде пайдаланатынын негiзге алуғ а қ ұ қ ылы.

448-бап. Осы Кодекстi қ олдану мә селелерi бойынша
Қ азақ стан Республикасының сотына жә рдемдесу

1. Қ азақ стан Республикасының Сыртқ ы iстер министрлiгi Қ азақ стан Республикасы сотының сұ ратуы бойынша немесе ө з бастамасы бойынша осы Кодекстiң шет мемлекетке қ атысты қ олданылуына байланысты, атап айтқ анда, ө зiне қ атысты юрисдикциялық иммунитет туралы мә селе туындайтын тарап шет мемлекет болып табылады ма, мемлекеттiң егемендiк билiгiн жү зеге асыру жө нiндегi қ ызмет орын алды ма, шет мемлекетте Қ азақ стан Республикасының юрисдикциялық иммунитетi қ андай кө лемде берiледi деген мә селелер бойынша қ орытынды бередi.
2. Қ азақ стан Республикасының соты дау нысанасы болып табылатын мә селелер бойынша жә рдемдесу жә не тү сiндiру ү шiн Қ азақ стан Республикасындағ ы жә не шетелдегi ө зге де органдар мен ұ йымдарғ а белгiленген тә ртiппен жү гiнуi немесе сарапшыларды тартуы мү мкін. Алынғ ан қ орытындылар мен тү сiндiрмелер iстегi бар дә лелдемелердiң жиынтығ ы ескерiлiп, Қ азақ стан Республикасы сотының бағ алауына жатады.

449-бап. Шет мемлекетке iс жү ргізу қ ұ жаттарын жiберу
жә не тапсыру

1. Шет мемлекетке оғ ан қ атысты Қ азақ стан Республикасының сотында iс қ озғ алғ аны туралы хабарламаны жә не ө зге де сот қ ұ жаттарын жiберу дипломатиялық арналар арқ ылы жү зеге асырылады. Тиiстi мемлекеттiң сыртқ ы iстерiн жү ргiзетiн атқ арушы билiк органының оларды алғ ан кү нi осы қ ұ жаттардың тапсырылғ ан кү нi болып есептеледi.
2. Қ азақ стан Республикасы соттарының шет мемлекетке қ ұ жаттарды тапсыру туралы жә не Қ азақ стан Республикасының сотында оғ ан қ атысты қ озғ алғ ан iске байланысты ө зге де iс жү ргізу ә рекеттерiн жасау туралы тапсырмалары Қ азақ стан Республикасының нормативтiк қ ұ қ ық тық актiлерiнде жә не Қ азақ стан Республикасының қ ұ қ ық тық кө мек кө рсетудi регламенттейтiн халық аралық шарттарында кө зделген тә ртiппен ресiмделедi.

450-бап. Сырттай шешiм шығ ару

Қ азақ стан Республикасының сотында iс қ арауғ а қ атыспағ ан шет мемлекетке қ атысты шешiм, егер сот:
1) осы Кодекстiң 449-бабының талаптары сақ талғ анын;
2) шет мемлекетке оғ ан қ атысты iс қ озғ алғ аны туралы қ ұ жаттарды тапсыру туралы тапсырма жiберiлген кү ннен бастап кемiнде алты ай ө ткенiн;
3) осы Кодекстiң ережелерiне сә йкес мемлекет соттық иммунитеттi пайдаланбайтынын анық тағ ан жағ дайда шығ арылуы мү мкін.

Қ азақ стан Республикасының
Президенті

Қ осымша

Атқ ару қ ұ жаттары бойынша ө ндiрiп алуды қ олдануғ а
болмайтын мү лiктердiң тiзбесi

Ескерту. Кодекс қ осымшамен толық тырылды - Қ Р Қ Р 2006.06.22 N 147 Заң ымен, алып тасталды - Қ Р 2010.04.02 N 262-IV (2010.10.21 бастап қ олданысқ а енгізіледі) Заң ымен.

© 2012. Қ азақ стан Республикасы Ә ділет министрлігінің " Республикалық қ ұ қ ық тық ақ парат орталығ ы" ШЖҚ РМК