ПЕРИОДОНТТЫҢ ҚАБЫНУЫНЫҢ ЕМІ.

ПЕРИОДОНТТЫҢ ЖЕДЕЛ ТҮ БІР Ұ ШЫ Қ АБЫНУЫНЫҢ ЖӘ НЕ ТҮ БІР Ұ ШЫ АБСЦЕССІНІҢ ЕМІ

Периодонттың жедел тү бір ұ шы қ абынуын жә не тү бір ұ шы абсцессін ә рқ ашанда бірнеше қ абылдауда емдейді.

Бірінші қ абалдау:

1. Жергілікті жансыздандыру жү ргізеді. Тісті сілекейден арнайы мақ та білік кө мегімен немесе раббердам кө мегімен оқ шалайды.

2. Зарарсыздандырылғ ан қ атты қ ұ йылымды борлардың кө мегімен сумен салқ ындата отырып жұ мсарғ ан дентинді алып тастайды. Керек болса тіс қ уысын ашады немесе кең ейтеді.

3. Клиникалық жағ дайғ а байланысты тіс қ уысын кең ейтеді немесе пломбалық материалды алады. Тіс қ уысын ашу ү шін тіс қ уысының топографиясының ерекшелігіне қ арай тіс қ уысы табанын тесіп алмас ү шін ұ шы ө ткір емес броларды қ олданғ ан тиімді (мысалы, «Диамендо», «Эндо-Зэт»). Тіс қ уысы табанындағ ы барлық ерекшеліктер тү бір ө зегі сағ асын табуғ а кері ә серін тигізеді жә не кейіннен шайнау кү шін тепе тең таратуда кері ә серін тигізеді. Осы жағ дайда тіс қ уысынан пломбалық материалды алу ү шін де сондай борларды қ олданғ ан тиімді.

4. Тіс қ уысына 0, 5–5% гипохлорид натрий ерітіндісімен мұ қ ият антисептиктік ө ң деу жү ргізеді.

5. Тү бір ө зегі сағ аларын «Gates-glidden» қ олдана отырып немесе арнайы алмазды жабындыдағ ы ультрадыбысты қ ондырғ ымен кең ейтеді.

6. Тү бір ө зегіндегі пломбалық материалдарды да эндодонттық аспаптарды қ олдана отырып алады.

7. Тү бір ө зегінің жұ мысшы ұ зындығ ын рентгенологиялық ә діспен немесе электрометрдің кө мегінмен (апекслокация) анық тайды. Жұ мысшы ұ зындығ ын анық тау ү шін тіс сауытында ың ғ айлы жә не жақ сы есептеу нү ктесінтаң дап алу керек. (тө мпешіктер, тістеу қ ыры немесе сақ талғ ан қ абырғ алар). Айта кеткен жө н, рентген сурет те жә не апекслокация да 100% нақ ты нә тиже бермейді. Сондық тан, қ олданылғ ан екі ә дістен алынғ ан нә тижелердің жинақ тарына сү йене отырып жұ мыс істеу керек. Алынғ ан жұ мысшы ұ зындығ ын тіркейді. Қ азіргі кезде апекслокатор кө мегімен алынғ ан жұ мысшы ұ зындығ ының кө рсеткішін 0, 5 тен 0, 0 дейінгі негіз ретінде алу керек деп санайды.

8.Эндодонттық аспаптар кө мегімен тү бір ө зектерінде ұ лпа ыдырандылары мен олардың қ алдық тарынан тазалау, тү бір ішіндегі минералсызданғ ан жә не инфекцияланғ ан дентинді алу мақ сатында жә не тү бір ө зегін кең ейту, оғ ан арнайы конустық пішін беру мақ сатында, медикаментозды ө ң деуді жә непломбалық материалдың енуін жақ сарту мақ сатында механикалық ө ң деу жү ргізеді. Тү бір ө зектерін аспатық ө ң деу тә сілдерін ү лкен екі топқ а бө луге болады: тү бірұ шы-сауыттық жә не сауыттық -тү бірұ шылық.

9. Тү бір ө зектерін дә рілік ө ң деуді механикалық ө ң деумен қ атар жү ргізеді. Тү бір ө зектерін дә рілік ө ң деудің мақ саты тү бір ө зегінің дезинфекциясы, сонымен қ атар ұ лпа ыдырандылары мен дентин ү гінділерін химиялық механикалық алу болып табылады. Бұ л ү шін ә ртү рлі препараттар қ олданылады. Ең тиімдісі 0, 5–5% гипохлорид натрий ерітіндісі. Тү бір ө зегіне барлық ерітінділерді арнайы эндодонттық щприц арқ ылы енгізеді. Органикалық қ алдық тардың нә тижелі еруі ү шін жә не тү бір ө зегін антисептикалық ө ң деуде гипохлорид натрий ерітіндісін қ олдану мерзімі 30 минуттан кем болмауы керек. Дә рілік ө ң деудің нә тижесін арттыру барысында ультардыбысты қ олданғ ан жө н.

10. Майлы қ абатты алып тастайды. Қ андай да бір тә сілді қ олдана отырып аспатық ө ң деу жү ргізу кезінде тү бір ө зегінде дентин ү гінділері мен патогенді микроорганизмдерден тұ ратын майлы қ абат пайда болады. Майла қ абатты алып тастау ү шін 17% ЭДТА («Largal») ерітіндісін қ олданады. ЭДТА ерітіндісі ө зекте толық ә сер ету ү шін 2-3 минут керек. ЭДТА жә не гипохлорид натрий ерітінділері бір бірін бейтараптандырады. Сондық тан бірін екіншісіне алмастыру алдында ө зекті жақ сылап дистиллденген сумен жуғ ан жө н.

11.Ө зекті межелік дә рілік ө ң деуді гипохлорид натрий ерітіндісімен жү ргізеді. Соң ғ ы кезең де гипохлорид натрий ерітіндісінің белсенділігін тө мендету ү шін тү бір ө зегіне кө п мө лшерде изотониялық натрий хлорид ерітіндісін немесе дистиллденген суды енгізу керек.

12. Тү бір ө зегін қ ағ аз штифтер кө мегімен кептіреді жә не ө зекке уақ ытша пломбалық материал енгізеді. Бү гінгі таң да уақ ытша материал ретінде гидроксид кальций негізіндегі («Calasept», «Metapaste», «Metapex», «Vitapex» жә не т.б.) материалдарды қ олдануғ а кең ес береді. Бұ л материалдардың рН жоғ ары болуы нә тижесінде жақ сы антибактериальді ә сер етеді. Тіс қ уысын уақ ытша пломбамен жабады. Жалқ ық ты ү рдістың айқ ын кө рінісі кезінде жә не тү бір ө зектеріне толық қ анды дә рілік ө ң деу жү ргізе алмағ ан жағ дайда тісті 2-3 кү нге ашық қ алдыруғ а болады

13. Қ абынуғ а қ арсы жалпы ем тағ айындайды.

Екінші қ абылдау (1–2 кү нен кейін)

Егер науқ аста шағ ым немесе тісінде қ ағ ып тексергенде ауру сезімі болса, онда тү бір ө зектерінде қ айтадан дә рілік ө ң деу жү ргізіп, уақ ытша пломбаны алмастырады. Егер пациентте клиникалық симптоматикасы болмаса, онда эндодонттық емді жалғ астырады.

1. Жергілікті жансыздандыру жү ргізеді. Тісті сілекейден арнайы мақ та білік кө мегімен немесе раббердам кө мегімен оқ шалайды.

2. Уақ ытша пломбаны алады жә не тіс қ уысы мен тү бір ө зегіне мұ қ ият антисептиктік ө ң деу жү ргізеді. Эндодонттық аспатар мн арнайы жуғ ыш ерітінділер кө мегімен ө зектен уақ ытша пломбалық материалдардың қ алдығ ын алып тастайды. Бұ л мақ сатта ультардыбысты қ олданғ ан ө те тиімді болады.

3. Ө зек қ абырғ аларынан пломба қ алдық тары менмайланғ ан қ абатты алу мақ сатында ө зекке 2-3 мин ЭДТА ерітіндісін қ алдырады.

4. Ө зекке гипохлорид натрий ерітіндісімен межелік ө ң деу жү ргізеді. Соң ғ ы кезең дегипохлорид натрий ерітіндісінің белсенділігін тө мендету ү шін тү бір ө зегіне дистиллденген су немесе изотониялық натрий хлорид ері індісін енгізеді.

5. Тү бір ө зектерін қ ағ аз штифтер кө мегімен кептіреді жә не пломбылайды. Тү бір ө зектерін пломбылау ү шін ә ртү рлі материалдар мен ә дістер қ олданылады. Бү гінгі кезде тү бір ө зектерін толтыру ү шін полимерлі силерлер мен гуттаперчаны қ олдануғ а кең ес береді. Қ уысты уақ ытша пломбамен жабады. Полимерлі силерлерді қ олдану кезінде тұ рақ ты пломбаны 24 сағ аттан кейін, ал мырыш тотығ ы негізіндегі жә не эвгенол негізіндегі материалдарды қ олданғ ан кезде5 тә уліктен кейін тұ рақ ты пломба қ ою керек.