Тәуекелділікті басқарудың сатылары.

Тә уекелділікті басқ арудың негізгі сатылары мыналардан тұ рады;

1) тә уекелділіті талдау;

2) ә сер ету тә сілдерін таң дау;

3) шешім қ абылдау;

4)тә уекелдікке тікелей ә сер ету;

5)баскару процесінің қ ортындысын тү зеу жә не бақ ылау.

Тә уекелділікті талдау бастапқ ы сатысы—ол қ ұ рылым туралы, объект қ ұ рамы жә не ондағ ы тә уекелділік туралы қ ажетті ақ парат алуғ а мақ сатталғ ан. Жиналғ ан ақ парат жеткілікті болуы керек. Талдау тә уекелділікті анық таудан жә не оны бағ алаудан тұ рады.

Бағ алау - анық талғ ан тә уекелділіктің санын кө рсету, оның сипттамасы болу ық тималдылығ ы жә не болатын зиян мө лшерін анық тайды. Осыдан кейін тә уекелділікке ә сер ететін тә сілдерді таң дау сатысы басталады. Ол болашақ та мү мкін болатын зиянды азайтуғ а мақ сатталғ ан. Тә уекелділіктің ә рбір тү рі оны азайту ү шін кем дегенде екі- ү ш ә дісті пайдаланады. Сондық танда бү л жерде тә уекелділікке ә сер ететін тиімді тә сілдердің ең тиімдісін таң дау кезіде киыншылық тар туындауы мү мкін. Тиімді тә сіл таң дағ ан соң кә сіпрынның барлық кешенді тә уекелділігіне басқ арудың старатегиясы қ ұ рылады. Бү л саты - шешім қ абылдау деп аталады. Бұ л жерде қ ажетті қ аржы жә не ең бек қ орлары анық талады. Менеджерлер арасында тапсырмалары бө лініп беріледі жә не қ ойылады, нарық ты талдау жү зеге асырылады. Тэуекелділікке тікелей ә сер процесі ү ш негізгі ә дістен тү рады;

1) тө мендету;

2) сақ тау;

3) тә уекелділікке беру.

1) Тә уекелділікті тө мендету - мү мкін болатын зиян мө лшерін азайту немесе болатын қ олайсыз оқ иғ аның ық тималдылығ ын азайту. Кө бінесе оғ ан алдын-ала ұ йымдастырушылық -техниклық шараларды жү зеге асыру арқ ылы қ ол жеткізуге болады. Оғ ан ғ имарат пен ү йлерге қ ауіпсіздікті кү шейтудің ә р-тү рлі тә сілдері, бақ ылау жү йесін қ ұ ру, ө ртке қ арсы қ ұ рылғ ылар қ ұ ру орнату, оқ ыс жағ дай кезінде қ олданылатын тә сілдерді жұ мысшыларғ а ү йрету жә не тағ ы басқ а.

2)Тә уекелділікті сақ тау — бұ л зиянғ а бағ ытталғ ан кез келген іс-ә рекеттен бас тарту дегенді білдірмейді. Кә сіпорын арнайы қ ор қ ұ ра алады (ө зін-ө зі сақ тандыру қ оры немесе тә уекелділік қ оры). Бұ л қ ор қ олайсыз жағ дай туындағ ан кезде шығ ынның орынын жабады. Мұ ндай тә сіл ө зін-ө зі сақ тандыру деп аталады.Сонымен қ атар несие алу немесе қ арыз алу тә сілдері қ олданылады.

3) Тә уекелділікті беру бойынша шаралар - бұ л нақ ты тә уекелділік дең гейін сақ тандыру кезіде жауапкерілікті ү шінші тұ лғ ағ а жү ктеуді білдіреді. Оғ ан сақ тандыру жатады. Ол нақ ты бар ақ ығ а, сақ тандыру компанияларғ а тә уекелділікті беруді білдіреді. Тә уекелділікті беру қ ұ жаттар мә тінінде (келісім шарт, сауда келісімдер) ө зінің жеке басының жауапкершілігін азайтатын арнайы мә тін енгізумен жү зеге асырылуы мү мкін. Тә уекелділікті басқ арудың қ орытынды сатысы бақ ылау жә не тү зеу болып табылады.

Қ олданылатын ә дебиеттер:

1.Хохлов Н.В. Управление риском./ Учебное пособие.- М: ЮНИТИ-ДАНА, 1999-

2.Цай Т.Н, Грабовый П.Г, Марашда Бассам Сайел. Конкуренция и управление рисками на предприятиях в условиях рынка.- М, 1994

3.Малохимина А.В Риск – менеджмент, М. 2004

Ө зін ө зі бақ ылау сұ рақ тары:

1. «Тә уекелділік» тү сінігі жә не тә уекел – менеджер мамандығ ының даму тарихы.

2. Тә уекелділікті классификациялау:

• қ ауіпті жағ ы бойынша;
• қ ызмет сипаты бойынша
• обьект табиғ аты бойынша

3. Тә уекелділікті басқ ару сатылары:

• тә уекелділікті талдау;
• ә сер ету тә сілін таң дау:
• шешім қ абылдау;
• тә уекелділікке тікелей ә сер ету;
• басқ ару процессінде нә тижесін ретке келтіру жә не бақ ылау.