Сүт өндірісін жоспарлау.

3.1. Сиыр кү ту ә дістері.

Климаттық жә не т.б. жағ дайларғ а байланысты сү т фермаларында, кешендерінде сиыр кү тудің тө мендегідей ә дістері қ олданылады:

• байлаулы
• байлаусыз-боксты
• байлаусыз қ алың тө сеніште

Байлаулы ә діс 2 нұ сқ ада кездеседі:

· жыл бойы бір орында тұ рақ ты кү тімде

· аралас, яғ ни:

- қ ыста – стойлада-байлаулы

- жазда – стойлада-жайылымды немесе лагерлық кү ту ә дісі. Солтү стік аймақ тарда сиыр кү тудің 2-ші нұ сқ асы кө біне қ олданылады.

Байлаусыз ә діспен малды кү ту де 2 нұ сқ ада қ алыптасады:

· мал қ ораларында сиырларды ауыстырылмайтың қ алың тө сеніште ұ стау

· сиыр қ орасында бокстерде ұ стау

Солтү стік аймақ тардың сү т ө ндірісі бағ ытындағ ы кә сіпорындарда байлаулы кү ту ә дісі кө п тарағ ан. Мұ ндай жағ дайда ә р сиыр жем салғ ышы, автопоилкасы, дем алатын жері бар жеке стойлада байлауда тұ рады. Мал қ орасының бойымен жем тарататын жә не қ и тазалайтын проходтар, қ и тазалағ ыш канавкалар ө теді. Қ ораның бір шетінен қ и сыртқ а шығ арылып бір жерге жиналады.

Бұ л ә дістің артық шылығ ы - ә р сиырды ө німділігіне сә йкес жеке жемдеуге, кү туге жағ дай жасалады.

Сонымен бірге сиырды байлаулы кү тудің кемшіліктері де бар:

• ө нім ө ндірісінің ең бек сиымдылығ ы ө те жоғ ары
• машинамен сауу операторларының (сауыншы) жұ мысы ө те ауыр

- сауу аппараттарын бір орыннан екінші орынғ а ауыстыру

- сү ттің тазалылығ ының тө мендігі

- ә р сиырдың жанында бірнеше рет тұ ру-отыру операцияларының кө птігі т.б.

Боксты кү ту ә дісі негізінен сү т ө ндірісі бағ ытындағ ы ірі кә сіпорындарда, яғ ни «Елочка», «Тандем» маркалы сү т қ ондырғ ыларымен сауу жағ дайларда (кейбір кә сіпорындарда ғ ана) қ олданылады. Мұ нда сауын сиырлар 40-50 бастан топқ а бө лініп дем алу орны бар жеке бокстарда (секцияда) кү тіледі.

3.2. Сиырлар 2 ә діспен сауылады:

· машинамен сауу

· қ олмен сауу

М ашинамен сауу тө мендегідей жағ дайларда:

· АДМ-8 қ ондырғ ыларымен стойлада байлаулы орнында

· бокстерде, «Елочка», «Тандем» қ ондырғ ыларымен сауу залында

Машинамен сауу 2, 4, 6, 8 сауу аппараттарымен жү ргізіледі, яғ ни бір мезгілде сауу қ ондырғ ыларына 2, 4, 6, 8 сиырлар қ осылады.

Жаз уақ ытында сиырлар УДС-3 сү т қ ондырғ ысымен сауылады.

Сауу процессі 2 немесе 3 мезгіл болады. Бірақ, Солтү стік аймақ тар ү шін 2 мезгіл сауу тиімдірек.

Қ олмен сауу:

• бұ заулау бө ліміндегі сиырлар
• бірінші бұ заулағ ан сиырлар алдымен қ олмен саууғ а ү йретіледі

3.3. Жемдеу. Малдың ә р тобына1 мал басына, 1 ц ө німге жемдеу нормасы арқ ылы жеке жемдеу рационы қ ұ рылады. Жемдеу рациондарын экономист мал азығ ы қ ажеттілігін жоспарлауда пайдаланады.

Сауын сиырларды жемдеу. Сиырдың қ ысқ ы рационына пішен, сү рлем, сенаж, концентрат енгізіледі. Жоғ ары ө німділіктегі сиырларғ а қ ызылша беріледі, сү ттілігін кө теру ү шін рационда концентрат пен қ ұ нарлы азық тар ү лесін кө теру қ ажет. 1 кг сү тке 1 кг қ ызылша қ ажет, қ ызылша кө біне бұ заулағ аннан кейін 15-ші кү ннен бастап беріледі.

Жемдеу процессін механикаландыру малдың кү ту ә дісіне, ферманың сиымдылығ ына байланысты.

Фермағ а азық тележка тіркелген МТЗ тракторымен тасымалданады.

Жем тарату:

· қ атты азық (пішен, сабан) – жем таратқ ыш КТУ-10 тіркелген МТЗ тракторымен

· қ ұ нарлы азық, концентрат – стационарлы ленталы ТВ-1 транспортеры арқ ылы

3.4. Қ и тазалау:

• кү нделікті ТСН-3 қ и тазалағ ыш транспортерымен
• жылына 1 рет кө ктемде жазғ ы жайылымғ а шық қ аннан кейін ДТ-75 тракторымен
• сиырды бокста кү ту жағ дайында – еденде орналастырылғ ан тесік торлар арқ ылы тө мендегі канаваларда жиылып, гидравликалық насоспен сыртқ а шығ арылады

3.5. Суару – ПА-8 а втопоилкасымен

3.6. Потокты-цехты сү т ө ндірісі жү йесі сү т ө ндірісіне мамандандырылғ ан ірі шаруашылық тарда қ олданылады (сү т кешендерінде).

Потокты-цехты сү т ө ндірісі:

• 3 цехты
• 4 цехты

4 цехты сү т ө ндірісі жү йесінде:

1 цех – суалма сиырлар ү шін (бұ заулауғ а 2 ай қ алғ ан)

2 цех – бұ заулау бө лімі (буаз сиырлар 10 кү н бұ заулауғ а дейін, 10 кү н бұ заулағ аннан кейін бұ зауларымен бірге кү тіледі)

3 цех – саууғ а дайындау жә не ұ рық тандыру цехы (бұ заулағ аннан 2 айдан кейін сиырлар ұ рық тандырылады)

4 цех – сү т ө ндірісі цехы

3 цехты сү т ө ндірісі 3 жә не 4 цехтар біріктіріледі.