Р Конституциясы сөз бостандығы туралы.

БАҚ туралы Заң ның «Жалпы ережелер» деп аталғ ан 1 – тарауында Заң да пайдаланылғ ан негізгі ұ ғ ымдарғ а тү сінік берілген.Айталық, бұ қ аралық ақ парат жә не бұ қ аралық ақ парат қ ұ ралдары деген ұ ғ ымдат тұ ң ғ ыш рет заң жү зінде айқ ындалды.Мерзімді баспасө з басылымы жә не теледидар, радио, бейне, кино хроникалық бағ дарламасы, бұ ларғ а байланысты эфирге шығ у деген ұ ғ ымдар тү сіндірілді.Тә жірбиеде кү нде кездесіп жү рсе де, ә рұ дай пікірлерге азық болғ ан «журналист» деген ұ ғ ымғ а тұ ң ғ ыш рет ғ ылыми анық тама берілді.Яғ ни: «журналист «(бұ қ аралық ақ парат қ ұ ралының ө кілі)- ең бек қ атынастары немесе ө зге де шарттық қ атынастар негізінде бұ қ аралық ақ парат қ ұ ралдары ү шін хабарлар мен материалдар жинауб ө ң деу жә не ә зірлеу жө ніндегі қ ызметті жү зеге асыратын жеке тұ лғ а».Бұ л арада мә селе арнайы білімі бар немесе кә сіби дайындық тан мамандық иесі туралы ғ ана болып тұ рғ ан жоқ.Заң да кө рсетілгендей, «... ең бек қ атынастары немесе ө зге де шарттық қ атынастар негізінде» жұ мыс істейтін бұ қ аралық ақ парат қ ұ ралының ө кілі туралы болып отыр.Яғ ни, заң қ ағ идасы осындай қ ызметкерлерге ғ ана тиісті екенін тү сіну керек.Басқ аша айтқ анда, журналист мамандығ ы бар, бірақ БАҚ органдарымен ешқ андай ең бек қ атынастары немесе ө зге де шарттық қ атынастар негізінде жұ мыс істемейтін жеке тұ лғ аларғ а БАҚ туралы заң басқ аша қ арайды.

Екінші бір маң ызды тү сінік цензура туралы.Біздің елімізде цензура жойылғ аны кө пке мә лім.Ол туралы басқ а пікір болуы мү мкін емес.Десек те, осы Заң да арнайы талданып кө рсетілген тү сінікті біліп қ ойғ ан артық болмас еді. «Цензура – бұ қ аралық ақ парат қ ұ ралдарының хабарларын жә не материалдарын мемлекеттік органдармен, лауазымды адамдармен жә не ө зге де ұ йымдармен олардың талап етуі бойынша немесе ө зге де негіздер бойынша хабарлар мен материалдарды не олардың жекелеген бө ліктерін тарату шектеу немесе оларғ а тыйым салу мақ сатымен алдын ала келісу».Бұ ғ ан қ арап, БАҚ ү шін ақ парат таратуды ешқ андай шектеу жоқ екен деп тү сінуге юола ма? Заң ның 2-бабында «цензурағ а тыйым салынады» деп анық жазылғ ан.Алайда, ә рбір қ ұ қ ық тық, демократиялық, азаматтық қ оғ амағ а сай кейбір шектеулердің болуы заң ды.Осы мақ сатта, аталғ ан 2- баптың 3 –тармағ ында БАҚ жолымен таратуғ а жол берілмейтін мә ліметтер, заң мен қ орғ алғ ан ө зге де қ ұ пиялар туралы былайша саралап айтылғ ан:

«Бұ қ аралық ақ парат қ ұ ралдарын Қ Р Конституциялық қ ұ рылысын кү шепен ө згертуді, тұ тастығ ын бұ зыду, мемлекет қ ауіпсіздігін ә лсіретуді, соғ ысты, ә леуметтік, нә сілдік, ұ лттық, діни, топтық жә не рулық артық шылық ты, қ атыгездік пен зорлық қ а табынуды, порнографияны насихаттау немесе ү гіттеу, сондай-ақ Қ Р-ның мемлекеттік қ ұ пиялары болып табылатын мә ліметтерді заң мен қ орғ алатын ө зге де қ ұ пияларды тарату ү шін пайдалануғ а жол берілмейді».

Қ Р Конституциялық қ ұ рылысын ө зертуді, тұ тастығ ын бұ зуды, мемлекеттік қ ауіпсіздігін ә лсіретуді насихаттайтын ақ парлар таратуғ а немесе мә ліметтер беруге шек қ ойылғ аны тү сінікті.Тек бұ л арада, еліміздің тиісті заң намаларында бұ л ұ ғ ымдардың нақ ты мә ні айқ ын кө рсетілгендігін жә не тү сініктердің шегін ә рбір журналист саналы тү рде дә л білуге тиіс.Сондай-ақ соғ ысты, ә леуметтік, нә сілдік, ұ лттық, діни, топтық жә не рулық артық шылық тарды насихаттауғ а жә не дә ріптеуге тыйым салынуы біздің мемлекетіміздің қ ұ қ ық тық жә не демократиялық сипатынан туындайдыСайып келгенде, Қ азақ стан Конституциясының қ ағ идалары осы заң да қ айталанып, тағ ы да тү сіндіріліп берілгенін байқ аймыз.