Главная страница Случайная страница
Разделы сайта
АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника
|
|
ДӘРІСТЕР ТЕЗИСТЕРІ
| Апта № | Дә ріс атауы жә не тезистері | Сағ ат кө лемі | ||||||||
| Экономиканың ғ аламдануы жә не ұ лттық экономиканың бә секелестік мә селесі Соң ғ ы уақ ытта ә лемдік шаруашылық та кү рделі ө згерістер байқ алады. Олардың ішінде ең маң ыздысы - ұ лттық шаруашылық тың жақ ындасуы мен ө зара тығ ыз байланысуы негізінде мемлекетаралық экономикалық бірлестіктердің қ ұ рылуы. Елдің мұ ндай жақ ындасуы мен бірлесуін экономикалық интеграция деп атайды. Экономикалық бірігу – бұ л мемлекетаралық келісімдер формасын алатын шаруашылық механизмдерді жақ ындатуғ а ә келетін елдердің ө зара ық пал ету процесі. Қ азіргі экономикалық сө здік анық тамасы бойынша, интеграция (латын тілінен «integer» - толық) – экономикалық тұ лғ алардың бірігуі, олардың ө зара ә рекетттесуінің терең деуі, ө зара байланыстардың дамуы. Экономикалық интеграция жеке елдердің ұ лттық шаруашылығ ы дең гейінде жә не де кә сіпорындар, фирмалар, корпорациялар, компаниялар арасында да жү реді. Экономикалық интеграция ө ндірістік-технологиялық байланыстарын кең ейту мен терең детуді, ресурстарды бірлесе пайдалану, капиталдар бірігуі, сол сияқ ты, бір-біріне қ олайлы жағ дай жасау арқ ылы экономикалық іс-ә рекеттерге ө зара «кедергілерді» жою бағ ыттарында айқ ын кө рінеді. Тарихи интеграция эволюциялық дамитын бірнеше сатылардан тұ рады жә не оның ә рқ айсысы интеграцияның жетілу дә режесінің кө рсеткіші болып есептеледі. Бірінші дең гейде мемлекеттер ө зара жақ ындасудың алғ ашқ ы қ адамы ретінде преференциалдық сауда келісімдерін жасайды. Бұ л келісім жеке мемлекеттер арасында екі жақ тылық негізінде немесе қ алыптасқ ан интеграциялық топ пен мемлекет не мемлекеттер тобының арасында жасалуы мү мкін. Келісімге сә йкес мемлекеттер бір біріне ү шінші мемлекеттерге қ арағ анда қ олайлырақ режим ұ сынады. Бұ л интеграциялық процестің дайындық кезең і. Интеграцияның екінші дең гейінде мемлекеттер екі жақ ты саудада кедендік тарифтерді жай ғ ана қ ысқ артуды емес, оны мү лдем алып тастауды кө здейтін еркін сауда аумағ ының шарттары ауыл шаруашылық ө німдерінен басқ а барлық тауарларғ а қ олданылады. Интеграцияның ү шінші дең гейі кедендік одақ (КО) қ ұ руғ а негізделген. Бұ л ұ лттық кедендік тарифтер тобын келісімді тү рде алып тастап, ү шінші мемлекеттерге қ атысты сауданы реттеуге ортақ кедендік тарифті енгізу жә не бірың ғ ай тарифтік емес жү йесін қ олдану болып табылады. Ә детте кедендік одақ ү йлестірілген сыртқ ы сауда саясатын қ алыптастыратын мемлекетаралық органдардың дамығ ан жү йесін қ ұ руды талап етеді. Интеграциялық процестің тө ртінші дең гейі-ортақ нарық қ а жеткенде интеграцияланатын мемлекеттер тек тауарлар мен қ ызметтердің ғ ана емес, ө ндіріс факторларының капитал жә не жұ мыс кү ші қ озғ алысының еркіндігі туралы келісім жасайды. Бұ л экономикалық саясатты ү йлестіру кезең і. Ең жоғ арғ ы бесінші дең гейде интеграция ортақ кедендік тариф жә не тауарлар мен ө ндіріс факторлар қ озғ алысының еркіндігі мен қ атар, макроэкономикалық саясатты валюта, бюджет, ақ ша сияқ ты негізгі салаларда ү йлестіруді, заң шығ арушылық ты ү йлестіруді кө здейтін экономикалық одақ қ а айналады. Ү кіметтер келісілген тү рде ө з қ ызметтерінің біршама бө лігінен бас тартады, яғ ни мемлекеттік суверенитеттің бір бө лігін мемлекеттер ү стіндегі органдар пайдасына береді. Бұ ндай қ ызметтерге ие болғ ан мемлекеттер ү стіндегі органдар бірлестікке қ атысты мә селелерді мү ше мемлекеттер ү кіметтерінің келісімінсіз шешуге қ ұ қ ы бар. Мысалы, ЕО-ғ ы (Еуропа одағ ы) шең берінде-бұ л ЕО комиссиясы. Интеграцияның алтыншы дең гейі де болуы мү мкін-бұ л Саяси одақ (СО). Ол ұ лттық ү кіметтердің ү шінші елдермен қ атынасын қ амтитын қ ызметтерінің басым кө пшілігін мемлекеттер ү стіндегі органдарғ а беруді кө здейді, іс жү зінде бұ л жеке мемлекеттердің егемендігін жоғ алтып, халық аралық конференция қ ұ руды талап етеді. Бірақ интеграциялық топтардың бірде біреуі дамудың бұ л дең гейіне жеткен жоқ, тіпті ө з алдына мұ ндай мақ саттар қ ойғ ан жоқ. ЕО, НАФТА-ғ а кіретін Солтү стік Америка елдері, белгілі дә режеде келе, экономикалық интеграцияның кейбір заң дылық тарын шығ аруғ а болады. Біріншіден, бұ л эволюциялық жол. Біртіндеп интеграциялық кезең дерін аттамай, ө ндірушілер ү шін де тұ тынушылар ү шін де серіктестерді таң дау еркіндігін беріп, ә кімшілік шектеулер мен тосқ ауылдарды алып тастау ү шін жағ дай жасап, сауда-экономикалық ынтымақ тастық бірқ алыпты ә рекет ететін нарық тық орта қ ұ ру қ ажет. Екіншіден, бұ л интеграциялық міндеттемелерді біртіндеп, кезең ді тү рде шешу. Ол ү шін мү ше елдердің ассоциациялары кө мегімен еркін сауда аймағ ы, кедендік одақ, капитал, тауар мен қ ызметтер, ең бектің орта нарығ ын жә не біртұ тас экономикалық кең істіктің негізін қ алау қ ажет. Ү шіншіден, бұ л біртекті экономикалық орта қ ұ ру, нарық тық қ айта қ ұ рудың қ арқ ыны мен дең гейін жақ ындастыру қ ажеттілігі. Тө ртіншіден, интеграциялық процестің барлық мү шелерінің тең қ ұ қ ық тық серіктестігі, дискриминациясыз іс- ә рекет етуі. | ||||||||||
| 2-3 | Ә лемдік сауда экономикалық қ атынастардың даму жағ дайы ережелерін либерализм принциптеріне қ арай реттейтін халық аралық экономикалық ұ йым, 1995 жылғ ы 1 қ аң тардан бастап жұ мыс істей бастады. Алғ ашқ ы кезең де ДСҰ -ғ а 77 мемлекет кірсе, 2005 жылғ ы 11 желтоқ санындағ ы соң ғ ы мә лімет бойынша оғ ан 149 ел мү ше болды. ДСҰ басты міндеті – іркіліссіз халық аралық сауда-саттық қ а мү мкіндіктер жасау. Дамығ ан елдердің бастамасымен қ ұ рылғ ан аталғ ан ұ йым халық аралық саудада экономикалық ө сім мен адамдардың тұ рмыс-тіршілігін кө теруге ық пал етеді деп есептеледі. Бү гігі таң да ә лемдік сауда жү йесі негізгі бес ұ станымғ а сә йкес келуі тиіс: - Саудада еш кемсітушіліктің болмау шарты, яғ ни бірде – бір мемлекет қ айсыбір мемлекетке экспорт пен импортқ а шектеушілік қ оюғ а қ ұ қ ы болмайды; - Сауда кедергілерін азайту, немесе қ айсыбір елдің нарығ ына шетелдік тауарлардың келуіне кедергі келтіретін факторларды жою, оларғ а бірінші кезекте кедендік алымдар мен импорттық квоталар жатады, басқ аша айтқ анда импортқ а қ ойылатын кө лемдік шектеулер; - Тұ рақ тылық пен сауда шартының алдын ала болжамдылығ ы, бұ л шетелдік компаниялар, инвесторлар мен ү кіметтер қ олданыстағ ы сауда шарттарының кенеттен жә не бір тараптан еркімен ө згерілмейтініне кепілдік береді; - Халық аралық саудадағ ы бә секелестікті ынталандыру, яғ ни тү рлі елдер фирмаларының тең қ ұ қ ық ты бә секелестігі ү шін «ә ділетсіз» тә сілдерді жою, оғ ан экспорттық субсидиялар, жаң а сату нарық тарын иелену мақ сатында демпингтік бағ аларды пайдалану; - Жоғ ары дамығ ан мемлекеттер ү шін халық аралық саудада жең ілдіктер жасау. Нақ осы бап жоғ арыда кө рсетілген ұ станымдарғ а қ айшы келеді, алайда олә лемдік шаруашылық қ а осал дамығ ан елдерді тарту ү шін қ ажет болды. Бұ л елдер алғ ашқ ы кезең де дамығ ан мемлекеттермен бә секелесе алмайтыны айдан анық, сондық тан да нашар дамығ ан елдерге ерекше жең ілдіктер қ арастыру «ә ділетті» болар деп есептеледі. | |||||||||
| 4-5 | Бизнестің жә не оның ұ лттық экономикадағ ы орны Шағ ын жә не орта бищнестің болуы жә не де ірі компаниялардың (монополияның) мү дделеріне сай келеді. Қ азір дайын ө німді жасау ү шін мың дағ ан ә ртү рлі детальдар қ ажет етіледі. Олардың ө ндірісіне концерндер мен келіісім шарт жү йелерімен байланысқ ан кө птеген шағ ын жә не орта фирмалар маманданады. Электротехника, автомобиль жә не басқ а салалрдың кейбір ірі монополияларында 20-30 мың ғ а дейін шағ ын компаниялар жұ мыс істейді. Атап кө рсету керек, шағ ын жә не орташа фирмалардың басым кө пшілігі ірі компаниялармен келісім арақ атынастары арқ асында жұ мыс істейді. Францияда, мысалы, шағ ын жә не орташа кә сіпорындардың 40%-ы монополиялармен байланысты. Ақ ш-та осындай келісім шарттар жү йесімен 400 мың шамасында немесе 25% шағ ын кә сіпорындар қ амтылғ ан, оларда 4, 5млн адам жұ мыспен қ амтылғ ан. Жапонияда да осындай жағ дай кездеседі. 80-ші жылдардың басында шағ ын кә сіпорындар иелерінің тек ө з жанұ яларындағ ы адамдарының ең бектерін қ олдануы Жапониядағ ы барлық жұ мыспен қ амтылғ андардың 32%, Италияда - 29%, Францияда - 21% қ ұ рады. Монополистік емес фирмалар жаң а салалар қ атарында, ә сіресе, ақ парат кешенінде ө здерінің жағ дайларын ә жептә уір нығ айтты. Ғ ТП негізінде іскер қ ызметтер (электронды есептеуіш машинасы базасында ақ паратты ө ң деу, бағ дарламаны қ амтамасыз ету, инженеринг, кең ес беру бизнесі жә не т.б.) спектрі қ алыптасқ ан. Осындай қ ызмет ресурстардың айтарлық тай жинақ талуын қ ажет тепейді жә не де шағ ын компания шең берінде де табысты жү зеге асуы мү мкін. Жеке атағ анда, Германияда бағ дарламаны қ амтамасыз ету саласында (70% шамасында) жұ мыскерлер саны 10 адамнан аз компаниялардан қ ұ ралғ ан. Демек, шағ ын жә не орта бизнестің ролі мына кө рсетілген алты қ ызметтерден кө рінеді. Біріншіден, шағ ын ө ндіріс нарық конъюнктурасының ө згерісін икемді сезінеді, бұ л нарық экономикасында ірі кә сіпорындарына мү мкін емес. Екіншіден, шағ ын бизнес ә лі іске жаратылмағ ан ә жептә уір қ аржы қ аражаттарын тиімді жұ мылдырады. Осындай биқ нестің болмауынан осы ресурстар пайдаланылмағ ан болар еді. Ү шіншіден, шағ ын бизнес бә секе кү ресін қ алыптастыруда айтарлық тай ү лес қ осады. Бұ л кез келген мемлекеттің жоғ ары дең гейде монополия экономикасы жағ дайында бірінші кезекте маң ызды. Тө ртіншіден, шағ ын бизнес халық ты жұ мыспен қ амту мә селесін шешуде ү лкен роль атқ арады. Ө неркә сібі дамығ ан елдерде оның ү лесіне барлық жұ мыспен қ амтамасыз етілгендердің 50-60% жә не жаң а жұ мыс орындарының 70-80% келеді. Бесіншіден, атап кө рсеткендей шағ ын ө ндірістің ғ ылыми-техникалық жаң алық тардың тең жартысы келеді. (жеке компьютер, кө бейткіш аппараттар, «Палароид» типті фотоаппараттар). Алтыншыдан, шағ ын бизнестің ә леуметтік қ ысымды жұ мсартудағ ы орнын таптырмас бө лігі бар. Ауыр дағ дарыс кездерінде халық осыдан жұ мыс тауып жә не ө здерінің қ абілеттерін жү зеге асыра алады. Кә сіпкерліктің халық аралық тә жірибесі кө рсеткендей, ө тпелі экономикада мемлекет, ережеге сә йкес, тек жаң а басталғ ан сауда кә сіпкерлігі кө термеледі, бұ л ө ндіріс саласындағ ы қ ызметті тиімсіз қ алдырды. Ө тпелі экономика ү шін нарық тың инфрақ ұ рылымының дамымағ андығ ы тә н, бұ л шағ ын кә сіпкерліктің дамуын тежейді. Қ азақ стан Республикасындағ ы 1998жылғ а дейін тоқ тамағ ан ө ндірістің қ ұ лдырауы, инфляциялық процесстердің кезіндегі бағ алардың ө суі, тұ рғ ындардың номиналды табыстарының ө суін анық басып озды, бұ л ө ндіріс саласында оның ішінде шағ ын бизнес негізінде кә сіпкерлік қ ызметтің дамуын айтарлық тай тежеді. Соң ында шағ ын кә сіпкерліктің дамуының тежеуші факторына ө ндірістік саладағ ы шағ ын бизнестің маң ыздылығ ын ә лі бағ аламағ андығ ын жатқ ызуғ а болады. | |||||||||
| 6-7 | Бизнес тү рлері жә не жоспары
Бизне (ағ ылш. busіness — кә сіпкерлік, сауда-саттық) — пайда табуғ а бағ ытталғ ан ә рекеттің, экономикалық қ ызметтің бір тү рі; жеке кә сіпкердің не фирманың іскерлік қ ызметі. Бизнес адамның табиғ и қ асиеттеріне, біліміне негізделе отырып, қ андай да болмасын бір істен кіріс кіргізуге, ө зінің материалдық, рухани қ ажеттілігін қ анағ аттандыруғ а, сонымен қ атар қ оғ амғ а пайда келтіруге де мү мкіндік береді. Бизнес қ оғ ам мү шелерінің сұ ранысы мен ұ сынысын есепке ала отырып, экономикалық жү йенің барлық саласын дамыту арқ ылы бизнестен тү скен табыстан салық жә не басқ а да алымдар тө леу жә не оларды қ оғ ам дамуына, халық игілігіне жарату, ә леуметтік кө мек кө рсету нә тижесінде қ алыптасады. Іскер орта кө птеген ә леуметтік жә не басқ адай проблемаларды ө кімет бағ дарламаларының шең берінде, сонымен қ атар дербес шешуге де қ атысады.
Кә сіпкерлік қ ызметті белгісіне, нысаны мен тү ріне қ арай классификациялау.
Қ азіргі кезде нарық тық экономикасы дамығ ан елдерде бірнеше миллиондағ ан ә р тү рлі фирмалар қ ызмет атқ аруда. Осы қ аптағ ан кө птү рлі белгісі бойынша классификациялау қ ажет
| |||||||||
| 8-9 | Бизнестің алғ ы шарттары мен заң дық қ ұ қ ық тық негіздері Нарық тық орта жағ дайында жә не кә сіпорынның толық экономикалық, қ ұ қ ық тық ө зінше еркіндік алуы, оғ ан кө птеген қ осымша міндеттер жү ктейді. Сө йтіп кә сіпорынның айналасатын қ ызмет шең бері кә дімгідей ұ лғ аяды. Мемлекеттік экономика жағ дайында негізгі буынның іс-ә рекеті тек қ ана ө ндірістік қ ызметпен тұ йық талады. Кә сіпорын ө зінің экономикалық жә не ә леуметтік қ ызметін жалпы мемлекеттік шаруашылық механизмі арқ ылы жү зеге асырады. Аралас ә рі ә леуметтік-бағ ытталғ ан нарық тық экономика жағ дайында мемлекет кә сіпорынғ а иелік қ ұ қ ық бере отырып, оның ө з мү лкін, ө ндірген ө німін жә не тапқ ан табыстарын пайдалану мен жаратуды, кә сіпорын шығ ындары арқ ылы ә леуметтік шаралардың бір бө лігін жү ктейді. Сондық тан бизнесте мемлекет жағ ынан саяси, қ аржылық, ә леуметтік, салық тық, инфрақ ұ рылымдық тағ ы басқ а жақ тардан жағ дайлар жасалуы тиіс. Соның бірі заң дық қ ұ қ ық тық мү мкіндігі болып табылады. Бү гінгі уақ ытта ә рбір саланың қ ұ қ ық тарың ың нормасы бар, ол мемлекеттің саяси- экономикасымен тығ ыз байланысты. Соның ішінде саясатты анық тайтын норма Ресей қ ұ қ ығ ының екі саласымен байланысты, ол - ә кімшілік жә не азаматтық. Ә кімшілік қ ұ қ ық, қ ызмет ету мен қ атынасты басқ аруды реттейді.Сондық тан мұ ндай қ атынас «тігінен» тұ рғ ызылады. Ал азаматтық қ ұ қ ық мү ліктік қ атынасты реттейді, сондық тан оларды «кө лденен» тұ рғ ызады. Осы салалардың ә рқ айсысы шаруашылық қ ұ қ ық ты реттейді. Кә сіпкерлік қ ұ қ ық пә ніне қ ұ қ ық тық қ атынастың екі тобын қ арастырамыз: Біріншісі – кә сіпкерлік ұ йымдастырушылық сала мен байланысты, бұ нда азаматтардың кә сіпкерлік сала мен айналысу қ ұ қ ығ ы қ арастырылғ ан. Сонымен қ атар, заң ды тұ лғ а болып тіркелу ө з меншігінде РФ 23, 51 статьясында жеке кә сіпкер немесе заң ды тұ лғ а болу, мемлекеттік тіркеуден ө теді. Екінші топқ а – кә сіпкерлік саланың ө зіне байланысты қ атынас жатады. Кә сіпкерлердің негізгі мақ саты – тауарды сату арқ ылы, мү лікті пайдалану арқ ылы, қ ызмет кө рсету арқ ылы кө п пайда табу.Мұ нда негізгі рө лді атқ аратын кә сіпкерлік қ ұ қ ық ты азаматтық қ ұ қ ық ты реттеу. Кә сіпкер мен тауар ө ндіруші арасындағ ы ө зара қ атынас нарық тық экономикада тауар – ақ ша қ атынасымен реттеледі. Азаматтық қ ұ қ ық тың бір бө лігін кө пшілік – қ ұ қ ық тық ә дісімен реттейді. Оғ ан орай қ ұ нды қ ағ аздар эмиссиясын реттеу қ ұ қ ығ ы орын алады, тауарларды сатып алу, жұ мыс, қ ызмет кө рсету, осының бә рі мемлекеттік келісім-шарт арқ ылы жасалады. Бү гінгі таң да қ ұ қ ық ғ алымдарын таныстыру, кә сіпкерлік саланы реттеуде екі негізгі тұ жырымдаманы қ арастырады. Манистикалық тұ жырымдаманы ұ станушылар профессор Б.С. Мартемьянов, И.В.Дойников, академиг В.В. Ловтев-ң кө з қ арасынша, яғ ни кә сіпкерлік жә не шаруашылық қ ұ қ ық - ө з бетінше қ ұ қ ық тық саланың бірың ғ айлық пә ні деген.Осы салалар ө з кү шіне мынадай норманы ығ ыстырады, яғ ни кә сіпкерлік қ атынас коммерциялық емес қ атынаспен жә не эконмиканы мемлекеттік реттеу қ атынасын бір- бірімен тығ ыз байланыстырады.Заманғ а сай жағ дайларда мемлекет пен нарық арасындағ ы байланысты кә сіпкерлік саланың ә дісімен реттеу мү мкін емес.Профессор Е.А. Суханов кә сіпкерлік саланы реттеудің «Дуалистік тұ жырымдамасын» шығ арды. «Дуализм» сө зі, жеке қ ұ қ ық тық қ атынас пен тауар ө ң дірушілер арасындағ ы азаматтық қ ұ қ ық ты реттеу. Есептеу кезінде қ олданбалы мақ саттарды белгілеу ә рқ ашан рұ қ сат. ХХ ғ басында атақ ты орыс ө ркениетшісі Р.Ф. Шерменевич " тауар қ ұ қ ығ ы” пә нінен сабақ бергенде, оны ө зіндік сала қ ұ қ ығ ы деп санады, ол тауар қ ұ қ ығ ына мынандай жауап берді: ол жеке қ ұ қ ық тың нормасы, яғ ни коммерциялық айналымды реттеу, бірлікті кә сіпкерлердің қ арым-қ атынасын реттеу деп таң ыды. Осығ ан байланысты ол кө пшілік жә не жеке тауар қ ұ қ ығ ын бө ліп қ арастырды. Кө пшілік тауарлық қ ұ қ ық – ол мемлекеттік жә не тұ лғ алар арасындағ ы тауарлық қ атынасты реттейді. Жеке кә сіпкерлердің, банктердің, қ озғ алыстардың қ ұ қ ық тық жағ дайларын анық тайды. Жеке тауарлық қ ұ қ ық – тауар мен жеке тұ лғ алар арасындағ ы қ атынасты реттейді. Қ азіргі кә сіпкерлік қ ұ қ ық ты кө пшілік тауарлық қ ұ қ ық ретінде қ араймыз. Кең мағ ынада, сауда кә сіпкерлік саланың бір тү рі болып анық талады. Егер біз шетел ғ алымдарына қ ұ лақ салсақ, кә сіпкерлік қ ұ қ ық қ а қ ызығ ушылық таң ытатын кә сіптік экономикалық жатады. Бұ ндай кә сіпкерлік қ ұ қ ық тың кең мағ ынасы басқ а қ ұ қ ық ө тық саланың пә нін шектей қ оймайды. Сондық тан кә сіпкерлік қ ұ қ ық қ а басқ ада дә стү рлі салаларды да жатқ ызуғ а болады; олар: экологиялық, жергілікті жә не ең бек қ ұ қ ығ ы. Оларғ а санитарлық –эпидемиялық зерттеулер керек етілмейді. Кә сіпкерлік қ ұ қ ық тың пә ні болып, қ олданбалы мінез танылады, оны білім алу мақ сатында пайдаланады. Олар бө лек бө лімшелерден тұ рады. Олар: қ аржылық қ ұ қ ық, бә секелік қ ұ қ ық жә не т.б. | |||||||||
| 10-11 | Бизнес жә не адамның жеке бас қ асиеті Нағ ыз байимын деген адам мына ережені есіне сақ тап алуы тиіс: ө з мү мкіншілігің ізді ақ шадан жоғ ары қ ойсаң ыз, ақ ша Сізге тартыла бастайды да, Сізге қ ызмет істейді. Егер адам ө з мү мкіншілігін ақ шадан тө мен қ ойса, онда ақ ша Сізге не ішіп-жеуді, қ алай киінуді, қ айда барып демалуды, жақ ындарың ызғ а не силауды анық тайтын болады. Ө з ө мірің іздің сапасын ө зің із анық таймын десең із, Ө з мү мкіншілігің ізді ақ шадан жоғ ары қ ойың ыз. Осы сө йлемді бірнеше қ абат оқ ып ойланың ыз. Осы ережені жаттап алып, ү немі қ айталап жү рің із. Сіз ө з жұ мысың ызды ұ натасыз ба? Бір нә рсеге қ ол жеткізу ү шін ұ натқ ан аз. Іс бастау ү шін қ ұ лшыныс керек. Егер ісің із алғ а баспаса – ө кініш, мазасыздық, жан ауруы мең деп алады. Арманың ызғ а толық берілу қ ұ лшынысты туындатады. Ө зінің қ ажеттілігіне ғ ана жұ мыс істейтін адамдар бар. Олар уақ ытында келіп, уақ ытында кетеді. Оларғ а ағ ымның ішінде жү рсе болғ аны, жұ мысқ а деген еш қ андай сезім болмайды. Адамдар армандауды доғ арады, сондық тан ешбір жетістікке жетпейді. Егер бай адам болғ ың ыз келсе, ешуақ ытта ағ ымда қ алқ ып жү ретін адам болмаң ыз. Ө зінің бастапқ ы арманын ұ мытпай, барлық қ иыншылық тар мен кедергілерден ө зінің ісінің тү пкі нә тижесін кө ре алатын адамдар қ айтсе де жетістікке жетеді. Айналамыздағ ы адамдардың 98 пайызы ескі, қ атып қ алғ ан ойлау жү йесімен ойлайды. Бұ лар біздің туыстарымыз, достарымыз, таныстарымыз. Бә рінің де айтатындары: ақ шам болса ө з ісімді бастар едім, ақ шам жоқ, амал не, ештең е істей алмайсың. Ақ иқ ат олай емес. Бай болу ү шін іске кірісу қ ажет; ө з арманың ды іске асыру ү шін, жаң а біліммен ө зің ді жетілдіру шарт. Ө зің ізден сұ раң ыз: «адамдар алдымен байып барып ақ ылды бола ма, ә лде ақ ылды болып барып бай бола ма?», – деп. Ә рине, алдымен ақ ылды болып барып, молшылық қ а қ олын жеткізеді. Сондық тан, жетістікке жеткен адамдар сіздермен бө лісетін білімді қ абылдаң ыз. Олардан: ө з арманына, жұ мысына жетелейтін қ ұ штарлық ты, ө зін бағ алауды ү йреніп, іске кірісің із. Егер байығ ың ыз келсе, ағ ыммен қ алқ ып жү ретін адам емес, тү пкілікті нә тиженің адамы болың ыз. Алдымен міндетті тү рде келешекте: ө з ө мірің ізде қ олданып басшылық қ а алатын бай адамдардың ұ станатын бірнеше негізгі ережелерін есің ізге сақ тап алың ыз. · Мақ сат – Сізді қ ұ лшындырып, іс-ә рекет жасауғ а мә жбү р етіп, ұ сақ -тү йек нә рселер мен идеялардың иесі болудан сақ тайды. · Ақ ша да адамдар сияқ ты. Оғ ан жақ сы қ арап ө зің ізден итермесең із ө зі келеді. Сізге келіп тұ рақ тайды. · Кім ө зінің болашағ ын жоспарламайды, онда басқ алар ол ү шін жоспарлайтынына шү ба келтірмесең із де болады. · Қ азіргі қ олда барымыз, істеген ісімізден туындағ ан. Тө мендегі қ арапайым 7 ережені білген адамдардың ә рдайым табысты болады: 1. Ө з ә мияның ызды (кошелек) толтыра бастаң ыз. 2. Ө з шығ ының ызды ү немі бақ ылап жү рің із. 3. Ақ шаның кө беюін қ амтамасыз етің із. 4. Ақ ша қ ауіпсіздігі мен қ орғ анысын сақ таң ыз. 5. Жылжымайтын мү ліктерді (ү й т.б.) табыс кө зіне айландырың ыз. 6. Келешектегі кірісің ізді қ амтамасыз етің із. 7. Ақ ша табудағ ы қ абілетің ізді кү нделікті арттырың ыз. | |||||||||
| 12-13 | Бизестегі табысқ а жетудің жолдары Кә сіпкерлікте табысқ а жетуде ө зіндік жолдары бар. Бастылары: Айналыысқ ан ісін шынайы жақ сы кө ру. Бұ л барлық бизнестің жә не басқ арудың тұ тқ асы. Бұ ның диқ аншылық тан бастап, ө нім ө ндіру, жылжымайтын мү лік, компьютер т.б. сату, жү к тасу, қ алыпты жә не қ алыпсыз жү йелі бизнес сияқ ты неше-алуан тү рі бар. Ө зіміздің елде соң ғ ы жылдары пайда болғ ан миллионерлердің бә рі де ө здерінің жеке кә сіптерінің арқ асында байыды. Байлық тың бастауының барлығ ы да бір ө нім туралы идеядан немесе қ ызмет кө рсетудің белгілі бір тү рінен басталады. Екіншіден, бірнеше ө ндірісті ұ йымдасытра білу қ аблиеті. Мысалы: жер, ең бек, қ аржы, шикізатты біріктіріп, осыны басқ аруды іс жү зіне асырып, ө нім ө ндіргенде немесе қ ызмет еткенде сатып алушы осылардың жалпы қ ұ нынан артық бағ а беріп, ө ндірген ө німің ді немесе кө рсеткен қ ызметің ді сатып алуы. Ө нім ө ндіруге, тасымалдауғ а т.б. кеткен шығ ындардың сыртындағ ы табысты кіріс немесе қ осымша қ ұ н дейді. Таза кіріс – шығ ыннан тыс қ ұ йылып жатқ ан табыс, байлық. Егерде сіз кіріс кіргізудің жолын ойлап тапсаң ыз, кә сіпкерлігің із гү лдене береді. Қ андай болмасын кіріс ә келетін істі дұ рыс басқ арып, сауатты жү ргізсең із – ақ шағ а тә уелсіз болып, байып молшылық қ а кенеле бересіз. Ү шіншіден, адамдардың жеке бас қ асиетімен де байланысты. Ол – сенім. ойлау жү йесін тү бегейлі ө згерткен адамды жең уің із мү мкін емес. Ол адам ө зінің алдына қ ойғ ан мақ сатына, сә тсіздікке ұ шырап жатқ анына қ арамай, қ айта-қ айта ұ мтыла береді де, тү бінде қ айтсе де жең іске жетеді. 5% пайыз ғ ана адамдар адамзатты басқ арып билейді, осы адамдарды жетелеуші олардың – ө здеріне деген сенім кү ші, ойлау жү йесінің ерекшелігі жә не мұ қ алмас жігері. Сондай-ақ сабыр, кә сіпкерлікте асығ ыстық қ ажет емес. Біз келісім-шарт қ олма-қ ол жасалса екен дейміз. Бізге істі бастауда сабырлылық, жобаны тың ғ ылық ты тексеруге уақ ытымыз жетіспейді. Халқ ымыздың «сабыр тү бі сары алтын» деген даналық сө зін естен шығ арып аламыз. Сабырлылық та ерлікті қ ажет етеді. Неғ ұ рлым алдың а қ ойғ ан мақ сатың ызды іске асыруғ а деген қ ұ лшынысың ыз кү шті болса, соғ ұ рлым кездесетін кедергілерді жең у ү шін сабырлы болғ аның ыз абзал. Молшылық пен байлық ты аң сасаң ыз оның жолы қ арапайым да тү зу. Одан басқ а, адамның ең бекқ орлығ ы, білімі, тә жірибесі тағ ы басқ алар. Тө ртіншіден ақ шаны басқ ару қ аблиеті. «Ақ шадан ақ ша туындайтынын» ұ мытпаң ыз. Ақ ша дегеніміз – кү ш. Осы кү шті нығ айта беру ү шін ү ш нә рсе істеуің із қ ажет: тұ рақ ты тү рде ақ шаң ның бір бө лігін сақ тап қ ор жинаң ыз жә не қ андай болмасын қ арыздан қ ұ тылың ыз. Ай сайын тү скен кірістің 10 пайызын бө лек жинаң ыз, бұ л кімнің болмасын баю жолының бастауы. Ақ шаны басқ аруды ү йренгеннен кейін, Сізге ақ шаның ө зі келетін болады. Ақ ша онымен қ алай жұ мыс істеуді білетіндерге ғ ана келеді. Егер ақ шамен жұ мыс істеуді білмесең із, ең дұ рысы тү к те істемеу. Алдымен ақ шаны басқ аруды ү йреніп барып: ақ шаны қ айда, қ алай жұ мсайтының ызды білің із, іске сонан соң ғ ана барып кірісің із. Кіріс сіздің дең гейің іздің дамуын ө сірмейді, керісінше дең гейің іздің рухани дамуы кірісің ізді кө бейтеді. Адам ө зінің болашағ ының жауапкершілігін ө зіне жү ктемесе – кіріс азаяды. Қ анша тырбаң дасаң да, қ анша табыскер болсаң да, кірісің із бен шығ ысың ыз тең болып тұ рады. Ақ шаны басқ ара білу - осы шең берді бұ зуғ а кө мектеседі. Бесіншіден, керекті адамдармен ү немі қ арым-қ атынаста болың ыз. Себебі таныстық пен байланыс талай есікті «теуіп ашуың ызғ а» кө мектесіп, кедергі жасайтын керексіз бейнеттен қ ұ тқ арады. Байланыстың сапасы мен саны басқ а ә серлермен салыстырғ анда аса маң ызды. Қ ажетті адаммен қ ажетті жерде, керекті уақ ытта танысуың ыз ө мірің ізді тү бегейлі ө згертіп жіберуі мү мкін. Таныстарың ыздың шең берін ұ лғ айта беру ү шін тізім жасап, қ оғ амдық жұ мыстарғ а белсене араласың ыз. Тізім жасаң ыз: Біріншіден ө зің ізге пайдасы тиеді-ау деген ө зің із тұ ратын жердегі беделді адамдардан бастап, ұ лттық дең гейге дейін ел кө лемінде атағ ы шық қ ан алдың ғ ы қ атарлы 25 адамның тізімін жасаң ыз. Осылардың ә рқ айсымен жақ ын арадағ ы 12 айдың аралығ ында кездесудің жоспарын жасаң ыз. Осылармен кездесіп болғ аннан кейін тағ ы да осындай 25 адамның тізімін жасаң ыз. Бұ л тізімге – жергілікті ә кімнен бастап, ү кімет депутаттары мен ү лкен кә сіпкерлерді кіргізің із. Ө зің із білуге тиісті адамдарды тү гел тізің із, сонан кейін осы адамдармен кездесудің жоспарын жасаң ыз, осы жоспарды ұ зақ қ а созбай іс жү зіне асырың ыз. | |||||||||
| 14-15 | Қ азақ стандағ ы бизнестің даму жағ дайы Қ азақ стан Республикасының территориясында қ ызмет ететін кә сіпорындардың дамуы мен қ азіргі жағ дайына талдау жү ргізейік. Экономикадағ ы қ иындылық жағ дайларына қ арамастан еліміздің территориясында қ ызмет ететін біріккен жә не шетел кә сіпорындарының саны жылдан-жылғ а ө суде. 2004 жылдың 1 қ аң тарда тіркелген кә сіпорындардың саны 5444 болды, ол 2002 жылмен салыстырғ анда 1, 5 есе ө скенін кө рсетеді. 2004жылы Қ азақ стан Республикасы бойынша тіркелген кә сіпорындардың ішінде: ірі кә сіпорындар саны –191; орта кә сіпорындар – 206; кіші кә сіпорындар – 5147. Бұ л кө рсеткіштер Қ азақ стан Республикасында кіші жә не орта кә сіпкерлікті дамыту ү шін жағ ымды жағ дайлардың жасалғ анын байқ атады. Қ азақ стан Республикасы территориясында қ ызмет ету тү рлері бойынша кә сіпорындардың тіркелген санын 3-кестеден кө руге болады. Қ азақ стан Республикасында тіркелген кә сіпорындардың 2214-і ү й бұ йымдарын жә не автокө лікті жө ндеу, сауда саласында, 910-і ө ндіру ө неркә сібінде, 657-ы қ озғ алмайтын мү лікпен операциялар жасау кә сіпорындарында қ ызмет етеді. Кестедегі деректерге сү йенсе, Қ азақ стан территориясында тіркелген кә сіпорындардың саны 14 жылдан-жылғ а ө суде. Шетел мамандарының бағ асы бойынша Қ азақ стан Республикасында инвестициялау ү шін неғ ұ рлым жағ ымды аудандар болып Алматы Астана қ аласы, сонымен қ атар Оң тү стік Қ азақ стан, Алматы, Атырау, Қ арағ анды, Шығ ыс Қ азақ стан облыстары саналады. Облыстар бойынша кә сіпорындардың тіркелген санын 4-кестеден байқ аймыз. Қ азақ стан Республикасында 2004 жылы 5444 кә сіпорын тіркелген болса, оның 53%-і Алматы қ аласында қ алыптасқ ан, яғ ни 2867бойынша қ ызмет ететін біріккен жә не шетел кә сіпорындарының саны 2004 жылы – 2867 кә сіпорынды қ ұ рағ ан, ол 2002 жылмен салыстырғ анда 1, 5 есе ө скенін кө рсетеді. Соның ішінде қ ызмет ететін біріккен жә не шетел кә сіпорындарының шоғ ырланғ ан орталығ ы Алматы, Астана қ алалары, Қ арағ анды жә не Атырау облыстары. Бұ л аймақ тарда қ ызмет ететін біріккен жә не шетел кә сіпорындарының ө суі оң ды тенленцияны кө рсетеді. Ол оң тү стік, Солтү стік Қ азақ стан, Павлодар облыстарында 2003 жылы қ ызмет еткен біріккен кә сіпорындар тө мендесе, 2004 жылы қ айта кө терілу байқ алады. Ол сол облыстардың инвестициялық ақ уалының жақ сарғ анын кө рсетеді. Қ азақ стан территориясында қ ызмет ететін кә сіпорындардың кө бісі ө ндіру, сауда салаларына бағ ытталғ ан. Біріккен жә не шетел кә сіпорындарында жұ мыс істейтін адамдардың саны 2004 жылы 346072 жеткен (5-кесте). Кә сіпорындардың жұ мысшыларының тізімдік қ ұ рамына, бір жә не одан кө п кү нге уақ ытша жұ мысқ а, маусымдық немесе тұ рақ ты жұ мысқ а қ абылданғ ан барлық жұ мысшылар жатады. Сонымен қ атар бірге, нақ ты жұ мыс істейтіндермен қ атар, ресми жұ мысқ а тіркелгендер де есепке алынады. |
Данная страница нарушает авторские права?