Радиохабардың бейнелеу құралдарын сипаттаңыз.

Бү гінгі радиожурналист эфирдегі бейнелеу қ ұ ралдарының қ ыр-сырын жетік мең геріп, ө згеше табиғ аты - акустикалық ерекшелігіне қ анық болуы аса қ ажет. Себебі, Эстония ғ алымдарының зерттеулері бойынша радиохабарлардың кө пшілігіне тә н олқ ылық тар осы ерекшелікті білместіктен, немесе оғ ан дұ рыс мә н бермегендіктен туады екен.

Радиохабардың бейнелеу қ ұ ралдары аз зерттеліп жатқ анымен, талас пікірлер аз емес. Мысалғ а алғ ашқ ы кезде оның дыбыстық эффектілерін тым асық бағ аласа, келесі зерттеушілер бейнелеуші қ ұ ралдардың барлығ ы бірдей деп дә лелдеуге тырысты. /А.А. Музыря/. Ал, Ю.Д. Баранеевич сө з бен музыка-негізгі, шулар-қ осалқ ы қ ұ ралдар деп қ арастырады.

Біздің ше, радионың бейнелеу қ ұ ралдарын шатастырмау ү шін екі топқ а бө ліп қ арағ ан жө н. Бірінші топқ а - қ ұ былыстың акустикалық кө шірмесі сө з бен шу жә не музыка кіреді. Бұ лар - табиғ и бейнелеу қ ұ ралдары. Екінші топқ а - техникалық бейнелеу қ ұ ралдары: тү рлі монтаж, жаң ғ ырық, сө зді жылдамдату, баяулату т.б. жатады. Радиожанрларын зерттеуші В.Н. Ярошенко да осы бағ ытты ұ стайды.

Мә селен, сө з бен монтажды қ атар қ оюғ а болмайтындығ ын дә лелдеудің қ ажеті шамалы. Ө йткені, олардың табиғ аты да, радиохабарындағ ы орны мен ролі де екі бө лек, ерекше. Сол сияқ ты бейнелеу қ ұ ралдарының да қ ызметі бірдей емес. Мысалы, радиоочерктің идеясын тек музыка мен шу арқ ылы толық жеткізу мү мкін емес. Олар сө збен байланыста ғ ана міндетін атқ ара алады. Яғ ни ө зінің тү рлі дыбыстық эффектілерімен негізгі идеяны толық тырып, дамытып отырады. Сонымен, бұ л бейнелеу қ ұ ралдары /музыка мен шу/ сө зге бағ ының қ ылы.

Дә лелдеу ү шін екі команданың арқ ан тартысы жарысынан жү ргізілген репортажда бейнелеу қ ұ ралдары қ алай қ ызмет бө ліскендігіне тоқ талайық. Хабардың басында репортер немесе диктор тү сініксіз шуларды ұ ғ ындыратын қ ажетті сө здерді айтады. Ә рі қ арай оның фонында естіліп тұ рғ ан шулар сюжет желісін жалғ астырып кетеді. Ондай кезде комментарий беру де міндет емес. Қ айта тартыс кезіндегі табиғ и шу арқ ылы “кө ріп”, тамашалап отырғ ан тың даушының елестету творчествосы іске қ осылады. /Егер осы жарысты телевизиядан берсе, кө рініс нақ ты болғ андық тан кө рерменнің қ иялы, фантазиясы ө з-ө зінен сейіліп, жұ мыс істеуді қ ояды, ой еріншектігі басады. М.Баринов/. Жарыстың аяқ талғ анын оркестр орындауында туш жеткізеді.

Бірақ қ ай команданың жең генін, қ андай жү лде алғ анын репортердің сө зінсіз анық білу мү мкін емес. Ендеше, радиохабарындағ ы музыка мен шу автор идеясын ө з бетінше толық жеткізе алмайды. Тіпті олардың тү сініксіз дыбыстар жиынтығ ы ғ ана болып қ алуы ә бден мү мкін. Олай болса, радиода да негізгі рольді адамдардың қ атынас қ ұ ралы - сө з орындайды. Ал, музыка мен шу тек сө збен байланысты ғ ана ө з міндетін атқ ара алады екен. Ә рине, бұ л эфир журналистикасындағ ы музыка мен шудың қ ызметін бағ аламау немесе шектеу деген сө з емес.