Екінші қағида

Олар былай дейді: «Біз оларғ а ө зімізді Аллаһ қ а жақ ындатуды жә не Оның алдында бізге шапағ атшы болуды сұ рап жалбарынамыз жә не жү гінеміз». (Кө пқ ұ дайшылардың Аллаһ қ а) жақ ындау мақ сатымен дұ ғ а жасайтынын Аллаһ Тағ аланың мына сө здері дә лелдейді: «Ал Одан басқ а біреулерді ө здеріне ә улие етіп алғ андар: “Біз оларғ а тек, Аллаһ қ а едә уір жақ ындатсын деп қ ана қ ұ лшылық етеміз”, - дейді. Расында, Аллаһ олардың ө зара таласқ андары жайында ү кім етеді. Шын мә нінде, Аллаһ ө тірікші жә не имансыз адамдарды тура жолмен жү ргізбейді» (Зумар сү ресі, 3-аят). [7].

[7] Аллаһ оларды мушриктер деп атағ ан, ә рі оларғ а мә ң гі тозақ та қ алады деп ү кім еткен кө пқ ұ дайшылар рубубияда серік қ осқ ан жоқ. Олар тә ухид ә л-улюһ ияда (қ ұ лшылық та) Аллаһ қ а серік қ осты. Олар: “Тә ң ірлеріміз Аллаһ пен бірге ризық тандырады, пайда мен зиян ә келеді”, - деп айтпайтын. Олар тә ң ірлерін тек шапағ атшы ретінде кө рген. Аллаһ Тағ ала олар туралы былай айтты: «Олар Аллаһ тан ө зге зиян да тигізбейтін, пайда да ә келмейтін нә рселерге қ ұ лшылық етеді де: “Бұ л – біздің Аллаһ тың алдындағ ы шапағ атшыларымыз”, - дейді» (Юнус сү ресі, 18-аят). «Зиян да тигізбейтін, пайда да ә келмейтін нә рселерге» - олар бұ ны мойындағ ан. Бірақ тә ң ірлерін шапағ атшы ретінде, яғ ни қ ажеттерінің ө телуінде Аллаһ тың жанындағ ы дә некер ретінде есептейтін. Оларғ а арнап қ ұ рбандық шалатын, оларғ а нә зір беретін. Олардың жаратқ андары, ризық тандырғ аны, пайда не зиян ә келгені ү шін емес, бірақ Аллаһ тың қ асында дә некер, шапағ атшы болады деп сенгендіктері ү шін. Бұ л – мушриктердің `ақ идасы (сенімі).

Енді бү гін, сен қ абырге табынушылармен сө йлесіп кө рсең, олар осы сө здерді дә л ме дә л айтады. Олар: “Бұ л ә улие немесе ізгі кісі зиян да, пайда да келтіре алмайтынын білемін. Алайда ол ізгі адам ғ ой, мен оның мағ ан Аллаһ тың алдында шапағ ат еткенін ғ ана қ алаймын”, - дейді.

Шапағ аттың дұ рысы да, бұ рысы да бар. Шапағ ат дұ рыс, шынай болу ү шін, онда екі шарт орындалу қ ажет:

1) Ол Аллаһ тың рұ қ сатымен болу керек;

2) Шапағ ат етілуші адам таухидті (бірқ ұ дайшылық ты) ұ станатын адам болу керек.

Егер осы шарттардың біреуі орындалмаса, шапағ ат жалғ ан болып саналады. Аллаһ Тағ ала: «Оның қ ұ зырында Ө зінің рұ қ сатынсыз кім шапағ ат етеді?» - деді (Бақ ара сү ресі, 255-аят). Тағ ы да Ол: «Олар тек Ол разы болғ ан біреуге ғ ана шапағ ат етеді», - деп айтты (Ә нбия сү ресі, 28-аят). Ал Аллаһ тек бірқ ұ дайшыларғ а ғ ана разы болады. Ал имансыздар мен кө пқ ұ дайшыларғ а ешкімнің шапағ аты пайда бермейді. Аллаһ Тағ ала былай айтты: «Залымдардың жақ ын туысы да, оғ ан бағ ынатын шапағ атшысы да болмайды» (Ғ афир сү ресі, 18-аят).

Ә лгілер шапағ ат туралы естіген, бірақ мағ ынасын тү сінбей қ ойды. Сол ү шін мә з болып, бұ лардан Аллаһ тың рұ қ сатынсыз шапағ ат тілей бастады. Ол аздай, Аллаһ қ а серік қ осатын адам ү шін шапағ ат етуді тіледі. Ал негізінде оғ ан ешқ андай шапағ атшының шапағ аты кө мектеспейді. Ә лгілер шынайы шапағ ат пен жалғ ан шапағ аттың мағ ынасынан бейхабар.

Сол ү шін мә тіннің авторы былай деді:

Шапағ атқ а ие болу мақ сатында жасалатын қ ұ лшылық тарғ а Аллаһ Тағ аланың мына сө здері нұ сқ айды: «Олар Аллаһ тан ө зге зиян да тигізбейтін, пайда да ә келмейтін нә рселерге қ ұ лшылық етеді де: “Бұ л – біздің Аллаһ тың алдындағ ы шапағ атшыларымыз”, - дейді» (Юнус сү ресі, 18-аят). Ал шапағ ат ету екі тү рге бө лінеді: теріске шығ арылатын шапағ ат жә не бекітілген шапағ ат. Теріске шығ арылатын шапағ ат – ол, Аллаһ тан ө згелерден, Оның ғ ана шамасы жететін нә рселерде сұ ралатын шапағ ат. Аллаһ Тағ ала былай деді: «Ә й, иман келтіргендер! Сауда да, сү йіспеншік те, шапағ ат та, болмайтын бір кү ннің келуінен бұ рын сендерге берген несібемізден Аллаһ жолында жұ мсаң дар. Ал имансыздар - олар залымдар» (Бақ ара сү ресі, 254-аят). Бекітілген шапағ ат – ол Аллаһ тан сұ ралатын шапағ ат. Сонда, шапағ атшы – шапағ ат етумен ардақ талғ ан, ал шапағ ат етілетін кісі - сө здері мен амалдарына Аллаһ разы болып табылатын адамдар болу керек. Жә не шапағ ат ету тек Аллаһ рұ қ сат бергеннен кейін ғ ана мү мкін болады, бұ л жө нінде Аллаһ Тағ ала: «Оның қ ұ зырында Ө зінің рұ қ сатынсыз кім шапағ ат етеді?» - деді (Бақ ара сү ресі, 255-аят) [8].

[8] Шапағ ат ө зіндік шарттарғ а, шекараларғ а ие. Оның екі тү рі болады:

1. Аллаһ теріске шығ арғ ан шапағ ат. Ол – Аллаһ тың рұ қ сатынсыз болатын шапағ ат. Аллаһ тың алдында ешкім, Оның рұ қ сатынсыз шапағ ат ете алмайды. Тіпті жаратылыстардың ең абзалы, пайғ амбарлардың ең соң ғ ысы – Мұ хаммед те (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) Қ иямет кү ні адамдарғ а шапағ ат етуден бұ рын, Раббысының алдында сә ждеге қ ұ лап, Одан тілеп, Оны мақ тап, мадақ тайды. Ә рі сә жде жасағ ан кү йінде: «Басың ды кө тер! Айт - естілесің! Шапағ ат ет, шапағ аттың қ абыл болады!», - деп айтылғ анша қ ала береді. Қ ысқ аша айтқ анда, ол рұ қ саттан кейін ғ ана шапағ ат етеді.

2. Бекітілген шапағ ат. Ол – таухид ұ станатын кісілер ү шін болады. Серік қ осушығ а шапағ ат пайда бермейді. Ал қ абірлерге қ ұ рбандық шалатын, қ абірдерге нә зір беретін адамдар мушрик емес пе? Демек оларғ а шапағ ат кө мектеспейді.

Сө здің қ ысқ асы: теріске шығ арылатын шапағ ат – ол Аллаһ тың рұ қ сатынсыз талап етілетін немесе Аллаһ қ а серік қ осатын кісі ү шін сұ ралатын шапағ ат. Ал бекітілген шапағ ат – ол Аллаһ тың рұ қ сатынан кейін жә не таухид ұ станатындар ү шін сұ ралатын шапағ ат.