Антиидиотиптер. Антиидиотиптiк тор.

1974 жылы Н.Ерне ашқ ан теория бойынша иммунитеттiң гуморалды факторлары ө зара жә не сә йкес клондардың иммунхабарлы жасушаларының антигентанушы рецепторларымен ә рекеттесетiн идиотиптер торын қ ұ рады. Иммунды жауаптың торлық реттелу теориясын ө ндеген ү шiн Н.Ерне 1986 жылы Нобель сыйлығ ына ие болғ ан.

Теорияның негiзiне антигеннiң детерминантасына қ арсы тү зiлген антиденелердiң активтiк орталық тары антиген детерминанталарына ұ қ сас идиотиптi иммуноглобулиндер синтезiн шақ ырады деген ұ ғ ым қ ойылғ ан. Осындай идиотиптi иммуноглобулиндер антиидиотиптер деп аталғ ан, яғ ни иммуноглобулиндердiң ауыр жә не жең iл тiзбектерiнiң вариабелдi домендермен қ ұ ралғ ан антиденелердiң активтi орталығ ы ө здерiне қ арсы антиидиотиптер синтезiн шақ ыратын антигендiк детерминанталары бар. Олардың активтi орталық тары иммуноглобулиндердiң синтезiн шақ ырғ ан активтi орталық тарына комплементарлы болады. Нә тижесiнде антигеннiң енуiне қ арсы тү зiлген антиденелердiң активтi орталық тары аутоантиген болып табылады.

Антиидиотиптi торлық теориясына сә йкес организмде тек антигенге сә йкес антигентанушы рецепторлары бар лимфоциттер клондары ғ ана емес, сонымен қ атар, антигентанушы рецепторлардың ө здерiне сай рецепторлары бар лимфоцит клондары да кездеседi.

Нә тижесiнде иммунды жү йе дамығ ан, тұ рақ ты ө зара ә рекеттесетiн динамикалық идиотип-антиидиотип торшасы ретiнде қ ызмет атқ арады. Антигеннiң енуi динамикалық тұ рақ тылық ты антигенге қ арсы иммунды жауапқ а қ атысушы клонғ а, қ арай ығ ыстырып, 1-реттiк антиидиотип тү зiлуiн кү шейтедi жә не 2-реттiк антиидиотип тү зiлуiн шақ ырады. Жаң а сапалық жағ дай жаң а динамикалық тепе-тең дiктi анық тайды, бірақ ол ү шiн жаң а клондардың мө лшерлік ара-қ атынасы қ ажет (6-шы сур.).