Газ құбырлары мен газ тармақтары

Газ ө ндіру орнынан (газ кені немесе зауыты) қ алалар мен елді мекендерге магистралды жү йемен тасымалданады. Магистралды газ жү йесіне - газ тасымалдайтын қ ұ бырлар, газғ а қ ажетті 5 МПа қ ысым беруге арналғ ан, ә рбір 120-150 км сайын орнатылатын компрессор станциялары (КС), елді мекендерге кіргенде орнатылатын басты қ ұ рылым болып табылатын, газ сү згісі орнатылғ ан жә не газ қ ысымын Р_г≤ 1, 2 МПа дейін тө мендететін газ тарату станциялары ГТС кіреді. ГТС кейін газ - жоғ ары қ ысымды Р_г=1200÷ 300 кПа, орта қ ысымды Р_г=300÷ 5 кПа жә не тө мен қ ысымды Р_г< 5 кПа болып бө лінетін газ тарату тармақ тарына беріледі.

Газ тұ тынатын ірі мекемелер (ө ндірістік, нан зауыттары, монша жә не т.б.) жоғ ары жә не орта қ ысымды газ тармақ тарына жалғ анады.

Тұ рғ ын, қ оғ амдық жә не ұ сақ коммуналдық -тұ рмыстық мекемелер тө менгі қ ысымды газ желілеріне қ осылады.

Газ тарату желілері газбен қ амтылуына байланысты бір сатылы, екі сатылы, ү ш сатылы жә не кө п сатылы болып бө лінеді.

Газды ауа немесе газ бен оттегі қ оспасының ө здігінен тұ тану температурасы 5.1 кестеде келтірілген.

Газ тұ тыну шығ ыны тө мен кішігірім елді мекендер тө менгі қ ысымды бір сатылы газ тарату схемасын қ олданады.

5.1 кесте - Концентрациялық жарылу шегі (тұ тану) - газды ауа немесе газ бен оттегі қ оспасының ө здігінен тұ тануы жү рмейтін шекті (максималды немесе минималды) температурасы

Орташа қ алаларды кө бінесе екі сатылы, ал ірі қ алаларда ү ш сатылы (кейде кө п сатылы) газ тарату схемалары қ олданылады.

Мысал ретінде қ аланы газбен қ амтудың ү ш сатылы схемасы кө рсетілген (5.1 сурет).

5.1 сурет-Қ алалық газ тарату жү йесі

а)-газбен жабдық тау екі сатылы жү йе, б)- газбен жабдық тау ү ш сатылы жү йе

1-тө менгі қ ысымды газ желісі; 2- жоғ ары қ ысымды газ желісі, 3-газ тарату станциясы, 4-газбен жабдық тау кө зінен келу газ қ ұ быры, 5-газ реттеу пункт, 6- орташа қ ысымды газ қ ұ быры, 7- жоғ ары қ ысымды газды реттеу пункт.

Газ магистрал газ желісі бойынша ГТС-на беріледі, одан газ жоғ ары қ ысымдағ ы газ қ ұ быры арқ ылы газгольдер станциясына жіберіледі, онда газ қ оры сақ талып, оның тұ тынылу графигі тең еледі. Газгольдер станцияларынан кейін орташа қ ысымның газ реттеу орындарынан (ГРО) шық қ ан газ орташа қ ысымдық сақ иналанғ ан газ тармағ ына беріледі, одан тө менгі қ ысымдағ ы ГРО арқ ылы тө менгі қ ысымдағ ы газ қ ұ бырларымен коммуналдық -тұ рмыстық мекемелерге беріледі.

Газ реттеу орындары мен қ ондырғ ылары.

Газ реттеу орындары (ГРО) мен қ ондырғ ылары (ГРҚ) газ қ ысымын тө мендетіп, оны берілген дең гейде ұ стап тұ руғ а арналады.

ГРО ә детте, газ тармақ тарына газ жеткізу ү шін қ олданылады жә не жеке орналасқ ан ғ имараттарда немесе ғ имарат сыртына қ ойылғ ан арнайы шкафтарда орнатылады. ГРУ жеке тұ тынушыларды газбен қ амтуғ а арналады жә не мекеменің газ тұ тынатын агрегат орналасқ ан бө лмеге орнатылады.

ГРО мен ГРҚ технологиялық схемалары бірдей деуге болады. Мысал ретінде 5.2 суретте ГРО схемасы берілді.

5.2 сурет- Газ реттеу орындары

1- ажырату ысырмасы; 2- сү згі; 3- сақ тандырғ ыш-жаппа қ ақ пақ; 4- қ ысым реттегіш; 5- ысырма; 6- айналма газ қ ұ быры (байпас); 7- байпас ысырмасы; 8- гидрожаппа; 9- манометр; 10, 11- газ кіруі жә не шығ уы.

Жоғ ары немес орташа қ ысымды газ ГРО кіреді жә не ажырату ысырмасынан 1 кейін сү згі 2 арқ ылы ө теді де шаң нан жә не механикалық қ оспалардан тазартылады. Сү згіден кейін газ сақ тандырғ ыш-жаппа қ ақ пақ 3 арқ ылы қ ысым реттегішке 4 келіп тү седі, онда газ қ ысымы белгіленген дең гейге дейін тө мендетіледі. Қ ысымы тө мендеген газ ысырма 5 арқ ылы қ ысымы сә йкес қ алалық газ тармағ ына ө теді. ГРО жабдық тарын жө ндеу жұ мыстары кезінде газбен қ амтуда ү зілістер болмауы ү шін айналма газ қ ұ бырын 6 технологиялық желіде жү ргізеді. Байпас арқ ылы ө тетін газ қ ысымын тө мендеті мақ сатында, оғ ан ысырма 7 орнатады. ГРО кіретін жә не шығ атын газ қ ысымын бақ ылауда ұ стау ү шін манометрлер орнатылады. Қ ысым реттегіштен кейін ГРО-дан шығ у қ ұ бырында гидравликалық сақ тандырғ ыш жаппа (майлы гидрозатвор) 8 орнатылады, ол арқ ылы артық газ атмосферағ а шығ арылады. Егер артық газ мө лшері кө п болып, гидро жаппаның шамасы келмесе, онда оны алып тастағ ан дұ рыс, сонда сақ тандырғ ыш-жаппа қ ақ пағ ы іске қ осылады.