Жылумен жабдықтау жүйелері

Тақ ырыбы Жылумен жабдық тау жү йелері.

Дә рісте қ аралатын сұ рақ тар

1. Жылумен жабдық тау жү йелері.

2. Ғ имараттарды жылыту жү йелері

Жылумен жабдық тау жү йелері

Қ алалар мен қ оныстанғ ан пунктілерді орталық тандырылғ ан жылумен жабдық таудың технологиялық процесі ретпен орындалатын ү ш операциялардан тұ рады:

1) жылу тасығ ышты дайындау; 2) жылу тасығ ыш кө лігі; 3) жылу тасығ ышты пайдалану.

Жылу тасығ ыштың дайындалуы жылу ө ндіргіш қ ондырғ ыларда орындалады - жылу электрорталық тарында (ЖЭО-ТЭҚ) жә не қ азан қ ондырғ ыларда.

Жылыту су жү йесінің айналымын пайда болдыру ү шін табиғ и (сурет 3.1 а) жә не жасанды (сурет 3.1 б) болып екіге бө лінеді.

Сурет 3.1- Жылыту жү йесінің айналымын пайда болдыру табиғ и (а) жә не жасанды (б) тү рлері

1-Жылыту жү йесіне суды ә келу қ ұ быры, 2-жылыту аспабы, 3-кең ейту багі, 4- су айналымын пайда болдыру сорғ ы, 5- жылыту жү йесінен суды ә кету қ ұ быры, 6-жылу жү йесінен су келу негізгі қ ұ быр, 7-жылу асмастырғ ыш, 8- жылу жү йесіне суды ә келу қ ұ быр

Жылу тасығ ыш транспорты жылу торабы кө мегімен орындалады. Жылу тасығ ыш қ оғ амдық коммуналдық - тұ рмыстық, ө ндірістік ғ имараттарды жылыту, желдету, ыстық сумен жабдық тау мақ саттарына жә не ө неркә сіптік кә сіпорындардың технологиялық қ ажеттіктеріне пайдаланады. Сонымен жылу тасығ ыш жылу торап арқ ылы жылуды қ олдану сипаты ә р тү рлі болатын тү рлі тұ тынушыларғ а жеткізіледі.

Жылу торабы деп - жылу энергия кө зін (жылу ө ндіргішті) тұ тынушымен жалғ айтын қ ұ бырлар жү йесін атайды.

Жылуды пайдалану сипатына қ арай ә р тү рлі жылу жү ктемелер екі негізгі топқ а бө лінеді:

1) мерзімді жү ктемелер; 2) жылдық жү ктемелер.

Мерзімді жү ктемелерге шамалары мерзімді климаттық жағ дайларғ а тә уелді болатын жү ктемелер жатады.

Ең біріншісі- сыртқ ы ауаның температурасы жә не басқ адай климаттық жағ дайлар (кү н сә улеленуінің қ уаты, желдің жылдамдығ ы, ауаның ылғ алдылығ ы ж.б.).

Олай болса, мерзімді жылу жү ктемелерге коммуналдық - тұ рмыстық, қ оғ ам жә не ө ндірістік объектілерді (тұ тынушыларды) жылыту, желдету жә не кейбір жағ дайларда ауаны кондиционерлеуге шығ ындалатын жылу жү ктемелер жатады.

Жылыту мен желдету жү ктемелер қ ысқ ы жылу жү ктемелер болып табылады. Ауаны кондиционерлеу жү ктемесі (абсорбциялық жә не эжекциялық тоң азытқ ыштарды қ олданғ ан жағ дайда) жазғ ы жылу жү ктемесіне жатады.

Негізгі мерзімді жылу жү ктемелер ә р тү рлі ғ имараттармен қ ұ рылғ ыларды жылыту жә не желдету жү ктемелер болып табылады.

Жылдық жылу жү ктемелерге ө неркә сіптік кә сіпорындардың технологиялық қ ажеттіктерінің жылу жү ктемелері жә не коммуналдық -тұ рмыстық, қ оғ ам, ө ндірістік тұ тынушыларды ыстық сумен жабдық тау, яғ ни сыртқ ы ауаның температурасына іс жү зінде тә уелсіз (немесе тә уелділігі елеусіз аз) жылу жү ктемелер жатады.

Тек қ ана ауылшаруашылық шикізатын ө ң деу мен байланысты ө неркә сіптің кейбір салалары жұ мысы мерзімді болғ андық тан тө тенше жағ дайғ а жатады.

Ө неркә сіптік кә сіпорындарының технологиялық қ ажеттерінің жылу жү ктемесін технологтар сә йкес есептер негізінде анық тап береді.

Ыстық сумен жабдық таудың жү ктемесі недә уір мө лшерде тұ тынушылардың қ ұ рылымымен анық талады (тұ рғ ын қ ор, қ оғ ам, мә дениеттілі-тұ рмыс жә не ө неркә сіптік кә сіпорындары аралық арақ атынаспен).

Жылу жү ктемелердің ө згеру графиктері.

Орталық тандырылғ ан жылумен жабдық тау жү йелерді жобалау жә не пайдалану тә ртіптерін ө ң деуінде жылу жү ктемелердің тә улік бойынша жә не жыл бойынша ө згеру графиктері есепке алыну керек. Жылу жү ктемелердің ө згеру графиктері жылудың пайдалану графиктеріне байланысты болады.

Мерзімді жылу жү ктемелердің (жылыту, желдету жә не ауа кондиционерлеу ү шін - ЖЖ жә не АК) тә улік графиктері бір қ алыпты, тұ рақ ты ал жылдық графиктері ө згергіш болады.

Ө ндірістің технологиялық қ ажеттеріне жә не ыстық сумен жабдық тауғ а жылдық жү ктемелерінің тә улік графигі керісінше, ө згергіш, ал жылдық графигі тұ рақ ты болады.

Мысалғ а тұ рғ ын ауданды ыстық сумен жабдық тау жылу жү ктемесінің тә улік графигі (3.2 сурет) жә не қ ала ауданы жылу тұ тынуының жылдық графигі (3.3 сурет) келтірілген.

3.2 сурет- Тә улік графигі

3.3 сурет- Жылдық графигі

Жылудың кө зінен тұ тынушығ а дейін жылудың тасмалдануы жылу тораптар арқ ылы жү зеге асады. Жылуды ү лкен ара қ ашық тық қ а тасымалдау ү шін ә детте су жә не су буы қ олданылады. Жылыту желдету, (ЖЖ), ауа кондиционерлеу (АК) жә не ыстық сумен (ЫС) жабдық таудың жылу жү ктемелерін компенсациялайтын жылу тасығ ыш орнына су қ олданылады, ал ө ндірістің технологиялық мұ қ таждығ ының жылу жү ктемелері ү шін-су буы.

Қ олданылатын жылу тасығ ыштардың сипатына қ арай жылумен жабдық тау жү йелер су жә не булы жү йелерге бө лінеді.

Себебі тұ рғ ын жә не қ оғ ам ғ имараттардың жылыту аспаптарына тү сетін судың температурасы санитарлық нормалары бойынша 95⁰С аспауы керек.

Сол мезгілде жылу тораптың тура қ ұ бырындағ ы судың температурасы 150⁰С дейін жетуі мү мкін (температуралық графигі 150⁰-70⁰С болғ ан кезде) жә не одан да жоғ ары (180⁰С) болуы мү мкін.

Жылумен жабдық тау жабық жү йелердің жетістіктері тө мендегі тізімде келтірілген:

1) қ орек судың шығ ыны аз болады, ө йткені ол тек қ ана жылу тораптың " саң ылаулары" арқ ылы судың ағ ып шығ уын компенсациялайды, соғ ан байланысты су дайындайтын кіші қ уатты қ ондырғ ылар жеткілікті болады;

2) ыстық сумен жабдық тау жү йесіне тү сетін судың сапасы бір қ алыпты, жә не су қ ұ бырындағ ы судың сапасымен бірдей болады.

3) ыстық су сапасына санитарлық бақ ылау қ арапайымы (жылытқ ыштың су бө летін крандарғ а дейін ара қ ашық тық тың қ ысқ а болуы);

4) жылумен жабдық тау жү йелері герметикалық бақ ылауының қ арапайымы, бақ ылау қ орек су мө лшерімен анық талады.

Жабық жү йелердің негізгі кемшіліктері тө мендегі тізімде келтірілген:

1) ыстық сумен жабдық тау жылытқ ыштардың орнатылу себебінен абоненттік кірмелердің қ ұ рал-жабдық тары мен пайдалануының кү рделіленуі;

2) қ ыздырғ ыштармен ыстық су қ ұ бырларында қ ақ тың пайда болуы, ә сіресе карбонаттық қ атаң дығ ы аса жоғ ары (Қ _к ≥ 5 мг- экв/л) болатын су қ ұ бырлардың суы қ олданғ анда;

3) деаэрациядан ө тпеген су қ ұ бырлары суды қ олданғ андық тан ыстық су қ ұ бырлардың коррозиясы.

Жылумен жабдық тау ашық жү йелерінде жылу торабына тү сетін су жарым-жартылай (кейде толығ ымен) ыстық сумен жабдық тау ү шін абоненттерге ү лестіріледі.

Жылумен жабдық тау ашық жү йелер бір қ ұ бырлы, ал кө бінесе екі қ ұ бырлы болады.

3.4 сурет- Сумен жылыту жү йесі

а) Сумен жылыту жү йесінің екі қ ұ бырлы жоғ арыдан таралу сұ лбасы

б) Сумен жылыту жү йесінің екі қ ұ бырлы тө меннен таралу сұ лбасы

1-негізгі желі, 2- ыстық сумен жабдық тау магистралды қ ұ быр, 3-ыстық суды беру желісі, 4-желіден қ ұ ралғ а ыстық суды беру, 5-жылыту қ ұ ралдары, 6-қ ұ ралдан желіге қ осылу, 7-салқ ын су желісі, 8-кері қ айту магистралды қ ұ быр, 9-кең ейту ыдыс, 10-сигнал беру қ ұ быры, 11-жабу қ ұ ралы, 12-жылыту қ ондырғ ысындағ ы реттеуші кран, 13-жеклеген желілерді реттеу жә не ө шіру жаппалары, 14-желідегі крандар, 15-суды жә не ауаны шығ ару троиник, 16-жү йені сумен толтыру қ ұ быры, 17-шығ ару қ ұ быры, 18-ауа желісі.

Жылыту қ ондырғ ылардың жылу торабына жалғ ану схемалары жылумен жабдық таудың жабық жү йелердегі схемалары жылумен жабдық таудың жабық жү йелердегі схемалармен бірдей, ал ыстық сумен жабдық тау жү йелердің жалғ ану схемалары негізінде басқ аша болады. Абоненттер жылу торабынан тікелей алынатын ыстық сумен жабдық талады

Ыстық сумен жабдық таудың жү ктеме графигін " тү зету" ү шін қ оректендіру қ ұ бырлар жү йесінде дайындалғ ан су қ оры жиналатын бактар жинағ ыштар орнатылады.

Жылумен жабдық таудың " ашық " схемасында жылу торабының бір қ ұ бырлы жү йесі де қ олданылады. Бұ л жағ дайда жылыту жү йеден кейінгі барлық торапсуы абоненттерді ыстық сумен жабдық тауғ а пайдаланады. Соның нә тижесінде жылу тораптың кері магистраль қ ұ бырларын салу қ ажетсіз болады (жылу тораптарды қ ұ ру бастапқ ы қ аржылар кө лемі азаяды). Бірақ, мұ ндай жылумен жабдық тау жү йелерде ЖЖ жә не ЫС жылу жү ктемелерін реттеу процестері кү рделі болады.

Жылумен жабдық тау ашық жү йелердің жабық жү йелермен салыстырғ андағ ы негізгі артық шылық тары:

1) абоненттік кірмелердің жең ілденуі жә не арзандауы;

2) ыстық сумен жабдық тау жергілікті жү йелердің тө зімділігінің артуы (ыстық су-жұ мсатылғ ан жә не деаэрацияланғ ан);

3) бір қ ұ бырлы жылумен жабдық тау жү йелерді қ олдану мү мкінділігінің болуы.

Ашық жү йелердің кемшіліктері: 1) су дайындайтын қ ондырғ ылары

Жылу жү йесіне электрлі дә некерлеу болат қ ұ бырлары кө птеп қ олданылады. Соң ғ ы кезде металл емес қ ұ бырларды (асбестоцемент, темір бетон, пластмасса) да қ олдана бастады. Салу тә сілдері бойынша жылу тораптары жер асты жә не жер бетіндегілерге бө лінеді.

Қ ұ бырларды жер бетімен салу (бө лек тұ ратын дің гектерде, эстакадаларда, ғ имараттардын қ абырғ аларына бекітілген тіреуіштерде) жылу торабы қ аланың сыртында салынғ анда қ олданылады, жыраларды кесіп ө туінде, ө неркә сіпті кә сіпорындардың аумағ ында, сонымен қ атар жер асты сулардың жоғ ары дең гейдегі жағ дайында қ олданылады.

3.5 сурет- Қ алалық коллектор

1- темір-бетонды элемент, 2, 3-жылу ә келу жә не ә кету қ ұ бырлары, 4- су қ ұ быры, 5-электр кабелдері, 6-байланыс кабелдері

Жартылай ө тетін каналдар қ арқ ынды кө шелік қ озғ алысы жолдардың астында, темір жолдар астында жә не т.с., яғ ни жылу қ ұ бырларды байқ ауғ а жә не ұ сақ жө ндеуді жү ргізу ү шін қ айта ашуы қ иынғ а тү сетін жағ дайларда қ олданады.

3.6 сурет-Ө тпейтін каналдар

а-КЛ типті науалы элементті канал, б-КС типті қ ұ растырмалы науалы канал, в-кірпішті канал; 1- жабу плитасы, 2-науа элементі, 3-қ ұ мды жә не бетонды дайындық, 4-қ абырғ а плитасы, 5-тү п плитасы, 6-кірпіш қ абырғ асы

Жартылай ө тетін каналдардың жарық биіктігі ә детте 1400-1600 мм тен болады (жартылай енкейген кү й-жағ дайда адам ө туі), ал ө ту ені -400 мм тең.

Жылумен жабдық тау тә жірибесінде жалпақ темірбетонды тақ талармен жабылғ ан тартпа элементтерден тұ ратын ә рлі-берлі ө тпейтін жер каналдар ең кө п қ олданылады.

Жер астымен салынғ ан жылу ө ткізулердің (қ ұ бырлардың) жолымен арнайы камералар жә не арматура қ ұ руына арналғ ан қ ұ дық тар, ө лшеу қ ұ ралдар, сальникті компенсаторлар жә не т.б., сонымен қ атар П - бейнелі компенсаторларғ а арналғ ан қ уыстар орналасады.

Жылу жү йесін каналсыз (3.7 –сурет) орналастырғ ан кезде арнайы жасалғ ан топырақ тө семесіне, тиісті изоляция жасалады.

3.7 сурет - Жылу жү йесін каналсыз орналастыру

А-қ ұ рғ ақ топырақ қ а, б-ылғ алды топырақ қ а; 1-жылуды ә келу қ ұ быры, 2-жылуды кері ә кету қ ұ быры, 3-қ ұ мды тө семе, 4-дренажды қ ұ быр.

Жер асты жылу ө ткізулер каналдарда қ озғ алмайтын жә не қ озғ алатын арнайы (жылжымалы, доң ғ алақ тық немесе сырғ анайтын) тіректерде орналастырылады (3.8 сурет).

3.8 сурет- Жылу қ ұ бырының тіректері

1) жылжымайтын тірек: а) беттік, б)қ алқ анды; 1- қ ұ быр; 2 – тіреу, 3-швеллер, кө теру темір бетон.

2) жылжымалы тірек: а) жылжымалы, б) доң ғ алақ тық тірек, в) домалау тірегі; 1-жылу изоляциясы, 2-болат тө семе, 3-тіреу цилиндрі, 4-қ ұ мды цемент ерітіндісі, 5-қ ұ быр, 6-бетонды тас, 7- доң ғ алақ.

Жылу ө ткізулерді каналсыз салу тә сілі ең арзан болып келеді (кө бік бетонды тұ тас қ абық пен қ апталғ ан, битумоперлиттік тұ тас оң ашалауда жә не т.б.). Каналсыз салынатын жылу қ ұ бырлар блоктары зауытта жасалынады, ал трасса бойындағ ы монтаж барысында блоктар автокө тергішпен дайын траншеяларғ а салынады, тиектері дә некерленіп, оң ашаланады.