Гештальт тобы

2. Коммуникативтік топ

3. Іскерлік қ арым-қ атынастағ ы коммуникациялық компетенция

Барлық Т – тобтарының мақ саты ө зін - ө зі жә не басқ аларды терең дете тү сіну, сонымен қ атар топта болып жатқ ан процестерді тү сіну арқ ылы жә не тұ лғ аны дамыту болып табылады.Бұ дан басқ а Т – тобы жеке тұ лғ алар аралық ө зара қ атынасты жү зеге асыруғ а ү йрету зертханасы ретінде де қ олданулуы мү мкін.Бұ л топтың мү шелері ө здерінің сө йлеу тә сілдерін зерттей отырып, басқ а топ нұ сқ аларын да қ олдана алады. Т – тобында қ алыптастырылып жатырғ ан коммуникативтік дағ дылар іс-ә рекетті бейнелеуге, ө зінің ойын айтуғ а, тың дай білуге, қ айта байланысты жасауғ а жә не пікірталасқ а тү суге ү йретеді. Осы дағ дыларды жақ сы мең геру топ ішіндегі ұ ялшақ тық ты жә не бө лінушілікті жаяды, топтың мү шелерінің бірігуіне жә не алғ а қ ойғ ан мақ сатқ а жетуіне ә келеді.

Іс - ә рекетті бейнелеу дегеніміз – басқ алармен жү зеге асырылатын нақ ты іс - ә рекеттерді ауызша тү сіндіру. Бұ л нақ ты іс - ә рекетті тү сіндірудің ішіне бағ алауды, мү мкіндіктерін салыстыру сияқ ты мә ліметтер кірмейді. Осылайша, байқ айқ аушылық қ а сү йенген кері байланыс жеке тұ лғ аның ө з ә рекетін тү сінуге, оны тү зетуге ү йретеді.

Сезімді – беру бұ л да бір қ ұ нды білік. Ол ө зінің ішкі дү ниесін нақ ты тү сінуге жә не ол туралы айтуғ а бағ ыттайды. Адамның сезімі ә р – тү рлі болады, сондық тан басқ а біреудің сезімін тү сіну қ иын болады, оны курыс тү сіну де мү мкін. Топ мү шелері бір – біріне ө з сезімдерін тү сінуге кө мектеседі, тек осы жағ дайда ғ ана келесі жақ тың пікірі дұ рыс қ алыптасады.Ө з сезімі туралы хабар беруші «мен», «мені» деген есімдіктерді немесе метафораларды қ олдануы тиіс: «Менің бетім қ ызарып кетті» сонымен қ атар біз жие ө з сезімізді тү сіндірмейтін сө здерді де қ олданамыз.

Кө пшілік жағ дайда сезімді оймен шатастыру кездеседі. Ой – бұ л ішкі дү ниенің жағ дайына байланысты қ отындылар мен шешімдер, бірақ оларды бейнелеу емес. Егер = «Мен сезінемін, Линдадан кө мек аз» немесе «Мен сезініп тұ рмын, бұ ны мағ ан жасауғ а болмайды» - бұ нын бә рі пікірлер, оны «мен ойлаймын» деп бастағ ан жө н.

Белсенді тындау – басқ а адаммен айтылғ ан ойды жауапкершілікпен тү сініп қ абылдау. Бұ л жағ дайда сө йлеуші адам сұ рақ қ ояды, онымен айтығ ан сө здердің қ аншалық ты қ абылданғ анын тү сінуге тырысады. Карл Роджерс жә не оның ә ріптестері анық тағ андай ө зара кө мекті негізгі қ ұ растырушы дағ даларына байланысты белсенді тындауғ а ү йретуге болады.

Бұ л тү сініктің тұ қ етері – тың дауғ а жә не оны тү сінуге ү йрету. Бұ л орайда «Эмпатия» тү сінігі кен қ олданылады. Қ азіргі кезде «эмпотия» тиімді терапевтік қ ызметтің жағ дайы емес, нақ ты байқ алатын іс - ә рекеті нысаны ретінде қ олданылады. Нақ ты эмпотиялық тү сінуге алдын – ала дайындалғ анда оғ ан тез уақ ытта ү йренуге болатындығ ы туралы эмпотиялық куә герліктер кө п.

Конфрантация – бұ л тек дамытуғ а ық палдасып қ оятын емес, оғ ан нұ қ сан келтіретін коммуникацианың неғ ұ рлым кездесетін нысаны. Конфрантация туралы ә р – тү рлі пікірлер кездеседі, оның ішінде адам басқ а адамның іс - ә рекетін талдай отырып, ө зінің бойында кездесетін кемшіліктерді тү зетуге тырысатындығ ы жө нініде айтылғ ан. Егер ақ ылмен қ олданса конфрантация адамдарды ө здерінің іс -ә рекеттерін терең деу зерттеуге жә не оны жақ сы жақ қ а тү зетуге кө мектеседі. Конфрантация сол жағ дайда жемісті болады, егер ү міткер:

1. Конфрантация бағ ытталғ ан адаммен жақ сы қ атынастарды орнату, онымен неғ ұ рлым жақ ын қ арым – қ атынасқ а ә зірлігін білдіреді.

2. Конфрантацияны талап ретінде емес, ө тініш ретінде кө рсете білу.

3. Ә ріптесінің жасырын ә рекеттері туралы емес, оның нақ ты кө рінетін іс - ә рекеттері туралы айту.

4. Бұ рыс емес, дұ рыс позитивтік конфрантацияғ а тырысу.

Топтық жұ мыстың структуралы формасы. Қ азіргі уақ ытта Т – топтпары ө з жұ мыстарының структурасын жасауғ а, мақ сатын айқ ындауғ а кесте жасауғ а кө п уақ ыт жібере алмайды. Сондық тан топ жетекшілері қ атысушыны ролінде болып, кө п жағ дайларды топ мү шелерін байланыстыруы керек, топ ө мір сү рген уақ ыт ішінде. Ең алдымен структуралы лабораториялық сабақ тарында олардың спецификалық мақ саты айқ ындалып алынуы тиіс, содан соң оның тапсырмасы, ә рекетімен жаттығ уы мақ сатқ а жетудегі ә рекет кө зі анық талу керек. Топ арасындағ ы біріккен ә рекетте ә сіресе концептуалдық қ атынас, топтық норма топ жұ мысына қ атысушылардың дә режесі, топтағ ы атмосфера, жұ мыс шешімінің процесі анық талады. Жетекші ортақ сұ рақ қ ояды, топқ а онын мақ сатын білдіреді. Содан соң топ оны ө зінше шешуге тырысады.

Арнайы дайындалғ ан ә рекет тү рлерін анық тауғ а болады жә не ә ртү рлі жағ дайғ а байланысты кө мек, кө шбасшылық функциасын басқ ару тә сілін ұ сынуғ а болады. осындай тапсырмаларды шешуде топ мү шелерінің арасында байланыс туады, ал жетекші оларды сү йемелдеу ү шін ә рбір мү мкіндікті падаланады.

Мекемеге Т – топтарын пайдалану

Т – топтары алғ ашқ ы дабыл кезінде қ оғ амды ө мір дағ дысып ү ұ йрету негізіндегі аз қ ұ рылымдық тенинг топтары негізінде қ алыптасты. 60 – жылдардың аяғ ы мен 70 – жылдардың басында Т – топтары мен сензитивті даму топтары тү рлі мекемелерде қ олданыла басталады, жұ мыс уақ ыты жағ дайында конфликті жағ дайларды шешуге жә не жана қ ызметкерлерге кө мек ретінде тысшан кең есші шақ ырылды. Бұ ндай шақ ырулардың нә тижесі кей кезде ойдағ ыдай болмады. Сензетивті тренингтер ө те кө п

Қ азіргі кезде Т – топтары жұ мыс уақ ытында ондай кө п қ олданылмайды. Олар жоспарлық реорганизация ә дісінде қ олданылады, ол «мекемелік даму» деген атпен белгіленген, бұ л тә сіл арнайы дайындалғ ан шаралар кезінде кадр ресурсын толық жә не эффиктивті пайдалануғ а арналғ ан.

«Мемілекеттік дамудың» басты мақ саты бө лімшелер арасындағ ы конфликтіні шешу, бірігіп басқ арудың ә дісін дамыту жә не шешім қ абылдау процедурасын жақ сарту.

Суреттелген тә сіл, алынғ ан тә жірибе негізіне сү йене отырып жағ дайды алдын ала толық зерттеуден басталады. Жеке қ ызметкерлер туралы ақ парат алу, оларды қ ызметкерлерге жеткізу, қ айта байланыс осы тә сілге кіреді. Осындай дә режеде Т – топтары лабараториялық тренингте ә дісті тар бағ ытқ а ысырып «команда қ ұ ру» деген атқ а ие болады. бұ л ә дістердің басты идеясы жұ мысшылардың қ атынасын қ аратпа сө з арқ ылы жақ сарту емес, сол қ атынастарғ а, мекемемен жұ мыс топтарының қ атынасына назар удару болып табылады. Леонард Бланк ө зінің бір жұ мысында ө зіне ұ нағ ан корикатураның мазмұ нын бейнеледі. Екі ә йел шаштаразда фена жасап отырып, ө здерінің психокорекционерлік топтарындағ ы сабақ тарынан алғ ан ә серлері туралы сө з алысып отырып, біріншісі екіншісіне «білмеймін мағ ан бұ л топтың ә сер тигізерін, бірақ басқ алары туралы онда сондайды естідім!» Бұ л ескерту кейбір Т – топтарының білім дең гейіне дә л кө рінеді. Сонда да кө пшілік Т – топтарында кейбір керекті кө рсетулер жеке ө згерістер бойынша керекті шарттар таралады. Біріншіден қ атысушылардың жә не олардың бірін – бірі тү сінушілік процесінің коммуникативті дамуына топтар себеп болады. екіншіден, Т – топтары ө зіне ұ қ сауғ а, жетуге кө мектеседі жә не толық жетуге дегн бағ ытты ұ станады.

Т – топын зерттеу

2.Қ азіргі уақ ытта бұ л толық тү сінікті емес, Т – тобы ө зінің болатын ө згерістеріне ә келеді. Х.Эмпиден Тернер экзистенцианалды оқ ытудың жобасын жә не жеке дамуды ұ сынды, оның ойы бойынша Т – топ мү шелерінің сана дең гейі, адамгершілігі жә не сыластығ ы топтын хабардарлығ ын бейнелейді, ә р қ атысушы қ андай кері байланыста болатыны хабардар болу ә серін тигізеді, ө з бейнесін бекіту процесінде басқ алармен бірігіп іс - ә рекет етеді. Ең алғ ашқ ы зерттеулер мынаны кө рсетеді. Мысалы: жеке тұ лғ аның жоғ арғ ы кө рсеткіші басқ алардан қ ажетті байланысты тү сінгендігін мойындайды. Банкер сабақ курыстарында кө птеген бағ аны салыстырады тренингтің ұ лттық лабараториясында ө ткізгенде, Т – тобы басқ алардың сезімін тү сінгіш болып табылады. Банкер жә не Вашке зерттеуі мынаны кө рсетті, ө зінің тә ртібін Т – топ мү шелерін терең ұ ғ ына бастады, жә не ө здерін тү сіне бастады, ө з бағ асына байланыстылығ ы Аргирис шешімі бойынша зерттеу мына шешімге келді. Т – топ мү шелерінің адамгершілік жә не хабардарылық тураы ойлары жжақ сара бастады дейді. Сонғ ы жылдары Т – топты зерттеуде топ процесін ің ерекшелігі, топ динамикасының байланыстылығ ы екпінді сұ рақ тарды жылжытып Т – тобы ә дісіне қ олданылатын аспектіні алды. Т – тобының кейбір тренерлері олардың жұ мысының ғ ылыми обективті ә дісі арқ ылы бағ алауынан сақ тық қ а байланысты, оларғ а топпен жұ мыс жасауғ а тиісті бағ алау процедурасы ә сер етеді, олармен гуманистикалық қ ұ ру мү мкін емес.Кейбір империзмдік қ орыту бір кү нді сақ тайды. Т – топтары бойынша Кэмпбел жә не Данетт 1968 жылы ә дебиетке шолу жасағ анда ә діскерлік принцепке сә йкес келген зерттеуге сену кепіл болды. Бірде бақ ылау топтарының қ ажеттілігінің барлығ ы қ айтадан тест қ осуғ а зерттеу схемасын жә не де ұ зақ бақ ылау тү рлерін қ олданды.

Бірнеше жылдардан кейін Смит толық жоспарланғ ан зерттеулерді пайдаланды. Смит мына тү йінге келіп тоқ талды: басқ а психотерапиялық кө рсеткіш жә не ө зін - ө зі бағ алау дең гейінде топ мү шелері сабақ аяқ талғ анда ө здерін жақ сы тү сіне бастайды, басқ аларымен қ арым – қ атынастары жақ сарады, жә не де жеке параметр бағ алауында жоғ арғ ы балл алады. Бұ л ө згерістер ережі бойынша FIRO – B Шютце ә дісінің кө мегімен бағ аланады. Т – топ трү лектерінің тә ртібі топ жұ мысына қ атыспайтындармен қ абылданды, жақ сығ а ө згеру жә не ғ ылымғ а қ атысудың дамуына куә гер.

Т – тобындағ ы жұ мыс шешімі жү ргізуші тә ртібінің ерекшелігіне жә неде жеке ерекшеліктеріне, басқ а топ мативациясына ә серін тигізеді.

Аз ғ ана ең бектерден адамның психокоррекциялық топта болуының нә тижесі зеріттелінген жә не реалды жағ дайда отбасында немесе жұ мыста тә рбиелеу нә тижесімен салыстырғ ан топта менгерген тә жірибені ү й жағ дайында сә тті қ олдану мынадай себептерге байланысты:

1. қ атысушылардың қ арым – қ атынасына мә селе бар екендігін мойындады. Мысалы: мақ тау сө з айта алмау немесе оғ ан сә йкесті қ қ атынас жасай білмеу қ абілеттілігі.

2. қ атынасушының топта алғ ан тә жірибенің шындық ө мірдегі тә жірибемен ұ қ састығ ын байқ ауы.

Т – тобы алғ ан тә жірибені ү й жағ дайында қ олданғ анда тренинг топтың мү шелерінің алғ ан тә жірибені шынайылық ортада қ олданбағ андарғ а қ арағ анда жақ сы нә тижеге жететінін байқ ағ ан.

Т – топтарын қ олдану аясы жә не оны кең іту.

Т – топтарының жұ мысы қ оғ амғ а жалпы ә сер еткендігі сө зсіз. Осының салдары ретінде психологиалық терминдерді еркін қ олданғ ан қ оғ амдық ө мірдің ә ртү рлі аясында кө птеген уә кілдер пайда болды. Кейбір адамдардың пікірінше «егрде адам анда – санда психокоррекциалық топтарғ а бармаса, онда ол толық ө мір сү ре алмайды». Барғ ансайын кө птеген адамдарда кү нделікті ө мірде психологиялық процестін ү лкен орын алатынын ұ ғ ынуда. Лабаратоиялық тренинг ө з ө мірін қ адағ алау дә режесін арттыру мү мкіндігінде жол ашады. ә леуметтік сілкініс немесе дағ дарыс кезінде қ оғ амдық қ атынастың сипатының ө згеруіне адамның бірнеше тақ қ алуғ а болады. Т – топтарының тә жірибесі жаң а ө зара қ атынастырды жасау немесе мә нді шешімдерді қ абылдауда кездейсоқ тық сыни жағ дайларды кү тудің міндетті емес екендігін кө рсетіп отыр.

Психологиялық кө мек кө рсететін мамандар тренинг – топтың қ озғ алысының ә серін сезген сайын адамдар да ө зіндік санасын дамытуғ а деген ұ мтылысқ а ү лкен мә н берілген.

Мұ ндай ө згерістердің кө рінісі ретінде АҚ Ш – та сензетивтілік триненгі терминінің кең ө рістеуінен кө руге болады. бірнеше жылғ а қ арағ анда қ азіргі уақ ытта сензетивті тренингтің жә не тренинг – топтарғ а таза кү йінде жие кездеспиді. Лабараториялық оқ ытудың ұ станымдары жә не ә дістері негізінде 2 бағ ытта ө згереді.

Бірінші бағ ытта жекелеген тұ жырымдамаларды тү сінетін сә йкесті дағ дыларды менгеруге ұ мтылғ ан топтардың пайда болу ү рдісі байқ алынды. НЛМ –ң бағ дарламалық брашуралары, тренинг тобы орталық тарының тренингінің бағ дарламалары отбасылық қ атынастарда ер азамат пен ә йелдердің оқ ытушылық, ә кімшілік, жұ мыстық тақ ырыптарына толы.

Тренинг топтарының дамуының басталуы 1946 жылы Курт Левинмен оның ә ріптестерінің кен спекторын береді, ал тұ лғ алар арасындағ ы қ арым – қ атынасқ а, кішкене топтар арасындағ ы процесті бақ ылауғ а арналғ ан.

Т- топтары ө здерінің қ ұ рамына ғ ылыми тә сіл ережесі ретінде адамдардың жә не қ оғ амның іс жағ дайын демократилығ ын, бір – біріне деген кө мек беруін зерттейді.

Т – топтарымен мынадаы тү сініктерге байланысты оқ ылатын лабаратория, қ алай оқ у керегін тү сіну жә не «қ азір жә не осында» принципі

Лабараториялық оқ удың процесіндегі бір кө рінісі Т – топтарындағ ы зерттеу процесі жаң а формада қ ауіпсіз жағ дайда ө ткізіледі. «қ алай оқ у керектігін тү сіну» циклінде жеке презентация, эксперемент кейінгі байланыс болады. Кейінгі байланысқ а мысал: «Джогори терезесі» ал

Т – топтары ә дістемесіндей ең кезегі тү сінік.

Т – тобының жетекшісі топ мү шелеріне олардың қ арым қ атынасы мен іс - ә рекетін зерттеу жұ мысымен бірге айналысады. Т – топтарымен ұ қ сас Тэвистоп ұ қ сас оқ у топтарында топтың танымы бү кіл мү шеге ортақ болып келеді. Кейбір - топтарында қ атысушылар нә тижеге жету ү шін спецификалық мақ сатқ а структуралы қ адам жасайды.

Т – топтпарының зерттеулерінде екі бағ ыт бар:

1. Топтық процесті зерттеу

2. Оның қ ортынды эффектілігін бағ алау.

Екінші бағ ытта нә тижені ұ зақ кү туі мү мкін.Ә сірсе топтың тә жірибесі оның ө мірден алынатын жағ дайда. Т – топтары психокоррекциялық топтармен психологиялық тү сініктердің дамуына кө мектеседі.Т – топтарына деген танымның кө п бө лігінде, ө зін жә не тұ лғ аның дамуын таным дегендерде бар. Кейінгі кезде Т – топтарын жеке ә дістер тренингінде, жұ мыс ә дістерінде пайдалана бастады.

Жалпы айтқ анда Т – топтары бір жерде, бір бө лмеде жұ мыс істемесе ол сол «ү йрету лабароториясы» болып саналады. Топтп ә рбір эксперементтік қ атысушы болып саналады, сонымен бірге барлық ө згерістердің қ ортындысын бақ ылайтын бақ ылаушы да бола алады. Топ мү шелері сол топтың мақ сатын анық тайды, жұ мыстардың жоспарын қ ұ рып қ арытынды жасайды. Топ ол осы ә лемді, ө мірді кішіритіп тұ рады. Топта кә дімгі ө мірде кездесетін қ иындық тар, келіспеушіліктер кездеседі. Т – тобының айырмашылығ ы ө мірде кейбір шешім бермеейтін қ иындық тарды, проблеммаларды шешу ү шін жағ дай жасады.

Қ азіргі кезде вакуммен бұ л топ туралы оның даму жолына танысып білеміз. Мұ ндағ ы басты мақ сат председатель ретінде ұ йымдардың нақ ты тә сілін ұ сыну ғ ана емес, керсінше жинағ ан тә жірибелер арқ ылы оқ уғ а кө мектесу. Жұ мыстың ә дістері мен мазмұ нын анық тап, ө з ойларың ызша біршама табыс ә келу ү шін жолды таң дап алу. ә ріқ арай барлық топ мү шелерімен алдында белгіленген уақ ыт ішінде ә леуметтік қ ұ рлым қ ұ рып, оның ә р дамуына кө мектесу мә селесі туады.

Ө зін-ө зі бақ ылау сұ рақ тары:

1. Топтық психотерапияның мақ саты?

2. Іс-ә рекетті бейнелеу дегеніміз не?

3. Эмпатия дегеніміз не?

№ 8 дә ріс

Тақ ырып: Ә леуметтік психологиялық тренинг тү рлері

Дә ріс мазмұ ны:

1. Мотивациялық тренинг

2.Тұ лғ ааралық қ арым-қ атынастар

3. Арт-терапиялық топ.

Кездесу тобы –бұ л жалпы, дә л емес, ө зіндік ү лкен келген кө збейнелік формасы бар термин. Кейбір келген атауларын қ арастырайық: адам потенциалың кө теру тобы, тренинг топтары, Т-тобы, сензитивтік топ, жеке тұ лғ алық ө су тобы, синанон, негізгі кездесу тобы, психологиялық каратэ, ақ иқ ат лабораториясы, эмпирикалық топтар конфронтациондық топтар т.б. Осы топтарғ а жалпы танымалдылық бірнешеуі б.к.:

1. Сондық қ ұ рамы 8 -20 адамғ а дейін болады. Барлық қ атысушылар ө зара ә рекеттестікте болуғ а мү мкіндік беріледі.

2. Уақ ыт бойынша шектелінеді, кү н немесе сағ аттар жиі кө рсетіледі.

3. Ү лкен дең гейде «осында жә не қ азір» шоғ ырландыру болады.

4. Олар дә стү рлі қ оғ амдық кө зқ арастарды қ олдайды жә не трансэтикетті келеді.

5. олар жеке тұ лғ алық шындық ты, зерттеуді, конфронтацияны, жоғ ары эмоциялық, экспрессивтілікті жә не ө зін-ө зі ашылуды жоғ ары бағ алайды.

Топтың мақ саттары белгілі емес болып келеді.Кейде олар қ уаныш жә не рахаттанумен қ амтамасыз етеді, бірақ та жиі тү рде тікелей жә не жанама бейнеде қ андай ма болмасын дең гейде ө згертуге ұ мтылады. 2.Мінез-қ ұ лық та, шарта қ ұ ндылық та ө мір стилінде, ө зін-ө зі тарату, басқ а адамдарғ а қ атысының ө згеруі, қ оршағ ан дү ниеге ө зінің турмыс ә лемін ө згерту жолын ө згертуге бағ ытталады. Қ атысушылыр пациент емес, ө су ретін қ аралады.

Бірінші Т-тобы эмпирикалық топтан шық қ ан ең алғ аш 1946 жылы жұ ргізілген эмпирикалық топтағ ы таяудағ ы термин кездесу тобы 60-шы жылдарда Карл Роджерс ойлауымен келген. Ең кө п таралғ аны Т-тобы (Т-бұ л тренинг-адамдың қ атынасқ а оқ ыту ү йрету. Т-тобы алғ ашқ ы кү ннен бастап мұ қ ият зерттеуге ұ мтылыс жасады.Ә леуметтік психологтар жә не ұ лттық тренинг лабораториясының бірігуімен ұ лкен ссанды дә л зерттеулер процесін жасады жә не Т- тобының нә тижесін кө рсетті.

Кездесу № 1 Ө зара танысу. Танысу. Жұ мыс ережесін талқ ылау. Секіріп айналу.Дракон ө з қ ұ йрығ ын аулаймыз.

Кездесу №2 Біз командамыз. Арқ ан тарту немесе циферблат.Тү іншек. Біз туралы фактілер.Кө збе кө з кездесу.

Кездесу №3 Біздің ұ қ састық тарымызбен айырмашылық тарымыз. Шең бер қ ұ ру. Ұ қ састық іздеу. Қ алыпты есте сақ тау.

Арт терапея артық шылығ ы топтық психотерапияның тиімді ә дістерінің бірі ретінде қ олданылуы болып саналады. Ө нер арқ ылы емдеу – бұ л жаң а феномен ретінде 1938 жылы Адриан Хилл арт терапея терминін ө зінің ең бегінде сипаттады. Ол туберкулезбен ауыратын адамдармен жұ мыс істеу кезінде ө нер сабағ ының барлығ ын қ олдану адамның псыхыкалық жағ ынан ү лкен мә нді болатындығ ын кө рсетті. Егерде арт терапеяны дә лме – дә л аударсақ ө нер терариясы деп аталады. Содан кейін бұ л ауруханалар мен психологиялық орталық тарда қ олданылды. Ө нер арқ ылы терапиялық мақ саттарды қ олдану адамның сезімдерін зерттеуге мү мкіндік береді. Арт терапея ө зінің дамуының алғ ашында психоаналитикалық кө зқ арастарды сипаттады. Ө нер терапиясы арқ ылы сурет қ ұ лыптас бұ л адамның психикалық процестерін кө рсетуін байқ айды. Арт терапея методикасы «мен» деген сезім арқ ылы кө рініс табады. Крейт ө зінің тә жірибесінде сурет арқ ылы емдеуді қ олданғ ан мжоқ. Осы арт терапея мамандары психологтар мен психиатрларғ а емделіп жатырғ ан балалар мен ү лкендердің суреттерін негізінде талдау жасап, дә лірек айтқ анда диагноз жасауғ а кө мектеседі. Қ азігі уақ ытта арт терапея мамандығ ының ө зіндік тә жірибелері ұ лғ ая тү сті. Арт терапеяны жү ргізу арқ ылы мына жағ дайда мақ сатқ а жетеді.

1. Дайын агрессивті, негативті сезімдерді шығ ару

2. Емдеу процесін оң айлату. Тү сініксіз ішкі коефликтілер мен уайымдарды вербальды емдеуші жө нінде кө п ақ парат алынады.

3. Диагностикалық қ орытындығ а жә не интерпретациағ а арналғ ан матириал алынады.

Мұ нда суретші шешімі оның мазмұ ны мен стилінен емдеуші жө нінде кө п ақ парат

алынады. Тек қ ана суретші емес сонымен қ атар барлық шыармашылық қ ажетке ие адам,

фантазиясын жақ сарту керек. Фантазияның динамикалық ойының бастамасы – тапсырма, балалық деп есептеледі, ол жұ мысқ а нақ ты ә діс керек. Бірақ осы фантазиясыз еш шығ армашылық жұ мыс бастамайды да жү рмейді де. Шығ армашылық ә рекетті суреттегенде субъектдамуғ а ә рекет жасамай – ақ ө зінің фантазиясының даму процесін бақ ылайды. Мұ нда Юнг «активты сурет» деген тирменін пайдаланды. Спонтанды фантазияның жақ сы мысалы болып арт терапиядағ жақ сы ә дісі болып табылады. Онда негізгі суретті емдеуші, карандаштан қ олын ү збей қ ағ азғ а сызық тү рінде бейнелейді. Бұ л жаттығ удың мағ ынасы оның ө тпелі уайымын бейнелеп кө рсету. Психотерапиялық топтардың мү шелері каракул суретпен айналысқ анда олардың ә рқ айсысының жан дү ниесі ашылады. Бұ л процес аяқ талғ аннан кейін емдеуші ө зінің суретіне қ арап бұ л заттың немесе фигураның не екенін анық тайды. Осындай аналогиалық ә дістерді Юнг ө зінің «активті суреттеу» ә дісін дамытуғ а пайдаланғ ан.