Гендерлік психологияға кіріспе

1.Гендерлік психология пә нінің міндеттері. 2.Гендерлік психология ә дістері. Гендер деген сө з ә леуметтік жыныс деген мағ ынаны білдіреді.Гендерлік психология ерлер мен ә йелдердің айырмашылық тарын жә не ұ қ састығ ын зерттейтін ғ ылым.Жыныспен байланысты болатын психиканың ерекшеліктері гендерлік психологияның пә ні болып табылады. Оларды нақ тылаумен гендерлік психологияның бө лімдері айналысады: Ү лкен 6 бө лімді атап кө рсетуге болады: 1.Ә йел адамдар мен ер адамдарды салыстыру психологиясы. 2.Ә йел психологиясы. 3.Ер адам психологиясы. 4.Гендерлік ә леуметтену. 5.Гендерлік қ арым-қ атынас психологиясы. 6. Гендерлік лидер психологиясы.

3. Ерлер мен ә йел адамдарды салыстыру. Гендерлік психологияның тарихында бұ л бө лім ә ртү рлі атауларғ а ие болғ ан: Жыныстық диформизм Жыныстық дипсихизм Жыныстық айырмашылық тар Гендер айырмашылығ ы. Ерлер мен ә йелдер, ұ лдар мен қ ыздар ә ртү рлі параметрмен салыстырылады. Бұ л жерде тек айырмашылық тар ғ ана емес сонымен қ атар ұ қ састық тарында тапқ ан жө н. Бұ ндай салыстырудың мақ саты жыныстардың ө зіндік ерекшеліктерін ерлер мен ә йелдердің спецификалық ерекшелігін табу.

4.Ә йел психологиясы. Ә йел адамдардың психологиясы мен мінез-қ ұ лығ ының ерекшелігін зерттейді: Бұ л бө лімде ә йелдердің минстриуалдық цикл, жү ктілік кезең інде, босану кезең інде климакс кезең інде психикалық жағ дайы баяндалады.Сонымен қ оса ә йелдер психологиясы пә ні реті. Ана болу ә сіресе жанұ яда ә йелдер іскерлігі, ә йелдерге тә н мамандық тар, оларғ а тә н жұ мыссыздық, ә йелдерге тә н девиантты мінез-қ ұ лық жә не ә йелдерге тә н спецификалық аурулар қ арастырылады.

5.Ерлер психологиясы. Бұ л бө лімнің пә ні ә йел адамдарда жоқ психикалық ерекшеліктер болып табылады.Ерлер гармондары олардың қ абілеттеріне қ алай ә сер ететіндігі жайлы тек ерлерге ғ ана тә н аурулар жайлы қ арастырады.Сонымен қ оса ерлер ө лімінің психологиялық факторларын зерттеу де ө те маң ызды. Ерлерге тә н мамандық тарды зерттеуге болады. Сондай-ақ ерлер топтары – іскерлік, кә сіби топтар, клубтар, компонияларлы да қ арастыруғ а болады.Ондай жерлерге ә йелдер жіберілмейді. 6.Гендерлік ә леуметтану. Бұ л бө лімнің пә ні ә леуметтану болып табылады: гендерлік рө лдерді мең геру, гендерлік мендік немесе осы процесске гендерлік стереотиптерді қ алай ә сер ететіні қ арастырылады. 7.Гендерлік қ арым-қ атынас психологиясы. Бұ л бө лімде гендерлі қ арым-қ атынас тү рлері, ерекшліктері қ арастырылады: достық, сексуалды, ерлі-зайыпты қ атынастар.Сонымен қ оса жыныстар арасындағ ы девиантты қ арым-қ атынас. 8.Лидерлік: Бұ л бө лімде қ арым-қ атынас деп атау дұ рыс емес, себебі, мұ нжағ ы ерлер мен ә йелдердің лидерліктері, олардың бір-біріне болымдылығ ы, тә уелділігі жеке-жеке зерттеуді талап етеді. Гендерлік психология міндеттері болып теориялар мен концепцияларды, ә діс жә не ә дістемелерді зерттеу жә не кең тү рде зерттеу ө ткізу, ал оның қ олданбалы аспектісінің міндеті практикағ а жетістіктер мен қ орытындылар енгізу.ХХ ғ асыр басында Гендерлік психологияда зерттеу ә дісі қ олданылды. 6.Дө рекі индукция. Бұ л ә дістің кө мегімен ә йелдер мен ерлер жайлы айтылғ ан тұ рмыстық пікір айырмашылық тары талданады. 7.Эксперимент. Бірақ бұ л ә діс кө п қ олданылмайды. 8.Дедукция ә дісі. Жалпы психикалық жетістіктері мен ондағ ы заң дылық тар зерттеушілерге жыныстарын ескеру арқ ылы қ олданады.Бірақ мұ нда спецификалық ерекшеліктері ескерілмейді.Бұ л ә дсті кө бінесе Франция ғ алымдары қ олданады. 9.Географиялық ә діс. Бұ ны тарихи ағ артушыларды талдауғ а қ олданады.Ә сіресес ә йелдерге қ олданады.Себебі ә йелдер арасындағ ы тарихи тұ лғ алар аз, ө йткені ерлерге қ арағ анда ә йелдерге атақ қ а ие болу қ иындық ә келеді. 10. Анкета -қ ұ нды ә діс саналады.Бірақ зерттеушілерге кейбір ерекшеліктерін ескру қ ажет болды.Мысалы: олардың эмоциялық -қ азіргі кезде гендерлі психологияда психологиялық ә дістердің кө п тү рі қ олданылады. Бақ ылау, эксперимент, анкета, интервью, тест, модельдеу.Бірақ бұ лардың барлығ ы гендерлік мә селені шешуге тиімді бола бермейді.