Сыртқы саясат

Қ азақ стан дипломатиясының басты стратегиясы саяси жә не экономикалық реформалар негізінде еліміздің орнық ты дамуына жағ дай жасау болып табылады. Қ азақ станның Еуропаның Ресей мен Қ ытайдың арасында орналасу жағ дайы біздің еліміздің сыртқ ы саясатының басымдық тарын айқ ындап отыр жә не дипломатиялық қ ызметтің кө пвекторлығ ына негіз болуда. Біздің мү ддеміз де сан қ ырлы, онда қ андай да бір қ ұ рлық қ а деген тысқ ары ой жоқ. Қ азақ стан Қ ұ рама Штаттармен де, Ресеймен де, Қ ытаймен де, Орталық Азия елдерімен де, еуропалық жә не азиялық мемлекеттермен де достық қ арым-қ атынасын дамытып келеді.

Барынша қ ауіпсіз ә лем қ ұ ру бойынша халық аралық жә не ө ң ірлік кү штерді жұ мылдыра отырып Қ азақ стан ә скери, саяси жә не экономика салаларында маң ызды шешім қ абылдады.

Қ азақ стан ө зінің тә уелсіздігін жаң а алғ ан кезде ең бастысы АҚ Ш-қ а кө зделген, қ уаты бойынша бұ рынғ ы КСРО-да тө ртінші қ ұ рлық аралық баллистикалық зымырандардар арсеналын мұ рағ а алды. Ядролық қ аруды сақ таудағ ы жә не тұ ң ғ ыш мұ сылман ядролық қ аруы бар мемлекет болудағ ы қ ызық тыратын ұ сыныстарғ а қ арамастан жетекші ядролық мемлекеттерден ө зінің қ ауіпсіздігіне кепілдік ала отырып, Қ азақ стан ядролық мә ртебеден бас тарту туралы шешім қ абылдады.

Биылғ ы жылы Вашингтонда ө ткен «Жаппай қ ырып-жою қ аруларын таратуғ а қ арсы кү рес жү ргізу қ ауіпсіздігі бойынша бастамалар» бесінші мерейтойлық конференцияда Қ азақ стан жаппай қ ырып-жою қ аруларын таратпаудың жаһ андық тә ртібін одан ә рі нығ айту бойынша елдердің міндеттемелерін растады.

Ядролық қ аруды таратпау туралы шартты (ЯҚ ТШ) қ арай отырып ядролық қ аруды таратпаудың негізгі тетігі ретінде ЯҚ ТШ аясынан тыс ә рекет ететін, ядролық қ аруы бар мемлекеттерге ә сер етудің ә серлі шараларын ә зірлей отырып, оны ө мірдің жаң а болмысына бейімдеуді жә не мемлекеттердің Шарттан шығ уының алдын алуды ұ сынамыз. Карнеги қ орының Президенті Джессика Мэтьюздің ө зінің басшылығ ымен осы салада мамандардың қ уатты командасын біріктіретінін ескере отырып, біздің сарапшылар осы салада едә уір жақ сы ық палдастық қ а қ ол жеткізген болар еді. Сө з орайында, 2006 жылы Вашингтонда Президент Нұ рсұ лтан Назарбаевтың сапары аясында АҚ Ш-та қ амқ орлық кең еске Мэтьюз ханым да енетін Nuclear Threat Initiative бірге ұ йымдастырылғ ан конференция ө ткізілгенін айта кеткен орынды.

Бү гінгі кү ні Қ азақ стан Республикасының ЕҚ ЫҰ -ғ а тө рағ алық етуіне даярлығ ы қ азақ стандық сыртқ ы саясаттың басты басымдығ ы болды. Қ азақ стан 2009-2011 жылдары «Министрлік Ү штік» жә не таяуда қ ұ рылғ ан «Квинтет» форматының қ ызметіне қ атысу ү шін даярлық жұ мыстарын жү ргізуде, сондай-ақ, ө зінің тө рағ алық етуінің кү н тә ртібін ә зірлеуде.

Біздер Ұ йымның ертең гі кү ніне деген жоғ ары жауаптылық ты сезінеміз жә не оны нығ айта тү су ү шін ә рекет етеміз. Қ азақ стан ЕҚ ЫҰ -дың қ ызметтерін барлық ү ш ө лшем — ә скери-саяси, экономикалық -экологиялық жә не гуманитарлық бойынша, олардың бірде-бірінің рө лі мен мә нін кемітпей оның ә леуетін іске қ осу қ ажет, ө зінің атауына жә не барлық қ атысушы-мемлекеттердің мү ддесіне толық кө лемде жауап беретін Ұ йым жасау деп санайды.

Біздің ел экономикалық реформалаудың оң тә жірибесіне ие бола отырып, басым мә селелердің бірі ретінде Шығ ыс пен Батыс арасындағ ы байланыстырушы буын ретінде Орталық Азияның экономикалық -ресурстық жә не транзиттік ә леуетін іске асыру деп біледі. Біздер Ұ лы Жібек Жолын жаң а сапалық дең гейде қ айта жаң ғ ырту бойынша барлық кү шті белсенді жұ мсауғ а ниет танытып отырмыз. Осы контексте аяқ талуы 2012 жылы жоспарланып отырғ ан, ұ зындығ ы сегіз мың шақ ырымнан асатын «Батыс Еуропа — Батыс Қ ытай» транзиттік дә лізін қ айта қ ұ ру бойынша жұ мыстардың басталуын атап айтуғ а болады.

Қ азақ станның тө рағ алық етуі кезіндегі маң ызды міндеттердің ішінде Орталық Азиядағ ы экологиялық проблемаларды шешу қ арастырылады, ол орнық ты даму ү шін айрық ша маң ызғ а ие.

Қ азақ стан зайырлы мемлекет бола отырып, сонымен қ атар, мұ сылман ө ркениетінің ажырамас бір бө лігі болып табылады. Бұ л тұ рғ ыда біздер ИҰ К-пен ық палдастық арқ ылы мұ сылман ә лемімен қ арым-қ атынасты нығ айтуғ а бағ ытталғ ан АҚ Ш-тың іс-қ имылын қ уаттаймыз.

Қ азақ стан Орталық Азия ө ң іріндегі қ ауіпсіздікті нығ айту жә не лаң кестікке қ арсы кү ресті кү шейтуде бірігу мақ сатында НАТО-мен сындарлы ық палдастық ты жалғ астыруда. Қ азақ стан мен НАТО институциональдық жә не қ орғ аныс реформаларын жү ргізу мә селелерінде белсенді ық палдастық жү ргізіп отыр, сондай-ақ, басқ а да кө птеген салаларда іс жү зіндегі ық палдастық тарды дамытуда.

Мұ ндай ық палдастық тың нә тижесі Ирактағ ы қ азақ стандық контингенттің ә серлі қ ызметі болып табылады, біздің ә скери жауынгерлер 4 миллионнан астам бірлік оқ -дә рілерді залалсыздандырды. Біздің дә рігерлер шетелдік ә ріптестерімен бірлесе отырып 500-ден астам ирактық азаматтардың ө мірлерін сақ тап қ алды.

Қ азақ стан мен НАТО арасындағ ы шартқ а сә йкес Альянс ұ шақ тары оның ә уе кең істігін еш кезергісіз қ иып ө теді жә не ө те қ ажет болғ ан жағ дайда қ она алады. Ө ткен кезең ішінде 3 мың нан астам ұ шақ елдің ә уе кең істігін қ иып ө тті.

Қ азақ стан Ү кіметі 2007-2008 жылдарғ а арналғ ан арнайы іс-қ имыл жоспары қ абылданды, онда кө п қ асірет тартқ ан елге кө мек кө рсету ү шін 3 миллион доллар бө лу кө зделген. Қ азіргі уақ ытта 2009-2011 жылдарғ а арналғ ан қ ажырлы кө мек кө рсету жоспарын жасау бойынша жұ мыстар жү ргізілуде. Таяу уақ ыттары Қ азақ стан Премьер-Министрінің Кабулғ а жасайтын алғ ашқ ы сапары жоспарланғ ан.

Қ ауіпсіздікке жасалатын жаң а ә рекеттер мен қ атерлерге қ арсы іс-қ имыл жасау, экономикалық жә не гуманитарлық бірігулерді кең ейту ү шін Қ азақ стан кө птеген халық аралық жә не ө ң ірлік қ ұ рылымдар аясында ық палдастық ты жандандыра тү сті.

Ө ң ірдегі қ ауіпсіздік проблемаларын тиімді шешуді біздер еліміз бастамашы болғ ан Азиядағ ы ө зара іс-қ имыл жә не сенім шаралары жө ніндегі кең ес (АӨ ІСШК) қ ызметімен байланыстырамыз. Соң ғ ы екі жылда АӨ ІСШК аясында жү ргізілген жоғ ары дең гейдегі кездесулер Азия қ ұ рлығ ындағ ы жә не Орталық Азия ө ң іріндегі қ ауіпсіздіктің ә серлі тетігін қ ұ руғ а жасағ ан маң ызды қ адам болды. Биылғ ы жылғ ы тамызда АӨ ІСШК қ атысушы-елдері сыртқ ы істер министрліктерінің отырысы болып, оның қ орытындысы бойынша қ азіргі халық аралық саясаттың проблемалары бойынша тү бегейлі шешімдер қ абылданды.

АӨ ІСШК, ШЫҰ, Ұ Қ ШҰ сияқ ты кө пжақ ты институттар біздің ө ң іріміздегі ық палдастық жә не қ ауіпсіздік мә селелерін барынша тиімді шешуде. Орталық Азия мемлекеттері тұ рақ тылық ты нығ айтудағ ы ниеттерінің бір екендіктерін ескере отырып, қ азіргі барлық Еуразия кең істігіндегі ө зекті проблемаларды шешу ү шін ЕҚ ЫҰ жә не осы қ ұ рылымдардың, бірінші кезекте ШЫҰ кү штерін біріктіру барынша пайдалы болғ ан болар еді.

Қ азақ станның сыртқ ы саясатындағ ы басымдық тар туралы сө з қ озғ ай отырып, Орталық Азиядағ ы жағ дайды назардан тыс қ алдыруғ а болмайды. Бү гінгі кү ні біздер ө ң ірді энергетика жә не су ресурстарымен қ амтамасыз етуде кү рделі дағ дарыспен бетпе-бет келдік. Біздердің кө птеген кө ршілеріміздің негізгі экономикасы ә лі кү нге дейін ауылшаруашылығ ы болып отыр. Мұ ндай жағ дайларда су тапшылығ ы маң ызды проблемағ а айналып отыр, бейбітшілік пен ө ң ірлік тұ рақ тылық қ а тікелей қ атер тө ндіруде. Қ азақ стан экономикалық ә леуеті ең дамығ ан мемлекет ретінде ө з кө ршілеріне, атап айтқ анда, ауыр кезең дерді бастан кешіп отырғ ан Қ ырғ ызстан мен Тә жікстанғ а айтарлық тай кө мек кө рсетіп отыр. Ө ң ірлік проблемаларды шешудегі біздің ұ станымдарымыздың негізінде бірігу, қ иыншылық тар мен қ айшылық тарды жең уде кү ш біріктіру идеясы жатыр. Мұ ндай кө зқ арас ө зін Еуропада, Азияда жә не Латын Америкасында жақ сы кө рсете білген жаһ андық ү рдіске жауап береді. Қ азақ станның бастамасын Америка Қ ұ рама Штаттары мен Еуроодақ қ олдап отырғ анын айта кеткен орынды.