Елдердің даму деңгейін сипаттайтын негізгі көрсеткіштер

Дү ниежү зі елдерін даму дең гейі бойынша топтастыру

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынғ ан мә лімет

Мұ нда ауысу: шарлау, іздеу

Елдердің даму дең гейін сипаттайтын негізгі кө рсеткіштер

Қ азіргі кезде жекелеген елдер мен аймақ тар ә лемдік экономикада алатын орны жө нінен бір-бірінен ү лкен айырмашылық жасайды. Сондық тан елдердің нақ ты ә леуметтік-экономикалық даму дең гейлерін салыстырып, сипаттауда сандық кө рсеткіштер жү йесі кең інен пайдаланылады. Жеке елдің дү ниежү зілік шаруашылық тағ ы орнын жә не ә леуметтік-экономикалық даму ерекшеліктерін сипаттауда:

1) ел экономикасының типі;

2) жерінің ауданы жә не оның игерілу дең гейі;

3) халқ ының саны мен ең бек ресурстарының қ ұ рылымы;

4) жалпы жиынтық ө німнің (ЖЖӨ) келемі мен қ ұ рылымы;

5) халық тың ө мір сү ру дең гейі мен сапасы;

6) елдің халық аралық ең бек белінісіндегі орны сияқ ты маң ызды кө рсеткіштердің жиынтығ ы пайдаланылады.

Аталғ ан кө рсеткіштердің біріне қ арап, елдің типін анық тау жаң сақ тық болады, сондық тан еларалық салыстырулар жү ргізуде ө те кө п мө лшерде сандық деректер ескеріледі. Ел экономикасының ауқ ымы, ең алдымен, жалпы жиынтық ө нім кө лемімен анық талады. Жиынтық ө німнің екі тү рі бар: жиынтық ішкі ө нім (ЖІӨ) жә не жиынтық ұ лттық ө нім (ЖҰ Ө). ЖІӨ жыл ішінде белгілі бір аумақ та ө ндірілген тауарлар мен кө рсетілген қ ызметтің жалпы қ ұ нын кө рсетсе, ЖҰ Ө кө лемін анық тауда аумақ тағ ы шетелдік кә сіпорындар ү лесі есептелмейді. Ә детте, географтар салыстырулар жү ргізгенде ЖІӨ кө лемін ғ ана есепке алады. Ә ртү рлі елдердегі ЖІӨ кө лемінің кө рсеткйптері алшақ тық жасамас ү шін бірың ғ ай бірлік — АҚ Ш доллары пайдаланылады. XX ғ асырдың соң ына қ арай дү ниежү зі елдері арасында ЖІӨ кө лемі жө нінен АҚ Ш жетекші орынғ а ие болды (36-сызбанұ сқ ағ а қ араң дар).

Елдің экономикалық даму дең гейін анық тауда жиынтық ішкі ө німнің жан басына шақ қ андағ ы кө рсеткіші де ескеріледі. Бұ л кө рсеткіш бойынша дү ниежү зі елдері арасында ү лкен алшақ тық байқ алады.

Қ азақ станда 2006 жылы сатып алу қ абілетін ескергенде ЖІӨ кө лемі ресми бағ ам бойынша 143 млрд АҚ Ш долларын қ ұ рады, оның жан басына шақ қ андағ ы кө рсеткіші 9400 долларғ а тең болды.