Айнауды қажет етпейтін жарма алу технологиясы.

Жарма кә сіпорындарындарындағ ы технологиялық процестерді жү ргізу жә не кә сіпорын ережелеріне сә йкес мұ ндай ө німге былай деп анық тама беріледі: қ айнауды қ ажет етпейтін жарма қ айнатпай-ақ қ абылдауғ а дайын ө нім.(10минут ү стіне қ айнағ ан су қ ұ йып, бө лме температурасында дайындайды. Осылайша мұ ндай текті ө німдердің дайындалу технологиясы қ арапайым асханалық жарманы дайындау технологиясына ұ қ сас болады.

Жарма дайындаудың технологиялық шарттарына сә йкес қ айнауды қ ажет етпейтін жарманы 3 сауда белгісімен шығ арады: қ арақ ұ мық ты, перловкалы жә не бидай. Оларды ө ндіру ү шін сә йкесінше, 1 жә не 2 сорт ядроны жә не №1 жә не №2 перловка жармасын, №1 жә не №2 полтава жармасын қ олданады. (4, 37 суретке сә йкес) дайындау технологиясының сатысы жарманы електе ажыратуды бақ ылауды, пневмоайыру жә не жуудан тұ рады.Електі ажыратуда кездейсоқ тү скен жарма бө ліктері жә не жә не ұ сақ бө лшектелген жә не ұ ндық, ал пневмоайыруда ішкі қ абық ша бө лшектері жә не ұ нда бө ліп кө рсетуге болады.Жарманы айыруды шикізат тексеру ү шін електердің саң ылауының мө лшері келесідей болуы ұ сынылады (3 кестеге сә йкес)

18-кесте.Тексеріп айырушы електің саң ылаулар мө лшері

Тексеріп айырудан ө ткен жармаларды жуады 3-5 минут аралығ ында.1 кг жарманың 2, 0-2, 5 л су шығ ымында ылғ алдылығ ы 27, 0 % -ке дейін жоғ арылайды.+/- 3 % шамасындағ ы ылғ алдылық ауытқ уы жіберіледі, қ айнатуды 2 МПа қ ысымды бумен жү ргізеді.

Жарманың қ айнатудан кейінгі 35 % ылғ алдылығ ын қ амтамасыз ету ү шін қ айнату аппаратына есептелген су мө лшерін қ ұ яды.

Есептеу жолы:

1. Жарманың жуылғ аннан кейінгі массалық ү лесін М_Х, кг анық тау:

М₁=М₀(100-W₀)/100-W₂

Мұ ндағ ы: W₂-қ айнатудан кейінгі 35, 0 %-ке тең ылғ алдылық.

3.Жарманы қ айнатуды жуу машинасында бумен су қ оспай жү ргізгенде ол W₂=35 % форма ылғ алдылығ ын қ амтамасыз етпейтіндігі бекітілген.Сондық тан қ айнату аппартына мө лшерлеп су қ осады.Қ осылатын су мө лшерін есептеу ү шін басында жуудан кейінгі жә не су қ осылмағ ан, қ айнату аппаратында бумен қ айнатылғ ан жақ ты жарма массасын М₃ , кг анық тайды.М₃-ті ортасы ретінде 2 рет қ айталаудан соң табады.Бұ л ә р жармағ а жеке жеке болады.

Қ айнату аппаратына М₃-ке керекті су мө лшерін ә р жарма ү лесін қ айнату ү шін есептеу қ айнатудан кейінгі М жарма ү лесі М₃-ті табады:

М_в=M₂-M₃

Қ айнатылғ ан жарманы арнайы шанақ варонкағ а тү йіршіктердің ашу қ ұ рылғ ысымен содан кейін 7 мм диаметрлі електе айырады.Ірі бө лшектерін кептіруге жібереді, ал ұ сақ тарын (кесілген бө ліктерін) I-II дә режелі қ алдық тарды елекке жібереді.Кептіргіште жылу тасушы температурасы 100-105 ⁰ С болуы керек, қ арақ ұ мық жармасының ылғ алдылығ ы 25, 0+/-2, 0 % болуы керек, ал бидай жә не перловка -20, 0+/-2, 0 % болуы керек.Жармасы кептіруден кейін қ айтадан сұ рыптайды.

Жарманы жаншу арнайы жаншу 1, 0 дифференциялы тегіс білікті қ ұ рылғ ыларында жү ргізіледі.Қ арақ ұ мық жармасын жаншуда қ олайлы саң ылау 0, 4-0, 0 мм, ал перловка жә не бидайда -0, 3-0, 1 мм –ді қ ұ райды.Жаншылғ ан жарманы жылу тасығ ыш 120, 0 ⁰С температурада, 10, 0% дейінгі ылғ алдылық та кептіреді.

Кептірілген жарманың бө лінген бө лшектерін 3, 0 диаметрлі електе ө ткізіп бақ ылайды жә не бақ ылаудан соң металл-магнитті қ оспаның нақ тылап, қ ораптауғ а жібереді.

Жарма ө ндірісінде ө нім шығ ару келесі шамалар, жармалауды

қ айнатуды % талап етпейді.

· Желдік ұ н-6, 5

· 1-П дә режелі-0, 5 қ алдық тар

· III дә режелі жә не механикалық шығ ындар -1, 0 қ алдық тар

· Кептіру-4, 5

· Барлығ ы: 100, 0

Жарманың сыртқ ы тү ріне қ арап ә деттегі аспаздық ә діспен дайындалғ ан берілген жарма тү ріне сә йкес келуі керек.Бастапқ ы қ алпын сақ тағ ан жә не бө ліктерге бө лінген жармалар жіберіледі.Дә мі жә не иісі қ айнатылғ ан жарманың иіс пен дә мсіз болуы тиіс.

Консистенция шашылғ ан немесе ә р тү рлі дә режеде байланғ ан болуы қ ажет.

Жарманың ылғ алдылығ ы бө лінген бө ліктер, 3 мм саң ылаулы елек арқ ылы ө ткен, 10, 0 %-н кө п болмауы керек, перловка жә не бидай жармасында жә не қ арақ ұ мық жармасы 2%-к ылғ алдылығ ы 3, 0 % -н кө п болмауы тиіс

Ә р тү рлі жарма тү рлерінде нан қ орларының зиянкестерімен зақ ымдану жіберілмейді, ал металл магнитті қ оспа мө лшері 1 кг жармада 3 мг болуы қ ажет.Бұ л жарма тү ріне ә деттегі аспаздық ө ң деу талап етілмейді, қ алпына келу тү сінігі-бұ л минутты уақ ыт, ыстық сумен ө ң деуден кейінгі ісіну, яғ ни толық аспаздық дайын болу уақ ыты.Технологиялық жағ дай келесі қ алпына келуді анық тайтын ү рдістерді қ арайды.Кө леміне 150 мм диаметрлі жә не биіктігі 110 мм 200 мл су қ ұ яды, 3 г тұ з қ осады жә не плитада ысығ анғ а дейін қ ыздырады.Қ айнатудан кейін 10 г май жә не 90 г жарма (ү здіксіз араластыруда) салады жә не қ ақ пағ ын жабады.Содан кейін плитадан алып 10 мин ісінуге қ алдырады.Содан кейін арнайы ә дістеменің егер бұ л бағ аланатын ү рдіс болса дә мін тату немесе азық тық ө нім ретінде қ олдану ұ сынылады.

4. Тағ амдық қ ұ ндылығ ы жоғ ары жарма технологиясы

Бұ л жасанды жарма, ол бидайдық жә не бұ ршақ тық дақ ылдар ұ нынан тайсызданғ ан қ ұ рғ ақ сү т, қ ұ рғ ақ жұ мыртқ а ө німінен макаронды жаншылғ ан қ амырдан жаншу жолымен алынады.Формасына қ арай матрица мө лшеріне ә р тү рлі формалы жә не мө лшерлі бө ліктері жаншылды.Бұ л ө нім тү рі қ оғ амдық жә не жекелей азық тануғ а арналғ ан ә р тү рлі тағ амдарды қ олдануғ а арналғ ан.Қ азір де 8 атаулы тағ амдық қ асиеті жоғ ары жасанды жарма ө ндірісінде технологиялық жағ дай жетілдірілген.Қ оспа рецептурасы олардың ө ң діруде 4.31 кестеде келтірілген.Технология екі бө лімде-дайындық жә не жаншу кептірумен орындалады.Жарма ө ндіруде шикізат болып бө лінген сулы жармасы, макаронды I сұ рыпты жарма арпа жармасы табылады.4.38 суретке сә йкес барлық жарма тү рлері дайындық бө лімінде тексеріп пневмо жә не електі зиянды қ оспалардан айыруғ а, I-II дә режелі қ алдық тарғ а бағ ытталғ ан тү рге ә келінеді.Барлық жарма тү рлері пневмо сұ рыптағ ыш ү стелден ө теді, онда ауыр қ оспаларды (негізгі минералды) бө леді.

Технология жарманың жуылуын арнайы жуу машиналарында суды кө п қ ұ ю жә не кептіру, қ ыздыру қ абатымен кептіруді қ арайды.Сулы жармасы қ осымша буланады жә не кейіннен кептіріледі.Кептіру тә ртібі ылғ алдылық ты 11-12 % -ке дейін азайтуды қ амтамасыз етуі тиіс.

Ү здіксіз жаншу –кептіру бө лімі қ ажетті уақ ыт аралығ ында ә р шикізат тү ріне жедел кө лем қ арастырылғ ан.Ә р компонент қ оспасын мө лшерлеу рецептурасы сә йкес кө п компонентті таразылы мө лшерлегіштер кө мегімен жү ргізіледі.Қ ұ рғ ақ компоненттерді араластыру ү лесті араластырғ ышта жү ргізіледі.Майсызданғ ан қ ұ рғ ақ сү т жә не жұ мыртқ а ақ уызын сү тті –жұ мыртқ алы эмульсия тү рінде макаронды ең гізеді.Бұ л ү шін технологияда арнайы ауыз су, қ ұ рғ ақ жә не жұ мыртқ а ақ уызы берілетінаппарат қ арастырылғ ан.Эмульсия тасымалдау арнайы сорап кө мегімен жү зеге асырылады.

Сондық тан пресс қ амыр орналастырғ ышқ а су қ ұ рғ ақ компоненттер жә не эмульсия беріледі.

Суды 45-50 ⁰С –ге дейін қ ыздыру ұ сынылады.Қ амырда араластыру 15 мин аралығ ында жү ргізіледі.Здоровье жә не Юбилейная жармаларының ылғ алдылығ ы 27-29 % болуы қ ажет, ал қ алғ ан жармаларғ а -31-34 %.Сондық тан да, қ амыр ылғ алдылығ ын жә не қ ұ рғ ақ компоненттер ылғ алдылығ ын біліп, керекті су мө лшерін қ оспаның массалық ү лесіне G, кг. Бастапқ ы ылғ алдылығ ы W_H , % есептеп аламыз.

M_B=G(W_K-W_H)/100-W_H

Мұ нда: MB-қ амыр тү зуге арналғ ан су массасы, кг.

W_K-қ амыр ылғ алдылығ ы, %.

Жаншу жаншығ ышта ә р тү рлі саң ылаулы матрицаның шнек аяқ ты тү рінде жү ргізіледі.

Дайын жарма бақ ылаудан соң металл магнитті қ оспалардың бә рі пакеттерге, қ ораптарғ а, қ ағ аз мө шектерге қ орапталады.

Жарма тү сі қ ұ рамды қ оспадан анық талады жә не ақ немесе ә р тү рлі рең дегі сары болуы мү мкін.Иісі жә не дә мі қ алыпты жармада бө где иістер мен дә мдерсіз болуы тиіс.Жарманың біркелкілігі мө лшері бойынша 80%
(електен ө туі 2, 6*20 м, елек жіберілуі 1, 4*20) болуы қ ажет.Жарманың беткі жағ ы тегіс болуы керек.Тұ рақ ты сақ тауды қ амтамасыз ету ү шін жарма ылғ алдылығ ы 13, 0 % кө п болмауы қ ажет.Жармада сынғ ан, формасы жоқ формалар оқ шауланады.Бө тен қ оспалар жә не нан қ орлары зиянкестермен зақ ымдану жіберілмейді.Баролық жарма тү рлері сияқ ты металл магнитті қ оспа мө лшері 1 кг жармада 3 мг-н аспауы тиіс.

Юбилейная жә не здоровье жармасының шығ ымы 92, 0 %, I-II дә режелі қ алдық тарда 6, 3 % болуы тиіс, қ алғ ан жармалар шығ ымы 94, 0 %, ал 1-П дә режелі қ алдық тарда -4, 3 % -ті қ ұ райды.Барлық жарма тү рлеріне кептіру 1, 0 % жә не III дә режелі жә не механикалық шығ ыны 0, 7 болып табылады.

Бақ ылау сұ рақ тары:

1.Сулы жармасының арнайы технологиясы бар ма?

2.Жылдам қ айнайтын жарма технологиясын атаң ыз.

3.«Геркулес» хлопьясын ө ндіру технологиясы қ андай?

4. Жарманың жуылғ аннан кейінгі массалық ү лесін қ алай атайды?