Мен анықтамалар 5 страница

Мемлекетаралық Кең есте ТМД елдеріне тікелей еуропа-лық стандарттарды мемлекетаралық стандарт ретінде қ олдану жағ дайлары туралы мә селе қ аралды. Ол ұ шін мынандай тә р-тіптер сақ талуы (орындалуы) қ ажет:

- қ андай еуропалық стандартқ а ТМД стандарты сә йкес ке-летіні туралы форзацта нұ сқ ау болуы керек;

- шығ атын деректерде қ ү жатты кез келген қ ү ралмен қ айта шығ ару тек қ ана СЕН-нің келісімімен мү мкін екендігі корсе-тілуі қ ажет;

- ТМД елдерінің еуропалық нормағ а қ арамақ айшы барлық ү лттық стандарттары айналымнан алынып тасталуы керек;

- еуропалық норманың тікелей қ олданылуы болатын стан-дарттардың барлык кошірмелері міндетті тү рде СЕН-ғ а жі-берілуі қ ажет.

Мемлекетаралық Кең ес пен СЕН шең беріндегі келісімдер-дегі тікелей қ олданылатын еуронормалар Мемлекетаралық Кең еске тегін беріледі. Стандарттау, сертификаттау, метро-логия жә не аккредиттеу бойынша тә рт ғ ылыми-техникалық комиссиялардың қ ү рылғ аны Мемлекетаралық Кең ес бағ ыт-тарының қ ызметтес пен нақ тылау тэжірибесінде алғ а жыл-жығ андығ ы болып есептелінеді.

Метрология тө ң ірегінде бірнеше бағ ыттарды бірлескен жү мыстар бағ дарламапары іске асырылуда: физикалық шама бірліктерінің размерлерін беру; метрологиядағ ы негізін қ алай-тын мемлекетаралық нормативтік қ ү жаттарды қ айтақ арау мен зерттеп дайындау; заттар мен материалдар қ ү рамы мен қ а-сиеттерінің стандартты ү лгілерін жасау мен пайдалану; ба-қ ылаудың бү зылмайтын ө дістері.

і Мемлекетаралық Кең естің бірінші кезектегі болашақ міндет-терінің ішінен мыналарды атап ө туге болады: стандарттау, серти-фикаттау жә не метрология бойыншаИСО, МЭК, СЕН жә не басқ а халық аралық жә не аймақ тық ү йымдармен қ ызметтестікті дамыту; ' Мемлекетаралық Кең ес шең берінде сынақ зертханаларын аккредиттеу Еуроазиялық аймақ тық ү йымын қ ү ру; бірегей кең істіктегі стандарттау, сертификаттау жө не метрология жү мыстарын атқ аратып болашақ мамандарды оқ ытатын, осы қ ызмет тү рлері бойынша олардың «бірегей кең істіктегі» жү мыстарын ескере, оқ у пә ндерін унификаттау мә селелерін шешу.

Жалпы еуропалық стандарттау жө ніндегі ү йымдар Стандарттау жө ніндегі еуропалық комитет (СЕН)

(Стандарттау жө ніндегі еуропалық комитет (1970 жылғ а дей-ін Стандарттауды ү йлестіру жө ніндегі еуропалық комитет) 1961 жылдан бері жү мыс атқ арып келе жатқ ан ү йым. СЕН-ге 17 еуропа елдері - Австрия, Бельгия, Ү лыбритания, Греция, Дания, Германия, Испания, Ирландия, Италия, Люксембург, Норвегия, Нидерланд, Португалия, Финляндия, Франция, Швеция, Швейцария ү лттық ү йымдары мү ше. Ол 1992 жылғ адейін ЕО пен ЕАСТ ғ ана мү ше-елдер (ү лттық стандарттау ү йымы жоқ Лихтейштейннен басқ а) кіретін жабық ү йым болатың)

|СЕН Бас ассамблеясының шешімімен мү шеліктің жаң а категориясы-ассоциациялық мү ше қ ү рылды. СЕН-ге статусы еуропалық немесе ү лттық заң намамен анық талатын мү ше-елдердің кез келген қ оғ амдық, ғ ылыми, экономикалық ігемесе басқ а да ү йымдары ассоциациялық мү ше бола алады| СЕН мақ саттарына жетуге, стандарттау процесіне ық пал етуге, стандарттар жобаларын талқ ылауғ а қ атысуғ а ассоциациялық мү шелер міндетті (шешім қ абылдауғ а дейін), бірақ олардың дауыс қ ү қ ық тары жоқ.

СЕН-нің еуропалық дең гейдегі стандарттау процесіне бар-лық мү дделі жақ тар консенсусы негізінде стандартты жос-парлау, ә зірлеу жә не қ абылдау кіреді.

Стандарттау жө ніндегі жү мыстарды жоспарлауда ү лттық ү йымдар, еуропалық (кобіне ЕАСТ жағ ы бойынша) ү йымдар, ассоциативтік органдар (АО), еуропалық сауда ассоциация-ларынан тү скен ү сыныстар ескеріледі.

Стандарт жобасын дайындау бастапқ ы жобаны бекіткен (ү ш ресми тілдерде), ал Орталық хатшылық та ол тіркелгеннен соң еуропалық стандарттың ресми жобасы болғ ан қ ү жат сә й-кес техникалық комитетке жү ктеледі.

Бірқ атар жағ дайларда стандарт дайындау ИСО шең берінде атқ арылады, онда да ЕО* мү ше-елдердің еуропалық окілі жо-баның жетекшісі болып тағ айындалады.

СЕН негізгі мақ саты - ЕО, ЕАСТ жә не басқ а ү кіметаралық ү йымдар оздерінің директиваларында сілтеме жасай алатын еуропалық стандарттар – Е (еуронормалары) ә зірлеу арқ ылы онім мен кө рсетілетін қ ызмет саудасын дамытуғ а ық пал ет^ ИСО мен МЭК халық аралық стандарттарын мү ше-елдерде қ олдану бірың ғ айлығ ын қ амтамасыз ету жолымен онім мен кө рсетілетін қ ызмет саудасын дамытуғ а ық пал ету; стандарттаумен айналысатын аймақ тардың барлық ү йымдарымен ынтымақ таста болуды дамытуғ а ық пал ету; еуропалық стандарттарғ а (еуронормағ а) сә йкестік сертификаттауы бойынша корсетілетін қ ызметтерді дамытуғ а ық пал ету.

СЕН еуропалық стандарттарды авиация жабдық тарына, газды су қ ыздыратын қ ү ралдарғ а, газ баллондары, котергіш механизмдердің қ ү растыру болшектері, газ плиталары, дә не-керлеу мен кесу, қ ү бырлар, насос станциялары жә не тағ ы бас-қ аларына ә зірлейді.

СЕН жоғ ары органы - стандарттау жө ніндегі ү лттық ү йым-дар, ЕО пен ЕАСТ мү ше-елдерінің ү кімет органдары, сондай-ақ ассоциациялық ү йымдар болатын Бас ассамблея (18-сурет). Бас ассамблея Ә кімшілік кең есті сайлайды. Оның атқ аратын қ ызметі мыналар:

- мү ше-елдер ү лттық стандарттарын қ олдану ережесі мен тә сілдерін жә не еуропалық стандарттар ә зірлеуде халық ара-лық стандарттарды белгілеу;

* 1991 жылғ ы СЕН мен ИСО арасындағ ы Венакелісімдері негізінде.

- еуропалық стандарт ретінде ү лттық немесе халық аралық нормативтік қ ү жаттарды тікелей пайдалану мү мкіндігін анық -тау жә не оны сақ тауды (орындауды) бақ ылау;

- аймак шең берінде ү лттық стандарттау жө ніндегі жү мыс-тарды ү йлестіру.

Стандарттау саласындағ ы саясат ү лттық ү йымдар окілдері - директорлар коллегиясымен анық талады жө не Бас ассам-блеямен бекітіледі.

Стандарттау жө ніндегі техникалық жү мыстарды техника-лық бюро ү йлестіретін техникалық комитеттер орындайды. Техникалық комитеттер мына бағ ыттарда жү мыс істейді:

- қ ү рылыс жә не азаматтық қ ү рылыс;

- машинажасау;

-денсаулық сақ тау;

- жү мыс орындарында денсаулық сақ тау жө не қ ауіпсіздік;

- кө лік жә не буып-тү ю;

- ақ параттық технология.

Бағ дарламаларды қ амтамасыз ету жө ніндегі комитеттер (бағ дарламалық комитеттер) міндеті - бү рыннан бар халық -аралық немесе алгы ү лттық стандарттарды талдау арқ ылы еуростандарттар ә зірлеуді жеделдету жә не СЕН-де тез жә не тиімді пайдалануғ а болатын ақ параттар жинау.

Бағ дарламалық комитеттер - стандарттау бағ дарламасын қ ү рас-тырады, ү йлестіруге еуропалық стандарттар немесе қ ү жаттар ретінде ИСО мен МЭК халық аралық стандарттарын қ абылдайды; еуропалық стандарттар ә зірлейді, немесе ИСО мен МЭК-тен нә тижелер алуды кү теді. Осы ү йымдармен тү рақ ты байланыс жасайды жә не еуростандарт қ абылдауда комитет ө з жү мыстарының нә тижелері туралы ИСО немесе МЭК-ке хабарлайды.

Техникалық комнтеттер, сонымен қ атар ез жү мыстарында халық аралық стандарттарғ а сү йенеді, аймақ тық ү йымдармен байланыс жасап тү рады, сабақ тас мә селелермен айналысатын басқ а техникалық комитеттер жү мыстарының нә тижелерін ескереді. Комитеталдынақ ойылғ ан міндеторындалысымен, ол Техникалық бюромен таратылуы, немесе стандартты қ айта қ арауғ а жауапты етіп жә й қ алдырылуы мү мкін.

Стандарттарды қ абылдау тә ртібіне техникалық комитет жү мыс тобының жобаны қ ү птауы, белгіленген мерзімде дауысқ а салу ү шін стандарттау жоніндегі ү лттық ү йым атынан СЕН-ге мү ше-елдердің барлығ ына техникалық бюроның жобаны жонелтуі кіреді.

Жобаны қ абылдауғ а қ арсы дауыс 20%-дан кө п болмаса еуронорма (еуропалық стандарт) қ абылданғ ан болып есептелінеді. Қ абылданғ анстандартмү ше-елдерү лттық стандарттаужү йесіне, оның ішінде қ арсы дауыс бергендердікіне де енгізіледі. Ә рі қ арай Ә кімшілік кең ес ЕО мү ше-елдер ү шін осы стандарттың маң ыздылық дә режесін қ арайды. Оң шешім болғ ан жағ дайда, сә йкес ЕО директивасында оғ ан сілтеме жасалынады жоне стандарт ЕО мү ше-елдерде міндетті орындау статусын иеленеді.

СЕН еуронормадан басқ а ү йлестіру жө ніндегі қ ү жаттарды (Ғ ГО) жә не саудадағ ы техникалық кедергілерді жою мен жаң а тауарлар ө ндіру прогрессивті техникалық талаптарын жедел-детуге бағ ытталғ ан алғ ы стандарттарды (ЕІЧУ) ә зірлейді.

Ү йлестіру жө ніндегі қ ү жаттар СЕН-ге мү ше-елдерде халық аралық стандарттар қ олдануда бірың ғ айлық ты бү затын ә кімшілік жә не қ ү қ ық тық нормалар мә нін тү сіндіреді.

[СЕН қ абылдағ ан еуропалық стандарт екі вариантта басылып шығ арылады: СЕН мү ше-елдері еуронормасы жә не ү лттық стандарты сияқ ты. Екінші вариантта, стандартта оны тү сіну мен қ олдануғ а ық пал ететін ү сыныстар мен тү сініктемелер тү рінде қ осымша болады. СЕН ө нім, кө рсетілетін қ ызметтер, процестер стандарттарын ә зірлеуден басқ а, ө нім сапасын, сынақ зертханаларын сынау мен аккредиттеу ә дістерін қ амтамасыз ету жү йесін стандарттаумен айналысады)Бү л бағ ытта «мү қ абалық ә діспен» 9000 сериялы ИСО хапық аралық стандарттары негізінде қ абылдағ ан еуропалық 29000 сериялы еуронорма-стандарттары (29000 ЕҢ) жасальшды жә не бекітілді. Бү л нормативтік қ ү жаттар кешеніне бес еуропалық стандарттар кіреді:

«Сапаның жаппы нү сқ ауы жә не сапаны қ амтамасыз ететін стандарттар, таң дау жә не қ олдану жө ніндегі басшылық нү с-қ аулар» 29000 ЕИ;

«Сапа жү йелері. Жобалау жә не (немесе) ә зірлеу, ө ндіру, қ ү растыру жө не кө рсетілетін қ ызметтерде сапаны қ амтамасыз ету моделі» 29001 ЕІМ;

«Сапа жү йелері, ө ндіру мен қ ү растырудағ ы сапаны қ ам-тамасыз етуге арналғ ан модель» 29002 ЕІЧ;

«Сапа жү йелері. Қ орытынды бақ ылау мен сынаулардағ ы сапаны қ амтамасыз етуге арналғ ан модель» 29003 ЕІЧ;

«Сапаның жалпы нү сқ ауы жә не сапа жү йесі элементтері. Басшылық нү сқ аулар» 29004 ЕЫ.

Сынау, сертификаттау жө не аккредиттеу саласында жеті 45000 сериялы еуронорма (45000 ЕИ) - еуропалық негіз қ алау-шы стандарттардан тү ратын нормативтік қ ү жаттар кешені қ а-былданды:

«Сынақ зертханалары жү мыстарына қ атысты жалпы кри-терий» 45001 ЕІЧ;

«Сынақ зертханаларын бағ алайтын (аттестациялайтын) жалпы критерий» 45002 ЕІЧ;

" Зертханаларды аккредиттеу жө ніндегі органдарғ а арнал-ғ ан жалпы критерий" 45003 ЕМ;

«Ө німді сертификаттайтын сертификаттау жө ніндегі органдар жалпы критерийі» 450011 ЕІЧ;

«Сапажү йелерін сертификаттауғ ажауапты сертификаттау жө ніндегі органдар жалпы критерийі» 450012 ЕІЧ;

«Қ ызметкерді аттестаттаумен айналысатын сертификаттау жө ніндегі органдарғ а қ атысты жалпы критерий» 450013 ЕІЧ;

«Стандартқ а бү йымның сә йкестігі туралы жеткізуші ары-зына (ө тінішіне) арналғ ан жалпы критерий» 450014 ЕІЧ.

Бү л стандарттарды СЕН Электртехникадағ ы стаң дарттау жө -ніндегі Еуропалық комитетпен (СЕНЭЛЕК) бірігіп ә зірлеген.

СЕН қ азіргі мә селелері нарық қ ажеттіліктерінен туындай-тын сә йкес стандарттар ә зірлеу жә не оларды уақ ытында басып шығ аруғ а, еуропалық директивалар басылуынан стандартты қ абылдаудың қ алып кетуін жоюғ а, саны жылдан жылғ а жоба санынан қ алып тү ратын стандарттар қ абылдау мерзімдерін жеделдетулерге қ атысты.

Электртехникаларды стандарттау жө ніндегі еуропалык комитет (СЕНЭЛЕК)

СЕНЭЛЕК екі еуропалық ү йымдар - ЕАСТ пен ЕО-ғ а (ол кезде ЕЭО) мү ше-елдер электртехникалары стандарттарын ү йлестіру жө ніндегі еуропалық комитеттерін 1971 жылы біріктірумен қ ү рылды.

СЕНЭЛЕК-ке 16 Еуропа елдері - Австрия, Бельгия, Ү лыбри-тания, Германия, Греция, Дания, Ирландия, Испания, Италия, Люксембург, Нидерланд, Норвегия, Португалия, Финляндия, Франция, Швейцария, Швеция мү ше. Олардың барлығ ы (Люксембургтен басқ алары) ү лттық электртехникалық комитеттерімен кірген жә не МЭК-тің мү шесі болып келеді.

Ү йымның басында - Бас ассамблея. Оғ & н мү ше-елдердің стан-дарттау жө ніндегі ү лттық ү йымдары мен ү кімет органдары жә не ЕО мен ЕАСТ ө кілдері кіреді. Бас ассамблея мү ше-елдер ү лттық ү йымдары делегациясынан (5 адамғ адейін)тү ратынӘ кімшілік кең есін қ ү рады. Стандарттау ү шін жауапты қ ү рылымдары СЕН-дей СЕНЭЛЕК олармен тығ ыз қ ызметтес (19-сурет).

СЕНЭЛЕК негізгі мақ саты - ЕО жә не ЕАСТ-пен тығ ыз ын-тымақ таста электртехникалық ө німдер стандарттарын ә зір-леу. СЕНЭЛЕК стандарттары бірың ғ ай еуропалық нарық қ ү -руғ а қ ажет қ ү рал ретінде қ аралады.

СЕНЭЛЕК жұ мыстарының басты бағ ытының мө ні - мү ше-елдер ү лттық стандарттары, стандарттар талаптарына бү йым сә йкестігін сертификаттау тә ртіптері арасындағ ы кез-келген техникалық айырмашылық тарды жою жә не сол арқ ылы элек-тртехника салаларының ө німдері саудасындағ ы техникалық кедергілерді болдырмау.

Жаң а технологиялар тө ң ірегінде стандарттау жө нінде жү -мыстар жоспарланғ анда ЕО пен ЕАСТ талаптары ескеріледі, СЕН жә не басқ а ү йымдардан мамандар қ атыстырылады. Егер информатикағ а қ атысты мә селелерді шешетін болса, онда еуропалық конференцияғ а қ атысуғ а пошта мен телебайланыс басшы органдарын* шақ ырады.

*СЕНЭЛЕК жоне СЕН жү мыстарындағ ы кайталануларды болдырмау ү шін осы ү йымдармен бірігіп Акпараттық технологияларды баскару комитеті кү рылды.

СЕНЭЛЕК-тің негізгі стандарттау нысандары мыналар:

- тү рақ ты тоқ тағ ы номиналды кү ші 75-1500 В, ауыспа-лыдағ ы - 50-ден 1000 В ө ндірістік жә не тү рмыстық жабдық -тары;

- медицинаэлектржабдық тары;

- электрмагниттік сыйысымдылық, оның ішіне радио кедергілер де кіреді;

- жарылуқ ауіпті атмосферада (жарылыстан қ орғ алғ ан жабдық тар) пайдалануғ а арналғ ан жабдық;

- ө лшеу қ ү ралдарын, электрондыларды қ оса метрология-лық қ амтамасыз ету.

СЕНЭЛЕК осылардан басқ а, ЕО жө не ЕАСТ тапсырмасы-мен еуропалық нарық ө те қ ажетсінетін, бірақ олардың енуіне болып тү рғ ан жә не болашақ та болуы да мү мкін техникалық кедергілерді болдырмайтын электржабдық тардың жеке тү р-леріне еуропалық стандарттар ә зірлейді.

СЕНЭЛЕК қ ызметінің тағ ы бір бағ ыты - бағ дарламалық комитеттер ү сыныстары мен нү сқ ауларын қ арауғ а арнайы қ ү -рылғ ан Техникалық кең ес басқ аратын стандарттарды ү йлес-тіру. Бү л жү мыс МЭК-ті қ айталауды болдырмау, сондай-ақ еуронорма немесе аймақ тық ретінде оларды қ абылдау базасы сияқ ты МЭК халық аралық стандарттарын (жә не де олардың жобаларын) мезгілінде қ олдану ү шін қ ажет. Осындай талдау аймақ тың басқ а ү йымдарына да қ атысты жасалынады.

Егер қ андай да болмасын халық аралық стандарт базалық ре-тінде таң далғ ан болса, онда СЕНЭЛЕК стандарттау жоніндегі барлық ү лттық ү йымдарғ а осы тоң іректе стандарттау ә зірлеуді тоқ татуды ү сынады. Халық аралық негізде жасалынғ ан СЕН-ЭЛЕК еуропалық стандарты ү лттық ретінде болып қ абылданады. СЕН/СЕНЭЛЕК жалпы ішкі ережелерімен қ аралғ ан осындай тә ртіп «Ә рекет етпеу туралы келісім» - деп аталады.

СЕНЭЛЕК еуронормасы (ЕЬІ) - мү ше-елдер ү лттық нор-мативтік қ ү жат ретінде қ абылдағ ан, келісілген техникалық мә тіндегі еуропалық стандарты. Ү йым ережесі стандарт мә -тініне қ андай болмасын ө згертулер енгізуге рү қ сат етпейді.

ЕЫ ү ш ресми тілде (ағ ылшын, француз, неміс) жарияла-нады, бірақ титуль бетін индоссамент* туралы ресми ө тініш-пен басуга болады. Еуронормалардың нө мірленуі 50001 басталады. Е^ жариялау (басу) елдер тілінде мә тінді нақ ты сақ тау (орындау) жә не кез келген ауытқ уларсыз ү лттық дең гейде жі-беріледі. Стандарттарды пайдалануғ а анау-мынау ү лттық ерекшеліктердің жағ дайлары оғ ан ақ параттық қ осымша фор-масында енгізілуі мү мкін.

Индоссамент - қ андай да болсын қ ү жатты (бү л жағ дайда стандартты) бір жактан басқ ағ аберу кү кығ ын куоландыру. Бү л жағ дайдаСЕНЭЛЕК-тен ү лттык ү йымдарғ а беруде.

СЕНЭЛЕК пен СЕН техникалық органдары жү мыстары-ның ү қ састығ ынақ арамай, Электрондық компонентжө ніндегі комитет (СЕСС) пен Бағ дарламалық комитеттер ерекшелік-терін атап ө ту қ ажет. СЕСС ө те ерекшелік тө ң ірегінде қ ыз-меттер болып саналатын электрондық компоненттер сапасын бағ алаумен айналысады. Сондық тан, комитеттің ө зінің жеке Бас хатшылығ ы болады жә не СЕНЭЛЕК Бас ассамблеясына тікелей бағ ынады. СЕСС-тің жеке бюджеті мү ше-елдер жар-насынан қ ү ралады.

Бағ дарламалық комитеттер сессия кезінде Бас ассамблеяғ а есеп береді, бірақ олардың қ ызметтері СЕСС жә не Ақ парат комитетіне қ атысы жок. Бағ дарламалық комитеттер СЕН-ЭЛЕК қ ызметтерін тү зету мақ сатында барлық дең гейдегі стан-дарттау жө ніндегі жү мыстарды ү дайы қ адағ алап отыруғ а мін-детті. Осындай дә режеде СЕН сияқ ты, СЕНЭЛЕК еуропалық стандарттар ө зірлеу мен қ абылдауды жеделдетуге мү дделі. Бү л бағ ытта бірнеше шаралар қ абылданады: сү раныс пен дауыс беру этаптарын біріктіру, аудару қ ызметтерін жеделдету, олардың индоссаменттуралы шешімдерін тез қ абылдау ү шін МЭК стандарттарын (жоба мен оны жариялау кезең дерін де қ оса) қ арауғ а СЕНЭЛЕК техникалық комитеттерінің барлы-ғ ының қ атысуы туралы шешімді қ абылдау. Барлық мү ше-ел-дерге СЕНЭЛЕК стандарттарын ә зірлеуде база ретінде қ ол-дануғ а МЭК-те тү п нү сқ асы (аналогы) жоқ ү лттық стан-дарттар ішінен табу ү шін, оларғ а талдау жү ргізу ү сынылды.

Жоғ арыда айтып откендей, ақ параттық қ амтамасыз ету еуро-палық одақ комиссиясы мен ЕО сө йкес директивасы негізінде атқ арылады. Осы сферадағ ы қ ызметтерді реттеу ү шін ақ параттық технологияны басқ ару комитеті қ ү рылды, ал ә зірлемелерге қ атысуда қ айталануды болдырмауғ а пошта мен телефон-телеграф байланысы еуропалық конференциясы кірістіріледі.

Ақ парат технологиясын басқ ару комитеті стандарт жобаларын дайындау техникалық тапсырмаларын жоспарлау жә не орналастыру, ерекше маң ызды стандарттар қ абылдауды же-делдету бойынша ү сыныстар дайындау мен жү мыс графигін қ ү растырулармен айналысады.

Ақ параттық технология тоң ірегінде комитеттен басқ а екі мақ сатты сараптау - ақ параттық технологияны сертификаттау жә не ондірістік технология тоң ірегінде стандарттау қ ажетті-лігі мә селелері бойынша кең ес беру топтары жү мыс істейді.

СЕН/СЕНЭЛЕК бірнеше бірлескен жү мыс топтары жү мыс атқ арады:

- конфиденциалды хабарламаларды ө ң деу, локальді желі-лер, файлдарды ауыстыру, ә кімшілік қ ү жаттар жә не басқ а жү йелер бойынша;

- еуропалық стандарттаудың негізгі бағ ыттары бойынша барлық мү дделі жақ тар келісіміне жеткізу мақ сатын атқ ара-тын ашық жү йе - еуропалық жү мыс топтары. Бү л топтың тех-никалық қ ү жаттары барлық халық аралық ү йымдар мен СЕН/ СЕНЭЛЕК арналғ ан.

Ақ параттық технология мен электрбайланыстар тө ң ірегін-де СЕНЭЛЕК-тің соң ғ ы жылдары ЕО-да ролі біршама ескен, сондай-ақ Еуропалық электрбайланысы тө ң ірегіндегі стан-дарттау институты - ЕТСИ-мен тығ ыз ынтымақ тастық та.

Скандинавияаралық стандарттау ү йымы(ИНСТА)

Скандинавияаралық стандарттау жө ніндегі ү йымы 1952 жылы қ ү рылды. Олардың мү шелері - ө здерінің ү лттық стан-дарттау жө ніндегі ү йымдарымен кіретін Дания, Норвегия, Финляндия, Швеция жә не де стандарттау мә селелерімен айна-лысатын басқ а он ү йым.

ИНСТА қ ызметтерінің басқ а ү йымдардан оны айыратын басты ерекшелігі, ол аймақ тық жалпыскандинавиялық стан-дарттар ә зірлемейді. Бү л елдер экономикасында сыртқ ы сауданың кө п ү лесі халық аралық стандарттар кең інен пайдалануғ а кө шкендігіне кө п байланысты. Мысалы, Дания 70-ші жылдардың басында-ақ ү лттық стандарттар ә зірлеуден толық бас тартып халық аралық жә не аймақ тық нормативтік қ ү жаттарғ а кө шті.

ИНСТА ө зінің негізгі міндеттерін скандинавиялық мем-лекеттердің келісілген ү лттық стандарттарын жасауғ а ү лттық нормативтік қ ү жаттарының техникалық талаптарын унифи-каттауғ а ық пал етуден; қ айталануды болдырмау ү шін стан-дарттау жө ніндегі жү мыстар туралы ақ парат алмасуды ү йым-дастырудан; стандарттар жасау бойынша жә не ИСО, МЭК, СЕН жә не басқ а ү йымдарғ а мү ше-елдердің келісілген пози-циясын анық тау тә жірибелерін таратудан кө реді.

Стандарттар келістірілуінде ИНСТА мамандары мына ережеге сү йенеді: «4 Ғ»: Ғ огЬшкег (тү тынушы), Ғ аЬгікапІ (ө нді-руші), Ғ огзкгіпег (қ ауіпсіздік), Ғ огзк5ПІп§ (зертгеу нә тижелері).

Дайындалатын нормативтік қ ү жаттар негізіне ИСО, МЭК халыкаралық стандарттары, СЕН жә не СЕНЭЛЕК еуропалық стандарттары мен басқ а да ү йымдар стандарттары алынады. Ә зірленген нормативтік қ ү жаттарды ИНСТА-ғ а мү ше-елдер-дің барлығ ы қ ү птағ ан жағ дайда ғ ана мү ше-елдер ездерінің ү лттық стандарты ретінде пайдйланады.

Ү йым іс-ә рекеттерінің маң ызды бағ ыты Скандинавия елдері арасындағ ы ө заратү сіністікке жету. Ол ү шін жыл сайын жү йелі тү рде барлық даулы мө селелерді талқ ылайтын кездесу еткізіп тү рады.

Сонымен қ атар, кез келген аймақ тық ү йымдар сияқ ты, ИНСТА озінің кү ш жігерін скандинавия аймағ ында жә не ЕО елдері сауда-саттық тарындағ ы болатын техникалық кедергі-лерді жоюғ а бағ ыттайды. Бү л мә селелерді шешудің негізгі жолдары - стандарттарды ү йлестіру, сынау нә тижелерін езара мойындау, ө нім сә йкестігін сертификаттау бірың ғ ай жү йесін жасау. Бү л жү мыстағ ы ү лкен рө лді ЕАСТ мү шесі ретінде Дания, Норвегия жә не Швеция ойнайды. Ү йлестірілген стан-дарттарғ а сә йкестеп ө німді сынау мен бақ ылау нә тижелерін - автоматтандырылғ ан ө зара мойындау орнатуғ а сө йкестен-дірілген, аймақ тық саудадағ ы техникалық кедергілерді жоюғ а арнайы бағ дарлама ә зірленді.

ИНСТА мү ше-елдерінің сә йкес ү лттық органдары ақ па-раттануы ү шін ү йлестірілген стандарттар каталогтары басып шығ арылады. ИНСТА-ның басып шығ аратын баспасы жоқ -тың қ асы. Оның жү мыстары стандарттау жө ніндегі ү лттық журналдар мен КОПАНТ бюллетенінде хабарланады.

Ү лттық стандарттарды ү йлестірудегі (алғ ы) бағ ыттар бол-ып машина жә не станок жасау, жү мыс орны қ ауіпсіздігі, ө ртке қ арсы қ ү ралдардың эксплуатациялық сің імділігі мен қ ауіп-сіздіктері танылады.

Оң тү стік-Шығ ыс Азия елдері халық аралық ассоциациясы(АСЕАН)

Оң тү стік-Шығ ыс Азия елдері Халық аралық Ассоциациясы 1994 жылы Стандарттау мен сапажө ніндегі кең есу комитетін қ ү рды. Бү л аймақ тық ү йымның қ ү рамына АСЕАН мү ше-ел-дер - Малайзия, Таиланд, Индонезия, Сингапур, Филиппин, Бруней Дарусалам, Вьетнам стандарттау жә не сертификаттау жө ніндегі ү лттық ү йымдары кіреді. Осы елдердің сауда-енер-кә сіп палаталары комитетке мү ше. Аталғ ан елдердің копші-лігінің ү лттық стандарттауы мен халық аралық стандарттарды пайдалануы ө те жоғ ары дең гейде.

Малайзияда стандарттау жоніндегі ү лттық ү йым - Малай-зиялық стандарттар мен онеркә сіптік зерттеулер институты (СИРИМ) 1975 жылдан бар. СИРИМ озінің статусы бойынша-акционерлік қ оғ ам қ ү қ ығ ындағ ы ассоциация, бірақ акцияның негізгі иесі малайзия ү кіметі. СИРИМ басшылығ ымен Малай-зияда ү лттық стандарттау мен сертификаттау жү йесі қ ү рылды.