Тақырып. Құрылыс жүктері және оларды тасымалдау

Дә ріс жоспары:

1. Қ ұ рылыс жү ктерінің міндеті жә не олардың жіктелуі.

2. Қ ұ рылыста пайдаланатын кө лік қ ұ ралдарының тү рлері.

3. Арту – тү сіру жұ мыстарын орындауда механикаландыру тә сілдері жә не қ ұ ралдары.

Қ ұ рылыс жү ктері олардың ерекшеліктерін жә не физикалық кү йін еске алумен келесі тү рлерге бө лінеді:

сусымалы – қ ұ м, малта тас, қ иыршық тас, топырақ;

ұ нтақ тә різді – цемент, гипс, минералды ұ нтақ;

қ амыр тә різді - бетон жә не асфальт қ оспалары, ерітінді, ізбес қ амыры:;

ұ сақ даналы – кірпіш, керамикалық тастар, шой тас, т.б;

аналы темір – бетон тақ талар, панельдер, блоктар, ағ аш шеберлігі бұ йымдары;

ауыр салмақ ты – едә уір салмақ ты темір – бетонды элементтер, ауыр жабдық тар;

ө лшемі ұ зындары – бағ аналар, қ адалар, фермалар, арқ алық тар, қ ұ бырлар, ағ аш материалдар;

шаршы кө лемді – тазалық техникалық кабиналар, блок бө лмелер, ірі габаритті контейнерлер, резервуарлар жә не басқ а да сыйымдылық тар;

Жер қ азып – тасылмайтын машиналармен топырақ ты ө ң деудің технологиялық процесі топырақ ты қ азу, тү сіру жә не оны ү йіндегі тегістеуден тұ рады. Жер қ азып – тасымалдайтын машиналардың негізгі тү рлері бульдозерлер, скреперлер жә не грейдерлер болады.

Жер қ азып – тасымалдайтын машиналар тегістеу жұ мыстарында, карьерлерді қ айта ө ндегенде жә не ү йінділер салғ анда, яғ ни топырақ ты ө ндеумен қ атар ү йіндіге қ абаттап салу керек болғ анда, кең інен қ олданылады.

Топырақ ты бульдозермен ө ң деу. Бульдозермен топырақ ө ндеу процесі ү ш негізгі операциялардан тұ рады: топырақ ты алу, тасымалдау жә не ү ю.

Бульдозерлерді топырақ ты атжалғ а немесе биіктігі 1, 5 м-ге дейін ү йінділерге тікелей ауыстырып терең емес (2 м-ге дейін) оймалар ө ндеу; алаң шалар оймалар мен ү йінділер қ ұ ламасын тегістеу; ұ зын орлар жә не қ азаншұ ң қ ырлар қ уыстарын қ айта кө му; жү к тиеушілер алаң ында ө нделген топырақ ты домбық тау ү шін қ олданады. Бульдозерлер сонымен қ атар қ осалқ ы жұ мыстарда жә не дайындық жұ мыстарын жү ргізгенде (учаскені бұ талардан, ағ аштардан, тү бірлерден, тастардан тазартқ анда, ө сімдік қ абатын алғ анда) кең пайдаланады.

Алаң шаларды бульдозерлермен тегістеу кө бінесе екі тә сілмен орындалады: ормен жә не қ абатпен (2.18 – сурет).

Ор тә сілімен ө ндеу қ ашық тығ ы 50 м дейін ауыстырғ анда топырақ тың шығ ынын азайту ү шін қ олданады. Терең дігі 0, 4 – 0, 6 м қ атар тілім – орларды бір ізбен біренше ө ту арқ ылы жасайды. Орлар енін бульдозер кү регінің еніне тең алады, ал орлар арасында қ алдырылғ ан қ оспалар ені байланысқ ан топырақ тарда 0, 4 жә не шамалы байланысқ анда 0, 6 м-ге тең етіп алынады. Қ оспалар ә р ордан ө ткеннен кейін ө нделеді.

Ауыстыру қ ашық тығ ы 50 м-ден кө п болса ә р 25-30 м-ден кейін аралық ү ймелер жасалады, олар сонан соң екі немесе ү шпарланғ ан бульдозерлермен ауыстырылады.

Топырақ ты қ абат ү лгісімен ө ндеу қ атар тілімдермен жасалады жә не де ә р алдың ғ ы тілім келісімен 0, 3-0, 5 м асыра жабылып отырады. Қ уатына байланысты бульдозер жер қ азып – тасымалдау машина ретінде топырақ ты 150 м қ ашық тық қ а дейін ауыстырғ ан жағ дайда нә тижелі.

Топырақ ты тө гу екі тә сілмен жасалады: бір мезетте қ атар тығ ыздап қ абаттап тығ ыздау жә не қ абаттап тығ ыздаусыз ү йінді жасау. Кө лденең арматуралау кірпіштің бес қ атарынан кө п емес биіктіктен соң дә некерленген, немесе «ирек» торларды тө сеп орындалады (5.10 – сурет). Кө лденең арматураны тө сегенде жік қ алың дығ ы оның қ имасынан 4 мм – ден кем емес артып тұ ру керек. Ирек торларды қ алауғ а ө зара перпендикуляр орналасқ ан шыбық тардан тө сейді.

Бойлай арматуралау қ алауғ а немесе оғ ан жанасатынғ а салынғ ан жә не диаметрі 3 – 6 мм қ амыттармен қ алауғ а бекітілген болат шыбық тармен жү зеге асырылады. Шыбық тар ұ зындығ ы бойынша ө зара дә некерленіп немесе асыра салынып қ осылады. Соң ғ ы жағ дайда шыбық тардың ұ шында сыммен байлайтын ілмектер жасалады.Кірпіш дің гіктерді арматуралау есеп бойынша жасалады, бірақ аралығ ы бес қ атардан, ал қ алың датылғ ан кірпіштен қ алағ анда тө рт қ атардан сирек болмау керек. Арматуралау ү шін тік бұ рышты дә некерленген немесе «ирек» торларды ө зара перпендикуляр бағ ыттағ ы шектес қ атарларғ а тө сейді. Торлармен арматураланғ ан жіктердің қ алың дығ ы ә р жағ ынан кө бейтілген қ иылысқ ан шыбық тардың диаметр қ осындысына тең болу керек.

Қ абырғ аларды шыбық тармен бойлай арматуралағ анда шыбық тарды ұ зартады немесе 20 диаметрге тең ұ зындық қ а асыра салып байлайды жә не ұ штарын бү геді.

Ұ сынылатын ә дебиеттер: [1, 2, 3]

СӨ Ж бойынша бақ ылау тапсырмалары: [1, 2, 3, 4, 5, 6, ] – 3 сағ.