Азақ тілінде. 1.Северин Е.С.(қазақ тіліне аударған және жауапты редакторы А.Ж.Сейтембетова) «Биохимия»

Негізгі:

1.Северин Е.С.(қ азақ тіліне аударғ ан жә не жауапты редакторы А.Ж.Сейтембетова) «Биохимия», Мә скеу, 2014.

2. Николаев А.Я. «Биологическая химия», 2007 г.

3. Сеитов З.С. «Биохимия», Алматы, 2012 г.

Қ осымша:

1.Плешкова С.М., Абитаева С.А., т.б. «Белоктар...». – Алматы, 2000 ж. – 3-36 б.

2.Плешкова С.М. жә не басқ алары Биохимияны студенттердің ө здігінен оқ ып-білуіне арналғ ан оқ у қ ұ ралы 1Бө лім. Белоктар, ферменттер, витаминдер. – Алматы, 2009 ж.

4. Клиническая биохимия учеб. пособие под ред Ткачук В.А. – М.: ГЭОТАР-МЕДИА, 2008

7. Бақ ылау:

Тесттер:

1. Тө мендегі амин қ ышқ ылдарының қ айсы тобы моноаминомонокарбон қ ышқ ылдарына жатады:

1) лейцин, валин, цистеин, аланин

2) лизин, глутамин қ ышқ ылы, изолейцин

3) аспарагин қ ышқ ылы, оксипролин, глицин, триптофан

4) фенилаланин, цистеин, аргинин, лейцин

5) метионин, серин, лизин, тирозин

2. Аталғ ан аминқ ышқ ылдарының қ айсы тобы циклді амин қ ышқ ылдарына жатады:

1) гистидин, пролин, валин, треонин

2) изолейцин, серин, аргинин, оксипролин

3) триптофан, тирозин, метионин, аспарагин қ ышқ ылы

4) фенилаланин, гистидин, триптофан, тирозин

5) метионин, фенилаланин, орнитин, лизин

3. Алмастырылмайтын амин қ ышқ ылдары:

1) молекулаларында тармақ талғ ан радикалдар бар

2) организмде тү зіледі

3) организмде синтезделмейді

4) қ ұ рамында гетероциклдер бар

5) организмде тү зіледі

4. Алмастырылмайтын амин қ ышқ ылдарына жатады:

А. глицин, цистеин, аргинин

Б. глутамин, аспарагин қ ышқ ылдары

В. триптофан, лизин

Г. треонин, валин, лейцин

Д. фенилаланин, изолейцин, метионин

Сә йкес комбинацияны таң даң ыз:

1) А, Б, В

2) Б, В, Г

3) В, Г, Д

4) Г, Д, А

5) Д, А, Б

5.Тө мендегі амин қ ышқ ылдарының қ айсысы жең іл амидтенеді:

1) тирозин

2) глицин

3) аргинин

4) глутамин қ ышқ ылы

5) аспарагин қ ышқ ылы

Сә йкес комбинацияны таң даң ыз:

1) 1, 2

2) 1, 3

3) 2, 3

4) 2, 4

5) 3, 5

6. Тө мендегі амин қ ышқ ылдарының қ айсысы зат алмасуында тү зілген улы ө німдерді залалсыздандыру процестеріне активті қ атысады:

А. серин

Б. валин

В. глицин

Г. лизин

Д. пролин

7. Метилдеу процестеріне қ атысады:

А. аланин

Б. валин

В. треонин

Г. метионин

Д. изолейцин

8. Алмастырылмайтын циклді амин қ ышқ ылдары болып табылады:

А. тирозин

Б. фенилаланин

В. гистидин

Г. триптофан

Д. пролин

Сә йкес комбинацияны таң даң ыз:

1) А, Б

2) А, Д

3) Б, В

4) А, Г

5) Б, Г

9. Белоктарғ а қ ышқ ылдық қ асиет беретін аминқ ышқ ылдары:

А. глицин

Б. глутамин қ ышқ ылы

В. валин

Г. серин

Д. аспарагин қ ышқ ылы

Сә йкес комбинацияны таң даң ыз:

1) А, В

2) Б, Г

3) Б, Д

4) А, Б

5) Б, Г

10. Белоктарғ а негіздік қ асиет беретін амин қ ышқ ылдары:

А. лизин

Б. валин

В. глутамин қ ышқ ылы

Г. аспарагин қ ышқ ылы

Д. аргинин

Сә йкес комбинацияны таң даң ыз:

1) А, В

2) Б, Г

3) В, Д

4) А, Д

5) Г, Д

11. Белок ерітіндісі коллоидты қ асиеттерге ие, сондық тан оларда:

А. диффузия жылдамдығ ы баяу

Б. жартылай ө ткізгіш мембраналардан ө тпейді

В. нағ ыз ерітінділер тү зеді

Г. Тиндаль конусын береді

Д. гель тү зеді

12. Белоктың ерітіндідегі тұ рақ тылығ ы тә уелді:

А. белок молекуласы кө лемінің ү лкен болуына

Б. ә р тү рлі функционалдық топтардың болуына

В. диализге қ абілетілігі

Г. молекула бетінде зарядының болуына

Д. молекулада гидратты қ абаттың болуына

13. Белоктың қ ұ рылымы мен оны қ амтамасыз ететін байланыс арасындағ ы сә йкестікті табың ыз:

А) Біріншілік а) екі немесе одан кө п полипептидтік тізбектердің тығ ыз орналасуы

Б) Екіншілік б) амин қ ышқ ылдарының полипептид тік тізбекті тү зуі

В) Ү шіншілік в) полипептидтік тізбектің спиральдануы немесе ширатылуы

Г) Тө ртіншілік г) бір полипептидтік тізбектің тығ ыз жинақ талуы

Сә йкес комбинацияны табың ыз:

1) А-б, Б-в, В-г, Г-а

2) А-б, Б-г, В-в, Г-а

3) А-а, Б-г, В-б, Г-в

4) А-б, Б-а, В-в, Г-г

5) А-г, Б-б, В-а, Г-в

14. Қ ұ рылым мен оны тұ рақ тандыратын байланыс арасындағ ы сә йкестікті табың ыз:

1) Біріншілік а) дисульфидті, сутекті, иондық, гидрофобты.

2) Екіншілік б) сутекті

3) Ү шіншілік в) пептидтті

Сә йкес комбинацияны табың ыз:

1) А-б, Б-в, В-а

2) А-б, Б-а, В-в,

3) А-в, Б-б, В-а,

4) А-а, Б-б, В-в,

5) А-в, Б-а, В-б,

15. Денатурация бұ л:

А. белоктың біріншілік қ ұ рылымының бұ зылуы

Б. белоктың екіншілік қ ұ рылымының бұ зылуы

В. белоктың ү шіншілік қ ұ рылымының бұ зылуы

Г. белоктың тө ртіншілік қ ұ рылымының бұ зылуы

Д. белоктың гидраттық қ абаттың бұ зылуы

16. Денатурациялаушы агент пен денатурация тү рі арасындағ ы сә йкестікті табың ыз:

А. Жоғ ары температура а) гидрофобты ә рекеттесудің бұ зылуы

Б. Ауыр металл тұ здары б) сутектік байланыстардың ү зілуі

В. Гуанидин, мочевина в) иондық байланыстардың ү зілуі

Г. Тиолды қ осылыстар г) дисульфидтік кө піршенің ү зілуі

Д. Органикалық еріткіштер д) сутектік байланыстардың тү зілуі

Сә йкес комбинацияны табың ыз:

1) А-б, Б-д, В-г, Г-а, Д-в

2) А-б, Б-г, В-в, Г-а, Д-д

3) А-б, Б-в, В-д, Г-г, Д-а

4) А-а, Б-б, В-в, Г-г, Д-д

5) А-г, Б-б, В-а, Г-д, Д-в

17. Тұ нбағ а тү сіруші мен тұ нбағ а тү су механизмі арасындағ ы сә йкестікті табың ыз:

А. Минералды, органикалық қ ышқ ылдар а) зарядтың нейтралдануы

Б. Алкалоидты реактивтер б) ерімейтін тұ здардың тү зілуі

В. Ауыр металл тұ здары в) дегидратация

Сә йкес комбинацияны табың ыз:

1) А-б, Б-в, В-а

2) А-б, Б-а, В-в,

3) А-в, Б-б, В-а,

4) А-а, Б-б, В-в,

5) А-в, Б-а, В-б,

18. Тұ здалу – бұ л ерітіндіден белокты тұ нбағ а тү сіру.

А. Ауыр металл тұ здарымен

Б. Сұ йытылғ ан қ ышқ ылдармен

В. Сұ йытылғ ан негіздермен

Г. Бейтарап тұ здармен

Д. Алкалоидты реактивтермен

19. Ауыр металл тұ здары белокты ерітіндіден тұ нбағ а тү сіреді, себебі бұ зады:

А. Гидратты қ абатты

Б. Белоктың ү шіншілік қ ұ рылымын

В. Белок зарядын

Г. Молекула формасын

Д. Белоктың екіншілік қ ұ рылымын

20. Концентрлі қ ышқ ылдар белокты ерітіндіден тұ нбағ а тү сіреді, себебі бұ зады:

А. Гидратты қ абатты

Б. Белоктың ү шіншілік қ ұ рылымын

В. Белок зарядын

Г. Молекула формасын

Д. Белоктың екіншілік қ ұ рылымын

Сұ рақ тар:

1. Белоктардың атқ аратын функциялары.

2. Белоктардың жалпы қ асиеттері.

1) элементтік қ ұ рамының ұ қ сас болуы

2) жоғ ары молекулалық массасының болуы;

3) белоктардың белгілі бір пішінде болуы жә не кө лемінің ү лкен болуы;

4) ыдырау ө німдерінің ұ қ састығ ы;

5) белок молекуласындағ ы байланыс тү рлері жә не олардың белок молекуласын тұ рақ тандыруғ а қ атысуы,

6) белоктарғ а тү сті реакциялар: жалпы жә не жеке амин қ ышқ ылдарына арналғ ан реакциялар. Осы реакциялардың медицинадағ ы маң ызы.

7) Белоктардың амфотерлік қ асиеті. Орта рН-ының белок зарядына ә сері.

8) Белоктардың коллоидты қ аситтері. Белоктың ерітіндідегі тұ рақ тылығ ы, тұ рақ тылық факторлары.

9) тұ нбағ а тү су реакциялары жә не белоктардың тұ здалуы. Осы реакциялардың медицинадағ ы маң ызы.

10) Белок молекуласының қ ұ рылымдары (структуралары). Денатурация, ренатурация.

Пікірталасқ а арналғ ан мә селелік жайттар:

1) Ауыр металдар жә не олардың тұ здарымен уланғ анда неліктен жедел жә рдем келгенше, зардап шегушіге кө п мө лшерде су (сү т немесе жұ мыртқ аның ақ уызын) ішкізу керек?

2)Альбумин ерітіндісі қ андай мақ саттарғ а қ олданылады? Оны медицинада қ олдану неге негізделген?

3) Зертханалық жағ дайда белоктардың жеке фракцияларын қ алай алуғ а болады?

Блиц-сұ рақ тар:

1)Белок қ ұ рамына қ андай химиялық элементтер кіреді?

2)Белоктардың ыдырау ө німдерін атаң ыз.

3) Белок молекуласындағ ы ковалентті байланыстарды атаң ыз.

4) Белок молекуласындағ ы ковалентті емес байланыстарды атаң ыз.

5) Моноаминомонокарбон қ ышқ ылдарын (2-3 мысал) атаң ыз?

6) Гидрокси амин қ ышқ ылдарын атаң ыз?

7) Қ ұ рамында кү кірті бар амин қ ышқ ылдарын атаң ыз?

8)Моноаминодикарбон қ ышқ ылдарын атаң ыз?

9) Диаминомонокарбон қ ышқ ылдарын атаң ыз?

10) Имин қ ышқ ылдарын атаң ыз?

11)Ароматты амин қ ышқ ылдарын атаң ыз?

12) Гетероциклді амин қ ышқ ылдарын атаң ыз?

13) Қ андай амин қ ышқ ылдары алмастырылатын деп аталады?

14) Қ андай амин қ ышқ ылдары алмастырылмайтын деп аталады?

15) Алмастырылмайтын амин қ ышқ ылдарын атаң ыз белгілі?

16) Қ андай амин қ ышқ ылдары шартты тү рде алмастырылатын деп аталады?

17) Неліктен белоктар амфотерлік қ асиет кө рсетеді?

18) Белоктардың амфотерлігі оның қ ұ рамындағ ы қ андай функционалдық топтың болуына тә уелді?

19)Белоктың қ андай кү йі изоэлектрлік деп аталады (ИЭК)?

20) Изоэлектрлік нү кте (ИЭН) дегеніміз не?

21) Бейтарап белоктың ИЭН-сі неге тең?

22) Белок заряды қ андай факторларғ а тә уелді?

23)Егер белок қ ұ рамында МАМҚ басым болса, белок (бейтарап, қ ышқ ылды, негіздік) қ андай қ асиетке ие?

24) Егер белок қ ұ рамында МАДҚ басым болса, белок (бейтарап, қ ышқ ылды, негіздік) қ андай қ асиетке ие?

25) Егер белок қ ұ рамында ДАМҚ басым болса, белок (бейтарап, қ ышқ ылды, негіздік) қ андай қ асиетке ие?

26) Белок ерітіндісінің тұ рақ тылық факторларын атаң ыз.

27) Жалпы тү сті реакциялар қ андай мақ сатқ а пайдаланылады?

28) Жеке амин қ ышқ ылдарына арналғ ан тү сті реакциялар қ андай мақ сатқ а пайдаланылады?