Тауарлар мен көлік құралдарын кедендік рәсімдеудің объектілері мен субъектілері.

Кедендік ресімдеме — тиісті тауарлар мен кө лік қ ұ ралдарының белгілі бір кедендік тә ртіптемесін белгілеу жә не кейіннен белгіленген кедендік тә ртіптемемен айқ ындалатын шарттардың қ олданылу кү шін аяқ тау рә сімі.

Қ азакстанның кеден шскарасы аркылы откізілетін барлык тауарлар мен кө лік кұ ралдары кеден бакылауына жатады. Ол белгіленген ережелер бойынша жү ргізіледі.

Қ ұ жаттар мен мә ліметтерді тексеру, тауарлар мен кө лік кұ ралдарын тексеру, жеке тексеріс, тауарлар мен кө лік қ ұ рал-дарының есебі, ауызша сұ рау алу, есеп пен есеп беру жү йесін тексеру, қ оймалар ғ имаратын жә не кеден бақ ылауына жататын тауарлар мек кө лік кұ ралдары орналасқ ан басқ а да орын-дарды (адам ө мірі мен денсаулығ ына, жануарлар мен ө сім-діктерге кауіпсіз жә не тауарлар мен кө лік кұ ралдарына зиян келтірмейтін техникалык кұ ралдарды колдану аркылы) тексеру — кеден бақ ылауының тү рлері болып табылады.

Кеден рә сімдеуі кеден шекарасы арқ ылы ө ткізілетін та-уарлар мен кө лік қ ұ ралдарының заң дылығ ын аныктайды жә не бекітуге жол береді, тә ртінтерін жә не оның сакталуын аныктайды, басқ а да шаралар сырткы сауда мә мілесінің заң ғ а сә й-кестігін нақ тылайды жә не кеден бакылауьш ө ткізуді қ амтамасыз етеді.

Кеден бақ ылауының мақ саты экспорттық ақ ша тү сімдерінің ө з уақ ытында тү суін жә не толық тығ ын қ амтамасыз ететін, сондай-ак импорт мақ сатында валюта каражатын заң ды жә не негізделген тү рде пайдалануды камтамасыз ету болып табылатын кеден органдарына жү ктелген валюталык.ба-кылаумен қ атар жү ргізіледі. Кеден заң ы кеден рә сімдерін қ ұ райтын келесі тараулардан тұ рады: жалпы ережелер, алдын-ала жү ргізілетін операциялар; уакытша сақ тау; кедендік тасымалдау; мә лімдеу.

Кеден рә сімдеуі кеден органына кеден рә сімдеуіне бө лініп берілген орынғ а тауар мен кө лік қ ұ ралдарының жеткізілгендігі жө нінде хабардар етілгеннек кейін жә не кедендік жү к декла-рациясын жә не баска қ ұ жаттарды ұ сынғ аннан соң бастала-ды. Кеден рә сімдеуі тиісті кеден органының калауы бойын-ша сол жерде жә не оның қ ызмет орнының аймактарында немесе мү дделі тұ лғ аның ө тініші бойынша басқ а да орындарда жү ргізіледі. Мұ ндай жағ дайда жалпы тә ртіпті Кеден комитеті бекітеді.

Кеден рә сімдеуін жү ргізуде (кеден органының талап етуі бойынша міндетті) тауарлар мен кө лік кұ ралдары иесінін ө кілетті ө кілі катысуғ а кұ қ ылы.

Кеден рә сімдеуін жү ргізу барысында заң дарда кө зделген тиісті органдар жү зеге асыратын малдә рігерлік, фитосанитар-лық, экологиялык жә не мемлекеттік бакылаудың т. б. тү рлері ескеріледі.

Рә сімделген немесе рә сімделуі аяқ талмағ ан тауарлар мен кө лік қ ұ ралдарын пандалану мен оларғ а иелік етуге тыиым салынады. Нақ ты жағ даяттардын туу оклғ аларына байланысты шектеулер мен тыиым салуды пайдалану шарттарын келен органы бекітеді.

Арнайы экономикалык аймакта (АЭА) кеден реттеулерін. сонын ішінде келен рә сімдеуін жү ргізу озекті проблема бо-лып отыр. 1996 жыллың 16 кантарында Президенттін «Казак-стан Республикасындлғ ы арнайы экоиомикалык аймақ тура-лы» Заң кү ші бар жарлығ ы (бұ дан кейін — «Арнайы экономи-калық аймақ туралы» жарлық) кабылданды.

Арнайы экономикалык аймақ ты еркін кеден аймағ ы деп жариялау, осы аймактан экспортталғ ан жә не осы аймақ қ а импортталғ ан тауарларғ а арнайы режим енгізу кез келген уақ ытта жалғ ан қ ұ жаттарды рө сімдеу мен айналысатын контрабанданың алуына ә келеді.

Ә р тү рлі елдерде тү рлі атауларғ а жә не жең ілдік режимдерге ие еркін экономикалық аймақ тар бар, бірақ ондай аймактарда мемлекеттің экономиканы кө теруге талпынуын жә не ішкі резервтердің жеткіліксіздігі кезінде инвесторларга экономи-калық босасудағ ы шетел капиталының қ ұ йылуына арналғ -ан бағ ыттарды кө рсету аркылы біріктіреді.

Экономикалык аймақ тын сипатты белгілері халыкаралық тә жірибс кө рсетіи отыргандай, уақ ытша салык тө леуден босатумен; экспортқ а ө ндіру ү шін пайдаланатын тауарлар импортын кеден бажынан босатумен; валғ оталық бакылаудың босаң дауымен; бірынғ ай ә кімшілік орталық қ ұ румен; толық тай шетелдік меншікке жататын фирмалар қ ү руғ а рұ ксат етілуі-мен байланысты.

«Арнайы экономикалық аймақ туралы» жарлык арнайы экономикалық аймақ ты еркін кеден аймағ ы режимі ә рекет ететін Қ азақ стан Республикасының кеден аумагынан тыс орналаскан аумақ ретінде бекітеді.

Еркін кеден аймағ ы режимі аумақ шегінде шаруашылық қ ызмет жү ргізетін барлык жеке жә не занды тү лғ аларғ а отан-дык жә не импорттык ө ндіріс тауарларын бажсыз жә не салық салынбағ ан ә келім қ ү шғ ына мү мкіндік береді. АЭА аумагында ө идірілген иемесе жеткілікті ү ксатыдғ ан тауарлар ә кетілу негі-зінде алып шығ у кеден баждарынан босатылады.

«Арнайы экономикалык аймак туралы» жарлык шыккан сон Клзакстан Рсснубликлсы кеден комитетіндегі Ресей МКК Окілдіп туындағ ан пробле.ма бойынша мазасызданғ андыгын лйггы.

Заң табиғ ат апаттарын, аварияларды, апаттарды жою ке-зшдеп қ ажетті тауарларды шү ғ ьы тү рде жеткізуде, сондай-ақ жануарлардың, тез бү лінетін тауарлардың, радиоактивті материалдардың, бү каралық ақ парат мақ сатындағ ы хабарлар мен материалдардың шү гьы жеткізілімі кезшдсгі оң айлатылган кеден рә сімдеуі тә ртібін қ арастырады.

Кедендік рә сімдеуге қ ажетті тауарлар мен кө лік қ ү радда-рымен байланысты тиеу жә не баска да операцияларга тасымалдау, таразыга тарту немесе санын басқ аша тү рде олшеу, қ айта тиеу, орамдардың бү лінген жерлерін жө ндеу, орамды ашу, орау немесе кзйта орау, ғ имараттарды, ыдыс-тар мен басқ а орындарды ашу жатады жә не олар кеден органдарының ң емесе оның рұ қ саты негізінде жү ргізіледі Осы кө рсетілген операциялар бойынша шығ ындар мен жұ мсалғ ан қ аражаттар тауарлар мен кө лік қ ұ ралдарын ө ткізуші тұ лғ а, тасымалдаушы, койма иесі жә не ө кілеттігі бар баска да тұ лғ а ө зі кө тереді.

Кеден рә сімдерін жү ргізу, кө бінесе, тауарлар мен кө лік қ ұ ралдарын зерттеуді (сараптаманы) талап етеді. Кеден орган-дары тауарлардың сынамалары мен ү лгілерін осы мақ сатта алуғ а қ ұ қ ылы. Бұ л ү шін кеден лабораториялары мен олардың сарапшы кызметкерлері катыстырылады. Сынама мен ү лгі лерді кеден органының рұ ксатымен мемлекеттік ө кілеттіп бар баска органдар да алуы мү мкін. Заң бойынша сынамалар мен ү лгілер зерттеу мү мкіндігін қ амтамасыз ететіндей аз мө лшер де алынатындығ ы аныкталғ ан.

Сараптама кызметінің орекетінін заң дылығ ы. олардын кызмст тортібі ведомстволык актілермен аныкталады, оғ ан 1995 ж. Кеден комитеті бекіткен кеден сараптамасын ү иым дастыру жә не жү ргізу тә ртібі туралы, зерттеу немесе сараптама ү шін тауарлар сынамаларын алу, оларды сактау мен қ айтару тә ртібі туралы нұ скаулары жатады.Ә келінген немесе ә кетілетін тауарларғ а салынатын кеден баждары мен баска да алымдарыныц дұ рыс есептелуі мен кедсн бакылауының жеткіліктігі шыккан шешімге баиллны оты болады. Сынама меи ү лп алу кеден рә сімдсуі ү шін тауар мен оның жолдама қ ұ жаттары ұ сынылғ ан жағ дайда. сондай ак контрабанда жә не кедек ережесі бұ зылғ андығ ы турллы істі жү ргізу мен қ арау кезінде де алынады.

Негізгі кеден рә сімдеуі мен тауарлар меп кө лік қ ұ ралда рын белгілі бір кеден режиміне орналастыруғ а алдып ала ке ден рә сімдеуі жатады. ә кслуге тыйым салынғ ан тауарлар мен келік қ ұ ралдарын ә келуге жол бермеуге. кедендік кұ ралдарды сә йкестендіруге бағ ыталғ ан алдын-ала жү ргізілетін операциялар болып. табылады.

Мү дделі тұ лғ аның тілегі бойынша кеден органдары нақ ты тауардың немесе накты шаруашылык операциясына байла нысты топтастырылуына кедендік бағ асына тауардың шык кан еліне баиланысты алдын-ала шешім кабылдайды. Мұ ндай шешім қ абылданғ аны ү шін Ү кімет бекіткен мө лшерде тө лем алынады.

Кеден аумағ ына тауарлар мен колік қ ү ралдарын ә келу ксзіндс (немесе оның калғ ан болігіне еркін койма немесе еркін кеден аумагынан ә келуде).

Декларация берылуі ү шін кеден органына ұ сынылатын декларацияны толтыруғ а негіз болатын жә не оны растайтын қ ұ жаттар:

— кеден рә сімдеуіне жататын тауарлар мен кө лік кұ ралда рына меншік (билік ету немесе пайдалану) кұ кығ ы;

— декларанттың кеден декларациясын ө з атынан беру ө кі леттігі;

-тауарларды ө ткізу фактісі;

— кеден қ ұ ны мен тауарлардың шығ уы

— кеден тө лемдері мен салық тарын тө леу жә не тарифтік жең ілдіктер мен тарифтік преференция бойынша салық тө леу мү мкіндігінің негізі;

— стандарттаудың міндетті талаптарғ а сә йкестігі;

— Қ азакстан Республикасының заң ында жә не халыкара лык келісім-

шарттарда қ арастырылғ ан ө кілетті мемлекет ор ган дарының тиісті рұ ксаттары мен басқ а да қ ұ жаттар.

Бұ дан баска кеден органы кеден декларациясының маз мұ нындағ ы жә не кеден мақ саты ү шін ұ сынылғ ан кұ жаттар дағ ы тексеру максатында косымша мә ліметтерді сұ рауғ а. сон дай-ак жеткітіксіз қ ұ жаттармен мә ліметтердің ұ сыну мерзімін сү рауғ а қ ұ қ ылы.

Декларант болып табылатын тү лғ ағ а, мә лімдеушіге жә не тауарлар мен кө лік қ ү ралдарын ө з атынан ү сынушы жә не ә келуші тү лғ алар тек отандык тұ лғ алар болуы тиіс екендігі заң да бекітілген («Қ азакстан Республикасында кеден ісі ту ралы» Заң ның 196-бабы, бү дан кейін — «Кеден ісі туралы заң»).Қ азақ стан Кеден заң ы бойынша (тіркелген) жеке кә сіпкер болып табылмайтын жеке тү лғ алар кері импорт, кеден коймалары, бажсыз сауда жасайтын дү кендер, кеден аумағ ында ө ң деу, кеден бақ ылауымеи ө адеу, еркін кеден аймагы, еркін қ ойма, кеден аумағ ынан тыс ө ндеу, кері экспорт.

Экспорт бойынша қ ұ жат жә не импорт бойынша қ ұ жат экспортымен жә не сә йкесінше импортымен банкте немесе келісім импортына байланысты кеден органдарында толтырылады.

Бү гінгі таң да валюталық бакылауда қ ойылатын талаптардың арта тү скендігін кеден қ ызметінің экономика жә не кар-жы саласында біліктендірілген мамандарды тандап алуда жана ә дісамалдар кажет.

Мемлекет валюталық бақ ылаудан басқ а малдә рігерлік, фитосанитарлық, экологиялық жә не бакылаудың т. б. тү рлерін карастырады.

1999 жылғ ы 11 акпандағ ы «Ө сімдіктер карантині гуралы Қ азақ стан Реснубликасының заң ымен ұ лттық қ ауіпсіздікті камтамасыз ету жү йесінің қ ұ рамдас бө лігі болып табылатын ө сімдіктер карантині бойынша мемлекеттік шараларды жү зеге асырудың кағ идадары мен қ ұ қ ыктық нсгізі аныкталғ ан. Мұ ндағ ы фитосанитарлык қ оргау дегенміз — республиканың ө сімдік ресурстарын жә не ө сімдік ө німдерді баска мемлекеттерден тасыл ә келуден. сондай ақ республиканын каран-тиндік объектілерінің кү шпен кірушен коргауғ а, олардың таралуы жағ дайында — олардың таралу ошактарын жергілік-тендіру мен жоюга бағ ытталғ ан мемлекет шараларының жү йесін карастыратын қ ұ кық тык режим.

Кедендік рә сімдеу ү шін мына қ ұ жаттар қ ажет:

1. Кедендік жү к декларациясы

2. Келісім-шарт/ контракт

3. Лицензияның тү пнұ сқ асы (таурғ а қ ажет жағ дайда)

4. Кеден тө лемдері мен салық тарының тө ленгені жө ніндегі тө леу тапсырысы қ ұ жатының кө шірмесі

5. Ө німнің қ ауіпсіздігін растайтын (фитосанитарлық, карантиндік жә не т.б.) сертификат

6. Тауардың шық қ ан жері туралы сертификат

7. Счет-фактура / инвойс

8. Сенім хат (рә сімдеу тасымалдау қ ұ қ ына жә не т.б.)

9. Кеден қ ұ нының декларациясы (қ ажет жағ дайда)

10. Экспорт жә не импорт бойынша паспорттық мә міле (сделка)

Мұ нан ө зге мынадай қ ұ жаттардың да талап етілуі мү мкін

а) ү шінші жақ тағ ы тұ лғ алармен жасалғ ан контракт

ә) тауардың ө зіндік ө згешелілігін айқ ындайтын деректер, орама қ ағ аздар парағ ы

б) тиісті мемлекеттік органдардың берген рұ қ сат қ ағ аздары