Жеке пайдалануға арналған тауарларды кедендік декларациялау.

Жеке пайдалануғ а арналғ ан тауарларды кедендік декларациялауды жеке тұ лғ алар ө здері кедендік шекара арқ ылы жү руі кезінде кеден органына тауарларды бір мезгілде кө рсете отырып, жү зеге асырады.
Халық аралық почта жө нелтімдерімен жіберілетіндерді жә не кедендік транзиттің кедендік рә сімімен орналастырылатындарды қ оспағ анда, жеке пайдалануғ а арналғ ан тауарларды декларациялау жолаушы кедендік декларациясын қ олдана отырып, жазбаша нысанда жү ргізіледі.
Жолаушы кедендік декларациясының нысаны, оны толтыру, беру жә не тіркеу тә ртібі Кеден одағ ы комиссиясының шешімімен айқ ындалады.
Жеке тұ лғ а ө з қ алауы бойынша кедендік декларациялауғ а жатпайтын жеке пайдалануғ а арналғ ан тауарларғ а жолаушы кедендік декларациясын пайдалана отырып, жазбаша нысанда декларациялау жү ргізуге қ ұ қ ылы.

Жазбаша нысанда кедендік декларациялауғ а:
1) алып жү рмейтін багажда ө ткізілетін немесе тасымалдаушы жеке тұ лғ аның мекенжайына жеткізетін жеке пайдалануғ а арналғ ан тауарлар;
2) тарифтік емес жә не техникалық реттеу шараларынан басқ а, оларғ а қ атысты тыйымдар мен шектеулер қ олданылатын кез келген тә сілмен ө ткізілетін жеке пайдалануғ а арналғ ан тауарлар;
3) кез келген тә сілмен ө ткізілетін, оның ішінде қ ұ ны жә не (немесе) саны мұ ндай тауарларды кедендік тө лемдерді тө леуден босата отырып ө ткізудің нормаларынан асатын уақ ытша ә келінетін жеке пайдалануғ а арналғ ан тауарлар;
4) кеден одағ ына қ атысушы мемлекеттердің аумағ ында тіркелген, кеден одағ ының кедендік аумағ ынан уақ ытша ә кетілетін жә не мұ ндай аумақ қ а кері ә келінетін жеке пайдалануғ а арналғ ан кө лік қ ұ ралдарын қ оспағ анда, кез келген тә сілмен ө ткізілетін жеке пайдалануғ а арналғ ан кө лік қ ұ ралдары;

Жеке пайдалануғ а арналғ ан тауарларды декларациялауды декларант немесе декларанттың атынан ә рекет ететін жә не оның тапсырмасы бойынша кеден ө кілі жү ргізеді.
Он алты жасқ а толмағ ан жеке адамның жеке пайдалануғ а арналғ ан тауарларын декларациялауды оны алып жү ретін адам (ата-анасының бірі, осы адамның асырап алушысы, қ амқ оршысы немесе қ орғ аншысы, оны алып жү ретін ө зге де адам не алып жү ретін адамдар болмағ ан кезде тасымалдаушының ө кілі, ал ата-анасының, асырап алушылардың, қ амқ оршылардың немесе қ орғ аншылардың алып жү руінсіз кә мелеттік жасқ а толмағ ан адамдар тобының ұ йымдасып шығ уы (кіруі) кезінде - топ жетекшісі не тасымалдаушының ө кілі) жү ргізеді.
Кеден одағ ына мү ше мемлекеттің жеке тұ лғ асы немесе:
кедендік шекарадан ө ту кезінде алып жү ретін багажда ө ткізілетін жеке пайдалануғ а арналғ ан тауарларғ а қ атысты иелік ету, пайдалану жә не (немесе) билік ету қ ұ қ ығ ы бар;
жеке пайдалануғ а арналғ ан тауарларды, оның ішінде алып жү рмейтін багажда ө ткізілетін кө лік қ ұ ралдарын оларды кедендік шекара арқ ылы іс жү зінде ө ткізу ү шін тасымалдаушығ а берген (беретін);
халық аралық почта жө нелтімдерімен жіберілетін жеке пайдалануғ а арналғ ан тауарлардың жө нелтушісі болатын;
ө з атына тасымалдаушы жеткізетін тауар ретінде жеке пайдалануғ а арналғ ан тауарлар, оның ішінде кө лік қ ұ ралдары тү скен немесе осындай тауарларды кеден одағ ының кедендік аумағ ынан тыс жерлерге жіберетін;
ө зіне иелену, пайдалану жә не (немесе) билік ету қ ұ қ ығ ы тиесілі, кедендік шекара арқ ылы ө тетін, жеке пайдалануғ а арналғ ан кө лік қ ұ ралында жү рген;
сот шешімімен немесе мұ рагерлік қ ұ қ ығ ы бойынша кеден одағ ының кедендік аумағ ында кедендік бақ ылаудағ ы жеке пайдалануғ а арналғ ан кө лік қ ұ ралын иелену, пайдалану жә не (немесе) билік ету қ ұ қ ығ ын иеленген;
кеден одағ ының кедендік аумағ ында кедендік бақ ылаудағ ы жеке пайдалануғ а арналғ ан кө лік қ ұ ралына қ атысты иелену, пайдалану жә не (немесе) билік ету қ ұ қ ығ ын иеленген.

2.Кедендік режимдердің жалпы сипаттамасы. Кедендік режимдерді таң дау мен ө згерту.

Кедендік режим – Қ азақ стан Республикасының кеден шекарасы арқ ылы тауар жә не транспорттық қ ұ ралдардың ө туінің нақ ты тә ртібі мен жағ дайлары кө рсетілген. Оларғ а жататындар: кедендік қ ұ жаттау кезінде қ ажетті шарттарды қ адағ алап дә йекті тү рде орындау; нақ ты кедендік тө лемдер жинау; лицензия беру жә не тауарларды сақ тау ү шін, тауарларды кедендік алып бару, кедендік қ ұ жаттау бойынша жоғ ары білімді, білікті маман аттестатын беру ү шін тү рлі кедендік алымдар жинау.

Сонымен, кедендiк режимдер екi жақ ты мiндет орындайды. Бiр жағ ынан, тауар мен транспорттық қ ұ ралдардың ө туiн регламенттесе, екiншi жағ ынан, кедендiк режимдердiң ынталандырушы рө лi, ә cipece, тауар иесiнiң коммерциялық операциялардан табыс жә не пайда алуында. Оғ ан мысал, кедендiк қ ойма режимi бола алады, ол ә келiнген тауарларды бажсыз сақ тауды максат етедi.

Кө птеген елдер ү шiн сыртқ ы экономикалық қ ызметті жү зеге асыруда тауарлар экспорты мен импорты басым болу рө лiн атқ арады. Экспорт валюта тү сiмдерiнiң негiзгі кө зi ретiнде, ал импорт дамымағ ан салалардың ө темiн жасайтын қ ызмет ретiнде. Алайда, тауар елден шикiзат немесе ө нiм тү рiнде ө ндеу мақ сатымен шығ арылып, қ айтадан дайын ө нiм тү рiнде қ айтып келуi мү мкiн. Негiзгi 14 режимдiн атап ө тейiк:

1) еркiн айналым ү шiн тауарлар жә не транспорттық қ ұ ралдарды шығ ару;

2) тауарлар жә не транспорттық қ ұ ралдар экспорты;

3) тауарлар жә не транспорттық қ ұ ралдар реимпорты;

4) тауарлар жә не транспорттық қ ұ ралдар реэкспорты;

5) тауарлар жә не транспорттық қ ұ ралдар транзитi;

б) кедендiк қ ойма;

7) бажсыз сауда дү кенi;

8) Қ азақ стан Республикасының территориясында тауарларды ө ң деу;

9) кедендiк бақ ылау жағ дайында тауарларды ө ң деу;

10) тауарлар жә не транспорттық қ ұ ралдарды уақ ытша кiргiзу жә не уақ ытша шығ ару;

11) еркiн кедендiк аймақ жә не еркiн қ ойма;

12) кедендiк территориядан тыс жерде тауарды ө ң деу;

13) тауарларды жою;

14) мемлекет пайдасы ү шiн тауарлардан бас тарту.

Еркiн айналым ү шiн тауарлар шыгару - ол ең кө п таралғ ан кедендiк режимдердiң бipi. Бұ л кедендiк режим шетелдiк ө ндiрiс тауарлары мен кө лiк қ ұ ралдарының жә не осы территорияғ а еркін енуін, тұ тылуын, айналымын білдіреді. Тауар тү сінігіне материалдық дү ниеде қ озғ алатын кез келген затты жатқ ызады.

Бұ л кедендік режим келесі негізгі ү ш жағ дай орындалғ ан кезде аяқ талуы мұ мкін: біріншіден, сә йкес кедендік тө лемдер мен салық тарды тө леу; екіншіден, экономикалық саясат шараларын квоталау, лицензиялау, максималды бағ а белгілеу т.б. ү шіншіден, кедендік дайындауды аяқ тау. Басқ аша айтқ анда, бұ л Қ азақ стан Республикасының кедендік шекарасы арқ ылы тауарлардың ө ту процесі – еркін айналым жә не тұ тыну ү шін де тауар импорты деп те аталады.

2. Тауарлар экспорты - импортпен қ атар халық аралык саудада кең таралғ ан процесс болып табылады ә ане Қ азақ стан Республикасы ү шiн қ aзipгi таң да маң ызды болып келедi. Осығ ан сә йкес тауарлар экспорты — тауарлардың Қ азақ стан Республикасының кедендік территориясынан шығ арылуына арналады.

Қ азақ стан Республикасының Кеден Занымен экономикалық саясат шаралары анық талынып кедендік тө лемдер мен алымдар тө ленгеннен кейiн ғ ана тауар территория шекарасынан шығ арылады. Кедендiк дайындаудың барлық нысандылық тары орындалғ аннан кейiн тауар иесi тауар шығ аруды кедендiк декларацияғ а сә йкес жасау керек. Кедендiк декларация – кедендік дайындық кезiнде толтырылатын мiндеттi қ ұ жат, онда тауарлар жә не транспорттық қ ұ ралдар жө нiндегi толық мағ лұ мат жә не олардың кедендiк режимi кө рсетiледi.

Экспорт туралы айтқ анда оның Қ азақ стан Республи­касы ү шін маң ыздылығ ын атап кө рсету керек.Қ aзipгi кезде республиканың сыртқ ы саудасы сауда балансының оң сальдосымен сипатталады. Алайда экспорттың ү лкен бө лігін шикiзат жә не табиғ и ресурстар қ ұ райды.Бұ л ө нiмді шетелге сату жә не ө ң деушi сала дайын ө нiмдi ө ткізу кезiнде мағ ынағ а ие бола алады. Экспорттың ши­кізаттық бағ ыттылығ ына оны сатып алатын шетел ә рiп­тестеpi де ө з ә серiн тигiзуде.

3. Тауарлар реимпорты дегенiмiз — Қ азақ стан Республикасында бұ рын ө ндiрiлiп экспортталғ ан жә не қ айта кейiннен кеденге енгiзiлiп отырғ ан режим. Мұ нда импортталғ ан тауарлармен салыстырғ анда реимпорт­талғ ан тауарларғ а кедендiк тө лемдер салынбайды жә не квоталау, лицензиялау, ең аз жане ең кө п бағ а қ ою деген сияқ ты шектеулер қ ойылмайды.

Кеден заң дылығ ы реимпортталатын тауарларғ а қ атысты қ алыптасатын жағ дайларды белгiлейдi. Тауарлар­ ең алдымен, экспортталганнан бергi ү ш жыл мезгiл аралығ ында реимпорттала алады. Сонымен қ атар, тауар — тасымалдау кезiндегi тозудан басқ а ө згермеген тү рде болуы керек.

Ұ лтты қ Банктiң қ айта қ аржыландыру мө лшерлемесi дегенiмiз — ол белгiлi уақ ыт мерзiмiне берiлетiн несиеге қ осымш берiлетiн несие пайызы. Қ айта қ аржыландыру мө лшерлемесi ақ ша қ аражаттарына, сұ ранысына жә не республиканың инфляция дең гейiне байланысты болады.

4. Тауарлар реэкспорты - бұ лҚ азақ стан Республикасының кедендiк территориясынан ертерек импортгалғ ан тауарларды, сонымен бiрге, аукционда, саудада, халық аралық тауар биржасында сатуғ а тағ айындалғ ан тауарларды шетке шыгарудың кедендiк тә ртiбi. Тауарлар реэкспорты тауарлардың шеткешығ аруды олардың тө леусiз, немесе кедендiк баж салығ ы қ айтарумен, сонымен бipre, экономикалық саясат қ олданып отырғ ан шараларынан босатылуымен тү сiндiрiледi. Реэкспортқ а шетел ендiрiсiнiң тауарлары жатады.

Кедендiк қ ұ жаттарды толтыру мен кеден баж салығ ын тө леу процесiнде иемденушi немесе импорттық тауарларды тасымалдаушы кө рсетiлген тауарлар реэкспортының мү мкiндiктерiн алдын ала кө рсетуге қ ұ қ ығ ы бар. Егер импортер кеден органдарына реэкспорт ү шiн тауарлар кiргiзгенiн хабарласа, онда бұ дан келетiн ке­дендiк декларацияны қ абылдағ ан кү ннен бастап 6 ай iшiнде тауардың реэкспортын жү зеге асырады немесе одан кеден баж салығ ынан босатылады. Ал экономикалық саясаттың шаралары оның қ ызметiне тартылмайды. Бiрақ ә р тү рлi кү тпеген жағ дайларғ а байланысты тауар­лар реэкспорты 6 ай iшiнде жузеге асырылмауы мумкiн.Бұ ндай жағ дайда, тауар иемденушi немесе қ андай да бiр тұ лғ а кедендiк баж салығ ын, салық тарды тө леуге мiндеттi.

5. Тауарлар транзитi. Транзиттi кедендiк тә ртiп ретінде қ арастырмастан бұ рын оғ ан анық тама берелiк. Транзит дегенiмiз — тауарларды бip мемлекет­ екiншi мемлекетке немесе ү шiншi мемле­кеттің кедендiк территориясы арқ ылы тасымал­ дау ды, ягни бip елдiң екi кедендiк тексеру орныарасындаёы тауарлар қ озозғ алысы.

Қ азақ стан Республикасының Кеден заң ында жү к иемденушi мен тасымалдаушыларғ а мынадай мiндеттемелер мен шарттар қ ойылғ ан:

- жү к- жү ктi жiберу nунктiнен шық қ ан кезiненбастап, ө зiнiң бастапқ ыжагдайынсақ апалуы керек. Тауарды керсетiлген пунктке жеткiзгенге дейiн оны пайдалану мақ сатында қ олданбау керек;

- жү к жө нелту органы белгiленген уақ ыттан кешжеткiзi.лмеуi керек. Тауар транзитiн жү зеге acыратын кез келген кө лiк қ ұ ралы ү шiн 2000 км қ ашық тық та 1 ай мерзiм керсетiледi. Бiрақ ә рбiр жү к ү шiн тасымалдау уақ ыты жеке есептеледi. Кейбiр жағ дайларда кеден органдары кедендiк алып баруды т.б. талап етедi.

Кү тпеген жағ дайларғ а, апаттар жә не т.б. қ атысты тауарларды кеден территориясы арқ ылы ө тудi тоқ татады. Осындай жағ дайда, жү ктi тасымалдаушы тұ лга келеci шараларды мiндеттi турде сактауы керек:

— болган жағ дай туралы, яғ ни жуктiң тұ рғ ан жерiн жә не транспорrгық қ ұ ралды мiндеттi тү рде Қ азақ стан Республикасының Кеден органына хабарлау;

— жуктi жақ ын кеден пунктiне жеткiзудi жузеге асыру.Егер жү к ары карай жеткiзуге жарамаса, онда Кеден органының екiлдерi жуктiц турган жерiне келедi.

Тасымалдаушы келтiрген шыгын орны Казакстан Републикасының Кеден Органьпиен толтырылмайды н~е барлык жауапкершiлiктi жук тасымалдаушы ез ~~ нына алады. Тауарларды затксыз беру, оларды ~Рсетiлген уакытта жеткiзбегенi ушiн тасымалдаушы ~iен салыгын телейдi. Тек адейi жойылмаган немесе ~ с ~ г кезiнде жогалган тауарларга гана кеден салыгы, ~ ~ ынбайды.

Кедендiк койма режимцнде -уш жыл мерзiм ~: ще экспортка арналган тауарлар кедендiк телемдерсiз алады.

Кедендiк коймалар ашык жане жабык турде болады.

бipiншi турiмен кез келген тулгалар пайдаланады ал жабык турдегi коймалар накты тулгалардын тауарларын сактауга арналган.

Курылтайшыларга (иелерiне) кандай да бip кедендiктiн немесе казакстандык занды (жеке) тулганы жат тзуга бола т. Кедендiк ко» а кypy ушiн Орт кеден органы беретiн лицензия керек.

Кедендiк койма иесi накты мiндеттемелердi орындды жане кедендiк койма аркылы ететiн тауарла катысты кедендiк салыктар мен телемдердi бойынща жауапкершiлiктi тез мойнына алады.

Кедендiк койма иесiнiц мiндеттемелерi:

— кедендiкбаг~ылаугакосымшакоймадасактлынатын тауарлардыtу жогалмауын баг~ылау;

— кедендiк баКылаудвгtу жузеге асуын г~иындатпа

— лиг, ензия шарттарыныц орындалуын кадага жане тауар ueлepiнity тауарларга кол жеткiз г~атысты Кеден органдарыныщ мiндетте лерiн орындау;

— ecen ж‘ргiзу мен Кеден органдарына тауар жане айналым женiндегi гу^-~жаттарды тапсрып отыру.

Кедендiк коймада Кеден органы беретiн тауар тiзiмiнен баска кез келген тауарлар сакталуы мумкiн.

Кедендiк коймага койылган тауарларды сак бойынша операциялар жасалуы мумкiн, сонымен кат оларды сатуга даярлык жасау операциялары, мы тауар партияларьш усактау, iрiктеу, кораптау, ка» кораптау, белгiлеу т.б. операциялары.

7. Ба, жсыз сауда д ү кен інің кедендiк режимi кедендiк бакылау мен аэропорт, порт, шекар еткелдерде белшек сауда жасауга арналган. Мунда дендiк баж салыктары жане салык алынбайды. Бажсыз сауда дукенiнiц иесi (курылтайшы казакстандык занды (жеке) тулга бола алады. Ол орталык кеден органынан соган сайкес лицензия керек. Бажсыз дукен иесi кедендiк зандылыктардыщ е желерiн бузган жагдайда органнан берiлген лиценз шак, ыртып алуга немесе токтатуга кук, ыгы бар.

Дукен иесiне мынадай бiрнеше мiндеттер койыла

Еркiн кедендiк аймак жә не еркiн кедендік режимi кезiнде шетел тауарлары сайкес территор • шекаралар мен орындарда кедендiк бажсыз орналастырылады жане пайдаланылады, ал казакстандық тауарлар экспорты, кедендiк режимiне сайкес шыгаруга пайдаланылатын импорттарда орналастырылады жане пайдаланылады.

Еркiн кедендiк аймак Казакстан Республикас. Министрлер Кабинетi шешiмiмен куралады, оныщ кьь аткаруы кеден зандътлык шартгарьпiа сайкес ке бул шешiм Кайта кайтарылады. Бул жагдайда еркiн дендiк аймак 6 ай аралыгында алынъш тасталады.

Еркiн койма куру ушiн орталык Кеден органь лицензиясы керек, оны зандылыктьщ бузылуы лицензияны шакырта немесе токтата алады.