АзАгроҚаржы» акционерлік қоғамының лизинг жағдайын талдау

«Қ азАгроҚ аржы» Акционерлік қ оғ амы 1999 ж. қ ұ рылды.

Компания келесі қ ызмет тү рлерін жү зеге асырады:

1) АӨ К лизингтік қ ызмет кө рсету;

2) АӨ К субъектілерін несиелендіру, қ аржылық жә не басқ а да қ ызметтер кө рсету;

3) республиканың бюджеттік жә не АӨ К дамытуғ а бағ ытталғ ан басқ а да бағ дарламаларын іске асыруғ а қ атысу.

Қ азақ станның барлық аймақ тарында компанияның 10 филиалы мен 3 ө кілдіктері орналасқ ан (кесте 7).

2010-2011 жж. ішінде жалпы сомасы 18, 9 млрд. тең геге 21 жоба қ аржыландырылғ ан жә не 7, 8 млрд. тең геге 13 жоба мақ ұ лданғ ан.

Қ аржы лизингі компанияның кү шімен ө ндірістің негізгі қ ұ ралдарын жаң арту жә не қ аржы қ ұ рылымдары арасында танымал жә не белгілі болды. Осы жылдар ішінде АӨ К 1 млрд. астам АҚ Ш долларын инвестициялады. Бұ л компанияның тұ рақ ты кө зқ арасымен дә лелденеді, мұ ны лизингілік қ ызмет нарығ ындағ ы алатын 40, 0% дерлік ү лесі куә ландырады, ал АӨ Кгі лизинг нарығ ындағ ы компанияның ү лесі 95, 9%-ғ а басым болып отыр.

Жасалғ ан талдауғ а сә йкес 2011 жылы лизингілік қ ызмет нарығ ының басым кө пшілігін «Қ азАгроҚ аржы» АҚ мен «Астана-Қ аржы» лизингілік компаниясы» АҚ - 33 482, 6 млн. тең ге (38, 9%) жә не 28 436, 4 млн.тең ге (33, 1%) лизингілік қ оржын кө лемдерімен ө зара бө лісіп алғ ан.

Олардың ең басты бә секелестері «Қ азақ станның Даму Банкі» компаниясының ү лесі – 19 276, 9 млн. тең ге, лизингілік қ оржынның жалпы кө лемі 22, 4% қ ұ райды.

2010 жылы лизингілік қ ызметпен айналысқ ан қ аржы ұ йымдарының кө пшілігі экономикалық дағ дарысқ а байланысты қ ызметтерін тоқ татуғ а мә жбү р болды.

Агроө неркә сіптік кешенде 2011 жылы лизингілік операцияларды «Қ азАгроҚ аржы» АҚ -мен қ атар, «Астана-Қ аржы» лизингілік компания» АҚ да жү зеге асырғ ан.

Қ Р Статистика жө ніндегі агенттігінің деректері бойынша ауыл шаруашылығ ы саласындағ ы лизингілік қ ызмет кө лемі 34 899, 3 млн. тең ге қ ұ рғ анда, «Қ азАгроҚ аржы» АҚ ү лесі 95, 9% қ ұ рады.

Қ азақ станда агроө неркә сіптік кешенінің субъектілерін қ олдау шең берінде 2011 жылы «Қ азАгроҚ аржы» АҚ 36 427, 9 млн. тең геге 1 363 бірлік а/ш техникаларын сатып алу қ аржыландырылды,

· оның ішінде: 375 трактор,

· 690 астық жинауыш комбайн,

· 111 сепкіш жә не 187 басқ а да ауыл шаруашылығ ы техникалары.

Сондай-ақ,

· жалпы сомасы 1 242, 9 млн. тең геге 59 арнаулы техникалар

· жалпы сомасы 692, 1 млн. тең геге 8 бірлік а/ш ө німдерін қ айта ө ң деу жабдық тары сатып алынды.

Аймақ тарғ а техниканың айтарлық тай кө лемде жеткізілгені туралы келесі жайт айтады: «Қ азАгроҚ аржы» АҚ сатып алғ ан егіс кешендерімен шамамен 2, 01 млн. га алаң ғ а егіс себілді, бұ л Қ Р жалпы егіс алаң ының (21, 4 млн. га) шамамен 10% қ ұ райды. Ал енді «Қ азАгроҚ аржы» АҚ -ның комбайндарымен 6, 5 млн. гектар алаң нан астық жиналды, бұ л Қ Р жалпы астық жинау алаң ының 31% қ ұ райды.

2010 жылдың басынан бастап аталмыш бағ дарлама бойынша «Қ азАгроҚ аржы» АҚ 14 жобаны қ аржыландыра бастағ ан.

9 - кесте - «Қ азАгроҚ аржы» АҚ қ аржыландыру жобалары

Кө кө ніс қ оймаларын қ аржыландыру: «Иртыш-ТАНур плюс» ЖШС - Шығ ыс Қ азақ стан облысында қ ұ ны 139, 5 млн. тең геге 3000 тонна картоп сақ тауғ а арналғ ан кө кө ніс қ оймасын қ ұ ру. Ауыл шаруышылығ ы техникаларын қ ұ растыру ө ндірісін ұ йымдастыруды қ аржыландыру: «СемАЗ» ЖШС – Шығ ыс Қ азақ стан облысында қ ұ ны 1 215, 1 млн. тең ге «Беларус» тракторларын қ ұ растыру ө ндірісін ұ йымдастыру. Ө ндірістік қ уаты: 2009 жылы – 300 бірлік техникадан бастап, 2016 жылы – 875 бірлік техникағ а дейін. Бұ л ретте шамамен 114 жаң а жұ мыс орны қ ұ рылады.

Тамшылатып суару технологиясын қ олданумен жеміс-кө кө ніс дақ ылдарын ө ндіруді қ аржыландыру: жеміс-кө кө ніс кластерін дамыту шең берінде Компания 2009 жылы Атырау облысында қ ұ ны 148, 2 млн. тең ге «Атырау Агро Ө німдері» ШҚ 39 га жерге тамшылатып суару технологиясымен жеміс-кө кө ніс дақ ылдарын ө сіру бойынша жобасын қ аржыландыра бастағ ан. Аталмыш жоба бойынша ILMARK (Израиль) компаниясынан тамшылатып суару жү йесі жә не «Кө герсін» ЖШС компаниясынан тамшылатқ ыш тү тіктер сатылып алынды. Жобалық қ уаты – жылына 2 460 тонна жеміс-кө кө ніс дақ ылдары.

Мә ліметтер бойынша «Қ азАгроҚ аржы» АҚ -ның қ аржылық лизинг бойынша орналастырылғ ан ақ ша қ аражаттарының кө п бө лігі Ақ мола облысы мен Солтү стік Қ азақ стан облыстарына тиесілі.

Бұ ғ ан облыстардағ ы ауыл шаруашылығ ының дамуы дә лел.

Жалпы алғ анда, 2011 жылы қ аржылық лизинг бойынша орналастырылғ ан ақ ша қ аражаттарының кө лемі 6154, 8 млн. тең геге немесе 18, 3%-ғ а тө мендеген.

2011 жылы Ақ мола облысында 2574, 1 млн. тең ге немесе 2, 1%-ғ а кем келісім-шарт жасалса, Солтү стік Қ азақ стан облысында 1684, 9 млн. тең геге немесе 0, 4%-ғ а кем келісім шарт жасалғ ан.

«Қ азАгроҚ аржы» АҚ 2011 жылы республиканың жалпы агроө неркә сіптік кешеніне 30, 8 млрд. тең ге кө лемінде инвестиция жұ мсады, оның 17, 7 млрд. тең гесі – Ұ лттық қ ор қ аражатынан.

Осылай, Ұ лттық қ ордан бө лінетін қ аражат шең берінде:

- ө ндірістік қ уаты 30 мың бірлік ә р тү рлі ауыл шаруашылығ ы техника тү рлерін қ ұ растыратын екі ө ндірісті;

- сү т ө німділігі 73 мың тоннағ а дейін баратын 9 тауарлы-сү т фермасын;

- ө ндірістік қ уаты 30 мың тонна ет ө ндіретін 6 қ ұ с фабрикасын;

- жалпы ө німділігі 36 мың тонна жеміс-кө кө ніс ө німдерін ө ндіретін 60 га астам алаң ғ а арналғ ан жылыжай кешендерін;

- кө кө ніс сақ тау сыйымдылығ ы 75 мың тоннадан астам кө кө ніс қ оймаларының желісін қ ұ ру ү шін инвестиция бө лінді.

Аталмыш бағ ыттарды қ аржыландыру кейін импортқ а тә уелділік дең гейін жә не шеттен ә келінетін ө нім тапшылығ ын біртіндеп, атап айтқ анда: қ аймағ ы алынбағ ан сү тті 15, 4%-ғ а, қ ұ с етін 20%-ғ а, жеміс-кө кө ніс ө німдерін 24, 2%-ғ а, сақ тауғ а арналғ ан сыйымдылық тапшылығ ын 23%-ғ а азайтуғ а, сонымен қ атар 2000 аса жаң а жұ мыс орындарын қ ұ руғ а септігін тигізді.

Облыстың материалды-техникалық базасын талдағ анда, оның жағ дайы қ анағ аттандырылмағ аны жайлы айтуғ а болады. Лизинг ауыл шаруашылығ ы ө ндірушілерінің мә селерін шешу қ ұ ралы болып табылады (кесте 16).

Ақ мола облысында а/ш техникасын кө бінесе лизинг формасында алады.

Ақ мола облысы бойынша а/ш кә сіпорындарын қ алыптастырудың саны 2011 жылдың басына 1 298 бірлікті, ауыл (фермер) шаруалық тары – 6 125 бірлікті, халық қ аруашылығ ы – 154 110 бірлікті қ ұ райды.

Қ оғ амның қ аржы қ ызметтерiнiң тұ тынушылары болып а/ш кә сiпорындары жә не ауыл (фермер) шаруалық тары, сонымен қ атар а/ш ө нiмдерін қ айта ө ң дейтін кә сiпорындары табылады.

Жасасқ ан шарттардың саны 2001 жылы 68 бірліктен 2011 жылы 6 051 бірлікке дейін, немесе 48, 1 есе ө сті.

2003-2011 жылдары Қ оғ аммен 137, 1 млрд. тең ге жалпы сомасында ә р тү рлі а/ш жә не арнайы техникалардың 16 125 бірліктерін сатып алу қ аржыландырылды, оның ішінде:

- 29, 3 млрд. тең ге сомасында егістік кешендердің 737 бірлігі;

- 65, 2 млрд. тең ге сомасында комбайндардың 5 791 бірлігі;

- 14, 5 млрд. тең ге сомасында тракторлардың 4 317 бірлігі;

- 1, 0 млрд. тең ге сомасында сепкіштердің 1 243 бірлігі;

- 16, 2 млрд. тең ге сомасында басқ а да техникалардың 3 958 бірлігі.

Одан басқ а, а/ш ө неркә сібі кешенінің (АӨ К) субъектілерін қ олдаудың аясында 2005 жылдан бастап 2010 жылдар кезең інде Қ оғ аммен республиканың ә р тү рлі ө ң ірлерінде 10, 9 млрд. тең ге жалпы сомасында а/ш ө німдерін қ айта ө ң деу бойынша 79 бірліктерді сатып алу қ аржыландырылғ ан болады.