Жедел жоспар

Жедел жоспарлау ішкішаруашылық жоспарлаудың негізі болып есептеледі. Жедел жоспарларда кә сіпорынның жылдық жоспары ең бек, материалды жә не қ аржы ресурстарын тиімді пайдалану мақ сатында орындаушыларына жә не орындау мерзіміне сә йкес бө лінеді.

Жедел жоспарлаудың негізгі мақ саты - ө нім ө ндірісінің барлық звеноларының ү йлестігін қ амтамасыз ету.

Ө ндірістік жедел жоспарының мазмұ ны тө мендегідей:

· ө ндірістің прогрессивті нормативтерін есептеу, тағ айындау;

· ә р технологиялық операцияның орындалу уақ ытын анық тау;

· жоспарлы тапсырыстарды цехтарғ а бө лу;

· ө нім ө ндірісінің календарлық ү рдісін қ ұ ру;

· жоспарлы ү рдістердің орындалуын бақ ылауды енгізу;

· ө ндірістік процесс барысын жедел реттеу жә не диспетчерлеу.

Жедел жоспар тө мендегі принциптерге сә йкес жасалады:

· ө ндірістің барлық звеноларының ритмді жұ мысына жағ дай жасау;

· ө ндіріс кезең дері бойынша ең бек заттары қ озғ алысының ү зілістерін мейлінше қ ысқ арту;

· қ ондырғ ылардың біркелкі ө німділігін қ амтамасыз ету.

Жұ мыс мазмұ нына сә йкес жедел жоспарлау тү рлері:

· ө нім (жұ мыс, қ ызмет) кө лемдерін есептік тексеру жә не жұ мыс мазмұ нын анық тау мақ сатындағ ы кү нтізбелі жоспарлау;

· ө ндірістік процесс барысын ү здіксіз бақ ылау мақ сатындағ ы ө ндірісті жедел реттеу жоспары.

Пайдалану аясына байланысты жедел жоспарлау тү рлері:

· цехаралық жоспарлау – цех бойынша ө нім ө ндірісінің кү нтізбелі жоспар ү рдісін қ ұ руды қ амтамасыз етеді;

· цех ішіндегі жоспарлау - ә р жұ мыс орны бойынша кү нтізбелік тапсырыстарды анық тауғ а мү мкіндік береді.

Ауыл шаруашылығ ының ө ндірістің маусымдық айырмашылығ ына, кейбір технологиялық процесстерді бір уақ ытта бірнеше дақ ылдарда оптималды (қ ысқ а) мерзімде орындалуына байланысты ө зіндік ерекшелігі бар. Сондық тан ауыл шаруашылығ ының барлық салаларында, бө лімшелерінде ө ндірісті тиімді ө зара байланыста жү ргізу мақ сатында жедел жоспарлар жасалады.

Ө сімдік шаруашылығ ында технологиялық карталар, ауыл шаруашылығ ы жұ мыстарының кезең деріне жұ мыс жоспары, істелінетін жұ мыс тү ріне жоспар-нарядтар, ө німді ө ткізуге жә не техниканы кү туге жедел жоспарлар жасалады.

Жұ мыс жоспары кө ктемгі-кү згі дала жұ мыстарына, егіс алқ абын кү ту, дақ ылдарды жинау, кү згі-қ ысқ ы жұ мыстарына жасалады.

Астық дақ ылдарын жинаудағ ы жұ мыс жоспары тө мендегідей тә ртіпте жасалады:

· астық жинаудағ ы жұ мыстар тә ртібін қ ұ ру;

· техника қ ажеттілігін жоспарлау;

· жұ мыс кү ші қ ажеттілігін жоспарлау;

· жұ мыскерлердің ең бекақ ы жә не ең бегін материалды ынталандыру жағ дайларын тағ айындау;

· нормалар мен нормативтерді анық тау;

· комбайндардың тиімді қ озғ алу маршрутын анық тау;

· комбайндардан қ ырманғ а жә не қ ырманнан элеваторғ а астық тасымалдаудың тиімді ә дістерін анық тау;

· ең бек ету жә не дем алу ережесін қ ұ ру

Ө німді ө ткізуге байланысты жедел жоспарда тауарлы ө нім кө лемі жә не жинау жә не ө ң деу кезең дерімен байланыстыра анық талатын нарық қ а ө ткізу кезең і кө рсетіледі.

Қ осымша жә не қ ызмет кө рсететін ө ндірістердің (жө ндеу шеберханасы, автопарк, қ ойма т.б.) жұ мысына жоспар-ү рдіс қ ұ рылады.

Қ осалқ ы ө ндірісте жедел жоспар ө німді қ абылдау, ө ң деу жә не ә ртү рлі арналарғ а ө ткізу кезең деріне жасалады.

Жедел жоспарлар ең бек ресурстарын, тракторларды, ауыл шаруашылығ ы машиналарын жә не автопаркті пайдалану жоспарлары арқ ылы ө зара байланыста болады.

Ө сімдік шаруашылығ ында технологиялық карталар жасалады.

Типтік, нақ тылы, жедел технологиялық карталар ө німнің ә р тү рі бойынша тиісті формада жасалады.

Типтік техкарта - жоғ ары ө німділіктегі машиналар мен қ ондырғ ылардың болашақ тағ ы прогрессивті технологияғ а пайдалануын ескеретін прогрессивті техкарта.

Типтік техкарталар арқ ылы ең бек ө німділігін арттыру, ө німнің ө зіндік қ ұ нын тө мендету жолдары анық талады.

Нақ тылы технологиялық карталар типтік техкарталар негізінде қ азіргі жағ дайында қ алыптасқ ан технологиясына жасалдаы.

Нақ тылы жә не перспективті техкарталарды салыстыру арқ ылы ө сімдік шаруашылығ ы ө німдерін ө ндіру технологиясындағ ы кемшіліктер, технологияны жетілдіру жолдары анық талады.

Жедел техкарталар ауыл шаруашылығ ы жұ мыстарының маң ызды жә не кү рделі кезең деріне жасалады.

Техкарталардың мазмұ ны жә не қ ұ рылымы:

· негізгі технологиялық процесстердің тә ртібі;

· ә р жұ мысты жә не операцияны агрономиялық (зоотехникалық) талаптарғ а сай орындау;

· жұ мыс ұ зақ тығ ы (кү н, жыл бойында: қ ысқ ы – 255 кү н, жазғ ы – 110 кү н);

· тә уліктік жә не жылдық жұ мыс кө лемі;

· машиналардың, қ ондырғ ылардың маркасы;

· жұ мыскерлер саны (негізгі, кө мекші);

· статья бойынша шығ ындар (ең бекақ ы, амортизация, жө ндеу, электр қ уаты, ЖЖМ, т.б. шығ ындар).

Техкарталарды жасау ү шін тө мендегідей деректер қ ажет:

· ө нім тү рі, ө німділігі;

· егіс алқ абы;

· ттұ қ ым с ебу, тың айтқ ыш енгізу нормалары;

· бригадағ а қ ажетті машиналар мен қ ондырғ ылардың қ ұ ны, ө німділігі;

· амортизация, механизмдерді жө ндеу нормалары;

· жұ мыскерлердің тарифтік разрядтары, тө лемдері;

· операцияларды орындауғ а қ ажетті уақ ыт шығ ындарының нормасы жә не т.б. нормативтер.

Жоспар-норядтар – бригаданың, жеке агрегаттың мерзімі (тоқ сан, апта, 1-5 кү н) кө рсетілген жұ мыс тапсырмасы. Аталғ ан тапсырмада ө німділік нормасы, ө німділік нормасына тө лем, нақ тылы жә не норма бойынша ЖЖМ шығ ыны кө рсетіледі. Сонымен қ атар жоспар-нарядтар бір уақ ыт есептік қ ұ жат болып есептеледі, яғ ни жұ мыстың орындалуын, ең бекақ ы жә не материалдық шығ ындары есебін кө рсетеді. Жоспар-нарядтың тү рлеріне тракторист-машинистің есептік парағ ын, жү ргізушілердің жол парағ ын, қ ұ рылыстағ ы жоспар-нарядтарды атауғ а болады.