Егер өрт бола қалған жағдайында не істеу керек?

Ө рт жиектеріне ор қ азу – ең қ арапайым жә не осымен бірге, ә лсіз жә не орташа ө рт сө ндірудің мейлінше тиімді тә сілі болып табылады. Бұ л ү шін ағ аш тү птері 1-2 м орнатылады. Жә не аз ғ ана жапырақ ты ағ аштар пайдаланылады. 3-5 адамнан тұ ратын топтары 40-50 мин болады, шө птесін ө сімдіктерді ору кезінде ол 1000 м дейін орылуы мү мкін.

Бұ л жағ дайларда, ө рттің орылуы ә серін тигізбеген жағ дайда, ө рттің жиектеріне борпылдақ грунт тасталады. Ол кө бінесе техниканың кө мегімен жасалады. Бұ л ү шін, от ә рі қ арай беттей алмайды, оның жолында, жер жолақ тарын жә не кең арналары орнатады. От ү лкен кедергіге жеткенде, тоқ тайды: оғ ан енді баратын жол болмай қ алады. Ө рттің ауылдық елді-мекендерге жақ ындағ ан сайын немесе ө зге жергілікті елді-мекендерге жақ ындауынан ол басқ а да ауылдарды шарпуы мү мкін. Қ андай шара қ олдану қ ажет? Бастысы – тұ рғ ындардың негізгі бө лігін эвакуациялау қ ажет, ә йел адамдары мен қ арттарды алдымен оқ шаулау қ ажет. Адамдарды алып кету отқ а перпендикуляр бағ ытта орналастырылады.

Тек жолдармен ғ ана емес, сонымен қ атар, ө зендер мен бұ лақ тар шекарасымен, жә не судың ө зімен қ озғ алу негізге алынады. Ауыз бен мұ рында ылғ ал мақ талы-сулы қ аптамамен, орамалмен бекітіледі.

Ө рт тілсіз жау екенін ұ мытпағ ан жө н.

Бастысы - ө рттің пайда болуы жайында ескерту.

Йын, дауылдың жақ ындай тү суі. Қ андай шара қ олдану қ ажет?

Гидрометеоқ ызметі бірнеше уақ ыт бойы, ереже бойынша, дауылдың болатынын ескертеді. Есіктерді жауып, шатырдағ ы аумақ тарды, терезелерді жабу қ ажет. Қ ылтималардан, лоджийлерден, терезе алдынан заттарды алып тастау қ ажет, ол адамдарғ а кеселін келтіруі мү мкін. Газды ө шіру қ ажет. Апаттық жарық тандыруды дайындау – фонарьлар, жарық тар, 2-3 кү нге арналғ ан судың қ орын жасақ тау қ ажет. Жақ ын ә рі қ ауіпсіз жерге 2-3 ө німдерін жинақ тау қ ажет. Радио қ абылдағ ыштар мен теледидарларды ү немі қ осулы ұ стау қ ажет: тү рлі хабарламалар мен бұ йрық тардың айтылып қ алуы мү мкіндігі болады. Жең іл қ ұ рылыстардан адамдарды мық ты ғ имараттарғ а кө шіру қ ает.

Егер сіз ашық алаң қ айдағ ы елді-мекенде болсаң ыз, арық қ а тығ ылғ аның ыз жө н, кез-келген орда жерге қ атты жақ ындап жату қ ажет.

Негізгі ә дебеиеттер: 3 [10-75]

Қ осымша ә дебиеттер: 4[115-144]

Бақ ылау сұ рақ тары:

1. «Қ оректік ортасы»?

2. «Апат» тү сінігі?

3. Апаттарды сыныптау?

4. Таиғ и зіл-залалар?

Дә ріс. Ә леуметтік қ ауіптер. Діни секталар. Сектанттардан ө зін қ алай сақ тау қ ажет. Террористтік актілер. Адамдардың террористтермен қ арым-қ атынасы.

Ә леуметтік қ ауіптер – бұ л ө згені жоюғ а бағ ытталғ ан, жеке буын, қ алың топтар, класстардың ә рекеті болып табылады (ә дейі жә не ойланбастан). Сондай-ақ, оларды ө міріндегі маң ызды объектілерден айыру, зардап шектіру, оны физикалық жә не рухани дағ дарысты тө ндіру, тұ лғ алылық тың жойылуы. Этностың, қ оғ амның, мемлекеттің жойылуы.

Ә леуметтік қ ауіпті ү ш топқ а бө ліп қ арастыруғ а болады:

1. Қ оғ амдық ө мірдің ө зге салаларынан шық қ ан – саясаткерлер, экономистер, ә скери-қ орғ аныс істері жә не т.б.

2. Ә леуметтік ортадан белгілі бір сала ү шін бө лінетіндер;

3. Ө зіндік ә леуметтік ортада жетілгендер.

Ә леуметтік қ ауіптерді келесідей белгілері бойынша бө леді:

- бағ ыты бойынша ә леуметтік қ ызығ ушылық тарғ а қ арама-қ арсы, азаматтардың тобы, барлық қ оғ амның жә не қ абаты.

- объектілері бойынша, институттары бойынша, ә леуметтік саласы бойынша (азық -тү лік жабдық тау жә не қ оректенуі, денсаулық сақ тау, коммуналдық қ ызметі жә не т.б.);

- ауқ ымы бойынша (кең істіктегі-уақ ыттық сипаттамалары, қ ауіптіліктің бү лінген ә леуеті – жалпы, аймақ тық, жергілікті, қ ысқ а мерзімді, ұ зақ мерзімді жә не т.б.);

- кө рсетілу формалары бойынша (ұ йымдық, зіл-залалық жә не т.б.);

- пайда болу кө здері мен себептері бойынша;

-қ ұ ралдары бойынша (кү штеу, ерікті, ә скери жә не т.б.);

Ә леуметтік қ ауіптердің кө здері болып табылады:

- меншіктің, табыстың, ө мірлік игіліктерлің, биіктің дұ рыс бө лінбеуі;

- антогонистік ә леуметтік топтардың қ ұ рылымдарының қ айта қ алпына келтірілуі, ол топтардан, қ абаттарда жә не саяси кү штерден тұ рады, олардың ө зіндік ортақ мақ саты мен қ ызығ ушылығ ы болады;

- мемлекеттің ә леуметтік мү мкіндіктерінің тез тө мендеуі. Ол ө ндірістің қ ұ лдырауынан орын алады, сонымен қ атар, ірі есептер мен бастапқ ы анти ә леуметтік саяси «радикалды реформалар» саясатына қ атысты болады.

Ә леуметтік қ ауіптердің мақ саты болып табылатындар:

- берік азаматтық ә лемнің қ амтамасыз етілуі, ол шындық қ а, еркіндікке, тең ідікке жә не адамдардың салиқ алы жү ріс-тұ рысымен тү сіндіріледі: мақ сатқ а бағ ытталғ ан жә не субъектілердің ә леуметтік қ ауіпсіз мемлекетті, қ оғ амның, тұ лғ аның қ ұ рылымдалуы;

- социумның дамуы жә не сақ талуы: сенімді ө мірлік кү зет, адамдардың тұ рмысы мен денсаулығ ының жақ саруы жә не қ алпына келтіруі, жоғ ары тиімділіктегі шығ армашылық ең бекке арналғ ан ынтаның жә не жағ дайдың болуы, мү мкіндіктері мен талантының жетілдірілуі, жоғ ары рухани жә не мә дени қ ұ ндылық тарының бекітілуі;

- ә леуметтік бейімделген саясаттың жү зеге асырылуы жә не қ ұ рылымдалуы, қ оғ амның жаң ашылдануы, келешектегі ә леуметтік-экономикалық дамуды қ амтамасыз ету, халық тың игілігі ү шін жә не ә рбір тұ лғ а бойынша;

Мемлекеттің ғ аламдық ә леуметтік жағ дайдың жақ саруы ә рекетін тең дестіру, ә лемдік саясат пен халық аралық қ ұ рылымарғ а қ атысуы, ә ділетсіздіктің алдын алу, жағ дайдың нашарлауы, ашаршылық, жаппай індеттің таралуы, ә леуметтік аурулар жә не т.б.

Барлық қ ауіпсіздіктер (ә скери, саяси экологиялық жә не т.б.) шешуші сатыда ө ндірісті сауық тыру жә не қ ұ тқ арудан тұ рады, ол халық тың ө мірлік дең гейін кө теру, оның денсаулығ ын нығ айту, мә дениеттің дамуы, оның ә леуметтік белсенділігінің кө терілуі, ә сіресе, экономика мен саясат саласында жү ріп отырады.