Студопедия

Главная страница Случайная страница

Разделы сайта

АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника






Жыл 22 маусым- фашистік Германия КСРО-ға тұтқиылдан соғыс ашты.Ұлы Отан соғысы басталды. 3 страница






69-сұ рақ (Казіргі кезең де Қ азақ стандағ ы Ә леуметтік-экономикалық реформалардың іске асырылуы (1991-2012 жж.))

Қ азақ стан Республикасының нарық тық қ атынастарғ а.... Қ азақ станда нарық тық қ атынастардың қ алыптасуы нарық субъектілеріне қ ызмет кө рсету саласында материалдық жә не материалдық емес ө ндірісті, ә сіресі банк, несие, инвестициялық, ақ параттық, технологиялық, инновациялық, коммерциялық қ ызмет салаларын ә ртү рлі қ ызмет жә не сервис тү рлерімен қ амтамасыз ету ү шін кә сіпорындар мен объектілер кешенін қ алыптастыруды талап етеді.Шаруашылық жү ргізудің барлық нысандарының ішінен аса тиімдісі- нарық тық экономика екендігін адамзат тә жірибесі кө рсетті. Кө птеген экономистер нарық тық экономиканың негізгі артық шылығ ы- қ оғ ам ресурстарын ө ндірістің шекті ө німділік факторларына сә йкес тиімді бө луге мү мкіндік беретіндігінде, - деп қ арастырады. Нарық тық экономиканың альтернативті экономикалық жү йелердің алдында артық шылығ ы ол инновациялық қ ызметке ық пал етеді. Жақ сы жұ мыс істейтін нарық, нарық институттары ә лсіз дамығ ан қ оғ амғ а қ арағ анда инновациялық қ ызметке рентабельділікті қ амтамасыз етеді. Нарық тық экономика маркетинг механизмі арқ ылы тө лем қ абілеті бар сұ ранысқ а сә йкес ө ндіріс кө лемі мен қ ұ рылымын қ алыптастырады. Нарық қ а бағ ытталғ ан экономиканың тармақ талғ ан инфрақ ұ рылымдық сеті бар. Экономикалық ақ парат тауарлардың бар немесе жоқ болуы, саны мен сапасы, оларды ө ндіру шығ ындары, тұ тынушығ а пайдалылығ ы жө нінде хабарлайды. Қ азақ стан Республикасы ө зінің дамуында нарық тық бағ ытты анық тап, реформаларды «Қ Р тә уелсіздігі туралы» Конституция Заң ын 1991 жылы 16 желтоқ санда қ абылданғ аннан кейін интенсивті тү рде жү ргізе бастады.Қ азақ станның нарық қ атынастарына кө шуінің бастапқ ы шарттарын келесі тү рде жалпылама сипаттауғ а болады. 1991 жылы жә не кейінгі жылдары да ө ндірістің қ ысқ аруымен, ә рекет етіп отырғ ан басқ ару қ ұ рылымдарын нарық тық шаруашылық та тиімді ә рекет етуге қ абілеті бар жаң а органдармен ауыстырылусыз қ ұ лдырауыш жалғ асатын ә леуметтік-экономикалық жү йе дағ дарысы байқ алғ ан. Реформалардың басында ә рекет етіп отырғ ан «нарық тық» институттар, сауда жә не қ амсыздандыру ө ткізу ұ йымдары тү бегейлі ө згеріп жатқ ан жағ дайларғ а бейімделмеген еді.Дағ дарыс қ аржылық жү йесін де жаулап алды: ақ ша эмиссиясы ө сті, ақ шалай табыстардың ө суі тауарлы массамен қ амтамасыз етілмеді. Тауар айналымының кө лемі бағ а факторы есебінен артып отырды.Экономиканы тұ рақ тандыру шаралары мен нарық ты қ алыптастыру мә селелерi мемлекеттiк билiк пен халық шаруашылығ ын басқ ару органдарының қ ұ рылымын қ айта қ ұ рудың обьективтiлiгi қ ажеттiлiгiн тудырады.Қ азiргi кезең дегi мемлекеттiк басқ ару органдарының жү йесi мен қ ызметi 1999 жылғ ы 13 қ азанда қ абылданғ ан Қ азақ стан Республикасының мемлекеттiк органдарының қ ұ рылымын жетiлдiру жә не олардың қ ұ зiретiн нақ тылау жө нiндегi шаралар туралы Президент жарлығ ына сә йкес жү ргiзiледi. Аталғ ан қ ұ жат мемлекеттiк басқ ару жү йесiне елеулi ө згерiс ә келген 1997 жылдың 4 наурызында жарық кө рген, Қ азақ стан Республикасындағ ы мемлекеттiк органдар жү йесiн реформалаудың кезектi шаралары атты Президент жарлығ ының жалғ асы болып табылады.

70.Казіргі кезең де Қ азақ стан Республикасының қ оғ амдық саяси омірі (1991-2013жж).

Қ азақ стандағ ы қ азіргі саяси партиялар. ХХ ғ асырдың 90 жылдарынан басталғ ан демократиялық ө згерістер еліміздегі партиялық жү йені тү бірімен ө згертті. Елімізде 70 жылдан астам ү стемдік қ ұ рғ ан бірпартиялық жү йе орнына кө ппартиялық жү йе қ алыптаса бастады. Бұ л егеменді Қ азақ станғ а демократиялық ө згерістердің нә тижесінде келген саяси плюрализмнің нақ ты кө рінісі. Мұ ратымыз демократия қ ұ ру болғ андық тан, еліміздегі партиялық жү йені жетілдіру, оны дамыту басты міндеттердің бірі болып табылады. Елімізде тә уелсіздіктің алғ ашқ ы жылдарында дү ниеге келген жү здеген саяси партиялар мен қ оғ амдық -саяси қ озғ алыстар ұ лттық идея тө ң ірегінде топтасты. Бірақ партиялардың кө бі ұ йымдық тұ рғ ыдан ә лсіз, бағ дарламасы бұ лың ғ ыр, қ олдаушы тобы аз болатын. Он сегіз жылдан астам уақ ыттан бері біздің еліміздегі партиялар саны да бірде азайып, бірде кө бейіп ө згеріп отырды. 2004 жә не 2007 жылдардағ ы Парламент Мә жілісіне, 2005 жылғ ы Президенттік сайлаулар да партиялық алаң да біршама ө згерістер алып келді. 2006 жылы 4 шілде де кезектен тыс ө ткен IХ съезде «Отан» партиясы «Асар», кейін «Азаматтық» партияларымен бірікті. Осы ө згерістердің нә тижесінде партия аты да «Нұ р Отан» болып ө згертілді. Сонымен қ атар, қ азіргі Қ азақ станның «Азат» демократиялық партиясы «Нағ ыз Ақ жол» партиясы ретінде Қ азақ станның Демократиялық партиясынан бө ліну нә тижесінде 2005 жылдың 29 сә уірде дү ниеге келді. 2006 жылы 10 қ ыркү йекте «Ә ділетті Қ азақ стан ү шін» қ озғ алысының негізінде Жалпыұ лттық социал-демократиялық партиясы (ЖСДП) қ ұ рылды. 2009 жылдың 1 шілдесінде Қ азақ стан Республикасы Ә ділет министрлігінен ресми тіркеуден ө ткен он саяси партия қ ызмет жасауда. Тә уелсіз Қ азақ станның партиялық жү йесі ондағ ан жылдар бойы қ алыптасып келеді. Ө ткен ғ асырдың 90-жылдарында республика шең берінде кө ппартиялы саяси жү йе тә жірибе жү зінде қ олданымда болғ ан жоқ, ө ткен кең ес дә уірінің саясаты мен азаматтық қ оғ амның дамымағ андығ ы ә сер етті. Қ азақ стан Республикасының партиялық жү йесінде сапалық даму ү рдісі 90-жылдардың екінші жартысында байқ алды, бұ л кезде кейбір ә леуметтік топтар ө з мү дделерін жариялау жә не қ орғ ау қ ажеттілігін сезініп партия атты саяси ұ йымдарғ а бірлесе бастады. Партиялық қ ұ рылыстың алғ ашқ ы қ адамдары дә л Алматы қ аласында жү зеге асырылды, саяси ө мірдің орталығ ы да дә л осында. Тіпті, Елорданы ауыстырғ аннан соң да партиялық қ ызметтің белсенді орталығ ы мен саяси белсенді тұ рғ ындардың басым бө лігі осы қ алада қ алды. 1.«Отан» республикалық ә леуметтік-демократиялық партиясы: партия кө шбасшысы – Елбасы Н.Назарбаев. Партияның басты мақ саты Елбасы Нұ рсұ лтан Назарбаевтың қ айта ө ң деу ө неркә сібін, жоғ ары технологиялық ғ ылыми ө ндірістерді дамығ ан дең гейге жеткізуге, ә леуметтік мә селелерді шешуге бағ ытталғ ан реформалық саясатын ресми тү рде қ олдау болып табылады. 2. «Асар» партиясы кө шбасшысы «Хабар Агенттігі» ЖАҚ басшылар кең есінің тө райымы, Қ Р Парламент Мә жілісінің депутаты – Дариғ а Назарбаева. Негізгі мақ саты – дамығ ан азаматтық қ оғ амдық институттары бар экономикасы мық ты, демократиялық, қ ұ қ ық тық, ә леуметтік мемлекет қ ұ ру. Саяси ортада «Асар» ө зін орталық шыл мә тіндегі партия деп біледі, жә не егер ө з мү дделеріне қ ажет болса, партия басшылық пен, басқ а да партиялармен, қ оғ амдық бірлестіктермен іскерлік қ арым-қ атынас орнатуғ а дайын. 3. Қ азақ станның азаматтық партиясы еліміздің бірқ атар ірі металлургиялық жә не тау-кен кә сіпорындарының ең бек ұ жымдарының ұ сынысымен қ ұ рылғ ан. Бұ л партияның негізгі мақ саттары - ө ндірісті дамыту, ә рбір қ азақ стандық жанұ яның ә л-ауқ атын жақ сарту, Қ азақ станның мемлекеттігін нығ айту. Басқ а да қ азіргі таң дағ ы елдегі жү ргізілген саясатты қ олдауғ а негізделген партиялар сияқ ты Қ АП ө з кө шбасшысы деп Н.Ә. Назарбаевты таниды. Бұ л партияның 1-хатшысы – А.Перуашев. 4. Қ азақ станның аграрлық партиясы жерге деген жеке меншікті енгізу, ауыл инфрақ ұ рылымының жақ саруын, аграрлық сектордың салық салуына қ атысты ө згерістер енгізу мә селелерін қ олдайды, агроө ндірістік кешен қ ызметкерлерінің мү дделерін қ орғ айды. Партия жетекшісі – Мә жіліс депутаты, Қ Р Парламентінің аграрлық мә селелер бойынша Комитетінің мү шесі, Р.Мадинов. 5. «Руханият» партиясы ә леуметтік жағ ынан қ амтамасыз етілмеген тұ рғ ындарғ а сү йенеді: ә йелдер, мү гедектер, негізінен білім беру жә не денсаулық сақ тау саласындағ ы интеллектуалдық ең бек қ ызметкерлері, сонымен қ атар партия аталмыш тұ рғ ындардың мү дделерін қ орғ айтынын хабарлады. Орталық шыл мә тіндегі партия болып табылады. Ө з бағ дарламасына сә йкес партияның басты мақ саты – ә йелдер мен студенттердің ғ ылыми, шығ армашылық, техникалық зиялыларын саяси ө мірге қ атыстыру. Негізгі мақ саты – халық тың тә лімдік, діни жаң ғ ыруы. Партия жетекшісі – А.Жағ анова. 6. Қ азақ станның демократиялық партиясы. Мақ саты – демократия қ ағ идаларына, ұ лтаралық келісім мен саяси тұ рақ тылық қ а, бос нарық тық экономика мен заң ның жоғ арылығ ына негізделген хұ қ ық тық мемлекеттікті нығ айту. Тө рағ асы – М.Нә рікбаев. 7. «Ауыл» шаруашылық ә леуметтік-демократиялық партиясы: Партия тө рағ асы – экономика ғ ылымдарының докторы, профессор, Қ Р Ғ А академигі Г.Қ алиев. Осы сияқ ты басқ а да саяси партиялар жұ мыс істеуде.

71. Қ азақ стан Республикасындағ ы білім, ғ ылым жә не мә дениет (1991-2013жж).

Болашақ мемлекеттік бағ дарламасы. Бағ дарламаның келешек ү шін маң ызы. Қ азақ стан Республикасы Президенті Н.Ә.Назарбаевтың биылғ ы «Қ азақ стан халқ ының ә л-ауқ атын арттыру – мемлекеттік саясаттың басты мақ саты» атты Қ азақ стан халқ ына Жолдауында «Нұ р Отан» ХДП-ның мемлекеттік басқ ару жү йесін одан ә рі жетілдіретін кадрлар жасақ тауғ а белсене араласып, партиядағ ы ә леуеті зор жас мамандардың ролі айрық ша аталып кө рсетілді. Жас ұ рпақ, оның ішінде «Болашақ» бағ дарламасының тү лектері еліміздің ертең і ү шін барынша белсене қ ызмет етуге міндетті деп есептеймін. Келешекте кә сіби білікті мамандар халық тың ә л-ауқ атын арттыруда шешуші роль атқ ара алатындай дә режеге жетуі тиіс. Біздің қ оғ ам ү шін жастардың саяси білім дең гейі жоғ ары, талғ амы биік, аналитикалық ойлау қ абілеті болғ аны керек. Бұ ғ ан тек ақ параттық -мә дениет ғ ана емес, нақ ты практикалық іс-тә жірибе арқ ылы қ ол жеткізуге болады. Сондық тан Елбасы ұ сынысы бойынша «Нұ р Отан» ХДП «Жастар қ анатының» қ ұ рылуы пар­тия­лық -идеялық сабақ тастық ты қ амтамасыз ету шарасынан туғ ан қ ажеттілік деп білеміз.«Болашақ» бағ дарламасы Елбасының жастарғ а деген шынайы қ амқ орлығ ынан туғ ан, ТМД кө леміндегі бірден-бір жастарғ а арналғ ан жә не Нұ рсұ лтан Ә біш­ұ лының жеке бастамасымен қ абылданғ ан ерекше бағ дарлама екенін ескерсек, бұ л біздің жастарымызғ а бұ йырғ ан бақ ыт деп бағ алауымыз қ ажет. Президент атынан берілетін «Болашақ» стипендиясы – бұ л жастардың қ абілеттерін саралаудың ең биік дең гейлерінің бірі болғ андық тан ү міткерлерге деген талаптың ө те жоғ ары болуы орынды.Бағ дарламаның жү зеге асырылуы арқ ылы жаң а буын мамандарды ү здік шетелдік жоғ ары оқ у орындарында даярлау дер кезінде қ олғ а алынғ ан жә не оның Қ азақ станның жарқ ын болашағ ына жол ашатын шешуші тарихи қ адам болып отыр. Сол бағ дарлама негізінде бү гінге дейін жү здеген жас буын ө кілдері ә лемнің атақ ты оқ у орындарында білім алып, біліктіліктерін ел игілігіне жұ мсауда. Бү гінгі кү ні ел экономикасы ертең гі кү ннің сұ ранысына жауап бере алатындай бә секеге қ абілетті қ алыпта дамып отырғ ан болса, бұ л жетістікте қ азір ә ртү рлі салаларда қ ызмет атқ арып жү рген «болашақ тық тардың» да ү лесі зор. Аталғ ан бағ дарламаның жә не бір тиімділігі – стипендиаттар қ ай елде білім алса олар сол елдің экономикалық моделінен, даму ерекшеліктерінен, тарихы мен мә дениетінен, ұ лттық қ ұ ндылық тар жү йесінен мол хабардар болып оралады. Жастардың таным-тү сінік дең ­гейінің осынша ө суі Қ азақ стан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың кө пвекторлы сыртқ ы саясатын білікті­лікпен жү зеге асыруда, интеграциялық процестерді байыппен жү ргізуде қ ажетті интеллектуалды мү мкіндік болып табылады.2005 жылдан бастап 4000-нан астам ү міткер «Болашақ» стипендиясының иегері атанды. «Болашақ» бағ дарламасы тү лектерін шетелде алғ ан біліктіліктеріне сә йкес ел экономикасының басымдық қ а ие салаларына жұ мысқ а орналастыру қ олғ а алынуда. Ә сіресе, жастарды ауылғ а тарту ү шін ауылдық жерлерде осы заманғ ы ә леуметтік инфрақ ұ рылымдар қ ұ ра отырып, оларды жұ мыс істеуге ынталандыратын тү рлі ә леуметтік же­ң ілдіктер берілуі қ ажет. Бұ л жең ілдіктер қ атарында қ осымша кө терме қ аржылар тө леу, тұ рғ ын ү ймен қ амтамасыз ету, жалақ ысын кө бейту мә селелері жақ ында ғ ана Мә жілісте қ аралғ ан «Қ азақ стан Республикасының кейбір заң намалық ак­тілеріне ауылдық елді мекендердің ә леу­меттік сала қ ызметкерлерін ә леуметтік қ олдау жә не ынталандыру мә селелері бойынша ө згерістер мен толық тырулар енгізу туралы» Қ азақ стан Республикасы Заң ының жобасында қ арастырылды. Аталғ ан Заң жобасы аясында ауылдық жерлерде қ ызмет жасауғ а бел буғ ан денсаулық сақ тау, білім беру, ә леу­меттік қ амсыздандыру, мә дениет жә не спорт саласының мамандарына біржолғ ы кө терме жә рдемақ ы

72 Казіргі кезең дегі Қ азақ стан Республикасының сыртқ ы саясаты (1991-2013 жж).

Қ азақ стан жә не Шанхай ынтымақ тастық ұ йымы. Қ. Қ ырғ ызстан, Қ ытай, Ресей мен Тә жікстан басшылары Шекара аймағ ындағ ы ә скери саладағ ы сенім шара/ын нығ айту туралы келісім (Шанхай қ аласы, 1996 ж.) мен Шекара аймағ ындағ ы ә скери кү ш/ді ө зара қ ысқ арту туралы келісімге (Мә скеу қ аласы, 1997 ж.) қ ол қ ойғ аннан кейін қ ұ рылғ ан «Шанхай бестігі» тетігінің негізінде 2001 жылы Шанхай ынтымақ тастық ұ йымы (ШЫҰ) қ ұ рылды. 2002 жылғ ы 7 шілдеде қ абылданғ ан ШЫҰ Хартиясына сә йкес Ұ йымның негізгі мақ сат/ы: ө зара сенім, достық пен тату кө ршілікті нығ айту; саяси, сауда-экономикалық, ғ ылыми-техникалық, мә дени, білім беру, энергетикалық, кө лік, экологиялық жә не басқ а салалардағ ы ынтымақ тастық ты қ олдау. Қ азіргі кездегі ШЫҰ мү шелері: Қ, Қ ытай, Қ ырғ ызстан, Ресей, Тә жікстан мен Ө збекстан. ШЫҰ жанындағ ы бақ ылаушы статусына ие елдер: Монғ олия (2004 жылдан бастап), Ү ндістан, Иран жә не Пә кістан (2005 жылдан бастап). 2009 жылы маусымда Екатеринбургте ө ткен саммиттте қ абылданғ ан шешім бойынша Белоруссия мен Шри-Ланка сұ хбат бойынша ә ріптес мә ртебесіне ие болды. Шанхай ынтымақ тастық ұ йымы – қ андай да бір елге қ арсы бағ ытталғ ан ә скери блок емес жә не жабық альянс та емес, ол кең халық аралық ынтымақ тастық қ а бағ ытталғ ан қ ұ рамы кең ейтілуі мү мкін ашық ұ йым. ШЫҰ -ның қ азіргі кездегі негізгі мақ сат/ы: ө ң ірдегі бейбітшілікті, тұ рақ тылық мен қ ауіпсіздікті қ олдау, сауда-экономикалық ынтымақ тастық ты дамыту.ШЫҰ жоғ ары органы ШЫҰ -ғ а мү ше мемлекет/дің мемлекет басшы/ының кең есі болып табылады. Кең ес басымдылық /*ды белгілеп, Ұ йым қ ызметінің негізгі бағ ыт/ын айқ ындайды, оның ішкі қ ұ рылымы мен жұ мыс істеу негізгі мә селе/ін шешеді, басқ а мемлекет/мен жә не халық аралық ұ йым/мен қ арым-қ атынасын реттейді, сонымен қ атар халық аралық ө зекті мә селе/ді қ арастырады. Кең ес жылына бір рет жиналады. Мемлекет басшы/ының кең есін ұ йымдастырғ ан мемлекет басшысы мемлекет басшы/ының кең есінің отырысында тө рағ алық етеді. Мемлекет басшылары кең есінің кезекті отырысының ө тетін жері, ә детте ШЫҰ -ғ а мү ше мемлекет/дің мемлекет атау/ының орыс алфавитінің ретіне сә йкес белгіленеді. ШЫҰ -ғ а мү ше мемлекет/дің Ү кімет басшы/ының кең есі (премьер-министрлер) Ұ йым шең берінде сауда-экономикалық ынтымақ тастық саласындағ ы ө зара ық палдастық тың негізгі мә сел/ін қ арайды жә не шешеді, Ұ йым бюджетін қ абылдайды. ШЫҰ -ғ а мү ше мемлекеттердің Сыртқ ы істер министр/інің кең есі Ұ йымының ағ ымдағ ы қ ызметінің, мемлекет басшы/ының кең есінің отырысына дайындық, халық аралық проблема/ бойынша Ұ йым шең берінде консультациялар ө ткізу мә селелерін қ арайды. Қ ажет жағ дайда Кең ес ШЫҰ атынан мә лімдеме жасай алады.ШЫҰ -ғ а мү ше мемлекеттерінің министрліктері мен ведомстволары басшыларының кең есі ө зара ық палдастық тың нақ ты салаларындағ ы ынтымақ тастық мә селлерін қ арайды. Сыртқ ы экономикалық жә не сауда қ ызметі, кө лік, білім беру, мә дениет, қ орғ аныс жә не тө тенше жағ дайларғ а жауапты министрлер жү йелері бойынша ү йлестіру тетіктері жұ мыс істейді. Ұ йымғ а тө рағ алық 1 жылдық кезең ішінде жү зеге асырылады, кезекті саммит аяқ талғ аннан кейін басталып, тө рағ алық етуші мемлекеттің аумағ ында ШЫҰ -ғ а мү ше мемлекет басшыларының кезекті отырысын ө ткізумен аяқ талады. 2010 жылы 10-11 маусымдағ ы Ташкентте ө ткен саммитке дейін Ұ йымғ а Ө збекстан тө рағ алық етті. 2010 жылдың маусымынан бастап 2011 жылдың маусымына дейін ШЫҰ -ғ а Қ азақ стан Республикасы тө рағ алық етеді. 2011 жылғ ы 15 маусымдағ ы Шанхай ынтымақ тастық ұ йымы онжылдығ ының Астана декларациясы. ШЫҰ -ның бас хатшысы -Мұ ратбек Иманалиев.

Қ азақ стан Республикасының сыртқ ы саясаты белсенділігімен, тепе-тең дік сақ тауғ а ұ мтылысымен, прагматизмдігімен, сындарлы сұ хбат жү ргізуге талпынысымен жә не кө пжақ ты ынтымақ тастық қ а бағ ытталғ андығ ымен ерекшеленеді. Халық аралық аренада мемлекетіміз ө зінің тарихи, геосаясаттық жә не экономикалық факторларына байланысты кө п ғ асырлар бойы сыртқ ы саясатын халық аралық ынтымақ тастық, кө ршілес мемлекеттермен татуластық жә не олардың аймактық біртұ тастығ ын кұ рметтеу принципіне негіздеп жү ргізіп келеді. Қ азақ станның ө зге мемлекеттермен тең қ ұ қ ылы жә не екі жақ қ а да тиімді қ арым-қ атынас қ ұ руғ а дайындығ ы оның бү гінгі кү ні дипломатиялық байланыс орнатқ ан шет мемлекеттердің санының кө птігімен дә лелденіп отыр. 1991 жылы тә уелсіздік алғ ан сә ттен бастап біздің республика ә лемнің 130 мемлекетімен дипломатиялық қ арым-қ атынас орнатты. Кө птеген себептерге байланыстыОрталық Азия мен Қ азақ стан аймағ ы ә лем саясатында қ азіргі кезде ерекше назарғ а ие. Қ азақ стан екпінді даму қ арқ ынының арқ асында ipi трансұ лттық корпорациялардың, ө зге мемлекеттердің ү лкен қ ызығ ушылығ ына ие. Бұ л тү сінікті де, Қ азақ стан Орталық Азиядағ ы географиялық сипаты бойынша ең ipi мемлекет болып табылады, оғ ан қ оса экономикалық даму қ арқ ыны бойынша біздің мемлекет аймактағ ы кө шбасшы. Осы ретте еліміздің болашақ та даму мү мкіндіктерінің мол екендігін ескере кету керек. Бү гінгі кү ні қ азақ стандық сыртқ ы саясат басымдылығ ы ең алдымен Ресей, Қ ытай, АҚ Ш, ЕО, Орталық Азия аймағ ындағ ы кө ршілес мемлекеттермен, ислам ә лемімен тең қ ұ қ ылы қ арым-қ атынас қ ұ руга бағ ытталып отыр. Бұ л тұ рғ ыда 2006 — 2007 жылдары аталмыш мемлекеттермен жә не аймақ тармен ей жакты байланыс едә ір алғ а басты. Ел мү ддeciнe қ атысты бірталай маң ызды қ ұ жатқ а қ ол қ ойылғ ан мемлекет басшылығ ының Вашингтон, Мә скеу, Брюссел, Лондон, Бейжің, Каир, Тегеран, Ташкент, Бішкек жә не тағ ы да басқ а мемлекеттердің астаналарына ресми сапарларының қ орытындылары да осыны айғ ақ тай тү суде. Осылайша мeмлeкeтiмiздiң ә лемнің жетекшi державалары мен кө ршілес ТМД мемлекеттepi арасындағ ы стратегиялық серіктестігі жаң а дең гейге кө терілді деуге болады. Қ азіргі кезде Қ азақ станның кө п ғ асырлар бойы туысқ андық, мә дени, саяси жә не экономикалык, қ арым-қ атынаста болып келген кө ршілес Орталық Азия мемлекеттерімен ынтымақ тастығ ы ерекше cepпін алып отыр. Аймактың ең ipi мемлекеті ретінде ғ ана емес, экономикасы едә уір алғ а басқ ан Қ азақ стан аймақ бойынша кө ршілес елдермен тығ ыз қ арым-қ атынас орнатуғ а қ ызығ ушылық білдіруде. Біздің мемлекетіміздің ендігі жердегі қ арқ ынды дамуы аталмыш республикалармен қ алыптасатын қ арым-қ атынаспен де тығ ыз байланысты. Сол себепті Қ азақ стан Орта Азиялық Одақ қ ұ ру идеясын алғ а тартып отыр. Бұ л бірлестікке Қ азақ станнан баска аймактың Ө збекстан, Қ ырғ ызстан, Тә жікстан жә не Тү ркменістан сияқ ты мемлекеттері де кipyi мү мкін. 2006 - 2007 жылдар аралығ ында Орталық Азия мемлекеттері президенттерінің Астанағ а іс-сапарлары барысында жә не Қ азақ стан басшылығ ының аталмыш аймақ мемлекеттеріне ресми сапарлары барысында мемлекетаралық саяси-экономикалық жә не ә леуметтік-мә дени қ арым-қ атынастардың дамуына негіз болатын маң ызды екі жақ ты келісімдер қ абылданды. Бұ л қ ұ жаттар Қ азақ станның кө ршілес мемлекеттерімен байланысын нығ айта тү сіп, Орта Азиялық Одақ идеясын жү зеге асыру ү шін айтарлық тай серпін беріп отыр. Халық аралық коғ амдастық тағ ы еліміздің позитивті образының қ алыптасуы жә не оның халық аралык мә ртебеге ие болуы сыртқ ы саясатты жү ргізудегі республика басшылығ ының кө регендік шешімдерімен мү мкін болды. Бұ л тұ рғ ыда ядролық қ аруды таратпау, діни экстремизмге қ арсы тұ ру, ә лем діндері арасында толерантты қ арым-қ атынас қ ұ ру мә селелерін атап ө туге болады. Осының негізінде еліміз аймақ тык, жә не ғ аламдық қ ауіпсіздік мү ддесі турасында халық аралық аренағ а ө з бастамаларымен шығ уғ а мү мкіндік алды. Мысал ретінде Қ азақ станның Еуропадағ ы Қ ауіпсіздік жә не Ынтымақ тастық Ұ йымына (ЕКЫҰ) бұ рынгы кең ес кең істігіндегі елдердің кө шбасшысы ретінде тө рағ алық етуге 2003 жылы ө з кандидатурасын ұ сынуын атап ө туге болады. Соң ғ ы жылдары Қ азақ стан осы мақ сатқ а қ ол жеткізуде тиянақ тылық пен қ ажырлық танытты. Тө рағ алық қ а ұ сынылғ ан біздің мемлекетіміздің кандидатурасын Қ азақ станның халық аралық қ ауіпсіздік турасында сің ірген ең бегін бағ алағ ан кө птеген мемлекеттер қ олдады. Қ азақ станның ЕҚ ЫҰ -да тө рағ алық етуге ө з кандидатурасын ұ сынуының бір ceбeбі біздің мемлекетіміздің аталмыш ұ йымды қ азіргі таң да оның кең естігінде пайда болғ ан ә pi кө бейіп келе жатқ ан тү рлі қ ауіпке тө теп бере алатын кү шті, ә pi тиімді ұ йым ету болып табылады. Қ азақ станның ЕКЫҰ тө рағ алық етуге ұ мтылысының қ ортындысы 2007 жылдың қ араша айында Мадрид қ аласында ө ткен ЕКЫҰ -на мү ше мемлекеттердің Сыртқ ы icтep министрлері Кең есінің қ абылдағ ан шешімі болды. Бұ л шешімнің нә тижесінде Қ азақ стан 2010 жылы ЕКЫҰ тө рағ а болуда. Мадрид қ ұ рылтайының шешімі халық аралық қ оғ амдастық тың Қ азақ станның тә уелсіз мемлекет ретінде соң гы 18 жылда қ ол жеткізген жетістіктерінің маң ыздылығ ын мойындағ анының бірден бір дә лелі болып табылады. Бұ л ретте Қ азақ станның аталмыш халық аралық ұ йымның тө рағ асы ретінде халық аралық қ ауіпсіздікті қ амтамасыз етуге бағ ытталғ ан ө зекті мә селелерді шешу турасында бірталай ұ сыныс жасай алатындығ ын айтып кету керек. Қ ауіпсіздікті қ амтамасыз етудегі Қ азақ станның салмақ ты тә жірибесі халық аралық дең гейде ү лкен қ ызығ ушылық қ а ие болып келеді жә не де ЕКЫҰ дамуына жағ ымды серпіліс беретіндігі анық. Ө йткені ЕКЫҰ -на тө рағ алық ету - бұ л Қ азақ станның Еуропа қ ауіпсіздігі аймақ тық жү йесіне интеграциялануының, ұ йымның бас мү шелерімен жалпы еуропалық ө зекті мә селелерді шешу турасындағ ы тең қ ұ қ ық ты сұ хбатты жалғ астыру мү мкіндігі болып табылады.






© 2023 :: MyLektsii.ru :: Мои Лекции
Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав.
Копирование текстов разрешено только с указанием индексируемой ссылки на источник.