Педагогикалық технологияның түсініктемелері.

Педагогикалық технология педагогика ғ ылымының саласы ретінде педагогикалық жү йелерді қ ұ растырады, болжайды жә не білім беру тә жірибесін енгізеді. Олардың табысты қ ызмет етуінің механизмдері мен басқ ару жү йесін зерттейді. Педагогикалық технология мынандай принциптермен тұ рғ ызылады: жү йелілік, алгоритмділік, стандартизациялау, тиімді ұ йымдастыру мен басқ ару, интенсификациялау, технизациялау мен электронизациялау жә не тиімділік. Педагогикалық технология екі салада қ ызмет етеді: бірінші – ғ ылыми-зерттеу жұ мысымен оқ ытудың жә не білім берудің жаң а тұ жырымдамалары мен модельдерін жасау; екінші – педагогикалық тә жірибе, тұ жырымдамалар мен модельдерді сызық ты дең гейде жү зеге асыру. Педагогикалық технологияның дамуы жә не функциялық механизмі білім беру мақ сатын жү зеге асыру мен нақ тылау бойынша педагог пен оқ ушының ө зара байланыстағ ы белсендігіне қ ызмет етеді. Г.В.Селевко «педагогикалық технологияның» ү ш жағ ын белгілейді:

- ғ ылымилық: педагогикалық технология – оқ ытудың мақ сатын, мазмұ нын

жә не ә діс-тә сілдерін жасайтын, педагогикалық ү рдісті жобалайтын, оларды

зерттейтін педагогика ғ ылымының саласы;

- ү рдісті-сипаттаушы: ү рдісті сипаттау (алгоритмі), оқ ытудың

жоспарланғ ан нә тижесіне жетуде қ олданылатын мақ сат, мазмұ н, ә діс-қ ұ ралдар жиынтығ ы;

- ү рдісті – іс-ә рекеттік: технологиялық (педагогикалық) ү рдісті жү зеге

асыру, барлық тұ лғ алық, қ ұ ралдық жә не ә діснамалық педагогикалық

қ ұ ралдардың жұ мысы.

Отандық педагогикада «педагогикалық технология» ұ ғ ымы оқ ыту жә не

тә рбиелеу ү рдісінде бірдей қ олданса, шетелдік педагогикада, ол тек оқ ыту

саласымен шектелген.

Педагогикалық тә жірибеде «білім беру технологиясы» мен «оқ ыту технологиясын» жиі шатастыру байқ алады. Білім беру – оқ ытуды ұ йымдастыру жә не ө з бетімен білім алу барысында тұ лғ аның дү ниеге кө зқ арасы, адамгершілік сияқ ты басқ а қ асиеттерінің қ алыптасуы жү йелі білім, іскерлік, дағ дыны мең геру процесі мен нә тижесі. Оқ ыту – оқ ушы тұ лғ асының білім алу, тә рбиелеу жә не дамуын жү зеге асыру барысындағ ы мұ ғ алім мен оқ ушының ө зара мақ сатқ а бағ ытталғ ан процесі. ЮНЕСКО-ның анық тамасы бойынша, білім беру технологиясы – білім беру формасын тиімдеттіруді міндет қ ойғ ан оқ ытудың барлық процесін қ олдану мен анық тау жә не білімді мең геру техникалық жә не адам ресурстарын ескеруі, олардың ө зара ә рекет етуін жасаудың жү йелі ә дісі. Білім беру технологиясы педагогикалық технологияның бір бө лімі ретінде, білім берудің жаң а жү йесінің теориясы мен ә діснамасын жобалау жә не оны тә жірибеде жү зеге асыру, ол процестерге қ атысушыларды басқ ару тә сілдері. Оның негізгі міндеті – оқ ыту мен ү йренудің процестерін оптимизациялау. Бұ л технологияларғ а дамыта оқ ыту мен тә рбиелеудің тұ тас педагогикалық жү йелері кіруі мү мкін. Мысалы, проблемалық оқ ыту, қ арқ ынды дамыта оқ ыту, ақ параттық жә не компьютерлік оқ ыту, дидактикалық бірліктерді ірілендіре оқ ыту сияқ ты.

«Оқ ытудың технологиясы» тү сінігіне алғ аш анық тама берген Н.Ф.Талызина болды. Ол ө зінің анық тама мазмұ нында ү ш негізгі жағ ын бө ліпкө рсеткен: оқ у-тә рбие процесінің міндеттерін конструктивті шешу ү шін мұ ғ алімге қ ажетті білім жиынтығ ы; оқ ыту процесінің ө зі; оны техникалық қ ұ ралдармен қ амтамасыз етуі. В.М.Монахов оның бес компонентін атағ ан: мақ сатты саялау; диагностикалау; оқ ушылардың ө з бетіндік ә рекеті; оқ у процесінің қ исынды қ ұ рылымы; оқ у-танымдық ә рекеттерді тү зету. Ал А.Я.Савельев оқ ыту технологиясына мынандай анық тама береді: білімді игеру мен барлық оқ ыту процесінің ә дісін қ ұ ру, қ олдану жә не анық тау жү йесі дейді. Ресей дидактарының арасында Г.Луканкин жә не П.Пидкасистый оқ ыту технологиясының анық тамасын былай тү сіндіреді: нақ ты педагогикалық міндеттерді шешу кезінде ә рекеттер мен операциялардың жү йесі. Басқ а ғ алым-дидактар технология – оқ у процесінде оқ ытушының оқ ушығ а ә сер ететін ә рекеті, оқ ытудағ ы ө ң деу қ ұ ралдарын тү сіну, ө лшеу жә не оқ у ақ параттарын кө рсетуді қ олдану дейді. Оқ ытудың технологиясы – оқ у мақ сатына жеткізетін оқ ыту актісі. Ю.Г.Фокин ө зінің іс-ә рекет жолы бойынша моделіне бейімдеп оқ ытудың анық тамасын берген. Оның анық тамасы бойынша, оқ ытудың технологиясы – нақ ты қ ойылғ ан дидактикалық міндеттерді шешуді қ амтамасыз етуді жү зеге асыруғ а, оқ ытушының процессуальды ұ сынысын пә ннің оқ у бағ дарламасының мазмұ нындағ ы талаптарды жә не оқ ыту теориясының ережелерін ө згерту тә сілдері мен заң дылық тарын қ арастыратын қ олданбалы педагогикалық ғ ылым. Оқ ытудың технологиясына берілген осы анық тамалар оның ғ ылыми тұ рғ ыда нақ ты сипатын ашуғ а мү мкіндік береді. С.Смирнова «технология» ұ ғ ымының қ олдану саласына байланысты мынандай анық тама береді: «технология» деп белгіленген параметрдегі ө німді алуғ а бастапқ ы материалды қ айта ө згерту процестері мен бірізді ә дістердің жиынтығ ы. Педагогикалық процесте немесе пә н бойынша оқ у процесінде тұ лғ а сапасының қ алыптасу дең гейін тұ рақ ты диагностикалау жеткіліксіз болып келеді. Жалпы, технология – ол мақ сатқ а жету тә сілі, ол мақ сатқ а жетудің толық дә режесін баяндауды анық тамайды. Мақ сатқ а жету дә режесін технология анық тамайды, керісінше технологтің шеберлігіне тә уелді болады екен. Олай болса, оқ у процесінде қ олданылатын жаң а технологиялардың табысты енгізілуі оқ ытушының біліктілігіне байланысты болады.