Баласаҡ хәтирәләре

Ярмухаметово

https://ufagen.ru/places/burzyanskiy/yarmukhametovo.html

Ярмухаметово (Мазалы)

Дачи Кананикольского и Вознесенского заводов теснили земельные угодья деревни - вот почему в устье речки Мазалы Тамак завели хутор с 12 домамаи. В 1834г. хутор перерос в деревню Ярмухаметово (Мазалы) по имени ее основателя Ярмухамета Янчурина (сыновья Кагарман, Кахатаран, Ахметзян). В другом документе его фамилия -Зианчурин.

Баласаҡ хә тирә лә ре

Мин Аждаһ а йылының Буғ а йондоҙ лоғ о аҫ тында, матур яҙ айҙ арының береһ е майҙ а, Маҙ алы тигә н ауылда (Йә рмө хә мә т тип тә йө рө тә лә р) донъяғ а килгә нмен. Тә биғ ә те менә н бай булғ ан Маҙ алы тауҙ ар, урмандар араһ ында урынлашҡ ан. Уның бер яғ ынан - Иҙ ел, икенсе яғ ынан Маҙ алы шишмә һ е ағ а, уның һ ыуы һ ыуыҡ, бер ваҡ ытта ла ҡ оромай.

Атай-ә сә йҙ ә р мал кө тө п, һ унарсылыҡ менә н шө ғ ө ллә неп, ү ҙ ҙ ә ренә кү рә иген сә сеп кө н кү ргә ндә р.

Миң ә бер ай булғ ас, Ә тек ауылына кү скә нбеҙ һ ә м минең бала сағ ым шул ауылда ү тте. 3-4 йә ш самаһ ы булғ андыр, кү рше Хә л имә инә йҙ ә ргә йү гереп инә лә китә торғ айным. Ул Баймө хә мә тов Абдрахман ағ айҙ ың ә сә һ е, Рә химдең ө лә сә һ е булаинде. Уларҙ ың кә зә лә ре була торғ айны. Хә лимә инә й гө бө рлә теп тороп һ ауа торғ айны. Шул гө бө рлә гә н тауышҡ а минең тыпырлатып бейегә нем саҡ ҡ ына хә терҙ ә ҡ алғ ан.

Ҡ ыҙ ыҡ хә л иҫ кә тө штө. Уҡ ымай инем ә ле, Баймө хә мә тов Йософ бабай менә н Ғ ә рифә апайҙ арҙ ың ҡ ыҙ ҙ ары Рә йсә гә уйнарғ а бара торғ айным. Бер ваҡ ыт тегелә р ә тә с салдылар. Ҡ аҙ анда һ урпа бешә, ә ә сә йем мине алып ҡ айтырғ а килде. Ә тә с ашап ҡ айтам, ҡ айтмайым, тип тик ултырам. Урындыҡ тың тө п яғ ына менеп киткә нмен. Ахыры, ә сә йем алып ҡ айта алмағ ас, Ғ ә рифә апай:

" Ярай, ашап ҡ айтһ ын инде", - тигә н булды. Ү ҙ ҙ ә ренең дә балалары кү п бит инде.

Элек байрамдарғ а бал ҡ ойоп, икенсе ауылдан ҡ унак саҡ ыралар ине. Улар 2-3 кө н йоҡ лап ҡ унаҡ булалар. Бө р мә л ҡ унаҡ тар минең һ ымаҡ ҡ ыҙ ҙ арын да алып килделә р. Ә сә йҙ ә р икенсе ө йгә ҡ унаҡ ҡ а киттелә р. Беҙ гә ү ҙ ебеҙ гә кү рә эш ҡ ушып киттелә р. Беҙ улар киткә с, баҡ ырса тө бө ндә ге шә кә рле генә балды эсеп йоҡ лап киткә нбеҙ. Уянып китһ ә м, теге ҡ ыҙ ҙ а йоҡ лап ята. Ябак ҡ ыҙ ы ине ул. Уятып булмай бит быны. Уянмағ ас, ауыҙ ына ҡ ыҙ ыл ә се борос тыҡ ҡ айным, бына илай башламаһ ынмы - тымыҙ ып бул­май. Мин ҡ урҡ а башланым, хә ҙ ер ә сә йҙ ә н элә гә инде тип...

Кө ҙ гә 1-се синыфҡ а уҡ ырғ а киттек. Балалар ә ҙ ине, 5-6 бала булғ андыр. Беҙ ҙ е Ғ ө бә ева Фә ниә тигә н апай уҡ ыта башланы. Ярты йыл уҡ ытҡ айны, ауырып ҡ айтып китте. Беҙ уҡ ыманыҡ, шикелле. 4-се синыфҡ а еткә с, Ә нисә Ә хә т ҡ ыҙ ы менә н Лиза тигә н апайҙ ар килде, Мә сетле районынан инелә р. Ә нисә апайҙ ың сә се оҙ он була торғ айны, ултырғ ысҡ а ултырһ а, иҙ ә нгә тейә ине. Мин уның сә сенә ҡ арап тик йө рө й торғ айным. Ул балаларҙ ы ә рлә мә не, асыуланғ анын бер генә лә хә терлә мә йем. Бер мә л улар беҙ ҙ е Бө рйә нгә экскурсияғ а алып килделә р. Ә нисә апай аяғ ына осло дағ алы туфли кейгә н, нисек йә йә ү килеп еткә ндер инде. Маҙ алыла туҡ тап, тамаҡ ялғ ап алдыҡ. Беҙ бә лә кә й саҡ тарҙ а Ә тектең юлы насар, соҡ орло була торғ айны. Бер кө н килә һ ең, йоҡ лап, икенсе кө н саҡ ҡ айтаһ ың. Ауылда ике генә йө к машинаһ ы, улары ла эштә н бушамай. Хө сә йенов Миң лебай менә н Хә сә нов Миң леғ ә ле ағ айҙ ар йө рө й торғ айнылар шофер булып. Йө к ө ҫ тө нә ултыртмайҙ ар. Беҙ ҙ ең ултырғ ы килә бит инде. Дә фтә р, руч­ка алыр ә сә н дә Бө рйә нгә килергә кә рә к. Инә лә торғ ас, бер мә л ағ айҙ арҙ ың береһ е ултыртты. " Ул­тыр сразы, юл насар бит, заразы", - тигә н булды. Ул һ ү ҙ ҙ ә рҙ е мин оҙ аҡ ҡ ына онота алмай йө рө нө м.

Электр уты юҡ ине ә ле, дә ресте шә м менә н ә ҙ ерлә й инек. Мин ә ҙ ә би китап уҡ ырғ аярата торғ айным. Хә ҙ ер мин балаларҙ ың китап уҡ ығ анын кү ргә нем юҡ. Беҙ шә мдең кә рә сине бө ткә нсе уҡ ый торғ айныҡ. Минең атай һ унарғ а шә п булды. Иртә менә н тороп сығ ып китер ине, таң атыуғ а ҡ орон, һ уйырын йә булмаһ а селен алып ҡ айта ине, балығ ын да тотто. Уның мылтығ ы ситке ө йҙ ә эленеп тора торғ айны. Тә ртип боҙ орғ а ярамай, ул мылтыҡ тан ҡ урҡ а торғ айным. Беҙ ҙ ең Орлик исемле атыбыҙ булды, атайым атҡ а һ оло һ ала ла, тауыҡ тар ашамаһ ын, ҡ ыуып тор, тип мине ҡ уя. Мин таяҡ тотоп тегелә й-былай һ елтә неп тора инем, ат мине тибеп осорҙ о, бү тә нсә бер нә мә лә хә терлә мә йем. Бү тә н ат эргә һ енә барманым, хә ҙ ер ҙ ә аттан ҡ урҡ ам.

Киноғ а бик ебә рмә нелә р ә сә йҙ ә р, ү ҙ емдә н бә лә кә й балаларҙ ы ла ҡ арашырғ а кә рә к, тағ ы ла 5 тин аҡ са ла кә рә к, ул аҡ са юҡ ә ле ул. Магазинғ а тауыҡ йомортҡ аһ ы алып барып берә й нә мә алаһ ың да, сдачаһ ы һ иң ә киноғ а ҡ ала инде. Бер мә л шулай Зә йтү н ағ ай һ атыусы ине, йомортҡ алар бысраҡ булғ андыр инде, тауыҡ тарың а ә йт, аяҡ тарын һ ө ртө п менһ ен ояғ а, йомортҡ аһ ын бысратмаһ ын, тип ә йтеп ҡ айтарҙ ы. 7-се, 8-се синыфта уҡ ығ анда оло­лар менә н бергә звеноғ а силосҡ а йө рө й торғ айныҡ. Ауылда ҡ арт-ҡ оро ғ ынаҡ ала, эшһ еҙ кеше булманы. Зиннур ағ ай бригадир ине. Ул кө н һ айын кемгә ҡ айҙ а эшкә барырғ а ө й беренсә йө рө п ә йтеп сығ а. Ә ллә ней эсеп йө рө гә н кеше лә булманы.

Йә й етһ ә, атайымды звеновод итеп ҡ уйырҙ ар ине. Кү п йылдар кө тө ү се, ферма мө дире булып гел маҡ талып эшлә не. Элек кө тө ү ҙ ә булды, хә ҙ ер берә ү ҙ ә кө тө ү кө тө ргә телә мә й.

Бына шулай, баласаҡ хә тирә лә рен уйлаһ аң, кү п инде улар. Ул гел генә иҫ кә тө шә, һ ағ ындыра.