Студопедия

Главная страница Случайная страница

Разделы сайта

АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника






Туберкулез






Туберкулез- жұ қ палы ауру. Бұ л адам ағ засына «Кох таяқ шасы» деп аталатын қ оздырғ ыш- микробактериясы енгенде пайда болады. Туберкулездің қ оздырғ ышы- микробактерияны неміс микробиологы Р.Кох ашты (1882 ж.) Ауру ауа-тамшы жолымен науқ астар тү шкіргенде, жө телгенде беріледі. Инфекция жұ қ тырғ ан адамдардың бә рі бірдей ауырмайды, 5-10 пайызы ғ ана ауруы мү мкін. Адамның ішкі қ ұ рылысына енген туберкулез таяқ шасы кө бінесе ө кпені мекендейді. Туберкулездің белгілері: 1.Ұ зақ қ а созылғ ан жө тел; салмақ жоғ алту2.Кеуде қ уысының ауыруы; тұ рақ ты дене қ ызуы3.Тү нгі уақ ыттағ ы терлеу; ә лсіздік пайда болу4.Қ ан аралас қ ақ ырық тү су5.Қ атты шаршау; тә беттің тө мендеуі

Туберкулездің ашық жә не жабық тү рлері болады. Ашық тү ріндеқ ақ ырық та туберкулез таяқ шалары болады, сондық тан туберкулездің мұ ндай тү рімен ауыратын адамдар ө те қ ауіпті деп есептелінеді. Ал, жабық тү ріндеқ ақ ырық та туберкулез таяқ шалары болмайды

Емдік шаралары: Науқ ас міндетті тү рде ауруханағ а жатқ ызылып, оғ ан туберкулезге қ арсы қ олданылатын арнайы дә рі-дә рмектермен ем жү ргізіледі. Уақ ытында қ ұ нарлы, витаминдерге бай азық - тү ліктерді пайдалану керек, ұ йқ ы мен серуендеу арқ ылы ағ заның сырқ атқ а қ арсыласу кү шін нағ айтуғ а болады.

1.Сө здікпен жұ мыс

туберкулез таяқ шасы-туберкулезные палочки

салмақ жоғ алту-терять вес

тү нгі уақ ыттағ ы терлеу-потеть ночью

қ ұ нарлы- тұ рақ ты

ә лсіздік пайда болу-слабость

ашық тү рінде-в открытом виде дене қ ызуы-температура

ұ зақ қ а созылғ ан жө тел-долгий кашель

2.Мына сұ рақ тарғ а жазбаша жауап берің із

Туберкулез - қ андай ауру?

Туберкулездің қ оздырғ ышы қ алай аталады?

Емдік шаралары қ андай?

1-тапсырма. Мә тінді тың дап ө з ойларың ды жү йелі жеткізіп, пікір айтып бағ алаң ыздар.

2-тапсырма. Мә тінді оқ ып, тү сінгендерің ізді қ ағ аз бетіне тү сірің іздер.

3-тапсырма. Мә тін бойынша ө зара ә ң гімелесің дер(диалог)

4-тапсырма.Мына сө йлемдерге морфологиялық талдау жасаң ыз

Туберкулез - жұ қ палы ауру. Бұ л адам ағ засына «Кох таяқ шасы» деп аталатын қ оздырғ ыш- микробактериясы енгенде пайда болады. Туберкулездің ашық жә не жабық тү рлері болады

Мә тінді оқ ып, орыс тіліне аударың ыз.Сұ рақ тарғ а жауап берің із

Жұ қ палы сары ауру

Сары ауру немесе гепатит - бауырды зақ ымдайтын вирустық инфекция. Бұ л ауру жас балаларда жең іл тү рде ө теді, ал қ арт адамдар мен екіқ абат ә йелдерде ө те ауыр болады.Жұ қ палы сары ауру бір адамнан екінші адамғ а тарайды.Сары аурумен енді ауырып жү рген адамның дә рет алғ ан, тү шкірген, қ ақ ырғ ан кездерінде басқ а адамғ а сары ауру қ оздырғ ыштарын жұ қ тырады.Жұ қ палы дерт ретінде қ оздырғ ышта сары аурудың жең іл, белгісіз тү рімен ауырып жү рген адамдар қ ауіпті болады.ө йткені олар ө зін аурумын деп сезбейді де, кезіккен сау адамғ а ауру тарата береді.Сары ауруды таратуғ а ластанғ ан су себепші болады.жұ қ палы сары ауруды таратуғ а масаның да ә сері мол.Себебі олар лас жерден пә терге, азық –тү лікке, ыдыс-аяқ қ а жұ қ тырады.Сары ауру қ оздырғ ышы адамның ағ засына тү скеннен кейін 10-15 кү н жасырын кү йде болады.Сары ауру сезіле бастағ анда адамның тә беті нашарлап, майлы тамақ тан жү регі айниды, қ ұ сады, қ арнының оң жақ бү йірі мен оң жауырынының маң ы сыздайды.Ауыздың дә мі кетіп, кіші дә реттің тү сі ө згереді.Сырқ аттың осы алғ ашқ ы кезең інде бауырдың, кө к бауырдың ү лкейгендігі байқ алады.Адамның сарғ ая бастауы сырқ ат басталғ аннан кейін 7-12 кү ннен кейін білінеді.

 

1.Сө здікпен жұ мыс

сары ауру-гепатит маса –комар

себебі-потому что лас-грязный

байқ атпайды-не замечается жү регі айниды-тошнит

қ оздырғ ыш-возбудитель іш ө теді-бывает понос

 

2.Мына сұ рақ тарғ а жазбаша жауап берің із

Жұ қ палы сары ауру қ алай тарайды?

Сары ауру белгілері?

Сары ауру қ алай тарайды?

1-тапсырма. Мә тінді тың дап ө з ойларың ды жү йелі жеткізіп, пікір айтып бағ алаң ыздар.

2-тапсырма. Мә тінді оқ ып, тү сінгендерің ізді қ ағ аз бетіне тү сірің іздер.

3-тапсырма. Мә тін бойынша ө зара ә ң гімелесің дер(диалог)

4-тапсырма.Мына сө йлемдерге морфологиялық талдау жасаң ыз

Жұ қ палы сары ауру бір адамнан екінші адамғ а тарайды. Ауыздың дә мі кетіп, кіші дә реттің тү сі ө згереді.Сырқ аттың осы алғ ашқ ы кезең інде бауырдың, кө к бауырдың ү лкейгендігі байқ алады.

Мә тінді оқ ып, орыс тіліне аударың ыз.Сұ рақ тарғ а жауап берің із

Мешел

Мешел Д витаминінің жетіспеуі салдарынан нә рестеде пайда болатын, ағ заның сү йек, нерв, бұ лшық ет, тағ ы басқ а жү йелерін зақ ымдайтын ауыр науқ ас.

Ағ заны Д витаминімен толық қ амтамасыз етпеген жағ дайда жоғ арыда айтып кеткеніміздей, фосфор-кальций тұ здарының сің імділігі нашарлайды, олардың қ ан қ ұ рамындағ ы қ орының сапасы мен мө лшері тө мендейді.Осыдан барып баланың бас сү йектерінің мезгілінде қ атаймау салдарынан бастың пішіні ө згеріп, қ абырғ алары жуандап майысады.Кеуде сү йектерінің ө суі тоқ тайды.Бұ лшық еттер босап, баланың ө сіп-жетілуінде артта қ алу байқ алады. Ә р тү рлі жұ қ палы ауруларғ а, суық қ а қ арсыласу қ абілеті(иммунитеті) тө мендейді.Аяқ -қ олдары қ исайып, тістері бү лінеді.Міне, енді кө зің із жеткен болар, мешел-жең іл –желпі ауру емес.Нә рестең ізді осындай халге жеткізбеу ү шін аурудың алдын- алу –бө бегің ізге де, ө зің із ү шін де ә лдеқ айда тиімді.

 

 

1.Сө здікпен жұ мыс

нә ресте- новорожденный мезгілінде-во время

жең іл –желпі ауру емес- болезнь не из легких тиімді-эффективный

2.Мына сұ рақ тарғ а жазбаша жауап берің із

Мешел дегеніміз не? Мешел ауруының себептері?

Мешел ауруының белгілерін анық таң ыз.

 

1-тапсырма. Мә тінді тың дап ө з ойларың ды жү йелі жеткізіп, пікір айтып бағ алаң ыздар.

2-тапсырма. Мә тінді оқ ып, тү сінгендерің ізді қ ағ аз бетіне тү сірің іздер.

3-тапсырма. Мә тін бойынша ө зара ә ң гімелесің дер(диалог)

4-тапсырма.Мына сө йлемдерге морфологиялық талдау жасаң ыз

Мешел Д витаминінің жетіспеуі салдарынан нә рестеде пайда болатын, ағ заның сү йек, нерв, бұ лшық ет, тағ ы басқ а жү йелерін зақ ымдайтын ауыр.

Ә р тү рлі жұ қ палы ауруларғ а, суық қ а қ арсыласу қ абілеті(иммунитеті) тө мендейді.

 

Мә тінді оқ ып, орыс тіліне аударың ыз.

Сү йек сынғ анда кө рсетілетін алғ ашқ ы кө мек

Сү йектің сынуы. Адам қ атты қ ұ лағ анда немесе басқ аша оқ ыс жағ дайда сү йектің сынуы мү мкін. Сү йектің сынуы 2 тү рлі: морт сыну, шытынап сыну. Ә сіресе ересек адамдардың сү йектері морт сынғ ыш, оның себебін ө здерің тү сіндіруге тырысың дар. Морт сынғ анды - ашық сыну деп атайды.Егер сынғ анда тері бү лінбесе, ол жабық сынық деп аталады.Сынық тың белгілері: зақ ымданғ ан жер қ атты ауырады, аяқ -қ олды қ озғ алтпайды, кейде сү йек сынық тары сық ырлайды, жұ мсақ тіндер қ анталап ісінеді.ө з бетінше сынық ты тү зетуге мү лдем болмайды.Сынғ ан адамғ а алғ ашқ а медициналық кө мек кө рсетіп, тез арада ауруханағ а жеткізу керек.Ауыр жарақ ат алғ ан адамды аурухананың хирургиялық бө лімінде немесе арнайы травматологиялық бө лімінде емдейді.Ондай бө лімдерде маманданғ ан –хирург- травматологтар жұ мыс істейді.Олар сү йек жарық шақ тарын қ алпына келтіріп, гипспен таң ады.Кү нделікті ө мірде адамның жарақ атқ а ұ шырауы жиі болады.Жарақ ат ә ртү рлі болады (денеге бө где заттың кіріп кетуі немесе кесіп кетуі, жұ лып тастағ ан тістің орны, оқ тию, қ ұ лап, бір жерің ді сындыру, тағ ы басқ алар) Жарақ аттанбаудың ең негізгі жолы-одан сақ тану.Ол ү шін ә рбір адам ұ қ ыпты, сақ жү руі қ ажет.

1.Сө здікпен жұ мыс

сынық - вывих тү зету- исправление арнайы - специальный

сү йектің зақ ымдануы-повреждение кости мыжылу -быть мятым

жабық сынық -закрытый перелом ашық сынық - открытый перелом

жұ мсақ тіндер- мягкая ткань қ анталау- кровоподтек

2.Мына сұ рақ тарғ а жазбаша жауап берің із.

Сү йектің сынуы неше тү рге бө лінеді?

Морт сынғ анды қ алай атайды?

Сынық тың белгілерін атаң ыз?

Жарақ ат тү рлерін атаң ыз?

Жарақ аттанбау ү шін адамдар қ алай жү ру қ ажет?

1-тапсырма. Мә тінді тың дап ө з ойларың ды жү йелі жеткізіп, пікір айтып бағ алаң ыздар.

2-тапсырма. Мә тінді оқ ып, тү сінгендерің ізді қ ағ аз бетіне тү сірің іздер.

3-тапсырма. Мә тін бойынша ө зара ә ң гімелесің дер(диалог)

4-тапсырма.Мына сө йлемдерге морфологиялық талдау жасаң ыз

Адам қ атты қ ұ лағ анда немесе басқ аша оқ ыс жағ дайда сү йектің сынуы мү мкін.

Ашық сыну ө те қ ауіпті, ө йткені сү йектер ұ сатылып кетеді.

Мә тінді оқ ып, орыс тіліне аударың ыз.

 

Дә румендер

Дә румен (Витамин)– адам мен жануарлардың тіршілігіне, олардың организміндегі зат алмасудың бірқ алыпты болуы ү шін аз мө лшерде ө те қ ажетті биологиялық активті органикалық қ оспалар. Витамин (латынша vіta – тіршілік) туралы ілімнің негізін 1880 жылы орыс дә рігері Николай Лунин салды.

Витамин жетіспеушілік, авитаминоз – кү нделікті ішетін тағ амда витаминдердің жетіспеуінен, олардың бойғ а сің уінің бұ зылуынан не витамин синтезделуінің тежелуінен туатын аурулар. Егер адам ү немі витамині аз, бірың ғ ай тағ аммен (консервіленген, кептірілген, рафинадталғ ан) тамақ танса, ағ зағ а, негізінен кө мірсулар (қ ант, тағ ыда басқ а) ғ ана тү сіп, ақ уыз бен майлар аз тү ссе, ал кө кө ніс пен жеміс-жидектер мү лдем болмаса витамин жетіспеушілік дамиды. Сондай-ақ азық -тү лік дұ рыс сақ талмаса немесе олардан сапасыз тағ ам дайындалса, азық -тү лік қ ұ рамындағ ы витаминдер бұ зылады. Мысалы, қ ұ рамында никотин қ ышқ ылы (РР витамині) аз дә нді дақ ылдармен ғ ана қ оректену- пеллагра ауруына, ал қ ауызы алынғ ан кү рішпен жә не ө те ұ нтақ талғ ан бидай ұ нынан жасалғ ан нанмен ғ ана тамақ тану бери-бери сырқ атына ә келуі мү мкін.

Витамин жетіспеушілік болғ анда ағ зада зат алмасу процесі бұ зылып, оның жұ қ палы ауруларғ а қ арсы тұ ру қ абілеті нашарлайды. Сондай-ақ, адамның кө ң іл-кү йі кү йзеліске ұ шырағ анда, ауа-райының қ ұ былмалы кезең дерінде, ә йелдердің жү ктілігі не сә биін емізуі, тағ ыда басқ а жағ дайларда ағ зада витамин жетіспеушілік артады. Мұ ндай жағ дайда дә рігерге қ аралып, арнаулы витаминдер қ абылдап, кө кө ніспен жемістерді кө бірек пайдалану қ ажет.

1.Сө здікпен жұ мыс

бери-бери сырқ аты-болезнь бери-бери

ауа райының қ олайсыз жағ дайы-неподходящее состояние погоды

адам ағ засын ә лсіретеді-ослабляет орган человека

қ арсы тұ ру қ абілеті нашарлайды- способность противостояния слабеет

2.Мына сұ рақ тарғ а жазбаша жауап берің із

Витамин жетіспегеннен қ андай ауруғ а шалдығ ады?

Витамин жетіспегеннен жануарларда қ андай ауру тудырады?

 

1-тапсырма. Мә тінді тың дап ө з ойларың ды жү йелі жеткізіп, пікір айтып бағ алаң ыздар.

2-тапсырма. Мә тінді оқ ып, тү сінгендерің ізді қ ағ аз бетіне тү сірің іздер.

3-тапсырма. Мә тін бойынша ө зара ә ң гімелесің дер(диалог)

4-тапсырма.Мына сө йлемдерге морфологиялық талдау жасаң ыз

Тағ амда витаминдердің жеткіліксіз болуы, адам ағ засын ә лсіретеді.

Витамин туралы ілімнің негізін 1880 жылы орыс дә рігері Николай Лунин салды.

Мә тінді оқ ып, орыс тіліне аударың ыз.

Аллергиялық дерттер

Аллергия — ағ заның бө где затқ а деген сезімталдығ ының ә сері. Ол ауадан, кү ннен, шаң -тозаң, гү л, ө сімдіктер, тағ ам, дә рі-дә рмектер, бояғ ыш заттардың денеге кері ә серінен пайда болады.

Аллергияның пайда болуына екі фактор ә сер етеді. Бірінші фактор — тұ қ ымқ уалаушылық, екіншісі — жү ре пайда болатын аллергия. Ә детте ө сімдіктердің тозаң ынан болатын аллергияның тү рлері ө те кө п. Бұ л — маусымдық поллиноз, аллергиялық коньюктивтің кең таралғ ан тү рі. Сонымен қ атар темекі тү тіні, қ оршағ ан ортаның ластануы, жә ндіктердің ә серінен де аллергиялық дерт жиі пайда болады. Соң ғ ы жылдары бұ л ауруғ а шалдық қ андардың саны 30 %-ғ а ө скен.

Аллергия — жұ қ палы ауру емесАллергиямен ауыратын науқ астарғ а дә румендер жетіспеуі мү мкін. Сол себепті мамандар тө мендегідей кең ес береді.

— Кү ніне бір грамм С дә руменін қ абылдау;

— Тағ ам қ ұ рамында ақ уыз, май, кө мірсутегі жеткілікті болуы шарт.

— Бө лмені желдетіп, ауасын жиі тазартып тұ рғ ан дұ рыс.

— Науқ ас жататын бө лмеде кілем, палас, жұ мсақ ойыншық тар мен ортақ заттардың болмағ аны жө н.

Аллергияның белгілері: Науқ астың кө зі, мұ рны жә не денесі дуылдап қ ышып, қ ып-қ ызыл болып қ ызарады. Мұ рнынан су ағ ып, бітеді, кө п тү шкіреді. Аяқ асты жө тел пайда болып, терісі бө ртеді. Сондай-ақ, тыныс алуы нашарлап, ө кпесі тарылады. Науқ астың денесі ісініп, тамағ ы тітіркенеді. Аллергиялық естен тану болады.

 

1.Сө здікпен жұ мыс

шаң -тозаң -пыль

маусымдық поллиноз-сезонный поллиноз

естен тану- терять сознание

2.Мына сұ рақ тарғ а жазбаша жауап берің із

ХХІ ғ асырда ең кө п таралғ ан аурулардың бірі қ алай аталады?

Аллергия пайда болуының факторларын атаң ыз

1-тапсырма. Мә тінді тың дап ө з ойларың ды жү йелі жеткізіп, пікір айтып бағ алаң ыздар.

2-тапсырма. Мә тінді оқ ып, тү сінгендерің ізді қ ағ аз бетіне тү сірің іздер.

3-тапсырма. Мә тін бойынша ө зара ә ң гімелесің дер(диалог)

4-тапсырма.Мына сө йлемдерге морфологиялық талдау жасаң ыз

Науқ астың кө зі, мұ рны жә не денесі дуылдап қ ышып, қ ып-қ ызыл болып қ ызарады. Науқ астың денесі ісініп, тамағ ы тітіркенеді. Аллергиялық естен тану болад

Мә тінді оқ ып, орыс тіліне аударың ыз.

Тістің қ ұ рылысы

Ә рбір жеке тістің сауыты, мойны жә не тубірі болады. Тістің ауыз қ уысынан шығ ып тұ рғ ан бө лігі тіссауыт деп аталады. Оның сырты жылтыр кіреукемен (эмаль) қ апталғ ан. Тіс кіреукесі - адам денесіндегі ең қ атты ұ лпа. Оның бір шаршы миллиметр ауданы 400 килограмдай салмақ қ а тө теп береді. Кіреукенің бұ л қ асиеті, оның қ ұ рамындағ ы бейағ залық заттарғ а тікелей байланысты. Тіс кіреукесінің 95%-ы кальций фосфатының қ осылысынан тұ рады. Бұ дан басқ а оның қ ұ рамында фтор, мыс, мырыш, темір, кремний жә не т.б. заттар кездеседіТістің келесі бө лімі - тіс мойын. Тіс мойны арқ ылы жақ сү йектеріндегі тіс ұ яшық тарына цемент заты арқ ылы бекиді. Тістің ү шінші бө лімі - тү бірі. Тіс тү бірі жақ сү йектердегі арнайы ұ яшық тарда орналасқ ан. Кү рек жә не сойдақ тістердің тү бірі бір-бірден болса, азу тістердің тү бірі екеу (кіші азу тістерде) немесе ү шеу (соң ғ ы ү лкен азу тістерде). Тіс тү бірінің ұ шында кішкене тесік болады. Осы тесік арқ ылы тістің ішіне қ антамырлары мен жү йкелер енеді. Тістің ішкі қ уысы кеуекті дә некер ұ лпасымен толтырылғ ан. Тістің тү бірлері дә некер ұ лпалы талшық тар арқ ылы тіс ұ яшық тарына ө те берік бекіген.

Тіске келетін қ антамырлар оны қ оректік заттармен қ амтамасыз етеді. Тіс ауырғ анда немесе тісті жұ лғ анда ауыратыны жү йкелердің сезімталдығ ына байланысты.

Ересек адамдарда 28-32 тұ ракты тіс болады. Олар ү стің гі жә не астың ғ ы жаксү йектердегі арнайы тіс ұ яшық тарында орналасқ ан. Ә рбір жақ сү йектерде 16 тіс бар. Тістердің пішіні де ә р тү рлі. Жақ сү йектердің алдың ғ ы жағ ында орналаскан жалпақ тістерді курек тістер деп атайды. Жалпы кү рек тістердің саны- 8. Кү рек тістердің екі шетіндегі пішіні ү шкірлеу келген сойдақ тістер. Олардың саны - 4. Адам кү рек жә не сойдак тістері арқ ылы тағ амды жұ лып алып жейді. Бұ л тістерден кейін кіші азу тістер орналасқ ан. Олардың саны - 8. Кіші азу тістерден кейін ү лкен азу тістер бар. Олардың саны - 12.Азу тістердің кө мегімен тағ амды ұ сақ тап шайнайды.

 

1.Сө здікпен жұ мыс

Ө те берік бекіген- крепился очень крепко

2.Мына сұ рақ тарғ а жазбаша жауап берің із

Тістің ауыз қ уысынан шығ ып тұ рғ ан бө лігі қ алай аталады?

Тіс кіреукесі кальций фосфатының қ анша пайыз қ осылысынан тұ рады?

1-тапсырма. Мә тінді тың дап ө з ойларың ды жү йелі жеткізіп, пікір айтып бағ алаң ыздар.

2-тапсырма. Мә тінді оқ ып, тү сінгендерің ізді қ ағ аз бетіне тү сірің іздер.

3-тапсырма. Мә тін бойынша ө зара ә ң гімелесің дер(диалог)

4-тапсырма.Мына сө йлемдерге морфологиялық талдау жасаң ыз

Тіс мойны арқ ылы жақ сү йектеріндегі тіс ұ яшық тарына цемент заты арқ ылы бекиді.

Мә тінді оқ ып, орыс тіліне аударың ыз.

Ө кпе, ө кпе қ ұ рылысы

Ө кпе – адам мен жануарлардың тыныс алу органы. Пішіні жартылай конус тә різді, оның тө менгі жағ ы немесе негізі ойыстау біткен, кеуде қ уысын іш қ уысынан бө ліп тұ ратын кө к етке кіріп жатады. Жоғ арғ ы жағ ы сү йір, бұ ғ ана сү йегінен 2 – 3 см-дей шығ ып, мойынның тө менгі бө лігіне еніп жатады. Сыртында сірлі қ абық – ө кпеқ ап (плевра) болады. Ө кпеге ауатамырлары (бронх), ө кпе артериясы келеді де, одан екі ө кпе венасы шығ ады. Сол жақ ө кпе екі бө ліктен (жоғ арғ ы, тө менгі), ал оң жақ ө кпе ү ш бө ліктен (жоғ арғ ы, ортаң ғ ы жә не тө менгі) тұ рады. Ө кпе ішілік ауатамырлар жү йесі тармақ ты ауа тамыр тү зеді, бө ліктік ауа тамырлардың ұ шындағ ы тармақ тары ауатамыршаларғ а (бронхиолаларғ а) бө лініп, тыныс алу бө лігіне ө теді. Ауатамыршалары кө піршікті жолдар тү зеді де, оның ішінде ө те кө п майда кө піршіктер (альвеолдар) болады. Ересек адамның екі ө кпесіне 700 млн-нан астам кө піршік сияды. Жан-жағ ын қ антамырлар капиллярлары қ оршағ ан кө піршектерде газ алмасу жү реді. Ө кпеде жұ тқ ан ауа қ анғ а ө теді, кө мір қ ышқ ыл газы қ аннан ауағ а шығ ады. Адамның жалпы орташа ө кпе сыйымдылығ ы – 2680'120. Ө кпе дене температурасының тұ рақ тылығ ын сақ тауғ а, қ ан ұ юы, белок, май жә не кө міртек алмасу процестеріне қ атысады. Кө п кездесетін ө кпе аурулары: ө кпе қ абынуы, ө кпе қ атерлі ісігі, туберкулез, т.б.

 

1.Сө здікпен жұ мыс

қ осмекенді- амфибия

ө кпеқ ап -плевра

2.Мына сұ рақ тарғ а жазбаша жауап берің із

Ө кпенің қ ұ рылысы?

Ө кпенің атқ аратын қ ызметі?

Адамның жалпы орташа ө кпе сыйымдылығ ы қ анша?

 

1-тапсырма. Мә тінді тың дап ө з ойларың ды жү йелі жеткізіп, пікір айтып бағ алаң ыздар.

2-тапсырма. Мә тінді оқ ып, тү сінгендерің ізді қ ағ аз бетіне тү сірің іздер.

3-тапсырма. Мә тін бойынша ө зара ә ң гімелесің дер(диалог)

4-тапсырма.Мына сө йлемдерге морфологиялық талдау жасаң ыз

Ересек адамның екі ө кпесіне 700 млн-нан астам кө піршік сияды.

Қ ұ стардың ө кпесі тығ ыз, оны ауамен ауа қ апшық тары жү йесі толтырады.

 

 

Мә тінді оқ ып, орыс тіліне аударың ыз.

Тұ мау ауруы, оның алдын алу

Тұ мау бірнеше қ оздырғ ыштар арқ ылы пайда болатын вирусты ауру.Тұ маудың вирустары ү ш тү рге бө лінеді А, В жә не С. А вирусы ө те ө згергіш, қ ұ рылысын жең іл қ ұ былтады.В вирусы да ө згергіш болып келеді. С вирусы ө згермейді, сондық тан да ол барынша жақ сы зерттелген.Тұ мау ауа арқ ылы жұ ғ атын вирусты инфекция.Ауру адамнан сау адамғ а жылдам жұ ғ ады.Сондық тан бір ғ ана кү згі қ ысқ ы маусымда тұ маумен бірнеше рет ауыруғ а болады.Тұ маумен ауырғ ан адамның қ ызуы кө теріледі, денесі дел сал болады, буындары қ ақ сайды, басы қ атты ауырады.Тұ мауда жө тел де, дауыстың қ ырылдауы да болады, тыныс алу мү шелерінің қ абынуы, яғ ни мұ рын, қ ұ лақ, тамақ ауырады.Мұ рыннан су ағ ады.тұ мау кө біне суық қ а шалдық қ аннан болады.Адамның тә беті нашарлап, кейде жү рек айнуы, қ ұ суы мү мкін.тұ мау асқ ынғ ан кезде ө кпе ауруына душар етеді.

 

1.Сө здікпен жұ мыс

грипп- тұ мау қ оздырғ ыш -возбудитель

бө лінеді -делятся ө те ө згергіш-очень изменчив

жақ сы зерттелген -хорошо исследован

жұ қ тыру- заразить тә бет –аппетит

2.Мына сұ рақ тарғ а жазбаша жауап берің із.

Тұ мау дегеніміз не?

Тұ маудың вирустарының неше тү рі болады?

А, В жә не С вирустары қ андай вирустар?

Тұ маумен ауырғ ан адамда қ андай белгілер байқ алады?

Тұ мау қ андай жолмен жұ ғ ады?

 

1-тапсырма. Мә тінді тың дап ө з ойларың ды жү йелі жеткізіп, пікір айтып бағ алаң ыздар.

2-тапсырма. Мә тінді оқ ып, тү сінгендерің ізді қ ағ аз бетіне тү сірің іздер.

3-тапсырма. Мә тін бойынша ө зара ә ң гімелесің дер(диалог)

4-тапсырма.Мына сө йлемдерге морфологиялық талдау жасаң ыз

Тұ мау ауа арқ ылы жұ ғ атын вирусты инфекция.Ауру адамнан сау адамғ а жылдам жұ ғ ады.Сондық тан бір ғ ана кү згі қ ысқ ы маусымда тұ маумен бірнеше рет ауыруғ а болады.

 

 

Мә тінді оқ ып, орыс тіліне аударың ыз.

Қ ант диабеті

Аурудың қ ант диабеті деген атының ө зі гректің - «тә тті қ ант» деген сө здерінен шық қ ан.Кө не замандағ ы дә рігерлерге қ ант диабетіне шалдық қ ан адамдардың зә рінің дә мі тә тті екендігі белгілі болғ ан.Қ ант диабеті ұ йқ ы безінің В клеткалары бө ліп шығ аратын сө л, инсулиннің жетіспеуіне байланысты пайда болады.Инсулин- ағ задағ ы зат алмасу процесін, кө мірсутегін, май мен белокты реттейтін гормон.Инсулиннің тапшылығ ынан денедегі зат алмасуы, ә сіресе, кө мірсутегі заттардың химиялық ажырауы мен денеге сің у процестері бұ зылады да қ анның қ ұ рамында қ анттың қ алыпты дең гейі жоғ арлағ ан кезде бү йректен сү зіліп ө ткен глюкоза несеппен бө лініп шығ ады.Аурудың негізгі белгілері: шө л, ауыз қ уысы қ ұ рғ айды, жиі жә не кө п мө лшерде зә рдің бө лінуі.Диабет асқ ынып кетсе ө те қ ауіпті.Науқ астарды екі топқ а бө леді.Қ ан қ ұ рамындағ ы қ ант дең гейін тө мендету ү шін арнайы препараттар беріледі.Қ ант диабетіне шалдық қ ан Қ азақ стан азаматтарына арнайы тө лқ ұ жаттар беріледі.

 

1.Сө здікпен жұ мыс

қ ант диабеті- сахарный диабет зә р- моча

ұ йқ ы безі- поджелудочная железа кө мірсутегі -углевод

химиялық ажырауы -химическое разъединение

шө л- жажда асқ ыну -обостриться

кө п мө лшерде -в большом количестве

2.Мына сұ рақ тарғ а жазбаша жауап берің із.

Қ ант диабеті деген сө з қ андай мағ ына береді?

Қ ант диабеті неге байланысты пайда болады?

Инсулин қ андай гормон?

Инсулиннің тапшылығ ынан ағ зада қ андай ө згеріс болады?

Аурудың негізгі белгілері қ андай?

Ауруды қ алай емдейді?

 

1-тапсырма. Мә тінді тың дап ө з ойларың ды жү йелі жеткізіп, пікір айтып бағ алаң ыздар.

2-тапсырма. Мә тінді оқ ып, тү сінгендерің ізді қ ағ аз бетіне тү сірің іздер.

3-тапсырма. Мә тін бойынша ө зара ә ң гімелесің дер(диалог)

4-тапсырма.Мына сө йлемдерге морфологиялық талдау жасаң ыз

Инсулин- ағ задағ ы зат алмасу процесін, кө мірсутегін, май мен белокты реттейтін гормон. Қ ант диабетіне шалдық қ ан Қ азақ стан азаматтарына арнайы тө лқ ұ жаттар беріледі.

Мә тінді оқ ып, орыс тіліне аударың ыз.

 

Асқ азан

Асқ азан ас қ орыту жолының кең ейген бө лігі.Ас қ орыту жү йесінің ішінде ең кө п жұ мыс жасайтын осы асқ азан.Біздің жеген тамағ ымыз біраз уақ ыт асқ азанда жатады, сонан кейін барып, қ оректік заттар асқ азан сө лімен араласады.Асқ азанның кілегей қ абығ ында орналасқ ан кішкентай бездер тә улігіне 2 литрдей сө л бө ліп шығ арады.Бұ л сө лдің қ ұ рамы тұ з қ ышқ ылы мен ә ртү рлі ферменттерден тұ рады.Қ оректік заттар асқ азан сө лінің ә серінен ыдырайды, мұ ны ас қ орыту деп атайды.Ыдырағ ан қ оректік зат бірнеше сағ аттан кейін жартылай қ оймалжың ботқ ағ а айналып, бө лек бө лек кү йінде онекіелі ішекке тү седі.Асқ азанның жоғ арғ ы жә не тө менгі тесіктерінде жұ мыр бұ лшық еттер болады.

 

1.Сө здікпен жұ мыс

кең ейген бө лігі -расширенная часть бездер -железы

ас қ орыту жү йесі- система пищеварения ыдырайды -расщипление

қ оректік заттар -питательные вещества жұ мыр бұ лшық -мускулы

онекіелі ішекке- к двенадцатиперстной кишке

қ оймалжың ботқ а -густая каша кілегей қ абығ ы -слизистая оболочка

2.Мына сұ рақ тарғ а жазбаша жауап берің із.

Асқ азан дегеніміз не?

Асқ азанның кілегей қ абығ ында орналасқ ан кішкентай бездер тә улігіне неше литрдей сө л бө ліп шығ арады?

Сө лдің қ ұ рамы нелерден тұ рады?

Қ оректік заттар қ алай онекі елі ішекке келіп тү седі?

 

1-тапсырма. Мә тінді тың дап ө з ойларың ды жү йелі жеткізіп, пікір айтып бағ алаң ыздар.

2-тапсырма. Мә тінді оқ ып, тү сінгендерің ізді қ ағ аз бетіне тү сірің іздер.

3-тапсырма. Мә тін бойынша ө зара ә ң гімелесің дер(диалог)

4-тапсырма.Мына сө йлемдерге морфологиялық талдау жасаң ыз

Бұ л сө лдің қ ұ рамы тұ з қ ышқ ылы мен ә ртү рлі ферменттерден тұ рады.Қ оректік заттар асқ азан сө лінің ә серінен ыдырайды, мұ ны ас қ орыту деп атайды.

 

 

Мә тінді оқ ып, орыс тіліне аударың ыз.

Нашақ орлық қ а қ арсы кү рес

Есірткі адамның орталық жү йке жү йесіне ә сер етіп, керемет бір сезімге бө лейтін заттар.Есірткіге белгілі бір уақ ытқ а ауырсынуды басатын, тыныштандыратын, ұ йық тататын заттар да жатады.Сондық тан оларды қ атаң дә рігерлік бақ ылаумен дә рігерлік мақ сатта: операция жасағ анда наркоз ретінде, қ атерлі ісік ауруларында белгіленген мө лшерде ғ ана пайдалануғ а рұ қ сат беріледі.Егер адам есірткіні жиі қ олданса, оның ағ засы соғ ан тә уелді болып қ алады.Ондай адамдар есірткісіз ө мір сү ре алмайтын жағ дайғ а жетеді.Есірткіге ә бден ү йреніп кеткен адам, оны қ абылдағ ан сайын кө ң ілі кө теріліп, керемет бір сезімге батқ андай болады.Естерің де болсын, мұ ның бә рі «уақ ытша бақ ытқ а бату».Біраздан соң, есірткінің кү ші кеткеннен кейін адамның кө ң іл кү йі кү рт тө мендеп, денесінің барлық жері ауырады, себебі, есірткі ағ задағ ы қ уатты ө зіне сің іріп алады.адам тағ ы да есірткі қ абылдағ ысы келіп тұ рады, осылайша адам есірткісіз ө мір сү ре алмайтын жағ дайғ а шашақ орлық қ а жетеді.Мұ ны есірткіге қ ұ марлық дейді.Бұ л ұ зақ емделуді қ ажет ететін ауру.Есірткі адамның денсаулығ ын бұ зып, кө п жағ дайда ө лімге алып келеді.

1.Сө здікпен жұ мыс

есірткі- наркотик орталық жү йке жү йесі- ЦНС

ауырсынуды басу- подавлять тяжесть

тыныштандыру -успокоить

белгіленген мө лшерде- в определенной дозе

уақ ытша бақ ытқ а бату -быть временно счастливым

қ уатты ө зіне сің іріп алу- вбирать в себя силу

есірткіге қ ұ марлық - наркотическая зависимость

2.Мына сұ рақ тарғ а жазбаша жауап берің із.

Есірткі дегеніміз не, оғ ан нелер жатады?

Оларды қ андай жағ дайларда пайдалануғ а рұ қ сат беріледі?

Егер адам есірткіні жиі пайдаланса оның ағ засында не болады?

Бұ л қ андай ауру?

Есірткі адамды неге алып келеді?

1-тапсырма. Мә тінді тың дап ө з ойларың ды жү йелі жеткізіп, пікір айтып бағ алаң ыздар.

2-тапсырма. Мә тінді оқ ып, тү сінгендерің ізді қ ағ аз бетіне тү сірің іздер.

3-тапсырма. Мә тін бойынша ө зара ә ң гімелесің дер(диалог)

4-тапсырма.Мына сө йлемдерге морфологиялық талдау жасаң ыз.

Мұ ны есірткіге қ ұ марлық дейді.Бұ л ұ зақ емделуді қ ажет ететін ауру.Есірткі адамның денсаулығ ын бұ зып, кө п жағ дайда ө лімге алып келеді.

 

 

Мә тінді оқ ып, орыс тіліне аударың ыз.

Жү йке жү йесі

Ағ залар тіршілігіндегі барлық ә рекеттерді жү йке жү йесі басқ арады.Жү йке жү йесінің маң ызы мынандай:

Жү йке жү йесі денедегі мү шелердің жұ мысын реттейді.Мысалы: жү рек пен бұ лшық еттің жиырылуы, сү йектердің қ озғ алысқ а келуі, тер, сілекей, сү т, асқ азан сө лінің бө лінуі жә не т.б.Жү йке жү йесі орталық жә не шеткі болып екіге бө лінеді.Орталық бө лім ми мен жұ лыннан тұ рады.Шеткі бө лімге жү йкелер мен жү йке тү йіндері жатады.Жү йкелер адам денесінің барлық жерінде таралғ ан, олар мү шелерді ми жә не жұ лынмен байланыстырады.Жұ лын омыртқ а жотасының ө зегіне орналасады, оның диаметрі -1см, ұ зындығ ы -42-45 см, ал салмағ ы -38-48 г.Жоғ арғ ы шеті сопақ ша мимен жалғ асады, тө менгі шеті екінші арқ а омыртқ ағ а дейін созылып жатады.Жұ лынның дә л ортасында іші жұ лын сұ йық тығ ына толы жұ лын ө зегі бар.Жұ лын екі тү рлі қ ызмет атқ арады: рефлекстік жә не ө ткізгіштік.Жұ лынның қ ызметін ми реттеп отырады.Жұ лын зақ ымдалғ анда рефлекстік жә не ө ткізгіштік қ ызметі жойылып кетеді.Ми бас сү йек қ уысына орналасады.Оның орташа салмағ ы -1300-1400г.Адамның миы 20 жасқ а дейін ө седі.Ми бес бө ліктен тұ рады: ү лкен ми сың арлары, аралық ми, ортаң ғ ы ми, мишық, сопақ ша ми.Бұ лардың атқ аратын қ ызметі ә ртү рлі болғ анымен, бір бірімен тығ ыз байланысты.

 

1.Сө здікпен жұ мыс

Жұ лын- спинной мозг

мишық -мозжечок

Ө ткізгіштік қ ызмет- проводниковая функция

Жү йке тү йіндері- нервные узлы

2.Мына сұ рақ тарғ а жазбаша жауап берің із.

Ағ залар тіршілігіндегі барлық ә рекеттерді не басқ арады?

Жү йке жү йесінің маң ызы қ андай?

Жү йке жү йесі қ алай бө лінеді?

Жұ лынғ а сипаттама берің із, қ ызметін анық таң ыз? Ми қ айда орналасқ ан жә не неше бө ліктен тұ рады?

.

1-тапсырма. Мә тінді тың дап ө з ойларың ды жү йелі жеткізіп, пікір айтып бағ алаң ыздар.

2-тапсырма. Мә тінді оқ ып, тү сінгендерің ізді қ ағ аз бетіне тү сірің іздер.

3-тапсырма. Мә тін бойынша ө зара ә ң гімелесің дер(диалог)

4-тапсырма.Мына сө йлемдерге морфологиялық талдау жасаң ыз

Ағ залар тіршілігіндегі барлық ә рекеттерді жү йке жү йесі басқ арады. Жұ лынның қ ызметін ми реттеп отырады.Жұ лын зақ ымдалғ анда рефлекстік жә не ө ткізгіштік қ ызметі жойылып кетеді

 

 

Мазмұ ны:

1.Гиппократ …………………………………………………………………………………….......………3 бет

2.Гиппократтың медицина саласындағ ы ең бегі ……………………………………………….....…....…4бет

3.Жарақ аттану жә не қ ан кету кезінде кө рсетілетін

4.Алғ ашқ ы медициналық жә рдем …………………………………………………………….....……...…6бет

5.Алғ ашқ ы медициналық кө мек ……………………………………………………………….........…….бет

6.Жү рек …………………………………………………………………………………………….......…..6бет

7.Улы жыландар шақ қ анда қ ө рсетілетін кө мек ………………………………………………….....…....7бет

8.Зә р шығ ару жү йесі …………………………………………………………………………………........8 бет

9.Бү йрек ……………………………………………………………………………………………........…9 бет

10.Тері кү йгенде кө рсетілетін алғ ашқ ы жә рдем …………………………………………………........ 10 бет

11.Медицина саласының ұ лы ғ алымдары ………………………………………………………..…......11 бет

12.Медициналық этика …………………………………………………………………………….........13 бет

13.Мейірбикенің міндеттері ………………………………………………………………………..........14 бет

14.Емдеу мекемелеріндегі мейірбикелердің міндеттері ………………………………………….........15 бет

15.Созылмалы панкреатит – ұ йқ ы безінің созылмалы қ абынуы ………………………………...........16 бет

16.Суғ а бату кезінде кө рсетілетін кө мек ………………………………………………………..….......17 бет

17.Ү сіген кезде кө рсетілетін алғ ашқ ы жә рдем …………………………………………………….......19 бет

18.Жіті панкратит- ұ йқ ы безінің қ ауіпті сырқ аты. ………………………………………………........20 бет

19.Флоренс Найтингейл …………………………………………………………………………….........21 бет

20.Эндокриндік жү йе …………………………………………………………………………...……......23 бет

21.Жү рек-қ ан тамырлар жү йесінің аурулары ……………………………………………...…...…..26 бет

22.Туберкулез ……………………………………………………………………………………....….....27 бет

23Жұ қ палы сары ауру ……………………………………………………………………………...........28 бет

24.Мешел ………………………………………………………………………………………..….......…29 бет

25.Сү йек сынғ анда кө рсетілетін алғ ашқ ы кө мек ………………………………………………........…30 бет

26.Дә румендер ………………………………………………………………………………………........31 бет

27.Аллергиялық дерттер …………………………………………………………………………............32 бет

28.Тістің қ ұ рылысы ………………………………………………………………………………........…33 бет

29.Ө кпе, ө кпе қ ұ рылысы ………………………………………………………………….………...........34 бет

30.Тұ мау ауруы, оның алдын алу ………………………………………………………………...…........35бет

31.Қ ант диабеті ………………………………………………………………………………….…..........35 бет

32.Асқ азан ……………………………………………………………………………………….…..........36 бет

33.Нашақ орлық қ а қ арсы кү рес.................................................................................................................37 бет

34.Жү йке жү йесі........................................................................................................................................ 38 бет






© 2023 :: MyLektsii.ru :: Мои Лекции
Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав.
Копирование текстов разрешено только с указанием индексируемой ссылки на источник.