Алматы 2010. 2 страница

24. Статикалық сызба, белдеме тү рі, тор тү рі, сырық тар қ имасы тү рі бойынша классификациясы. Стропильді ферма компоновкасы.

25. Ферма есебі. Есептік кү штеу мен жү ктемені анық тау.

26. Тү йінді жә не тү йісті стропильді фермалардың есебі жә не жұ мысы, конструкциясы.

27. Ірі блокты жә не конвейерлі БӨ Ғ монтажына қ ойылатын талаптарды ескере отырып жабын компоновкасының ерекшелігі кандай?

28. Ұ стынның тү рін жә не қ има бойынша типін атаң ыз.

29. Ірі сө релі қ оставр жә не тавр, труба, иілген жә не бітеу иілген профильден жасалғ ан жең іл фермалардың жаң а конструктивтік шешімдері.

30. Стропильді арқ алық тар. Стропильді фермалар. Есебі жә не қ ұ растыру.

31. Толық немесе толық емес қ аң қ алы ғ имараттардағ ы жиналмалы жабын ригелінің есептік схемасы.

32. Ригель есебінің кезектілігі қ андай.

33. Бетондалғ ан жә не бетондалмағ ан тү йістердің ерекшеліктері.

34. Қ ұ ймалы арқ алық ты жабынның конструктивтік сызбасының комполовкасы.

1.9. Курстың саясаты мен процедуралары

Жұ мысты уақ ытында тапсыру қ ажет. Барлық курстық жобалар мен тапсырмаларды қ орытынды сессияғ а дейін 2 кү н бұ рын тапcыру керек. Барлық тапсырмаларды орындамағ ан студенттер емтиханғ а жіберілмейді.

Алғ ан білімнің дең гейін тексеру тест арқ ылы жү ргізіледі. Тест оқ ушыларғ а ескерусіз ө ткізіледі.

Студенттер барлық сабақ тарғ а кешігусіз қ атысуы міндетті. Сабақ қ а ү ш рет кешіккен бір сабақ ты ө ткізді деп есептелінеді.

Жоғ ары сапалы жә не уақ ытында ө ткізілген СӨ Ж жұ мыстары ү шін, сабақ қ а белсенді жә не график бойынша қ атысқ аны ү шін студентке аралық бақ ылауда немесе экзаменде (10% ке дейін) қ осымша балл қ ойылуы мү мкін.

СӨ Ж жұ мыстарын уақ ытында тапсынмағ аны, сабақ ты жібергені ү шін студент балы кемиді.

Курс бойынша СӨ Ж, екі коллоквиум, екі аралық бақ ылау қ арастырылғ ан.

2. Активті таратылатын материалдың мазмұ ны

2.1. «Қ ұ рылыс конструкциясы III» ә ні бойнша курстың тақ ырыптық жоспар 6-шы кесетеде келтірілген.

Кесте

Курстың тақ ырыптық жоспары

2.2. Дә ріс сабақ тарының конспектісі

1-модуль. Темірбетон конструкциялары.

1-дә ріс. Кө пқ абатты ғ имараттардың конструктивтік схемалары.

Кө пқ абатты ғ имараттарды келесі тү рлерге бө луге болады: қ аң қ алы, панельді, кө лемді-блокты жә не қ ұ растырылғ ан. Конструктивті сұ лба тү рін ғ имараттың функционалды мақ сатына, қ абат санына, экономикағ а, қ ұ рылыс жағ дайларғ а (сейсмика, мә ң гілік тоң у т.б.).

Қ аң қ алы ғ имараттар. Мұ ндай ғ имараттар ү лкен бө лмелер жасау ү шін, аражабында технологиялық ойық тар бар кезде қ олданады. Біріншіден осыларғ а ө ндірістік, ә кімшілік жә не қ оғ амдық ғ имараттар жатады. Қ аң қ алы ғ имараттарда барлық жү ктерн қ аң қ ағ а тү седі. Ол ә серлердің барлық тү рлеріне ғ имараттың беріктігін жә не орнық тылығ ын қ амтамасыз етеді. Қ аң қ алы ғ имараттың негізгі элементтері темірбетон ұ стындары, ригельдері, тік қ атаң дық элементтері (диафрагмалар, байланыстар т.б.), жаппа плиталары. Мұ ндай ғ имараттардың келесі жү йелері бар:

1-сурет. Қ аң қ алы ғ имараттардың конструктивтік жү йелері:

а - ригельдердің бойлық орналасуы; б - ригельдердің кө лденең орналасуы;

в - ригельдердің қ иылыса орналасуы; г - ригельсіз жү йе.

Панельдік ғ имараттар. Тұ рғ ын ү йлерде, қ онақ ү йлерде, жатақ ханаларда ішкі қ абырғ алар жиі орналасу жә не дыбыс оқ шаулауы жоғ ары болу керек. Керекті дыбыс оқ шаулау ү шін ішкі қ абырғ алардың тығ ыздығ ы 0, 3т/м³ –тан аз болмау керек, сонда бетон қ алың дығ ы 16см болады. Мұ ндай қ абырғ алар жеткілікті беріктігі болғ андық тан қ аң қ аны қ ажет етпейді. Олар бір-бірімен байланыстырылып тұ тастырылып, тік жә не кө лденең кү штерді қ абылдайтын кең істік жү йе қ ұ райды. Мұ ндай конструкциясы бар ғ имараттарды панельдік деп атайды. Есептер бойынша кө пқ абатты (шамамен 20 қ абатқ а дейін) панельді тұ рғ ын ү йлер қ аң қ алы ғ имараттардан ү немді болады (бағ асы 5…10%-ғ а, ең бек сыйымдылығ ы 10…15%-ғ а, арматура шығ ыны 30…50%-ғ а). Осыдан жоғ ары биіктікке панельді ү йлер кө лденең жел жү гіне арнайы кү шейтусіз қ арсыласа алмайды, ол ү шін қ осымша конструктивтік шаралар пайдаланады (тұ тас диафрагмалар, қ атаң дық ядролар орнату керек).

Панельді ғ имараттардың артық шылық тары келесі жағ дайларда тө мендейді: бө лме жоспарлауын тік бағ ытта ө згерткенде, тө менгі қ абаттардағ ы бө лмелерді қ оғ амдық мақ сатта пайдаланғ анда. Сол ү шін сауда бө лмелерді негізгі ғ имаратқ а қ осылғ ан қ ұ рылымдарда орналастырады.

2 - сурет. Қ аң қ асыз конструктивтік жү йелердің:

а - айқ асқ ан қ абырғ алы кіші адымды; б - аралас адымды кө лденең қ абырғ алы; в - ү лкен адымды кө лденең қ абырғ алы; г - бойлық қ абырғ алы (ү ш қ абырғ а); д - бойлық қ абырғ алы (екі қ абырғ а); е - ірі адымды кө лденең қ абырғ алы

Кө лемдік-блокты ғ имараттар. Панельді конструкциялардың жетілдірілген тү рі бө лмеге немесе пә терге дайындалатын кө лемдік блоктар болады. Блоктардың «стакан», «жатқ ан стакан», «қ алпақ» тү рлерін қ олданады.

Блоктарды тұ тас жасайды немесе жазық панельдерді бір-біріне пісіру арқ ылы біріктіреді. Содан соң блоктар арнайы конвейер ү стіне тү сіп оның ү стінде ә рлеу жә не санитарлы-техникалық жұ мыстар жү ргізіледі. Блоктар салмағ ы монтаждық траверсамен бірге 20-25кг, ұ зындығ ы 660см, ені 360см-ден аспайды. Блоктар бірінің ү стіне тек бұ рыштарда немесе қ абырғ а бойы тіреледі, бірінші жағ дайда қ абат саны 5-тен аспайды.

Кө лемдік блоктар қ олдануы қ ұ рылыс мерзімі мен ең бек кө лемін азайтады, ғ имараттар жиналу дә режесін кө тереді, қ ұ рылыс сапасын кә дімгідей жақ сартады.

3-сурет. Дайындау тә сілдеріне жә не тірелу шарттарына

байланыстыкө лемдік блоктар тү рлері:

а - «қ алпақ»; б - «стакан»; в - «жатқ ан стакан» (а, б, в - тұ тас);

г - қ ұ растырмалы; д - жү ктемелерді периметр бойынша беру;

е - екі ұ зын жақ тары бойынша; ж - тө рт бұ рышы бойынша

Оларды кең інен қ олдануына тасымалдау қ иыншылығ ы, жоспарлық шешімдердің аздығ ы, ө те ү лкен крандармен монтаждауы кедергі болып тұ р.

Қ ұ растырылғ ан ғ имараттар. Ү лкен қ алаларда негізгі магистральдарда салынатын кө п қ абатты ғ имараттарда санитарлы-гигиеналық шарттарғ а (шу, шаң, газ) байланысты тұ рғ ын бө лмелерді 2-3 қ абаттарғ а, ал тө менгі қ абаттарда дү кендер, гараждар т.б. қ оғ амдық бө лмелер орналастырғ ан жө н. Мұ ндай жағ дайларда қ аң қ асыз (панельді) конструкциялар тұ тас немесе жиналмалы темірбетон рамалар ү стіне қ ойылады. Мұ ндай сұ лбалар қ онақ ү йлерде, санаторийлерде қ олданылады.

Тү йін. Конструктивтік сұ лбалардың қ андай тү рін жобаласақ та негізгі шешетін мә селе сол ғ имараттардың кең істік қ атаң дығ ы мен орнық тылығ ын қ амтамасыз ету. Ғ имараттардың немесе қ ұ рылымдардың кең істік қ атаң дығ ы дегеніміз олардың кө лденең кү штерге қ арсыласу қ асиеті.

Тө мендегілерге назар аудару керек. Кез-келген ғ имараттардың қ атаң дық элементтері кө лденең кү штерді қ абылдағ ан кезде топырақ та қ атаң бекітілген консольдар ретінде жұ мыс істейді. Қ абаттар саны ө скен сайын осы консольдардың ені мен (кө бінесе ғ имарат еніне тең болады) биіктігі арасындағ ы қ атынас азаяды, яғ ни консольдардың «қ арсыласуы» тө мендейді. Ал кө лденең кү штердің шамасы қ абат саны ө скен сайын артады: жү ктеме ауданы мен жел қ ысымының қ арқ ындылығ ы ө седі. Ғ имарат енінің биіктігіне қ атынасы () шамада болғ ан жағ дайда оның қ атаң дығ ы мен орнық тылығ ын кез-келген ғ имарат формаларына қ атаң дық элементтерін дұ рыс жобалауды қ амтамасыз етеді. Бұ л қ атынастыр -ғ а дейін кішірейген кезде ғ имараттардың кең істік қ атаң дығ ын кө теретін шаралар қ олдану керек; жоспар формасының жинақ ы тү рі; қ атаң дық элементтерді қ атаң бекіту немесе тұ тас тү рін қ олдану; қ осымша қ атаң дық элементтер қ арастыру керек жә не т.б. Ғ имарат биіктігі ө скен сайын оның енін функционалды тұ рғ ыдан немесе басқ а себептерден ү лкейтуге болмайды. Сондық тан қ аң қ аның иілгіштігі мен орнық тылығ ын шектеу шараларын қ олдану керек жә не тағ ы да бір ың ғ айсыз факторды – ғ имараттың тік осі бойынша айналу деформацияларын болдырмау керек. Биік жеке тұ рғ ан ғ имараттардың сыртқ ы қ абығ ының қ атаң дығ ын кү шейту керек. Мысалы: сыртқ ы қ абырғ алардың периметр бойы.

Ә дебиет:

Негізгі 1 [495-503], 2 [251-259] 4 [25-27; 178-179].

Бақ ылау сұ рақ тары:

1. Кө пқ абатты ғ имараттардың барлық тү рлеріне қ ойылатын талаптар.

2. Кө пқ абатты ғ имараттардың конструктивтік кө тергіш сү йегіштер тү рлері.

3. Қ абырғ алы кө тергіш сү йегінің конструктивтік жү йелері.

4. Қ аң қ алы кө тергіш сү йегінің конструктивтік жү йелері.

5. Ғ имараттың кең істік қ атандығ ы жә не орнық тылығ ы.

Кө пқ абатты қ аң қ алы ғ имараттар

Кө пқ абатты қ аң қ алы ғ имарат жобасының конструктивтік бө лімін ә зірлеуіне келесі жұ мыстар кіреді:

- Қ аң қ аның конструктивтік сұ лбасын таң дау жә не оны жинастыру, ғ имаратты жә не оның элементтері мен тү йіндерін есептеу, сондай-ақ оларды қ ұ растыру.

Кө пқ абатты ғ имарат қ аң қ асының сұ лбасын таң дағ ан кездегі сұ рақ тардың ең маң ыздысы кө лденең кү штерді қ абылдау мә селесі, яғ ни кең істік қ атаң дық ты қ амтамасыз ету. Бұ л мә селе қ аң қ аның тү йіндерін лайық ты қ ұ растыру немесе арнайы тік қ атаң элементтерін қ ою арқ ылы шешіледі. Осы белгі бойынша қ аң қ аның кө тергіш жү йелері рамалық, рамалы-байланыстырушы, байланыстырушы жә не аралас тү рлеріне бө лінеді (1-ші сурет).

Рамалық жү йеде (1а сурет) негізгі кө тергіш элементтері жазық рамалардан қ ұ ралғ ан кең істік жү йені қ ұ райтын бір-бірімен қ атаң бекітілген ұ стын мен рамалар. Рамалар ғ имаратқ а ә сер етіп тұ рғ ан барлық тік жә не кө лденең жү ктерді қ абылдап, оларды іргетастарғ а береді.

1-сурет. Қ аң қ алардың конструктивтік схемалары: а - рамалы; б - рамалы-байланыстырушы; в - байланыстырушы; 1 - ұ стын; 2 - ригель; 3 - тө бе жабынының қ атаң дискісі; 4 - қ атаң дық диафрагмасы

Ғ имарат қ абаттарының саны кө бейген сайын жел жү гінен тө менгі қ абаттардағ ы ұ стын мен ригельдерде иілу момнттерінің мә ндері ө седі. Бұ л ұ стын қ ималарын ү лкейтуді қ ажет етеді, ғ имарат конструкцияларын бірың ғ айлауын (унификациялауын) қ иындатады. Сол себептен рамалық жү йелерді ә детте 8 қ абаттан аспайтын ғ имараттарда қ олданады. 8 қ абаттан биік ғ имараттарда рамалы-байланыстырушы жү йе қ олданады (1б сурет). Мұ нда кө лденең жү ктерді қ атаң тү йіндері бар рамалар жә не қ атаң тік элементтер, ал тік жү ктерді рамалар мен жарым-жартылай қ атаң элементтер қ абылдайды.

Қ атаң элементтер ретінде металл байланыстырғ ыш, темірбетон-диафрагмалар жә не т.б. конструкциялар пайдаланылады. Жоспарда диафрагмалар жазық, бұ рышты, қ оставрлы т.б. болады. Диафрагма ретінде ішкі қ абырғ алар, сатылар орналасқ ан қ абырғ алар жиі қ олданылады. Диафрагмаларды ғ имарат жоспарында бірқ алыпты орналастыруғ а тырысу керек. Қ аң қ аның барлық элементтері кең істік жү йеге ө зара аражабындармен байланыстырылады. Аражабындар негізгі жұ мысынан басқ а (тік жү ктерді қ абылдау) кө лденең жү ктерді қ абылдап, оларды рамаларғ а жә не диафрагмаларғ а иілу қ атаң дық тарына пропорционалды бө ліп таратады.

2-сурет. Кө пқ абатты рамаларды тік (а, б) жә не горизонтальді (в, г) жү ктемелерге есептеуге: Q _i - i – ші ярустың кө лденең кү ші

Соң ғ ы жылдары тұ рғ ын жә не қ оғ амдық ғ имараттар қ ұ рылысында ұ стын мен ригель тү йіндерінің конструкцияларын жең ілдету жә не барлық кө лденең жү ктерді диафрагмаларғ а тү сіру ұ сынылғ ан. Мұ ндай жү йе байланыстырушы деген атқ а ие болды(1в сурет). Мұ нда барлық тік жү ктерді рамалар жә не жарым-жартылай диафрагмалар қ абылдайды.

Ригель мен ұ стын тү йіскен жерді ғ имаратты монтаждағ ан кезінде кең істік қ атаң дығ ын қ амтамасыз ететін кішігірім иілу моментті (55кН м) қ абылдай алатындай етіп шешеді. Кейінгі кездері ригель мен ұ стын байланысын металл шығ ынын қ осымша қ ысқ артуына мү мкіншілік беретін таза топсалы тү йін ретінде қ арастырылып енгізіліп жатыр.

Жиналмалы темірбетоннан салынғ ан кө пқ абатты тұ рғ ын жә не қ оғ амдық ғ имараттарда байланыстырушы жү йе кең інен қ олданылады. Рамалық – байланыстырушы жү йе тұ тас темірбетон қ олданғ анда, соның ішінде сейсмикалық аудандардағ ы қ ұ рылыста тиімді болады.

Ә дебиет:

Негізгі 1 [503-511], 2 [259-269]

Бақ ылау сұ рақ тары:

1. Қ аң қ аның кө тергіш жү йелері.

2. Рамалық жү йелерді қ ай кезде қ олданады?

3. Қ атаң элементтер.

2-ші дә ріс. Кө пқ абатты ғ имараттарды есептеу. Қ азіргі кө пқ абатты ғ имараттар жү ктемелер ә сер еткенде параметрлері (қ атаң дығ ы жә не т.б.) ө згеріп тұ ратын ә р тү рлі элементтер мен қ осылымдардан қ ұ ралғ ан ө те кү рделі кең істік жү йе болып саналады. Мұ ндай ғ имараттарды барлық конструктивтік ерекшеліктерін, ә серлер мен жү ктемелер сипаттарын ескеріп есептеуі ө те қ иын. Сондық тан есептерде нақ ты ғ имаратты оның шын жұ мысын қ амтып кө рсететін есептік сұ лбамен ауысмтырады. Шындық қ а жақ ын дә режесі есептің мақ сатына, толық тығ ына, бастапқ ы мә ліметтердің дұ рыстығ ына жә не т.б. байланысты.

Кө пқ абкатты ғ имараттарды жобалағ ан кезде тіпті тек деформацияның ерекшеліктерінің ө зінде олардың есебін компьютерлер кө мегімен жү ргізеді. Кө птеген нақ ты ғ имараттарғ а жә не ә р жер тү рлеріне жең ілдетілген сұ лбалар қ олодануғ а болады, мысалы ғ имараттың кең істік жү йесін бө лшектеп, ә р бө лшегін жү ктемелер ә сер етіп тұ рғ ан жазық жү йе ретінде есептеуге болады. Мұ ндай жағ дайда есептеуде жобалаушыларғ а жақ сы белгілі инженерлік ә дістерді қ олдануғ а болады. Мұ ндай тә сіл ғ имарат элементтерінде пайда болатын ің шкі кү штерді алдын-ал жуық тау бағ асын беру ү шін қ ажет, кө п жағ дайда осындай е, сптер жеткілікті дә лдікті қ амтамасыз етеді.

Кө пқ абкатты ғ имараттарды жү ктемелердің негізгі жеке ерекші ү йлесімдеріне есептейді. Ғ имараттың биіктігі 40м асқ ан жағ дайда статиканың жел жү ктемесіне оның динамикалық қ ұ рама бө лігін есптеу керек.

Тік кө тергіш элементтерді (қ абырғ алар, ұ стындар) есептегенде қ ысқ амерзімді жү ктемелер жиынтығ ын коэффициентіне кө бейтіп азайтуғ а болады. коэффициенті жоғ ары орналасқ ан қ абаттар толық жү ктемелермен бір уақ ытта жү ктелетін ық тималдығ ы тө мен екенін кө рсетеді.

Рамалық жү йелердің есебі. Есеп ригельдер мен ұ стындардың қ ума қ атаң дығ ын есптеуден басталады. Осы мақ сатта бұ рын жобаланғ ан осындай конструкциялар мысалын пайдаланып немесе жуық тап есептеп алдын-ала элементтердің қ ималарын тағ айындайды.

Мысалы, ұ стын ү шін: A_cd=(1.2 1.5)N/R (1)

мұ нда 1.2 1.5 – ұ стындағ ы иілу моментін ескеретін коэффициент; N – жү ктеме алаң шағ а сә йкес бойлық кү ш;

Ригель қ имасын тірек моменті бойынша анық тайды

M=(0.6 0.7)M₀; M₀=(g+ )l₀/8 (2)

мұ нда g, - ригельдің 1 қ ума метріне тү сетін тұ рақ ты жә не уақ ытша жү ктемелер; l₀ – ригельдің есептік ұ зындығ ы

Сонда h₀=1.8 ; b=(0.3 0.4)h (3)

Қ ималарды алдын-ала таң дау нә тижесінде қ има ө лшемдерін біың ғ айлау керек. Сонаң соң қ абылдағ ан қ има ө лшемдеріне байланысты ригель мен ұ стынның қ ума қ атаң дығ ын анық тайды (қ ималарды бетон деп есептеп). Есепті ары қ арай ЭВМ-де жасалғ ан программалар кө мегімен жү ргізеді. Сонымен қ атар инженерлік ә дістерде ө зінің маң ызын жоғ алтқ ан жоқ; вариантты жобалау кезінде ЭВМ кө мегімен жасалғ ан шешімдерді анализ жасау ү шін т.б.

Рамаларды тік жү ктемелерге есептеу. Егер де қ аң қ алы ғ имараттардың кө пқ абатты кө паралық ты рамалар арлық тары бірдей (немесе айырмасы 20%-дан аспаса), қ абат биіктіктері бірдей, сондай-ақ ә р қ абатқ а тү сетін жү ктеме бірдей болса, онда мұ ндай рамалардағ ы тірек бір тік сызық та орналасқ ан тіректер тү йіндерінің бірдей шамадағ ы бұ рышқ а айналады. Осының нә тижесінде қ абаттың биіктігі бойынша арасында ноль нү ктелі, ал тү йіндерінде мә ндері бірдей моменті бар эпюра пайда болады. Мұ ндай жағ дайда кө пқ абатты рама 3 тү рлі бір қ абатты рамаларғ а бө лінеді (2-ші сурет): жоғ арғ ы, орнта жә не тө менгі қ абаттар. Бұ л рамалардың ә р қ айсысын тұ рақ та жә не уақ ытша жү ктемелердің ең ың ғ айсыз ү йлесімдеріне [1]-ге кестрелер бойынша есептейді. Мұ нда рамалардағ ы ригельдің тіректегі иілу моменттерін мына формула бойынша анық тайды: