Скважинада құм шөгінділерімен күресу.

Шығ атын ағ ынның аз жылдамдығ ы кезінде, ә сіресе тү п жә не СКҚ башмак арасында жә не тұ рақ ты емес қ ұ м коллекторларын пайдалану кезінде, тү пте қ ұ м жиналып-қ ұ м тығ ыны пайда болады, ол ағ ынды тө мендетеді немесе фонтандауды тоқ татады. Бұ л қ ұ былыспен кү рес СКҚ башмагын тө менгі перфорациялық саң ылауғ а дейін тү сіру арқ ылы немесе ұ ң ғ ыманы периодты жуу арқ ылы, бұ л кезде қ ұ мды тығ ын жуылып, жер бетіне жуу сұ йығ ы ағ ынымен ағ ып кетеді. Жуу-жуатын терең дігі артқ ан сайын, терең жә не тығ ыз коллекторды ашқ андай қ ұ м шығ ару сирек қ ұ былыс болды, бірақ кейбір оң тү стік ө ң ірлерде(Краснодар, Баку, Туркмения) ұ ң ғ ымаларды пайдалану кезінде қ иындық тар туғ ызады.

Қ ұ мкө л кен орнының мұ най кеніштерінің литологиялық қ ұ рамы сазды алевролиттер мен саздан қ ұ ралғ ан қ ұ мды-алевролитті жыныстардан тұ рады, қ ұ мдақ тар – бос, ә лсіз цементтелген. Қ ұ мдану коэффициенті 0, 69-ғ а тең.

Бұ ндай литологиялық қ ұ рам қ абаттың тү пкі аймағ ының бұ зылу нә тижесінде скважинағ а сү зіліп келген сұ йық тық пен бірге қ ұ мның кө терілуін қ амтамасыз етеді.

Скважина ө німін ө ндіру кезінде қ ұ мның қ арқ ынды шығ уы скважина жабдық тары материалының коррозиялық мү жілуіне алып келетін факторлардың бірі болып табылады. Ө ндірістік зерттеу нә тижелері ө ндірілген ө німнің ә серінен болатын мұ най кә сіптік жабдық тардың тотығ у жылдамдығ ы кө міртекті болат ү шін рұ қ сат етілген дең гейден жоғ ары екенін кө рсетті.

Жер асты жабдық тары мен айдау қ орын қ орғ ау барысында тотығ уғ а қ арсы орындалатын негізгі технологиялық іс-шаралар:

- қ ұ мның білінуінен қ орғ ау;

- тізбек сырты кең істігін сапалы цементажбен саң ылаусыздандыру;

- сорапты-компрессорлы қ ұ бырлардың резьбалық қ осылыстарын саң ылаусыздандыру;

- айдау скважинасының қ ұ быр аралық кең істігіне пакер орнату жә не оны тотық пайтын пакер ү сті сұ йық тығ ымен толтыру;

- айдау скважинасының шеген тізбегі бойымен агент айдалуына рұ қ сат етпеу.

Химиялық ингибитор айдау сияқ ты арнайы ә дістер қ ұ м шығ уы кезінде тиімсіз. Алдын-ала бірінші кезекте қ ұ мның білінуін болдырмайтын іс-шараларды қ арастыру керек.

Қ ұ мның білінуімен қ иындық қ а ұ шырағ ан скважиналарды пайдалану ә дістерін екі топқ а бө луге болады:

- скважинаны қ абаттағ ы қ ұ мды шығ ару арқ ылы пайдалану;

- қ абаттағ ы қ ұ мның шығ уын тоқ тату.

Бірінші топта қ ұ м тығ ындарын жою жә не сонымен қ атар қ абаттан келетін бө лшектерді жоғ арығ а шығ аруды қ амтамасыз ететін іс-шаралар, қ уыс тү тіктерді (шланг) қ олдану, ө німді аймақ қ а хвостовик тү сіру, сұ йық пен толтыру жә не тағ ы басқ алар қ арастырылғ ан. Жер асты жабдық тарының тү рпілі (абразивный) тозуымен кү ресу ү шін сепараторлар, якорлар жә не басқ а да қ орғ аныш қ ұ рылғ ылары конструкцияларының барлық мү мкін болатын тү рлері жасалғ ан. Ә дістің негізгі кемшілігіне қ абаттың тү пкі аймағ ының бұ зылуы жатады.

Қ ұ мның скважинағ а шығ уын тоқ татуғ а негізделген қ ұ ммен кү ресу ә дістері тиімдірек ә дістерге жатады.

Ө ндірістік практика қ абаттан қ ұ м тү суін тоқ татудың ең қ арапайым жә не қ олайлы ә дістеріне кең таралғ ан механикалық ә дістер жататынын кө рсетті. Оларғ а ә ртү рлі қ ұ мғ а қ арсы сү згілері бар мұ най скважинасының жабдық тары мен қ ұ м якорлары жатады.

Сү згі материалы ретінде кенепті, капрон матаны немесе майда жез торды қ олданады, олармен тесілген тү тікшелерді орайды. Кейде қ иыршық тасқ а арналғ ан сү згілер де қ олданылады. Сү згілердің барлық конструкциясының кемістігі олардың тез толып қ алуында, бұ л скважина ө німінің тө мендеуіне алып келеді. Кө п жағ дайларда қ ұ м тығ ындарын жою процесін жылдамдату ү шін оларды жуады.

Қ ұ м тығ ындарын жуу тығ ынғ а дейін скважинағ а тү сірілген жуу қ ұ бырлары мен қ ұ быр сырты кең істігі жү йесінде жуу сұ йық тығ ының (су немесе мұ най) айналысын (циркуляция) тудырудан тұ рады. Жуу қ ұ бырлары ретінде ә ртү рлі диаметрдегі сорапты-компрессорлы қ ұ бырлар қ олданылады. Жуу сұ йық тығ ының тө мен қ арай бағ ытталғ ан ағ ыс кү шінің ә серінен тығ ын жуылады да, сұ йық тық тың жоғ ары қ арай бағ ытталғ ан ағ ысымен тығ ын материалы жоғ арығ а шығ арылады. Скважина оқ панын тығ ыннан тазалау барысында жуу қ ұ быры тізбегін ө сіріп, скважинағ а терең ірек тү сіреді. Сұ йық тық тың айналыс бағ ытына байланысты жуудың келесі тү рлерін бө ліп кө рсетеді: тура, кері жә не қ иыстырылғ ан.

Жуу сұ йық тығ ының айналысы ү шін скважинада НГ-80 сорабы бар ПА 8-80 кү шті жуу агрегатын қ олданады.

Жуу сұ йық тығ ы ретінде мұ най, су, эмульсиялар, кейде сазды ерітінділер қ олданылады. Кө бінесе оң ай табылатын сұ йық тық – су қ олданылады.

Негізгі.: 1. [289-295], 3. [519-526]

Бақ ылау сұ рақ тары:

1.Ашық лақ тыруды алдын-алу ү шін не қ олданылады?

2.Парафиннің қ абаттануын жоюдың негізгі ә дістері қ андай?

3.Қ ұ м тығ ынымен кү рес қ алай жү реді?

4.Тұ з шө гудің кү ресу ә дістері?

5. Скважинаны пайдалануда қ андай қ иыншылық тар кездеседі?

6. Тұ збен кү ресудің негізгі ә дістері?

7. Парафинмен кү ресудің негізгі ә дістері?

8. Қ ұ мның шө гуімен кү ресудің негізгі ә дістері?