Контур ішінен су айдау

Контур ішінен су айдау арќылы ќабатќа єсер ету оныњ м±найлылыќ контурдыњ ішінде бір арнайы ж‰йе бойынша айдау ±њѓыларын орналастыру арќылы іске асады. Б±л кенішке єсеретудіњ аса тез жолы болып табылады, ол м±най ќорын игеруді жєне м±най µнімін шыѓаруды тездетіп, оны уаќытында ќысќартады.

Контур ішімен су айдаудыњ бірнеше т‰рлері бар, олар кенішті айдау ±њѓымаларымен сызыќтарѓа бµлу сызыѓы арќылы орындалады.

Айдау ±њѓымаларын орналастыру ж‰йесі наќты геологиялыќ жаѓдайларѓа байланысты, сол зоналарда, µткізгіштігі жаќсы ќ±мтастарда ќабатты толыѓымен ќоршап єсер ету тиімділігін арттыру ‰шін орналастырылады.

Контур ішімен су айдау контур бойымен жєне контур сыртымен су айдауѓа ќараѓанда тиімдірек, себебі ол м±найды екі жаѓынанда ыѓыстырып отырады.

Айтылѓан су айдау ж‰йелері ‰лкен кенкенорындарда, контурланбаѓан зерттеулердіњ кенорындардаѓы єлі барлау ж‰ріп жатќан кездерден кейін, геологиялыќ шаралардан кейін ќолданылады. Б±л жаѓдайда барлаудыњ наќты кµрсеткіштерінен кейін жєне м±найлылыќтыњ контуры аныќталѓансоњ, осы айдау ±њѓымалардыњ кµмегімен кенорында объекттерге бµлініп, объекттіњ тездетіп пайдалануын іске асырады. Объекттерге бµлінген бµліктер соњынан єр-ќайсысы µз алдына игерілуге де болады. Ондай жаѓдайларда єр объекттерде µндіру ±њѓыларын ќатар-ќатар б±рѓылап, олардыњ аудандаѓы саны жєне тыѓыздыѓы гидродинамикалыќ есептеулерге байланысты аныќталады.

Кенорын толыѓымен барланѓаннан кейін жєне кенорынныњ болкќа бµліп, контурланѓаннан кейін пайдалануѓа енгізіліп, оныњ технологиялыќ игеруі жалпы жнйесіенгізіліп, олар органикалыќ т±тастыќты ќ±райды.

Очоговое (ошаќтап) су айдауды басќада су айдау ж‰йелері мен бірге ќолдана береді, ќабаттаѓы ыѓыстыруды толыѓымен аймаќты ќамтуды жаќсарту ‰шін, сонымен бірге бµлек линзаларда немесе ќабаттыњ кішкене учаскелерінде, айдаудыњ єсері тимеген єсерлерді ќамтып, ќорды толыѓымен алу ‰шін ќолданылады. Біраќта ошаќты су айдауда арнайы ±њѓы б±рѓылануы м‰мкін немесе м±найѓа ќаныќќан кµп бµліктіњ ыѓыстыру процесін жаќсарту ‰шін немесе оныњ µткізгіштігі шамалы зоналарында да ќолданылуы м‰кін.

Игеру объектісініњ біршама геологиялыќ зерттеулері аныќталѓаннан кейін ошаќтап су айдау тєсілі арнайы µздігінен кенорнды пайдалану, игеру этаптарыныњ барлыѓында ќолданылуы м‰мкін жєне кенорынды игеруге дейін де немесе аныќталѓан т‰рде ыѓыстыру процесін баќылаушы ретінде де ќолданылады.

Тањдаулы су айдау ж‰йесі ошаќтап су айдау сияќты біртекті емес ‰зілмелі жєне к‰рделі болып келген ќабат коллекторларынан м±най ќорын ыѓыстыру ‰шін ќолданылады. Б±л су айдау ж‰йесінде айдау ±њѓыларыныњ б±рѓыланатын н‰ктелері геологиялыќ зерттеулердіњ аныќтаѓан мєндерін есепке ала отырып, µнімді ќабаттыњ таралу жаѓдайына байланысты аныќтайды, сонымен бірге оныњ жаќында орналасќан µндіру ±њѓысыныњ т‰птік байланысы жєне осы есеппен м±найды сумен ыѓыстырудыњ максималды шегіне жету, ќабаттыњ біртекті емес бµліктеріне минимумѓа дейін єсер етіп, м±най бергіштік коэффицентін жоѓарылату маќсаттарымен байланысты орнатылады. Осыныњ нєтижесінде, айдау ±њѓыларыныњ аудан бойынша орналастырылуы єр-ќалай (хаотично) коллектордыњ табиѓи біртексіз екендігін айќындап т±рады. Б±л дегеніміз су айдау ±њѓыларын сумен жабдыќтау ж‰йесін ќиындатады. Игерудіњ бірінші этаптарында, геологиялыќ информация жиынтыѓы аз немесе жеткіліксіз болѓанда б±л ж‰йе ќолданылмайды. Ол тек келесі игеру этаптарында тиімділік кµрсетеді, яѓни ќабаттыњ ќ±рылу схемалары жєне ±њѓыѓа єсер ету нєтижелері, оныњ т‰рлерін аныќтаѓаннан кейін ќолданылады.

Алањдап су айдау (площадное)-ќабатќа єсер етудіњ аса ќолданыстаѓы т‰рі, ол кенорын игеру барысыныњ ењ жоѓары жылдамдыѓын ќамтамасыз етеді.

¤ндіру жєне айдау ±њѓылары б±л айдау ж‰йесінде д±рыс геометриялыќ блоктармен орналасады, олар бос н‰ктелі, жеті н‰ктелі жєне тоѓыз н‰ктелі болып тор ќ±рап, айдау жєне µндіру ±њѓылары кезектесіп отырады. Б±л ‰шін ауданды осындай біртекті д±рыс торѓа келтіріп ±њѓыны б±рѓылаѓанда бос н‰ктелі ж‰йеде єр айдау ±њѓысына бір µндіру ±њѓысынан келеді, жеті н‰ктеліде екі µндіру ±њѓысы ол тоѓыз н‰ктеліде ‰ш ±њѓыдан келеді осыны ескере отырып айдау ±њѓылары µнім бермегендіктен аныќталѓаны: тоѓыз н‰ктелі ж‰йені ќолданѓанда, экономикалыќ т±рѓыдан тиімді, біраќ кешішке єсер ету ќарќыны баяулайды жєне µндіру ±њѓыларын судыњ еніп кету ќауіптілігі де арта т‰седі. Алањдап су айдау игерудіњ соњѓы этептарында м±найды µндірудіњ екінші єдісі ретінде ќолданады. Алањдап су айдау ж‰йесі µз алдында, басќа ж‰йеніњ кµмегінсіз ќолдануѓа арналѓан, жаќсы зерттелген ќабаттарда игерудіњ бастапќы этаптарында да нєтижелі µнім беру ‰шін, ол ќолданыла береді.

Айтылѓан ±њѓыны орналастыру схемалары тек су айдаѓаннан басќа да, газ айдаѓанда немесе газбен, сумен єрт‰рлі еріткіш реагенттерді ыѓыстыру жаѓдайларында да ќолданылады.

Ќабат ќысымын ±стау жєне айдау суларыныњ технико-технологиясы сумен ќамтамасыздандыру кµзі, су сапасына байланысты аныќталады.

М±най ќабаттарында айдаудыњ негізгі агенті болып су алынады. Олар жер ‰сті сулары болуы м‰мкін, терењдегі сулы горизонттан алынѓан болуы м‰мкін немесе жер ќабатына м±най мен бірге шыќќан суда ќолданылуы м‰мкін.

Айдалатын суѓа келесі аныќталѓан талаптар ќойылады, олардыњ негізгілері болып табылатындар:

1. Ќ±рамында механикалыќ ќоспалар жєне темір ќосылыстарыныњ минималды болуы

2. Кµмірсутек жєне кµмірќышќылдыњ болмауы, ол жабдыќты тез тотыќтандырады

3. Айдалып жатќан су жєне ќабат суыныњ біртекті болып кетпеуін ќадаѓалау, олар ќабат жыныстарыныњ т‰сіп кетіп, айдау сумен араласып кету салдарынан болады.

4. Органикалыќ ќоспалардыњ болмауы-бактерия, т.с.с.

Кµрсетілген талаптар кей-кездерде µзен суларында, артезианды ±њѓыларда жєне терењ горизонт суларында суларында байќалады, оларды ќабатќа ешќандай µњдеусіз айдауѓа болады.

Кµп жаѓдайда ќабатќа айдалатын су, су тазалау ќондырѓыларында арнайы µздеуден µткізуді талап етеді. Оныњ кµлеміне байланысты сулар келесі тазалау операцияларынан µтеді.

1. коагуляция-су ќ±рамындаѓы µте ±саќ бµлшектерді маќта тєрізді т±ту арќылы ‰лкейту, оѓан єдетте к‰кіртќышќылды алюминий (глинозем) ќолданылады.

2. фильтрация-коагуляциядан кейін суда топыраќты фильтр арќылы тазалау.

3. сусыздандыру - судаѓы темір оксидтерден, ќышќылдардан арылту.

4. ж±мсарту - тотыќтандыру арќылы сутек иондарын рн-ты 7-8-ге дейін жеткізу.

5. хлорлау - бактерия микробµлшектерді жою.

6. стабилизациялау(тұ рақ тандыру) - химиялыќ ќ±рамына жєне судыњ ќ±рамындаѓы темір бµлшектердіњ кµлемін болат ќ±бырларды тот басудан саќтау ‰шін оларды т±раќтандыру.

Негізгі: 1. [42-53], 3. [169-193]

Баќылау с±раќтар:

1. Кенішке єсер етудің маќсаты неде?

2. М±найлы кенішке єсер етудіњ негізгі неше єдісі бар?

3. М±найлы кенішке єсер етудіњ негізгі єдістерін ата?

4. Су айдауды ќолданудыњ талаптары.

5. Келтірілген ќабат жаѓдайына с±йыќтыњ баланстыќ шыѓынын есептеу тењдеуі.

6. Аѓымдаѓы компенсация коэффицентін не кµрсетеді?