Берiктiк есебi

Иiлгiш элементтерде кө лденең кү ш пен иiлу моментiнiң бiрiгiп ә сер етуiнен ө ске кө лбеу орналасқ ан қ ималар кернеулiк-деформативтiк жағ дайда болады. Мұ ндай кө лбеу қ ималарда басты созылу жә не сығ ылу кернеулерi пайда болады. Егер басты созылу кернеулерi бетонның созылуғ а қ арсы кедергiсі -дан артық болса, онда кө лбеу жарық тар пайда болады (17-сурет).

Бұ дан ары кү штiң ө суiне қ арай кө лбеу жарық тар ашылып, соң ғ ы сатыда элементтiң қ ирауына ә келiп соғ ады. Созылғ ан жә не кө лденең арматурадағ ы кернеу шектік мә ніне жетпесе де, қ ирау кө лбеу жарық тың жоғ ары жағ ындағ ы бетонның жаншылып, ү гiлуiнен болады (18-сурет).

Осығ ан байланысты кө лбеу жарық ү стiндегi бетонның сығ ылғ ан бө лiгiнде жә не кө лбеу жарық ты кесiп ө тетiн арматураларда iшкi кү штер пайда болады. Кө лбеу қ имадағ ы iшкi кү штердiң схемасы 17, б-суретте кө рсетiлген.

Иiлгiш элементтердiң кө лбеу қ има бойынша берiктiгiн ү ш жағ дайда тексередi:

1. Кө лденең кү шке байланысты

(5.33)

шарты орындалуы тиiс; мұ ндағ ы - тiрек пен кө лбеу қ има ұ шына дейiн орналасқ ан тiрек ә серiнен болатын кө лденең кү ш; - кө лбеу қ има ү стiндегi бетонның сығ ылғ ан бө лiгi қ абылдайтын кө лденең кү ш; - кө лбеу қ иманы қ иып ө тетiн кө лденең арматуралардағ ы қ осынды кө лденең кү ш; - кө лбеу қ иманы қ иып ө тетiн кө лбеу арматуралардағ ы кү штердiң элемент ө сi нормалiне проекцияларының

Кө лбеу қ иманың ұ шындағ ы ( нү ктесі) бетонның сығ ылу бө лiгi қ абылдайтын кө лденең кү ш

_.

Сонымен қ атар

, (5.34)

мұ ндағ ы -эксперименттiк коэффициенттер: ауыр бетон ү шiн - , ; ұ сақ тү йiрлi бетон ү шiн - , ; - кө лбеу қ иманың элемент осiне проекциясының ұ зындығ ы; - тавр қ имасының полкасына ә серiн есепке алатын коэффициент:

, (5.35)

мұ ндағ ы деп қ абылданады; - бойлық кү штердiң берiктiкке ә серiн есепке алатын коэффициент, оның мә нi кернеуленбеген иiлгiш элементтер ү шiн нө лге тең.

Сыртқ ы кү штер ә серiнен, алдын-ала кернеуленуден болатын бойлық сығ ылу кү штерi болғ ан жағ дайда

, (5.36)

ал бойлық созылу кү штерi бар болғ ан жағ дайда

. (5.37)

Жалпы жағ дайда деп қ абылданады. Кө лбеу қ иманы қ иып ө тетiн кө лденең арматуралардағ ы қ осынды кү ш

(5.38)

(5.39)

формулаларымен анық талады. Мұ нда - кө лбеу қ иманы қ иып ө тетін қ амыттардың элементтің бағ ытына кө лденең бағ ыттағ ы санына байланысты кө лденең қ ималардың қ осынды ауданы; - ең қ ауiптi кө лбеу жарық тың бойлық оське проекциясы; - элементтiң ұ зындық бiрлiгiне келетiн қ амыттардағ ы iшкi кү ш

, (5.40)

мұ ндағ ы, - кө лденең арматуралар қ адамы.

Кө лбеу қ иманы қ иып ө тетін кө лбеу арматуралардағ ы кү штер

, (5.41)

мұ ндағ ы, - кө лбеу қ иманы қ иып ө тетін кө лбеу арматуралардың ауданы; - кө лбеу арматуралардың элемент осiне байланысты орналасу бұ рышы.

2. Иiлу моментi ә сер ететiн кө лбеу қ ималы элемент берiктiгi

, (5.42)

шартымен анық талады, мұ ндағ ы - нү ктесi арқ ылы алынатын сыртқ ы кү штер мен арқ алық тiрегі қ арсылық кү шiнен иiлу моменті; - бойлық арматурадағ ы кү штерден нү ктесi арқ ылы алынатын момент; - кө лденең жә не кө лбеу арматуралардағ ы кү штердiң нү ктесi арқ ылы алынатын қ осынды моменттері.

Бойлық, кө лденең жә не кө лбеу арматуралардағ ы кү штерден алынатын моменттер сә йкесiнше

, ,

формулаларымен анық талады.

Бойлық арматура ұ зындығ ы бойынша ү зiлiп тасталғ ан жағ дайда арқ алық тың тiрек аймағ ында, бойлық арматура бекiтiлмеген жағ дайда элементтердi ию моментi ә серiне кө лбеу қ има бойынша тексередi.

3. Кө лбеу жарық тар аралығ ындағ ы кө лбеу жолақ тардағ ы бетонның берiктiгi

(5.43)

шарты арқ ылы тексеріледi, мұ ндағ ы - кө лденең арматура ә серін ескеретін коэффициент:

, , ,

- жә не - арматура мен бетонның серпімділік модульдері; - есептік қ имадағ ы кө лденең арматуралардың (қ амыттардың) кө лденең қ имасы ауданы; - қ амыттар қ адамы; - бетон тү рлерінің ішкі кү штерді тарату қ абілетін бағ алайтын коэффициент, ол

( -мен ө лшенедi).

- ауыр жә не ұ сақ тү йiрлi бетон ү шiн, ал 0, 02 - жең iл бетон ү шiн; - бетонның сығ ылуғ а есептік кедергiсi, .

Кө лбеу жолақ тың берiктiгi тiк тө рт бұ рышты, таврлы жә не басқ а қ ималар ү шiн тiректен қ ашық тығ ынан кем емес қ ашық тық тағ ы нормаль қ ималардағ ы кө лденең кү штiң шектi мә нiн сақ тағ ан жағ дайда iске асырылады.