Рылыс конструкцияларының жетiстiктерi мен кемшiлiктерi

Қ ұ рылыс конструкцияларына жобалау, дайындау, тасымалдау, монтаждау жә не тұ тыну кезінде олар қ анағ аттандыратын талаптар қ ойылады. Жобалау кезiнде конструкцияның берiк, мық ты болуы қ арастырылады, рационалды конструкциялық шешiм қ абылданады, материал шығ ыны аз болуына кө ң iл бө лiнедi. Қ ұ рылыс конструкциялары шешiмдерiнiң барлық кезең дердегi тиiмдiлiгi олардың материалдарына жә не оның берiктiктерінің толық тай пайдалануына тiкелей байланысты.

Жобалау кезiнде материалдар шығ ыны кө рсеткiштерiн, конструкцияның дайындалу қ иыншылығ ын, уақ ытын, бағ аланылуын кө рсететiн бiрнеше конструктивтік шешімдерінің нұ сқ алары қ ұ рылып, салыстырылып, олардың ең тиiмдiсi алынады.

Материалдық шығ ыны аз конструкция деп, бү кiл қ имасы тү гел кө теру қ абiлеттiлiгiне жұ мсалатын, берiктiгi бiр қ алыпты конструкцияны айтады. Қ ұ рылыс конструкцияларының жетiстiктерi мен кемшiлiктерi тө мендегідей негiзгi кө рсеткiштер арқ ылы анық талады:

1. Салмағ ы. Салмағ ы жө нiнен жетiстiгi бар қ ұ рылыс конструкциясы деп, бiрдей жағ дайларда салмағ ы аз болатын конструкцияны айтады.

Мысалы: белгiлi бiр сығ у кү шiне жұ мыс жасайтын металл конструкцияларының салмағ ын 1-ге тең деп есептейтiн болсақ, онда сол кү шке жұ мыс жасайтын ағ аштан жасалғ ан конструкциялардың салмағ ы одан 1-1, 5, темiрбетон - 3-7, тас конструкциялары - 15-25 есе ү лкен болады.

2. Отқ а тө зiмдiлiк. Темiрбетон жә не тас конструкциялары отқ а тө зiмдi. Алдын-ала кернеуленген темiрбетон конструкциялардың отқ а тө зiмдiлiгi аз болады. Металл конструкциялары отқ а тө зiмсiз. Ағ аш конструкциялары iшiнде шомбал, кө лемдi конструкциялар отқ а тө зiмдi.

3. Индустриалдығ ы. Темiр, темiрбетон, iрi блокты тас конструкциялар жә не дайын ағ аш конструкциялар индустриалды конструкциялар болып есептеледi.

4. Тұ тыну шығ ыны. Металл конструкцияларын коррозиядан қ орғ ау ү шiн бояу-сыр, ағ аш конструкцияларын шiруден сақ тау ү шiн оларғ а сiң iретiн ә ртү рлi заттар керек, ал олардан басқ а конструкциялардың шығ ыны жоқ десе болады.

Металдан, бетоннан, тастан, темiрбетоннан жә не арматура салынғ ан тастан жасалғ ан конструкциялар мә ң гiлiк. Ағ аш конструкцияларын жақ сы кү тiп, шiруден сақ таса, олар да ү зақ жұ мыс жасайды. Кейбiр ағ аш конструкциялары 100 жылдан аса жұ мыс жасайды.

6. Қ олданылу салалары. Тастан жә не арматураланғ ан тастан жасалғ ан конструкциялар негiзiнен бағ аналар жә не қ абырғ алар ү шiн қ олданылады.

Бетон жә не темiрбетон конструкциялар бiртұ тас, жиналмалы-бiртұ тас жә не жиналмалы конструкциялар тү рiнде қ олданылады.

Бiртұ тас конструкциялар негiзiнен гидротехникалық (дамбы, бө гет) ғ имараттарда ауыр кү штердi кө теретiн iргетастар ұ шiн қ олданылады.

Жиналмалы-бiртұ тас конструкциялар жабын тақ талары, арқ алық тар тү рiнде азаматтық жә не ө неркә сiп ү йлерiнде, кө пiрге ө тетiн аралық конструкциялар ү шiн қ олданылады.

Металл конструкциялары ү лкен аралық жабын, биiк мұ наралар мен дiң гектер, қ ара металлургия зауыттарының қ аң қ алары мен жабындары, ангарлар, павильондар жә не қ оймалар ү шiн қ олданылады.

Алюминий қ орытпаларынан жасалғ ан конструкциялар жең iл салмақ тарына байланысты ү лкен аралық ты, иiлуге жә не созылуғ а жұ мыс жасайтын конструкциялар ү шiн қ олданылады.

Ағ аш конструкцияларын негiзiнен орманғ а бай аудандарда, жергiлiктi материал ретiнде, кейбiр арнайы ғ имараттар ү шiн қ олданады.