Musa dedi: “Əgər siz və yer üzünün bütün sakinləri kafir olsanız, Allah onsuz da Zəngindir və Həmdəlayiqdir”.

Ey İ srail oğ ulları! Ə gə r siz və yerin bü tü n digə r sakinlə ri ilə birlikdə kafir olsanı z və Allaha hə md etmə kdə n imtina etsə niz də, bununla Allaha qə tiyyə n zə rə r vura bilmə zsiniz. Onun gö zə l adları arası nda – Zə ngin və Hə mdə layiq adları. Qulları nı n mü tiliyi və itaə tkarlı ğ ı Onun hakimiyyə tini heç və chlə artı rmı r, itaə tsizliyi və sö zə qulaq asmamaları isə bu hakimiyyə ti heç də zə iflə tmir. Onun zə nginliyi kamildir, Onun mahiyyə ti, adları, sifə tlə ri və ə mə llə ri isə hə mdə layiqdir. Onun malik olduğ u bü tü n sifə tlə r qü sursuz və mü kə mmə ldir. Ona mə xsus olan bü tü n adları gö zə ldir. Onun yerinə yetirdiyi bü tü n ə mə llə r isə ə n ə zə mə tli tə rifə layiqdir.

ﮈ ﮉ ﮊ ﮋ ﮌ ﮍ ﮎ ﮏ ﮐ ﮑ ﮒ ﮓ ﮔ ﮕ ﮖ ﮗ ﮘ ﮙ ﮚ ﮛ ﮜ ﮝ ﮞ ﮟ ﮠ ﮡ ﮢ ﮣ ﮤ ﮥ ﮦ ﮧ ﮨ ﮩ ﮪ ﮫ ﮬ ﮭ ﮮ ﮯ ﮰ

(14.9) “Sizdə n ə vvə lkilə rin – Nuh, Ad və Sə mud tayfala­rı nı n, on­lar­dan sonra­kı ­ları n xə bə rlə ri sizə gə lib ç atmadı mı? Bu haq­da Allah­dan baş qa heç kə s bilmir. Elç ilə ri onlara aç ı q-aydı n də lil­lə r gə tirdilə r. Onlar isə ə llə rini ağ ı z­la­rı ­nı n ü stü nə qoyub dedilə r: “Biz sizinlə gö ndə rilə nlə rə inanmı rı q və bizi də ­və t etdiyiniz barə sində ş ə kk-ş ü bhə iç ində yik! ”

Fö vqə luca qulları nı, qə dim xalqları n onlara gö ndə rilmiş Allah elç ilə rini qə bul etmə diklə rinə gö rə, baş ları na gə lmiş də hş ə tli ə hvalatlarla qorxudur. Amansı z cə za onları elə bu dü nyadaca yaxalamı ş dı və bir ç ox insanlar bunun ya ş ahidi idilə r, ya da bu barə də eş itmiş dilə r. Nuhun (ə) xalqı, adlar və sə mudlar – Fö vqə luca Allah bu xalqlar haqqı nda Ö z Kitabı nda ə traflı yazmı ş dı r. Onlardan sonra da nə qə də r baş qa xalqlar yaş amı ş lar! İ nsanlar onları yaddan ç ı xarmı ş lar və ancaq Allaha onlar haqqı nda hə r ş ey mə lumdur. Allahı n elç ilə ri onları n yanı na gə lirdi, haqlı və sə mimi olduqları nı qə ribə mö cü zə lə rlə və də lillə rlə tə sdiq edirdilə r. Elə bir elç i gə lmirdi ki, ö z qə bilə daş ları na, onları n ona inanması ü ç ü n bə s edə n mö cü zə lə r gö stə rmə sin. Lakin hə r də fə fasiqlə r Allahı n elç ilə rinə iman gə tirmə kdə n boyun qaç ı rı r və Allahı n ayə lə rini tə kə bbü rlə rə dd edirdilə r. Onlar iman gə tirmə kdə n boyun qaç ı rı r və hə tta haqq dinin zə ruriyyə tini tə sdiq edə n ş eylə r haqqı nda daniş maq belə istə mirdilə r. Bu barə də Fö vqə luca buyurmuş dur: “Yaxud onları n mə sə li zü lmə t iç ində gö y gurultusu və ş imş ə klə yağ an leysana dü ş ə nlə rin mə sə linə bə nzə yir ki, ildı rı mdan ö lmə k qorxusu ilə barmaqları nı qulaqları na tı xayı rlar. Ş ü bhə siz ki, Allah kafirlə ri hə r tə rə fdə n ə hatə yə almı ş dı r” (Bə qə rə, 2/19).

ﮱ ﯓ ﯔ ﯕ ﯖ ﯗ ﯘ ﯙ ﯚ ﯛ ﯜ ﯝ ﯞ ﯟ ﯠ ﯡ ﯢ ﯣ ﯤ ﯥ ﯦ ﯧ ﯨ ﯩ ﯪ ﯫ ﯬ ﯭ ﯮ ﯯ ﯰ ﯱ ﯲ ﯳ ﯴ ﯵ ﯶ

Elç ilə ri onlara deyirdilə r: “Gö y­lə ri və yeri yaradan Alla­ha ş ə kk etmə kmi olar? O, gü ­nahları ­nı zı bağ ı ş lamaq və sizə mü ə yyə n vaxta qə də r mö hlə t vermə k ü ç ü n sizi iman gə tir­mə yə ç ağ ı rı r”. Onlar deyirdilə r: “Siz də bizim kimi ancaq bir insansı nı z. Bizi atala­rı mı zı n ibadə t et­diklə rində n dö n­də r­mə k istə yirsiniz. Elə isə bizə aç ı q-aydı n bir də lil gə tirin”.

Onlar ö z imansı zlı qları nı elç ilə rdə n gizlə tmirdilə r və bə yan edirdilə r ki, onları n doğ ru danı ş dı qları na ş ü bhə edirlə r. Lakin onlar yalan danı ş ı rdı lar və zalı mlı q edirdilə r. Allaha ş ü bhə etmə kmi olar? Bü tü n dü nyada Ondan daha aydı n və daha inandı rı cı olan bir ş ey yoxdur! Ə gə r insan gö ylə rin və yerin Yaradanı na, Kainatı n mö vcudluğ u Onsuz mü mkü n Olmayana, ş ə kk gə tirirsə, onda o, hə tta gö rmə k və ə llə toxunmaq mü mkü n olan bir ş eyin mü mkü nlü yü nə də ş ə kk gə tirmə lidir. Buna gö rə elç ilə r ö z xalqları ilə Rə bbin mö vcudluğ una heç bir ş ü bhə si olmayan insanlar kimi danı ş ı rdı lar. Onlar xalqları nı onlara fayda verə n ş eylə rə də və t edirdilə r ki, Allah onları n gü nahları nı bağ ı ş lası n və onları n ö mrü nü mü ə yyə n bir vaxta kimi uzatsı n. Bir sö zlə, ə gə r onlar elç ilə rin ç ağ ı rı ş ları na cavab versə ydilə r, onda hə m bu dü nya hə yatı nda və hə m də ö lü mdə n sonra mü kafatlan­dı rı lardı lar, ç ü nki onlar ö z ibadə tlə ri ilə Allaha fayda vermirdilə r. Ə ksinə, bundan fayda alan onlar ancaq ö zlə ri idilə r. Lakin onlar ö z elç ilə rinin mö izə lə rini – tə bliğ atı nı rə dd etdilə r və axmaq və nadan adamlar kimi davrandı lar. Onlar dedilə r: “Siz də elə bizim kimi adamlarsı nı z. Niyə siz ö z peyğ ə mbə rliyiniz sayə sində bizdə n ü stü n olmalı sı nı z? Siz bunu ö zü nü zdə n uydurmuş sunuz ki, biz ata-babaları mı zı n ibadə t etdiklə rində n ə l ç ə kə k. Niyə biz sizin uydurmaları nı za gö rə ö z uluları mı zı n yolundan ə l ç ə kə k? Niyə biz bizdə n heç nə ilə ü stü n olmayanlara sö zsü z tabe olmalı yı q? Bizə sizin haqlı olduğ unuzu tə sdiq edə n mö cü zə lə r gö stə rin”. Onlar elç ilə rdə n insanları n gö rmə sinə yol verilmə yə n mö cü zə lə r gö stə rilmə sini tə lə b edirdilə r. Ə slində bü tü n elç ilə r ö z qə bilə daş ları na aydı n mö cü zə lə r gö stə rirdilə r.

ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ ﭕ ﭖ ﭗ ﭘ ﭙ ﭚ ﭛ ﭜ ﭝ ﭞ ﭟ ﭠ ﭡ ﭢ ﭣ ﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﭨ ﭩ ﭪ ﭫ ﭬ ﭭ ﭮ ﭯ ﭰ

Elç ilə ri onlara dedilə r: “Biz də si­zin kimi bir insanı q. Lakin Allah Ö z qul­la­rı ndan istə diyinə lü tfkarlı q edir. Alla­hı n izni ol­madan biz sizə heç bir mö cü zə gö stə rə bilmə rik. Qoy mö minlə r ancaq Allaha tə və k­kü l etsinlə r”.

Siz tamamilə haqlı sı nı z. Biz – adicə, sizə bə nzə yə n insanları q. Amma bu o demə k deyildir ki, sizə, tə bliğ etdiyimiz haqqı inkar etmə yə icazə verilmiş dir. Doğ rudan da, Fö vqə luca Allah istə diyi quluna Ö z mə rhə mə tini gö stə rir. Ə gə r Allah bizi peyğ ə mbə rliyə və ilahi və hyə layiq bilmiş sə, bu, Onun mə rhə mə tinin və xeyirxahlı ğ ı nı n tə zahü rü dü r. Heç kim ö zü nə Allahdan mə rhə mə t gö stə rmə sini tə lə b etmə k və ya Ona qulları na lü tfkarlı q gö stə rmə sinə mane olmaq iqtidarı na malik deyildir. Sizə ancaq bizim mö izə lə rimiz ü zə rində dü ş ü nmə k qalı r. Siz onları n doğ ru olduğ unu gö rsə niz, onlara qulaq ası n, ə gə r onlar yalan ç ı xsalar, onda onları rə dd edin, lakin ö z kafirliyinizi tə mizə ç ı xarmaq ü ç ü n bizim və ziyyə timizdə n sui-istifadə etmə yin.

Sizin tə lə blə rinizə gə ldikdə isə, biz sizə Allahı n iradə sində n kə nar mö cü zə lə r gö stə rmə k qü drə tinə malik deyilik. O Ö zü istə yə rsə, sizə mö cü zə lə r gö stə rə r və ya bunu etmə z, Ç ü nki O, tamamilə Ö z ilahi mü drikliyinə və rə hminə mü vafiq olaraq davranı r. Ə gə r nemə t ə ldə etmə k və ziyandan ç ə kinmə k istə yirsinizsə, tə kcə Ona tə və kkü l edin. Onu da bilin ki, belə rə ftar edə n tə kcə mö minlə rdir, ç ü nki onlar Allahı n kamil fö qə lqü drə ti və hə r ş eyi ə hatə edə n rə hmində n xə bə rdardı rlar və Onun himayə si istə nilə n mə xluq ü ç ü n bə s edir. Onlardan hə r biri Allaha imanı nı n yol verdiyi də rə cə də tə və kkü l edir.

Bu ayə də n aydı n olur ki, mö min Allaha tə və kkü l etmə lidir. Tə və kkü l haqq dinin də yiş mə z ş ə rtidir və ibadə tin ə n ali formaları na aiddir ki, Allah onları xoş layı r və onlardan razı qalı r. Bu ibadə t forması ə sası nda bir ç ox digə r dini ayinlə r tə ş ə kkü l tapı r.

ﭱ ﭲ ﭳ ﭴ ﭵ ﭶ ﭷ ﭸ ﭹ ﭺ ﭻ ﭼ ﭽ ﭾ ﭿ ﮀ ﮁ ﮂ ﮃ ﮄ

Bizə yolları mı zı gö s­tə rdiyi halda, biz nə ü ç ü n Allaha tə və kkü l et­mə yə k? Si­zin bizə verdiyiniz ə ziy­yə t­lə ­rə dö ­zə cə yik. Qoy tə və kkü l edə n­lə r an­caq Allaha tə və kkü l et­sinlə r”.

Allaha tə və kkü l etmə yimizə nə maneə ola bilə r ki, ə gə r Fö vqə uca Allah Ö zü bizə haqqı ö yrə tmiş və doğ ru yola yö nə ltmiş dir. Ə gə r insan haqqa etiqad edirsə və doğ ru yolla gedirsə, onda o, ə n mü kə mmə l tə rzdə Allaha tə və kkü l etmə lidir. Ə gə r insan bilirsə ki, mö minə tə kcə Allah kö mə k edir və onu istə nilə n bə lalardan xilas edir, onda o, hö kmə n ə trafdakı ları doğ ru yola ç ağ ı rmağ a baş layar. Bu isə o demə kdir ki, o, haqqa etiqad etmə yə nlə rə və Allahı n nə sihə tlə rini rə hbə r tutmayanlara, qə tiyyə n bə nzə mir.

Belə mö izə lə ri dillə rinə gə tirə rə k elç ilə r ö z qə bilə daş ları na Allahı n daha bö yü k bir mö cü zə sinə iş arə edirdilə r. Kafirlə r, bir qayda olaraq, Allahı n elç ilə ri ü zə rində qə lə bə ç almaq ü ç ü n kifayə t qə də r gü cə malik idilə r. Lakin sonuncular onları gü clə rini sı namağ a də və t edir və elç ilə rə zə rə r vurmağ a cə hd etmə lə rini tə klif edirdilə r. Bu zaman onlar Allaha tə və kkü l edir və aç ı q surə tdə bildirirdilə r ki, onlara tə kcə Onun himayə si kifayə tdir. Belə olduğ u halda, mü rtə dlə rin hə r vasitə ilə onları mə hv etmə yə və onları n gə tirdiyi haqqı n nurunu sö ndü rmə yə cə hd gö stə rmə lə rinə baxma­yaraq, Fö vqə luca Ö z elç ilə rini mü ş riklə rin ş ə rində n xilas edirdi. Mə hz buna gö rə Nuh peyğ ə mbə r (ə) ö z qə bilə daş ları na demiş di: ““Ey ü mmə tim! Ə gə r aranı zda qalmağ ı m və Allahı n ayə lə ri ilə ö yü d-nə sihə t vermə yim sizə ağ ı r gə lirsə, mə n (sizin mə nə qarş ı bü tü n pis niyyə tlə rinizdə n) Allaha tə və kkü l edirə m. Ş ə riklə rinizlə birlikdə (mə nim barə mdə) nə edə cə yinizi qə rarlaş dı rı n. Gö rə cə yiniz iş gizli qalması n (onu mə nə də bildirin), sonra mə nə heç mö hlə t də vermə yib haqqı mda istə diyinizi edin” (Yunus, 10/71).

Hud peyğ ə mbə r (ə) isə demiş dir: “...Allahı ş ahid tuturam və siz də ş ahid olun ki, mə n sizin (Rə bbinizə) qoş duğ unuz ş ə riklə rdə n uzağ am! Bircə Ondan (Allahdan) baş qa! (Yalnı z Ona ibadə t edirə m). İ ndi hamı lı qla mə nə qarş ı nə hiylə qurursu­nuzsa, qurun və mə nə heç mö hlə t də vermə yin! Mə n ö zü mü n və sizin Rə bbiniz olan Allaha tə və kkü l etdim. Elə bir canlı yoxdur ki, onun ixtiyarı (Allahı n) ə lində olması n. Hə qiqə tə n, Rə bbim haqq (doğ ru) yolun Rə bbidir! ” (Hud, 11/54-56).

Elç ilə r ö z qə bilə daş ları na deyirdilə r: “Biz bundan sonra da Allahı n dinini tə bliğ edə cə k, insanlara ö yü d-nə sihə t verə cə k və haqqı onlara xatı rladacağ ı q. Biz heç vaxt sizin bizə verdiyiniz incikliklə rə və ə zaba diqqə t yetirmə yə cə yik. Biz Allahı n savabı nı qazanmaq ü midilə hə r hansı sı naqdan keç mə yə hazı rı q. Bü tü n bunlara baxmayaraq biz sizə ancaq xeyirxahlı q dilə yirik, ola bilsin ki, bir ç ox ö yü d-nə sihə tlə rdə n sonra Allah sizi dü z yola yö nə ltsin. Biz ancaq Allaha tə və kkü l edirik, ç ü nki Ona tə və kkü l etmə k uğ ur qazanmanı n aç arı dı r”. Bilmə k lazı mdı r ki, Allahı n elç ilə ri (onlara Allahı n salamı olsun) Ona ə n mü kə mmə l tə rzdə tə və kkü l edirdilə r. Onlar tə və kkü l edirdilə r ki, O, yer ü zü ndə Ö z dinini bə rqə rar edə cə k, mö minlə rə kö mə k edə cə k, qulları nı doğ ru yola yö nə ldə cə k və onları azğ ı nlı qdan xilas edə cə k. Hə qiqə tə n də, bu - ə n gö zə l tə və kkü l forması dı r.

ﮅ ﮆ ﮇ ﮈ ﮉ ﮊ ﮋ ﮌ ﮍ ﮎ ﮏ ﮐ ﮑ ﮒ ﮓ ﮔ ﮕ ﮖ ﮗ ﮘ ﮙ ﮚ ﮛ ﮜ ﮝ ﮞ ﮟ ﮠ ﮡ ﮢ

(14.13) “Kafir olanlar ö z elç ilə ­rinə dedi­lə r: “Sizi ya ö z torpa­ğ ı ­mı z­dan qovaca­ğ ı q, ya da mü t­lə q dinimizə qayı dacaq­sı ­nı z! ” Rə bbi də onlara belə və hy etdi: “Biz zalı mları mü tlə q mə hv edə cə k”

Və onlardan sonra sizi o yerdə sa­kin edə cə yik. Bu, hü ­zu­rumda dur­maqdan qorxanlara və tə hdidimdə n ç ə ­kinə nlə rə aiddir”.

Elç ilə rin yorulmadan və ara vermə də n tə bliğ at aparmaları haqqı nda xatı rlatdı qdan sonra, Fö vqə luca Allah onlara kafir qohumları nı n necə mü nasibə t bə slə mə lə rində n xə bə r verir. Kafirlə r Allahı n elç ilə rini ə n də hş ə tli ş ə kildə rə dd edirdilə r və buna gö rə də demə k olar ki, onları n dü zə lə cə klə rinə heç bir ü mid yeri qalmamı ş dı. Onlar nə inki haqq Tə limatdan ü z dö ndə rir, hə tta elç ilə ri ö z yerlə ri saydı qları ə razilə rdə n qovub ç ı xaracaqları ilə hə də lə yirdilə r. Onlar elə zə nn edirdilə r ki, elç ilə rin bu dü nyada yaş amağ a haqları belə yoxdur və bu isə ə n bö yü k zalı mlı q idi[128].

Fö vqə luca insanları yerə endirdi və onlara Rə bbə ibadə t etmə lə rini buyurdu. O, onlara yeri və onun ü zə rində olan hə r ş eyi tabe etdi ki, onlar yerin nemə tlə rində n faydalanaraq Allaha ibadə t etsinlə r. Ə gə r insan nemə tlə rdə n istifadə etmə klə Rə bbinə qü sursuz ibadə t edirdisə, doğ ru davranı rdı və mə suliyyə tdə n xilas olurdu. Yox ə gə r o, Allahı n nemə tlə rində n kü frə etiqad etmə k, Rə bbinə itaə tsizlik gö stə rmə k ü ç ü n istifadə edirdisə, Onun qarş ı sı nda sə mimi deyildisə, onda o, maddi nemə tlə rdə n qanunsuz istifadə edirdi. Buradan aydı n olur ki, mə hz elç ilə rin dü ş mə nlə ri­nin ö zlə rinin yer ü zü ndə yaş amağ a haqları yox idi, halbuki elç ilə rə onları qovacaqları nı və d edirdilə r. Hə tta ə gə r sı rf dü nyə vi tə sə vvü rlə rə istinad edilsə belə, fasiqlə rin ə lində heç bir ə sasları yox idi ki, elç ilə ri ö z doğ ma yerlə rində yaş amaq haqqı ndan mə hrum etsinlə r. Bu isə o demə k idi ki, onlar dindarlı qdan və abı r-hə yadan tamamilə mə hrum idilə r!

Kafirlə rlə elç ilə r arası nda qarş ı lı qlı mü nasibə tlə r belə gə rgin sə viyyə yə ç atanda, Fö vqə luca Allaha tə kcə Ö z hö kmü nü nazil etmə k və sevimli qulları na qə lə bə qazandı rmaq qalı rdı. Belə olduqda Allah elç ilə rinə gü nahkarları mü tlə q ş iddə tli cə zaya mə ruz qoyacağ ı nı və elç ilə rini onları n ardı cı lları ilə birlikdə ə n gö zə l tə rzdə mü kafatlandı racağ ı nı və d etmiş di. Hə qiqə tə n, yaxş ı sonluq yer ü zü ndə yaş adı qları zaman Allahdan qorxanları n və itaə tsizlik edə nlə rin cə zalandı rı lacağ ı nı n və d edilmə sini yadda saxlayanları n nə sibi olacaqdı r. Allah qarş ı sı nda qorxu və cə zalandı rı lma hissi belə insanları Allahı n qə zə binə sə bə b olan hə r ş eydə n ç ə kinmə yə və Onu razı salan ş eylə ri yerinə yetirmə k ü ç ü n tə lə smə yə sö vq edir.

ﮣ ﮤ ﮥ ﮦ ﮧ ﮨ