Rəbbinizdən bağışlan­ma diləyin, sonra Ona tövbə edin. Həqiqətən, Rəb­bim Rəhmlidir, Sevəndir”.

Ey mə nim xalqı m! Siz mə nimlə ə laqə ni kə sib, mə nə mü qa­vimə t gö stə rirsiniz! Qoy mə nimlə etdiyiniz ixtilafı nı za gö rə, Nuh peyğ ə mbə rin (ə) xalqı nı n, Hud peyğ ə mbə rin (ə) xalqı nı n və hə m də Saleh peyğ ə mbə rin (ə) xalqı nı n mə ruz qoyulduğ u cə za eyni ilə sizin baş ı nı za da gə lmə sin. Lut peyğ ə mbə rin (ə) xalqı da o qə də r uzaq bir vaxtda yaş amamı ş dı r və sizdə n uzaq deyillə r. Allahdan tö rə tdiyiniz gü nahları nı zı n bağ ı ş lanması nı dilə yin, tö rə də cə yiniz gü nahları nı za gö rə də sə mimi qə lblə tö vbə edin. Allahı n hö kmlə rini yerinə yetirmə klə və itaə tsizlikdə n ç ə kinmə klə Ona dua edin. Ə gə r tö vbə etsə niz və ö z Rə bbinizə doğ ru dö nmə yə ç alı ş sanı z, O, mü tlə q sizi ə fv edə r, bağ ı ş layar, tö vbə lə rinizi qə bul edə r və sizi Ö z rə ğ bə ti ilə ə hatə edə r.

Qeyd etmə k lazı m gə lir ki, Allahı n gö zə l adları ndan olan ə l-Və dud adı (sevə n, sevilə n) Fö vqə luca Allahı n Onu sevə n mö min qulları nı sevdiyinə də lalə t edir. Bu ifadə nin belə morfoloji quruluş ­da tə rtib edilmə si onun eyni vaxtda hə m feli sifə t və hə m də qayı dı ş feli sifə ti [89] mahiyyə tinin tə zahü rü dü r.

ﭴ ﭵ ﭶ ﭷ ﭸ ﭹ ﭺ ﭻ ﭼ ﭽ ﭾ ﭿ ﮀ ﮁ ﮂ ﮃ ﮄ ﮅ ﮆ ﮇ ﮈ

(11.91) “Onlar dedilə r: “Ey Ş ü eyb! Dediklə rinin ç oxunu ba­ş a dü ş mü r və sə ni aramı zda zə if (gü csü z) gö rü rü k. Ə gə r ə ş i­rə ­tin (dinimizə tapı nan qə bilə n) olmasaydı, sə ni daş qalaq edə rdik. Yoxsa sə n bizim ü ç ü n bö yü k (hö rmə t edilə si) bir adam deyilsə n! ”

Mü ş riklə r alicə nab peyğ ə mbə rin (ə) tə bliğ atı və nə sihə tlə rin­də n bə rk ə sə bilə ş miş dilə r və belə dedilə r: “Ey Ş ü eyb! Biz sə nin mö izə lə rini baş a dü ş mü rü k və dediklə rinin də ç oxusunu anlamı ­rı q”. Bu iddiaları onları n haqqa kin bə slə diklə rini və nifrə t etdiklə rini tə sdiq edirdi. Onlar hə mç inin belə deyirdilə r: “Sə n bizim nə ağ saqqalı mı z, nə də baş ç ı mı z deyilsə n. Sə n sadə cə zə if və gü csü z bir adamsan. Sə nin dostları n və qohum-ə qraban olmasaydı, biz hö kmə n sə ni daş -qalaq edə rdik. Biz sə ni qə tiyyə n hesaba almı rı q və sə nə heç hö rmə t də etmirik. Lakin biz sə nin qohumları ­na ehtiram bə slə yirik və buna gö rə də sə ni rahat buraxı rı q”.

ﮉ ﮊ ﮋ ﮌ ﮍ ﮎ ﮏ ﮐ ﮑ ﮒ ﮓ ﮔ ﮕ ﮖ ﮗ ﮘ ﮙ

(11.92) “(Ş ü eyb) dedi: “Ey xalqı m! Mə gə r mə nim ə ş irə tim sizə Allahdan da ə zizdir ki, Onu unudub saymı rsı nı z? Hə qiqə tə n, Rə bbim nə etdiklə rinizi bilə ndir! ”

Alicə nab peyğ ə mbə r (ə) xalqı nı n tə ə ssü bü nü ç ə kdiyinə gö rə belə dedi: “Necə olur ki, siz mə nə qohumları ma gö rə mə rhə mə t gö stə rirsiniz, amma bunu Allah xatirinə etmirsiniz? Siz doğ ru­danmı Allahdan daha ç ox mə nim tayfama hö rmə t edirsiniz? Ə slində siz Allahı n hö kmlə rinə arxa ç evirmisiniz, Ona mə hə l qoymursunuz və Ondan qorxmursunuz. Axı mə nim Rə bbim Ö z elmi ilə sizin bü tü n ə mə llə rinizi ə hatə edir. Sə malarda və yerdə bir zə rrə belə Onun nə zə rində n yayı na bilmə z və siz ö z ə mə llə rinizə gö rə tam ə və z alacaqsı nı z”.

ﮚ ﮛ ﮜ ﮝ ﮞ ﮟ ﮠ ﮡ ﮢ ﮣ ﮤ ﮥ ﮦ ﮧ ﮨ ﮩ ﮪ ﮫ ﮬ ﮭ ﮮ ﮯ

(11.93) “Ey xalqı m! Ə linizdə n gə lə ni edin. Mə n də etdi­yi­mi edə cə yə m. Rü svayedici ə zabı n kimə gə lə cə yini və kimin yalanç ı olduğ unu bilə cə ksiniz. Gö zlə yin. Doğ rusu, mə n də sizinlə birlikdə gö zlə yirə m! ”

Ş ü eyb peyğ ə mbə r (ə) mö izə lə rinin fayda vermə diyini gö rdü kdə dedi: “Ey mə nim qə bilə daş ları m! Siz ö z dininizi rə hbə r tutun, mə n də ö z dinimi. Siz ç ox yaxı n vaxtda bilə cə ksiniz ki, kim ə bə di cə zaya mə ruz qalacaqdı r. Siz hə m də bilə cə ksiniz ki, bizim hansı birimiz yalanç ı idi. Siz mə nim cə zalandı rı lacağ ı mı gö zlə yin, mə n də sizinlə nə baş verə cə yini gö zlə yə cə yə m”. Mü ş riklə r, hə qiqə tə n, Allahı n elç isinin (ə) onlara ö ncə də n bildirdiyi gerç ə klə ş ­dikdə, haqqı gö rdü lə r.

ﮰ ﮱ ﯓ ﯔ ﯕ ﯖ ﯗ ﯘ ﯙ ﯚ ﯛ ﯜ ﯝ ﯞ ﯟ ﯠ ﯡ ﯢ ﯣ ﯤ ﯥ ﯦ ﯧ ﯨ ﯩ ﯪ ﯫ ﯬ ﯭ ﯮ ﯯ

Mrimiz gə ldikdə Ş ueybi və onun­la birlikdə iman gə ti­rə n­lə ri Ö z mə r­hə ­mə timizlə xi­las etdik. Zü lm edə nlə ri isə qorxunc sə s yaxaladı və onlar ö z ev­lə ­rində ü zü qoylu dü ş ü b qaldı lar”.

(11.95) “Sanki orada heç yaş a­ma­­­mı ş dı lar. Sə mud qö vmü mə hv olduğ u kimi Mə d­yə n qö vmü də mə hv olsun! ”

Fö vqə luca Allah Ş ü eybin xalqı nı mə hv etmə k hö kmü ver­dikdə, tə kcə peyğ ə mbə rin ö zü (ə) və onunla birlikdə iman gə tirə nlə r cə zadan xilas oldular. Gü nahkarları n hamı sı qopmuş mü dhiş bir fə ryad nə ticə sində ö z evlə rində yerə sə rə lə nib hə rə kə tsiz qaldı lar. Sə hə r artı q onlar nə tə rpə nir, nə də bir sə s ç ı xara bilirdilə r, sanki onları n evlə rində heç vaxt hə yat ç ağ lamamı ş və onlar heç vaxt dü nya nemə tlə rində n zö vq almamı ş dı lar. Mə hv olsun Allahı n Ö zü tə rə fində n rü svay edilmiş mə dyanlı lar! Qoy onlar da sə mudilə r kimi mə hv olsunlar! Hə qiqə tə n, bu iki xalq Allahı n lə nə tini və cə zası nı daddı lar.

Ş ü eyb peyğ ə mbə r (ə) isə qə bilə daş ları ilə ö z gö zə l rə ftarı na gö rə peyğ ə mbə rlə rin mö izə ç isi adı nı daş ı mağ a layiq gö rü ldü. Onun haqqı ndakı hekayə tdə n ç oxlu faydalı nə ticə lə r və hikmə tli nə sihə tlə r ç ı xarmaq olar.

Onlardan bə zilə rini sadalayaq:

Birincisi, kafirlə r cə zanı tə kcə dinin ə sasları haqqı nda tə hrif edilmiş tə sə vvü rlə rə gö rə deyil, hə m də ş ə riə tin fə rdi hö kmlə rini[90] pozmaları na gö rə alı rlar və buna gö rə mö izə lə rdə dinin nə inki ə sas mə sə lə lə rini, hə tta onun fə rdi hö kmlə rlə bağ lı mə sə lə lə rini də xatı rlamaq lazı mdı r. Elə buna gö rə də Ş ü eyb peyğ ə mbə r (ə) tə k Allaha ibadə t etmə yə ç ağ ı rmaqla yanaş ı, ö z qə bilə daş ları nı insanları ö lç ü də və ç ə kidə aldatmamağ a ç ağ ı rı r və hə mç inin onları xatı rlanan hə r iki gü naha gö rə cə zalandı rı lmaqdan ç ə kindirir.

İ kincisi, ö lç ü də və ç ə kidə aldatmaq ağ ı r gü nahlara aiddir və insan onlara gö rə hə tta bu dü nyada belə cə zalandı rı la bilə r. Bu gü nahlar oğ urluğ a bə nzə rdir və ə gə r qanunsuz olaraq ö lç ü də və ç ə kidə aldatma ü sulu ilə ö zgə sinin ə mlakı nı n mə nimsə nilmə si insanı ə zab-ə ziyyə tə mə hkum edirsə, onda cinayə tkarı n insanı zorla onun mü lkiyyə tində n mə hrum edə n soğ unç uluğ u haqqı nda nə demə k olar?

Ü ç ü ncü sü, verilə n ə və z hə miş ə tö rə dilmiş ə mə llə rə uyğ un olur və bir adam ö z var-dö vlə tini artı rmaq ü midi ilə ö zgə sinin malı nı n bir hissə sini ö zü ndə saxlayı rsa, onda Allah onu ağ ı r cə zalandı raraq, var-dö vlə tində n mə hrum edir və onun gü nahı onun maddi uğ ursuzluğ unun sə bə binə ç evrilir. Buna gö rə də Ş ü eyb peyğ ə mbə r deyir: “Mə n gö rü rə m ki, siz necə firavan yaş ayı rsı nı z. Buna gö rə, sizi bu maddi nemə tlə rdə n mə hrum edə n ə mə llə r tö rə tmə yin”.

Dö rdü ncü sü, Allahı n qulu Allahı n ona verdiyi ilə qane olmalı dı r. O, ona ə ta edilmiş nemə tlə rlə rdə n razı qalmalı və hə r cü r haramlardan ç ə kinmə lidir. O, ö z zə hmə ti ilə qazandı ğ ı ə mə k haqqı ilə kifayə tlə nmə li və zə nginliyini qanunsuz yolla artı rmamalı dı r. Belə etmə k hə r bir insan ü ç ü n yaxş ı dı r, ç ü nki Ş ü eyb peyğ ə mbə r demiş dir: “Ə gə r mö minsinizsə, (bilin ki,) Allahı n verdiyi mə n­fə ə t (dü nyada və axirə tdə) sizin ü ç ü n daha xeyirlidir...” (Hud, 11/86). Ə gə r insan ö z tə miz vicdanı ilə ə ldə etdiyi zə hmə thaqqı ilə qane olursa, o, ona bə xş edilmiş qismə tdə n faydalana, var-dö vlə tini artı ra bilə r, lakin o, mal-mü lk ə ldə etmə k ü ç ü n haram edilmiş vasitə lə rdə n istifadə edirsə, onda o, ö zü ö zü nü mə hvə mə hkum edir və Allahı n ona verə cə yi uğ urdan mə hrum olunur.

Beş incisi, vicdanla ə ldə edilə n maddi nemə tlə r qazanı lma­sı na can atma haqq dinə mə nsubiyyə tin nə ticə si və xeyirxah sonucudur, ç ü nki alicə nab peyğ ə mbə r (ə) bu meyli imanla bağ la­mı ş dı r. Bu isə o demə kdir ki, insan xeyirxah ə mə llə r gö rmə dikcə, onun imanı ya zə if olar, ya da heç olmaz.

Altı ncı sı, namaz qı lmaq hö kmü hə tta qə dimdə ki peyğ ə mbə r­lə rə də verilmiş di, ç ü nki bu ə mə l ə n lə yaqə tli ə mə llə rdə ndir. Hə tta kafirlə r də bu ibadə t ayininin vacibliyini və onun digə r ə mə llə rdə n ü stü nlü yü nü də rk edirdilə r. Mə hz namaz insanı yaramazlı qlardan və qə bahə tli ə mə llə rdə n ç ə kindirir, imanı n və dindarlı ğ ı n meyarı rolunu oynayı r. Ə gə r insan mü ntə zə m olaraq layiqincə namaz qı lı rsa, onda onun bü tü n ə mə llə ri dü z olur. O, bunu etmə dikdə isə, onun imanı mə hv olur.

Yeddincisi, ə gə r Allah insana nemə tlə r verir və ona zə nginlik bə xş edirsə, bu qə tiyyə n heç də o demə k deyildir ki, insan var-dö vlə ti ilə istə diyini edə bilə r. İ nsan ona hə valə edilmiş sə rvə tə gö rə mə suliyyə t daş ı yı r və o, Allah qarş ı sı nda ö z və zifə lə rini yerinə yetirmə li, insanlar qarş ı sı nda maddi ö hdə liklə rini icra etmə li, Allahı n və Onun elç isinin haram etdiyi gə lirlə rdə n uzaq durmalı dı r. Kafirlə r və onlara oxş ayanlar isə, Allahı n hö kmlə rinə uyğ un və ya onlara zidd olması ndan ası lı olmayaraq, ö z sə rvə tlə ­rinə istə diklə ri kimi sə rə ncam ç ə kmə yə haqlı olduqları nı zə nn edə rkə n yanı lı rlar.

Sə kkizincisi, də və tç inin ç ağ ı rı ş ı o zaman kamil olur ki, o, ə trafı ndakı ları də və t etdiyi ş eyi ilk olaraq ö zü yerinə yetirsin və ə vvə lcə ö zü qadağ an etdiyi ş eydə n ç ə kinmiş olsun. Mə hz buna gö rə Ş ü eyb peyğ ə mbə r (ə) deyirdi: “...Sizə qadağ an etdi­yim ş eylə ri ö zü m et­mə klə sizin ə leyhi­nizə ç ı xmaq istə mirə m...” (Hud, 11/88). Fö vqə luca Allah isə belə buyurur: “ Ey iman gə tirə nlə r! Etmə yə cə ­yiniz bir ş eyi niyə deyirsiniz? (Bə zi mü sə lmanlar: “Hansı ə mə l­lə rin Allaha daha xoş getdiyini bilsə ydik, onları edə r, malı mı zı və canı mı zı onları n yolunda qoyardı q! ” – deyirdilə r. Lakin cihad ə mri nazil olduqda bu, bir ç ö x mö minlə rin xoş una gə lmə di). Etmə yə cə yiniz bir ş eyi demə k Allah yanı nda bö yü k qə zə bə sə bə b olar” (Saff, 61/2-3).

Doqquzuncusu, imkan yarandı qca insanları n ə mə llə rini islah etmə yə sə y gö stə rmə k Allahı n bü tü n elç ilə rinin və zifə si və yolu idi. Onlar ə n yaxş ı nə ticə lə r ə ldə etmə yi, adamlara xeyir vermə yi və ya heç olmazsa gü clə ri ç atdı ğ ı ş eylə ri yerinə yetirmə yi arzulayı rdı lar. Onlar hə m də ş ə rin qarş ı sı nı almaq və ya heç olmazsa onu azaltmağ ı arzulayı rdı lar. Bununla yanaş ı onlar ayrı -ayrı insanlara faydalı olmağ a ç alı ş ı rdı lar. Ə lbə ttə ki, ə sil faydalı iş bu dü nya hə yatı və insanları n ruhi alə mi ilə bağ lı olan ə mə llə rin islah edilmə sində n ibarə tdir.

Onuncusu, ə gə r insan mö vcud ş ə raiti dü zə ltmə k ü ç ü n ə lində n gə lə n hə r ş eyi edirsə, onda onu imkanları nı aş an iş lə ri gö rmə diyinə gö rə gü nahlandı rmaq olmaz. Buna gö rə insan ö z imkanları ç ə rç ivə sində ö zü nü n və ə trafı ndakı ları nı n ə mə llə rini islah etmə lidir.

On birincisi, Allahı n qulu bir anlı ğ a belə ö z gü cü nə arxalan­mamalı və hə miş ə Allahdan yardı m dilə mə li və Ona tə və kkü l etmə lidir. Ə gə r O, ona Ö z yardı mı nı ə ta etsə, o, ö z nailiyyə tlə ri ilə ö yü nmə mə li və onları ö z Himayə darı və Xeyirxahı ilə ə laqə lə ndir­mə lidir. Mə hz buna gö rə Ş ü eyb peyğ ə mbə r (ə) demiş dir: “...Mə n ancaq Allahı n sa­yə sində uğ ur qazanı ram. Mə n yalnı z Ona tə və k­kü l edir və yalnı z Ona dua edirə m” (Hud, 11/88).

On ikincisi, də və tç i qə dim xalqları n baş ı na gə tirilmiş mü si­bə t­lə ri ə sas tutaraq, insanları n cə zalandı rı la bilə cə klə ri ilə qorxut­ma­lı və ö z mö izə lə rində gü nahkaları n taleyində n bə hs edə n hekayə tlə ri tez-tez misal ç ə kmə lidir. Bununla yanaş ı o, insanları mö minliyə də və t etmə li və onlara Allahı n ö z tə qvalı qulları nı savablandı rması ndan sö hbə t aç malı dı r.

On ü ç ü ncü sü, ə gə r insan tö rə tdiyi gü nü ha gö rə tö vbə edirsə, onda Fö vqə luca Allah nə inki onun gü nahları nı bağ ı ş layı r, hə m də ona Ö z mə hə bbə tini ə ta edir. Elə ş ə xslə r var ki, deyirlə r: “İ nsan gü nahları nı tö vbə edirsə, ona Allahı n onun tö rə tdiklə rini bağ ı ş laması kifayə tdir. Lakin bu o demə k deyil ki, Allah onu yenə sevir”. Belə deyə nlə r yanı lı rlar. Bu barə də Ş ü eyb peyğ ə mbə r demiş dir: “Rə bbinizdə n bağ ı ş lan­ma dilə yin, sonra Ona tö vbə edin. Hə qiqə tə n, Rə b­bim Rə hmlidir, Sevə ndir” (Hud, 11/90).

On dö rdü ncü sü, Allah mö minlə ri mü xtə lif ü sullarla mü dafiə edir. Onları n bə zilə ri iman sahiblə rinə mə lumdursa da, digə rlə ri də rk olunmamı ş qalı r. Allah bə zi mö minlə ri ö z qohumları və ya kafir qə bilə daş ları vasitə silə qoruyur. Bu, Ş ü eyb peyğ ə mbə rlə (ə) baş vermiş di. Onun (ə) qə bilə daş ları onu (ə) daş -qalaq etmə k istə ­dikdə, bunu qohumları na gö rə hə yata keç irmə dilə r. Ə gə r belə hallar İ slamı və mü sə lmanları mü hafizə edə bilirsə, onlardan istifadə etmə yə icazə verilir. Bundan baş qa, bə zə n bu, zə ruri olur, ç ü nki də və tç idə n cə miyyə ti islah etmə k ü ç ü n hə r cü r imkanlardan istifadə etmə si tə lə b olunur. Bu isə o demə kdir ki, ə gə r mü sə lmanları n yaş adı ğ ı ö lkə ni kafirlə r idarə edirlə rsə, onda yaxş ı olardı ki, onlar ö lkə də respublika yaradı lması na sə y gö stə rsinlə r, ç ü nki bu quruluş hə r bir ş ə xsiyyə tə və bü tö vlü kdə xalqlara dini etiqad və ö z dü nyə vi hə yatı nı yaxş ı laş dı rmaq hü ququ nə zə rdə tutduğ u halda, despotik quruluş larda insanlar dö vlə tə itaə tkar olmağ a mə cbur edilir, ş ə xslə rin və xalqları n dini etiqad azadlı ğ ı na və dü nyə vi rifah haqqı nda qayğ ı ya maneə lə r tö rə dilir, insanlar istismar edilir və və tə ndaş lı q hü quqları ndan mə hrum edilirlə r. Ş ü bhə siz ki, mü sə lmanları n idarə t etdiyi mü sə lman dö vlə tinin olması daha yaxş ı olardı. Lakin belə bir dö vlə t olmadı ğ ı halda, yaxş ı olardı ki, insanları n dini və mü lki hü quqları na hö rmə tlə yanaş an dö vlə tə daha ü stü nlü k verilsin. Amma bu barə də ə n yaxş ı sı nı bilə n Allahdı r.

ﯰ ﯱ ﯲ ﯳ ﯴ ﯵ ﯶ ﯷ ﯸ ﯹ ﯺ ﯻ ﯼ ﯽ ﯾ ﯿ ﰀ ﰁ ﰂ ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ ﭕ ﭖ ﭗ ﭘ ﭙ ﭚ ﭛ ﭜ ﭝ ﭞ ﭟ ﭠ ﭡ ﭢ ﭣ ﭤ ﭥ ﭦ

(11.96) “Biz Musanı da mö cü zə lə rimizlə və aç ı q-aş kar bir (də lillə) peyğ ə mbə r gö ndə rdik -