WinRar арқылы файлды архивтеу және архивті ашу

1. Файлды ашу терезесінен файлды таң дап, жанама мә зірді ашу.

2. Кө рінген мә зірден Архивке қ осу (Add to archive) пунктін шерту. Архив аты жә не параметрлер (Archive name and parametrs) терезесі кө рінеді. Терезенің Архив (Archive) ө рісіне файл аты жазылып қ ойылады.

3. Қ ажет болса, терезенің Архив ө рісіне жаң а архив атын енгізіп, Архив форматынан Rar ауыстырып қ осқ ышын орнату.

4. Терезенің ОК тү ймесін шерту. Архив қ ұ ру (Creating archive) терезесі жә не онда архивтеу жолы кө рінеді. Архивтеліп шық қ ан файл сол бумағ а жазылып қ ойылады.

Архивті ашу. 1. Архив атын таң дап, жанама мә зірді ашу.

2. Мә зірден Архивті ашу (Extract files) пунктін таң дау. Архивті ашу жолы кө рсетілген терезе кө рінеді.

3. Терезенің ОК тү ймесін шерту.

Компьютерлік вирус – арнайы жазылғ ан шағ ын кө лемді (200-ден 5000 байтқ а дейінгі) программа. Ол ө зінен ө зі басқ а программалар соң ына немесе алдына қ осымша жазылады да, оларды «бү лдіруге» кіріседі, сондай-ақ компьютерде келең сіз тағ ы да басқ а ә рекеттерді жасауы мү мкін. Ол компьютерде пайдаланушының рұ қ сатынсыз, «зақ ымдалғ ан» файлмен бірге тү суі мү мкін. Ішінде вирусы бар программа «зақ ымдалғ ан» деп аталады. Мұ ндай программаны іске қ осқ анда алдымен вирус жұ мысқ а кірісіп, оның негізгі функциясы орындалмайды немесе қ ате орындалады: компьютердің қ алыпты жұ мыс істеуіне кедергі келтіреді, дискідегі файлды бұ зады, компьютерде сақ талғ ан ақ паратты бү лдіреді жә не т.с.с.

Компьютерлік вирустармен кү ресу ү шін, оларды зерттейтін жә не антивирустық (вирусқ а қ арсы) программалар жазатын мамандар бар. Ресейдегі атақ ты программистер: Д.Лозинский, Д.Мостовой, И.А. Данилов, Н. Безруков жә не т.б.

Компьютерге вирус, негізінен дискеттер мен лазерлік диск, сондай-ақ компьютерлік желі арқ ылы кіріп, қ атты дискіні зақ ымдайды. Вирус кө біне дискінің жү ктейтін секторына жә не EXE, COM, SYS немесе BAT кең ейтулері бар атқ арылатын файлдарғ а жиі жұ ғ ады. Мә тіндік жә не графикалық файлдарғ а сирегірек жұ ғ ады.

Вирустарды табуғ а жә не жоюғ а мү мкіндік беретін программалар антивирустік программалар деп аталады. Windows-та вирусқ а қ арсы программалар жеткілікті. Бірақ кез келген вирусты іздеп табатын жә не оны толық жоятын программа ә лі шық қ ан жоқ. Белгілі антивирустік программаларды бірнеше типтерге бө луге болады.

Детектор-программалар белгілі вирустардың бірімен зақ ымдалғ ан файлдарды табады, мұ ндай программалар жеке тү рде сирек кездеседі.

Фагтар немесе доктор-программалар, сондай-ақ вакцина-программалар вируспен зақ ымдалғ ан файлдарды тауып қ ана қ оймай, оларды «емдейді» де, яғ ни программаны вируспен зақ ымдалғ анғ а дейінгі қ алпына келтіре отырып, файлдардан вирус программасының тә нін жояды. Фагтар ө з жұ мысының басында вирустарды жедел жадтан іздейді, оларды жояды, тек содан кейін ғ ана файлдарды «емдеуге» кіріседі. Фагтардың ішінде полифагтар, яғ ни вирустардың кө п мө лшерін жоятын доктор программалары ерекше. Ең кең таралғ ан полифагтар Aidstest жасаушысы – Д. Лозинский, Scan, Norton AntiVirus, Doctor Web жасаушысы – И.Данилов программалары болып табылады.

Ревизор-программалар вирустардан қ орғ айтын қ ұ ралдардың ең сенімдісі. Ревизор программалардың алғ ашқ ы қ алпын, яғ ни компьютердің вируспен зақ ымдалмағ ан кезін есте сақ тайды, содан кейін оқ тын-оқ тын ағ ымдағ ы жағ дайды алғ ашқ ы жағ даймен салыстырып отырады. Егер ө згеріс болса, онда дисплейдің экранына хабарлама шығ арады. Ресейде Д.Мостов жасағ ан ADinf ревизор программасы кең таралғ ан.

Фильтр-программалар немесе «кү зетшілер» - ұ дайы компьютер жадында болатын шағ ын резидентті программалар. Олар компьютердің операцияларын бақ ылайды жә не компьютер жұ мысының барысында вирустарғ а тә н кү мә нді ә рекеттерді табады. Пайдаланушылар, ә детте кү зетшіні қ олданбайды, ө йткені ә рдайым берілетін ескерту жұ мысқ а кедергі келтіреді. Фильтр-программалар вирусты кө беймей тұ рып, оның ө мірінің ең алғ ашқ ы сатысында табуғ а мү мкіндік береді, бірақ олар файлдар мен дискілерді «емдемейді», сондық тан вирустарды жою ү шін фагтарды қ олдану қ ажет болады.

Антивирустік программалардың бірі – Windows-та Программалар мә зіріне енгізіліп қ ойылғ ан Kaspersky, AVP (AntiVirial Toolkit Pro) программалары. Ондағ ы тексерілуге берілетін қ ондырмалар:

Облыс (область) – вирусқ а қ арсы тексерілетін дискілер енгізілген терезе;

Объектілер – жад, файлдар, секторлар жә не т.б.

Бақ ылау сұ рақ тары:

1. Компьютерлік вирус дегеніміз не
2. антивирустік программалар деп нені атайды
3. Детектор-программалар
4. Ревизор-программалар
5. Фильтр-программалар
6. Объектілер

Тапсырмалар:

1. Кез келген 3 файлды вирусқ а тексеру жә не нә тижесін тү сіндіру.

2. А: дискісін вирусқ а тексеру жә не нә тижесін тү сіндіру.

3. С: логикалық дискісін вирусқ а тексеру жә не оны тү сіндіру.

4. Кез-келген буманы вирусқ а тексеру жә не нә тижені тү сіндіру.

5. Локальды желідегі кез келген компьютердің С: логикалық дискісін вирусқ а тексеру жә не нә тижесін тү сіндіру.

Ұ сынылатын ә дебиеттер тізімі:

1. А.В. Гордеев “Операционные системы”, Питер, 2004ж, 415с.

2. Андрей С. «Настройка и обслуживание компьютера». Самоучитель. СПб.: Питер, Киев: Изд.группа ВНV, 2006. – 272с.

3. Таненбаум Э., Вудхалл А. «Операционные системы: разработка и реализация (CD)». Классика CS. СПб.: Питер, 2006г.

4. Калиев Б.К., Айтимов М., Тон С. «Операционные системы MS DOS». Курс лекций.

13. «Paint графикалық редакторы. Желілік хаттамаларды орнату жә не конфигурациялау» тақ ырыбы бойынша зертханалық сабақ.

Зертханалық сабақ тың мақ саты: Paint стандартты графикалық программасымен жұ мыс жасау. NetBeui, IPX/SPX, TCP/IP протоколдарын орнату жолдарын кө рсету жә не олардың бір-бірінен айырмашылығ ын анық тау. ТСР/ІР протоколдарындағ ы файлдарды қ олдануды ү йрену. Глобальды желіде жұ мыс жасайтын ТСР/ІР конфигурациясымен танысу.

Қ ажетті қ ұ рал жабдық тар мен бағ дарламалық қ амтама: Дербес компьютер, интерактивті тақ та, МS DOS операциялық жү йесі.