FAT кестесі

1-сурет. autoexec.bat жә не config.sys файлдары ү шін кластерлерді тарату мысалы.

FAT кестесі 12 немесе 16 биттік формат болуы мү мкін. Осыдан кестеде дискінің бір кластерінде ақ паратты сақ тау ү шін сә йкесті 12 немесе 16 бит қ олданылады. 12 битті формат ү лкен емес секторлар санды дискет ү шін ың ғ айлы, мұ нда барлық FAT кестесі бір ғ ана секторда орналасады.

FAT кестесінің бірінші байты ортаны сипаттау болып табылады. Ол дискінің жү ктеуші секторында болатын ортаны сипаттаушы байт сияқ ты мә нде болады. Келесі 12 битті формат ү шін 5 байт немесе 16 биттік формат ү шін 7 байт ә рқ ашанда 0FFh мә ннен тұ рады.

Қ алғ ан FAT кестесінің бө лігі 12 немесе 16 биттік ұ яшық тардан тұ рады. Ә рбір ұ яшық дискінің бір кластеріне сә йкес келеді. Бұ л ұ яшық тар келесі мә нге ие болуы мү мкін:

Ә детте FAT кестесі жү ктеуіш секторынан кейін орналасады. FAT кестесінің алғ ашқ ы секторын дә л анық тау ү шін жү ктеуіш секторының жадын жә не BIOS параметрлі қ ұ рылғ ан блогын анализдеу ү шін қ ажет. Ressect ө рісінде FAT –тан бұ рын орналасқ ан резервтелген секторлер саны жазылғ ан. fat_size ө рісі секторда FAT ө лшемінен тұ рады. Сонымен қ атар, дискіде FAT –тың бірнеше кө шірмелері болуы мү мкін екендігін ескеру қ ажет. Операциялық жү йеде FAT –тың тек бірінші кө шірмесін қ олданады, бірақ екіншіні қ айта жаң артады. Кө шірменің екіншісі дискіні қ алпына келтіру утилиті ү шін қ ажет. FAT –тың кө шірмелер саны жү ктеуші секторының fat_cnt ө рісінде болады.

FAT –ты қ олданудың жалпы сызбасы мынадай тү рде:

• файлдың дискіде орналасу мү мкіндігін анық тайтын бірінші кластер нө мірін аламыз.
• FAT кестесінде келесі кластерлер нө мірін ашу ү шін бірінші кластер нө мірін индекс тү рінде қ олданамыз.
• Алдың ғ ы процедураны FAT кестесінде ашу мә ні соң ғ ы файлғ а сә йкес келгенше қ айталаймыз.
• FAT кестесінен кластер нө мірін ашу процедурасы FAT кестесінің форматына байланысты болады.
• 16 биттік FAT кестесін 16 биттік сан болатын массив тү рінде кө рсетуге болады. Келесі кластер нө мірін анық тау ү шін алдың ғ ы кластерді индекс тү рінде қ олданып FAT кестесінен 16 биттік мә нді жай ғ ана ашу қ ажет.
• 12 биттік FAT кестесі ү шін процедураны қ олдану қ иындау. Ол ү шін келесі ә рекеттерді орындау қ ажет:
• Алғ ашқ ы кластер нө мірін 3-ке кө бейту керек;
• Нә тижені 2-ге бө лу қ ажет;
• FAT кестесінен 16 биттік сө зді 2- ге бө лгеннен кейінгі алынғ анды араласу мә нді қ олданғ аннан кейін оқ у қ ажет;
• Егер алғ ашқ ы кластер нө мірі жұ п болса, таң далғ ан FAT сө зіне 12 бит кішісін қ алдырып, 0FFFh маскасын орналастыру қ ажет, егер де алғ ашқ ы кластер нө мірі жұ п емес болса, таң ғ далғ ан FAT мә нін жоғ ары 12 битті қ алдырып, 4 бит оң ғ а жылжыту қ ажет.
• Алынғ ан нә тиже тізбекте кластердің келесі нө мірі.
• Жоғ арыдағ ы процедураларды қ олданып, ә рбір файл ү шін тізбекті олардың кластерлері тү рінде алынады.
• Файлғ а таратылғ ан бірінші кластерді табу ү шін каталогтан берілген файл бар болатын ақ паратты оқ у қ ажет. Ол ү шін алдымен тү бірлік каталогты оқ ып, сосын берілген файлғ а дейінгі каталогтың барлық ішкі каталогтарынан ө ту қ ажет.

·Тү бірлік каталог FAT кө шірмесінен кейін табылады. Тү бірлік каталогтың алдында бір жү ктеуіш секторы жә не FAT кестесінің fat_cnt*fat_size секторлары болады. Тү бірлі каталогтың ө лшемін root_size ө рісінің мә нінен шығ ып анық тауғ а болады. Дискіні форматтағ анда бұ л ө ріске тү бірлі каталогта болатын жоғ ары санды файлдар жә не каталогтар жазылады. Ә рбір элемент ү шін каталогқ а 32 байт апарылады, сондық тан тү бірлік каталог ұ зындығ ы 32*root_size байт болады. Тү бірлік каталог белгіленген ө лшемде ү здіксіз облыста орын алады.

·Кез-келген каталог файлдар мен басқ а каталогтарды сипаттайтын 32 байттық дескриптордан тұ рады.

Дискрептор келесі форматқ а ие болады:

· Тү бірлік каталогтан басқ а кез-келген каталогта екі бірінші дескрипторының арнайы белгілеуі бар болады. Бірінші дескриптор ө рісте «.» қ атар атынан қ ұ ралады. Бұ л дескриптор оғ ан каталогтан тұ ратынын кө рсетеді, яғ ни дескриптор ө рісте «..» қ атарлы атынан тұ рады. Бұ л дескриптор каталогта ө те жоғ ары дең гейді кө рсетеді немесе бірінші кластер нө мірі ө рісінде орын алатын дескриптор ү шін «..» атымен 0-дік мә н бар болады, бұ л деген берілген каталог тү бірлі каталогтан тұ рады деген сө з.

Бақ ылау сұ рақ тары:

1. Блоктар цепочкасының қ олданысымен дискілік кең істігінің орын алуы
2. Индекстелген блоктар тізбегінің қ олданысымен дискілік кең істіктің таратылуы.
3. Файлдарды бейнелеу кестесінің қ олданысымен дискілік кең істікті тарату.
4. MS-DOS опреациялық жү йе каталогтарының ұ йымдастырылуы

Тапсырмалар:

1. FAT кестесінің жә не MS-DOS операциялық жү йесінің логикалық дискідегі тү бірлік каталог қ ұ рылысын зерттеу қ ажет.
2. 1 зертханалық жұ мыстағ ы программалар мү мкіндігін кең ейту қ ажет, яғ ни тағ айындалғ ан файлдың барлық кластер нө мірін экранғ а шығ арып беру қ ажет.

Ұ сынылатын ә дебиеттер тізімі:

1. А.В. Гордеев “Операционные системы”, Питер, 2004ж, 415с.

2. Андрей С. «Настройка и обслуживание компьютера». Самоучитель. СПб.: Питер, Киев: Изд.группа ВНV, 2006. – 272с.

3. Таненбаум Э., Вудхалл А. «Операционные системы: разработка и реализация (CD)». Классика CS. СПб.: Питер, 2006г.

4. Калиев Б.К., Айтимов М., Тон С. «Операционные системы MS DOS». Курс лекций.

3. «MS DOS операциялық жү йесінде бумалармен жұ мыс. MS DOS операциялық жү йесінде файлдармен жұ мыс» тақ ырыбы бойынша зертханалық сабақ.

Зертханалық сабақ тың мақ саты: DOS операциялық жү йесінің каталогтарын қ ұ руды, алып тастауды, басқ а каталогтарғ а ө туді ү йрену.

Қ ажетті қ ұ рал жабдық тар мен бағ дарламалық қ амтама: Дербес компьютер, интерактивті тақ та, МS DOS операциялық жү йесі.