Бөлім. Жалпы талаптар

1. Талаптарды жобалауғ а, қ ұ рылысқ а, пайдалануғ а, мұ най дайындау қ ұ рылғ ыларына техникалық қ ызмет кө рсету жә не жө ндеуге (ә рі қ арай - МДҚ), қ осалқ ы қ ұ рылғ ылар мен жабдық тауғ а (ә рі қ арай - Қ Қ Ж) таралады.

МДҚ, Қ Қ Ж пайдалану Ө неркә сіптік қ ауіпсіздіктің жалпы талаптарына сә йкес жү зеге асырылады.

2. Талаптар объектілердің, қ ызметкерлердің жә не қ оршағ ан орта қ ауіпсіздігін қ амтамасыз ету ү шін қ ажетті талаптарды бекітеді жә не бекітілген тә ртіпте, мұ най операцияларын ө ткізудің халық аралық тә жірибесінде қ абылданғ ан аса жоғ ары талаптарды қ олдануына шек қ оймайды.

Нормативтік қ ұ жаттардың (ә рі қ арай - НҚ) бө лек жағ дайлары арасында ауытқ улар кезінде приоритеттік мағ ынаның аса жоғ ары қ ауіпсіздік талаптары болады.

3. МДҚ, Қ Қ Ж жабдық тары жарылыс қ орғ ау атқ аруда қ олданылады:

1) орнату аумағ ы жобағ а сә йкес орналастырылады. Орнатылуы жобамен алдын ала ескерілген тартпалар, траншеялар, котловандар жә не терең детулер, қ орғ ау жабындылармен немесе биіктігі 1 м кем емес қ оршаумен қ амтамасыз етіледі. Тартпалар канализациялық қ ұ дық (люк) жағ ына ең іспен гидрозатвор арқ ылы канализациямен қ осылады;

2) ысырмалар жә не басқ а да арматура қ ұ дық тарда, тартпаларда жә не терең детулерде орналасқ ан кезде дистанциялық басқ ару (ұ зартылғ ан басқ ару штоктар немесе штурвалдар, электропневмоприводтар) ескеріледі жә не техникалық қ ызмет кө рсету, жө ндеу немесе арматураны ауыстыру кезінде қ ауіпсіз рұ қ сат қ амтамасыз етіледі;

3) жолдар, тротуарлар, барулар жә не ө тулер тазалық та жә не тү зуліктерде болады, кө рсеткіштермен жә не жол белгілермен қ амтамасыз етіледі, эстакадалар астындағ ы бару биіктігін қ оса, жарық тандырылады;

4) қ ұ рылғ ы аумақ тарында, кө лік ө туіне рұ қ сат етілмейтін орындарда тыйым салынатын жол белгілері орнатылады;

5) орнату аумағ ы бойынша ұ шқ ын басқ ышсыз кө лік қ озғ алысына рұ қ сат етілмейді. Қ озғ алыс жылдамдығ ы 10 км/сағ, бұ рылуларда - 5 км/сағ шектеледі;

6) жолдар мен тротуарлардың теміржол тұ йық жолдарымен қ иылысу орындарында рельстердің бастар дең гейімен жаппай тө сеулер орнатылады жә не қ орғ ау тосқ ауылдары, қ ауіпсіздік белгілері, сигнал берулер жә не жарық тандыру ескеріледі;

7) орнату аумағ ының қ ауіпті аймағ ында жер, қ ұ рылыс жә не жө ндеу жұ мыстарын жү ргізуге, жоғ арыда аталғ ан жұ мыстарды жү ргізу рұ қ сатынсыз, қ атар кіру рұ қ сатынсыз, жұ мыстардың схемаларынсыз жә не бұ л учаскеде жер асты жә не жердегі коммуникациялары бар (байланыс, канализация, электр кабельдері, қ ұ бырлар), қ ызмет ө кілдерімен келісусіз рұ қ сат етілмейді;

8) жолдың ө ту бө лігін жабумен байланысты жө ндеу жұ мыстары объект басшысымен жә не ө рт сө ндіру қ ызметімен келісіледі;

9) бекітілген тә ртіпте қ атар – кіру рұ қ саты берілген, технологиялық уақ ыт тә ртібімен ескерілген учаскелер жә не отқ ауіпті жұ мыстарды жү ргізуге арналғ ан учаскелерден басқ а, орнату аумағ ында жә не қ ауіпті аймақ тарда отқ ауіпті жұ мыстарды жү ргізуге рұ қ сат етілмейді;

10) жө ндеу-қ ұ рылыс жұ мыстары аяқ талғ аннан кейін орнату аумағ ының учаскесін, жұ мыстарды ұ йымдастыру жобасына сә йкес жоспарлайды, тазалайды жә не аббаттандырады. Жоспарлау жә не қ ұ рылыс қ алдық тарынан аумақ ты тазалау аяқ талуына дейін орнатуларды жү ргізуге рұ қ сат етілмейді;

11) қ ауіпті объект аумағ ында жұ мыстарды қ ауіпсіз жү ргізу ү шін плакаттар орнатылады жә не «Жарылыс қ ауіпті», «Отқ ауіпті», «Шылым шегуге болмайды», «Бө тен адамдарғ а кіруге болмайды» сақ тық жазулары мен басқ а қ ауіпсіздік белгілері орнатылады;

12) шылым шегу ү шін, ө рт сө ндіру қ ызметімен келісілетін, жабдық талғ ан жарылыс ө рт қ ауіпсіз орындар бө лінеді;

13) орнату аумақ тарында ө ндіріс қ алдық тарын қ алдыруғ а жә не сақ тауғ а рұ қ сат етілмейді.

14) орнату аумағ ында, ө ндірістік бө лмелерде мұ най жә не басқ а да тез тұ танатын заттар тө гілген жағ дайда, олардың тұ тануын болдырмайтындай етіп, шаралар қ олдану;

15) тө гілген орын қ ұ ммен кө міледі, кейін мұ най ө німдері мен ластанғ ан қ ұ м қ алдық тарынан мұ қ ият тү рде тазаланады жә не ө ндірістік аймағ ынан тыс арнайы бө лінген орынғ а келесі пайдаланумен шығ арылады;

16) су жү ргізетін шлангілер қ амытпен штуцерге нық талып бекітіледі;

17) едендерді жуу ү шін жанғ ыш тез тұ танатын сұ йық тық тарды қ олдануғ а рұ қ сат етілмейді;

18) жабдық орналасқ ан ө ндірістік бө лмелер жә не алаң дар бумен, сумен, ауамен, реагенттермен қ амтамасыз етіледі;

19) ө ндірістік бө лмелердің алаң дарына жә не едендеріне металл заттар баяу, соқ қ ыларсыз жә не ұ шқ ын пайда болусыз тү сіреді;

20) материалдарды қ оймалауына арналғ ан ө тулерді, жолдарды, тротуарларды, алаң дарды қ олдануғ а рұ қ сат етілмейді;

21) ө ндірістік бө лмелер тазалық та жә не тү зу кү й - жағ дайында болады. Ө ндірістік бө лмелерде жабдық тарды жә не материалдарды сақ тауғ а рұ қ сат етілмейді. Қ олданғ ан сү рткіш материалдар жә не қ алдық тар, бө лме сыртында орнатылғ ан, қ ақ пақ тармен металл контейнерлерге жинайды жә не ә р ауысым сайын орнату аумағ ынан тыс қ ауіпсіз жерлерге шығ арады;

22) жабдық тар мен материалдарды уақ ытша сақ тау, ө рт сө ндіру қ ызметімен келісілген, анық талғ ан мө лшерде жә не сақ тау талаптарын сақ тауымен, бұ л мақ саттар ү шін бө лінген бө лмелер мен алаң дарда орналастырылады;

23) ө ндірістік бө лмелерде майлайтын материалдарды тә улік қ ажеттілігінен аспайтын мө лшерде жабық қ ақ пақ пен, металл ыдыста сақ тауғ а рұ қ сат етіледі.

Ө ндірістік бө лмелерде тез тұ танатын ө німдерді жә не зиянды заттарды сақ тауғ а рұ қ сат етілмейді;

24) ө ндірістік бө лмелердің едендерінің қ атты жабуы, канализация траптарына ең іспен жә не тү зу кү й жағ дайында болады;

25) ө ндірістік бө лмелердің терезелері, фрамугалар жә не басқ а ашылатын қ ұ рылғ ылар сыртқ а қ арай ашылады жә не оларды ашу жә не қ ажет жағ дайда орнату ү шін оң ай басқ арылатын қ ұ рылғ ылармен жабдық талады. Жобамен ескертілмеген шарбақ тарды орнатуғ а рұ қ сат етілмейді;

26) қ ызметкерлердің зиянды жә не агрессиялық заттармен (қ ышқ ылдар, сілтілер жә не улы реагенттер) қ атынасы болу мү мкін, орнату аумағ ында жә не ө ндірістік бө лмелерде, жуыну алаң ына кіру кезінде автоматты тү рде қ осылатын душ, су жіберуді реттеумен кө з жууғ а арналғ ан кран қ ұ рылғ ылары орнатылады;

27) ө ндірістік бө лмелерде киім, аяқ киім кептіруге, қ ұ бырларда, аппараттарда, жылыту қ ұ ралдарында жанатын жә не басқ а материалдарды сақ тауғ а рұ қ сат етілмейді;

28) резервуарлық бактардың, қ ұ ю - тө гу эстакадалар жә не ө ндірістік бө лмелердің аумақ тарында орнатылып жү ргізіледі:

· ө ртке қ арсы сақ тық жабдық тардың, бумен жә не кө бікпен сө ндіру жабдық тарының техникалық жағ дайына жә не дайындығ ына, ауысым кезінде бірден кем емес жү йелердегі судың, будың жә не реагенттердің жұ мыс қ ысымының бар болуына тексеріс;

· ә рбір ауысым басына дейін желдету қ ұ рылғ ылардың ә рекет ету тү зулігіне сыртқ ы байқ ау жә не тексеру;

· айына екі рет бақ ылаушы тұ лғ амен жә не айына бір рет ө рт сө ндіру қ ызмет ө кілдерімен бірлесе су жү ргізетін қ ұ рылғ ылардың (қ ұ дық тар, гидранттар, ысырмалар, сыйымдылық резервуарлары, насосты қ ұ рылғ ылар жә не шлангілер), кө бікпен сө ндіру қ ұ рылғ ылардың тү зулігіне байқ ау жә не тексеру;

БӨ Қ бақ ылаушы тұ лғ амен жә не орнату бақ ылаушы тұ лғ амен ауысымда бір реттен кем емес бақ ылау-ө лшеу қ ұ ралдардың (ә рі қ арай – БӨ Қ), автоматика жә не сақ тандыру қ ұ рылғ ылардың жағ дайына байқ ау жә не тексеру.

Тексерулердің нә тижелері техникалық басшымен бекітілген форма бойынша, бұ зушылық тарды жою мерзімін кө рсетумен, журналғ а жазылады;

29) бө лме есігінің сыртқ ы жағ ында бө лменің ө рт жарылыс қ ауіпін кө рсететін жазу орналастырылады.

4. Барлық жарылыс қ аупі бар бө лмелерде ауа ортасы стационарлық газ анализаторлар-сигнализаторлардың кө мегімен бақ ыланады, бө лме газдалғ андығ ы жарылыстың тө менгі шегінен 20 % болғ ан кезде орнату орындары бойынша жә не операторлық басқ ару шитіне апаттық желдетуді автоматты тү рде қ осумен дыбыс жә не жарық сигналын береді.

5. Ө ндірістік бө лмелердің ауа ортасындағ ы зиянды заттардың шекті мү мкін концентрацияларын анық тау ү шін (ә рі қ арай – ШМК) стационарлық жә не тасымал газ анализаторлары мен газ сигнализаторлары қ олданылады.

6. Ө ндірістік бө лмелер мен алаң дардың жұ мыс аймағ ының ауасындағ ы зиянды заттардың, булардың жә не газдардың қ ұ рамы ШМК жә не шекті мү мкін жарылыс концентрацияларынан (ә рі қ арай – ШМЖК) аспайды.

7. Қ ауіпті жә не зиянды заттарды пайдалану ә зірлеушімен, жобалы қ ұ жатнамамен, санитарлық талаптармен, технологиялық уақ ыт тә ртіппен орнатылғ ан қ ауіпсіздік талаптарды орындау шарттарында жү ргізіледі.

Тасымал жарық тандыру ретінде кернеуі 12 Вольттан аспайтын қ оректену кө здерімен жә не шырақ тармен жарылыс қ орғ ау атқ арудағ ы шамдар қ олданылады.

8. Ауамен жарылыс қ ауіпі бар газ қ оспалары мен булардың пайда болуы мү мкін ө ндіріс жұ мыстары кезінде, қ ауіпсіз аспап қ олданылады, ал кесетін болат аспабы консистентті майлаумен мол тү рде майланады.

9. Ө рт жарылыс қ ауіпі бар бө лмелерде жә не алаң дарда болат шегелермен немесе тағ алаулармен тағ аланғ ан аяқ киімде болуғ а жә не жұ мыс істеуге рұ қ сат етілмейді:

1) ө ртке қ арсы сақ тық қ ұ ралдар ө рт сө ндіру қ ауіпсіздік талаптарымен сә йкестікте анық талғ ан мө лшерде жә не оны сақ тау жә не қ олдану талаптарын сақ тауымен жоба бойынша орналастырылады;

2) жолдарды, подъездерді, ө тулерді, саты торларын, ғ имараттан ө ту жә не шығ уларды, ө ртке қ арсы сақ тық жабдық тарғ а, ө рт сө ндіру, байланыс жә не сигнал беру қ ұ рылғ ыларына ө тулерді ү йіп тастауғ а жә не ластауғ а рұ қ сат етілмейді;

3) барлық байланыс қ ұ ралдарының жанында сигнал беру жә не объект басшылығ ын, апаттық -қ ұ тқ ару, ө рт сө ндіру жә не медициналық қ ызметті шақ ыру тә ртібін кө рсететін кесте ілінеді;

4) технологиялық жылу бө лулермен ө ндірістік бө лмелер, жабдық тау жө ндеуге тоқ татылғ ан кезде бұ л бө лмелердің температурасын 5°С тө мен емес сақ тау ү шін кезекші жағ ылатын қ ұ рылғ ымен жабдық талады;

5) жарылыс ө рт қ ауіпті бө лмелердің еденімен ө тетін, жағ ылатын қ ұ бырлардың тартпалары қ ұ ммен кө міледі, ал сыртқ ы жә не ішкі қ абырғ алар арқ ылы ө тетін ө ту жерлері мұ қ ият тү рде нығ ыздалады;

6) қ ұ йылым желдетумен бірлесе ауа жылыту орнату кезінде ауаның қ айта айналып жү руіне рұ қ сат етілмейді;

7) ө ндірістік бө лмелер табиғ и, мә жбү рлік қ ұ йылым-сорылатын желдетумен жабдық талады.

Желдету қ ұ рылғ ының корпусы зақ ымданбағ ан, науарлар жә не иілгіш қ осындылар герметикалық ты қ амтамасыз етеді;

8) барлық ө рт жарылыс қ аупі бар бө лмелерде тұ рақ ты желдету қ амтамасыз етіледі;

9) желдетудің нә тижелілігі, техникалық басшымен бекітілген форма бойынша журналғ а тіркеумен техникалық басшымен бекітілген кесте бойынша жү йелі тү рде аспаппен тексеріледі;

10) апаттарды жою жоспарымен (ә рі қ арай – АЖЖ) алдын ала ескерілген қ ауіпті жә не апатты жағ дайлардан басқ а, бақ ылаушы тұ лғ а нұ сқ ауынсыз желдету ысырмаларды, шиберлерді, қ ұ йылым немесе тартпа тесіктерді жабуғ а, қ аптамаларды шешуге, желдеткіштерді тоқ тату, қ осу жә не желдету жабдық тармен басқ а да жұ мыстарды жү ргізуге рұ қ сат етілмейді;

11) улы жә не зиянды заттардың ШМК, ШМЖК жоғ ары бө лінуі қ аупі бар ө ндірістік бө лмелерде кө рсеткіш–газ сигнализатордан автоматты тү рде желдетуді қ осу, ө ндірістік бө лменің кірудің сыртқ ы жағ ында орнатылғ ан, дистанциялық желдетуді пульттан қ осу ескерілген;

12) ауа ағ арлар мен ауадуал қ ұ рылғ ыларының ө зара орналасуы пайдаланғ ан ауаның соруын болдырмайды. Сонымен қ атар желдің басым бағ ыттары, қ ұ рылғ ылар, ғ имараттар арасындағ ы ара қ ашық тық, басқ а ө ндірістік жә не климат шарттары есепке алынады;

13) тартпаны ө тейтін, қ ұ йылым желдету ауасы жұ мыс аймағ ына тү седі. Жылдың салқ ын мезгілінде қ ұ йылым ауа жұ мыс аймағ ына тү су алдында жылытылады;

14) газдардың бө лінуі мү мкін орындарында қ ұ рамында зиянды заттары бар ауаны сорып алу ү шін қ ұ рылғ ылар орнатылады;

15) автоматты қ осумен жабдық талғ ан желдеткіштер, сақ тық жазулармен қ амтамасыз етіледі;

16) жарылыс қ ауіпі бар бө лмелермен кө ршілес, электрлік қ осалқ ы станциялар, бө лу қ ұ рылғ ылар жә не пунктер бө лмелерінде, ауаның тұ рақ ты сү йеуін жасаушы, желдету ескеріледі;

17) жарылыс ө рт қ ауіпті жә не жарылыс қ ауіпсіз бө лмелерге қ ызмет кө рсетуге арналғ ан желдету қ ұ рылғ ылары, олардың бір камерада орналасуы кезінде, жарылыс қ орғ ау атқ арудағ ы электр жабдық пен жабдық талады;

18) желдету камераларында жұ мыс жә не резервтік желдеткіштер болғ анда, клапандарды сө ндіруші қ ұ рылғ ы ескеріледі;

19) желдету камераларының бө лмелерін олардың тағ айындалумен байланысты емес басқ а мақ саттарғ а қ олдануғ а рұ қ сат етілмейді.

Тұ рмыстық бө лмелердегі ауа айырбас еселігі жә не ішкі айырысу температуралар, жобалық қ ұ жатнамада кө рсетіледі жә не техникалық бастық пен бекітілген, кестемен сә йкес бақ ыланады;

20) тамақ қ абылдау, бұ л ү шін жабдық талғ ан бө лмелерде жү ргізіледі;

21) ө ндірістік бө лмелер алғ ашқ ы медициналық кө мек кө рсету ү шін, дә рі-дә рмектермен, байлау жә не басқ а материалдармен қ амтамасыз етіледі.

10. МДҚ, Қ Қ Ж объектілері сумен жә не тұ рмыстық канализациямен қ амтамасыз етіледі:

1) ас сумен қ амтамасыз ету ү шін герметикалық сыйымдылық тар жә не басқ а қ ұ рылғ ылар ескеріледі;

2) жоғ ары температура шарттарында жұ мыстарды жү ргізу кезінде қ ызметкерлер тұ здалғ ан газдалғ ан сумен қ амтамасыз етіледі;

3) шаруашылық -ас су қ ұ бырын ө ндірістік су қ ұ бырына іске қ осуғ а рұ қ сат етілмейді;

4) су бө лектеуші қ ұ рылғ ылар олардың тағ айындалуы туралы ескертуші жазулармен қ амтамасыз етіледі;

5) пайдаланғ ан ө ндірістік суды тұ рмысқ а қ амтамасыз ету ү шін қ олдануғ а рұ қ сат етілмейді.

11. МДҚ, Қ Қ Ж ө ндірістік ғ имараттары жә не аумақ ө неркә сіптік канализациямен жабдық талады:

1) ө неркә сіптік канализация желілерінде, қ ұ дық тарда орналасқ ан, гидравликалық затворлар орнатылады. Гидравликалық затвордағ ы затвор қ ұ рушы су қ абатының биіктігі 0, 25 м кем емес. Жө нге келмейтін немесе жобағ а сай келмейтін гидравликалық затворлармен канализацияны пайдалануғ а рұ қ сат етілмейді;

2) гидравликалық затворлар барлық қ абылдау қ ұ дық тарында орнатылады;

3) канализация желілері жү йелі тү рде қ аралады жә не тазартылады. Канализациялық қ ұ дық тарды, каналдарды жә не қ ұ бырларды байқ ау жә не тазалау, ұ йымның техникалық басшымен бекітілген, график бойынша, қ атар- кіру рұ қ саты бойынша жү ргізіледі;

4) ө неркә сіптік канализация қ ұ дық тары жобағ а сә йкес берік қ ақ пақ тармен жабылады жә не болат немесе темірбетондық сақ инада 10 см кем емес қ ұ м қ абатымен кө міледі;

5) байқ ау қ ұ дық тардың қ ақ пақ тары соқ қ ыларсыз жә не ұ шқ ын пайда болу қ ауіп - қ атерсіз қ ұ рылғ ылармен ашылады;

6) жұ мысы жү ріп жатқ ан қ ұ дық тар қ оршалады жә не сақ тық жазулар мен қ ауіпсіздік белгілері орнатылады;

7) ағ ынды сулар бұ руына, олардың ластану дә режесіне жә не тазарту қ ұ рылғ ылардың жұ мыс нә тижелілігіне, ұ йымның техникалық басшымен бекітілген, кесте бойынша тұ рақ ты зертханалық бақ ылау жү ргізіледі. Ағ ынды сулардағ ы мұ най ө німдері мен зиянды заттардың қ ұ рамы ШМК жә не ШМЖК санитарлық нормаларынан аспайды.

Ластанулардың нормадан асып артуы кезінде, олардың бө ліну кө здері анық талады, жө нге келмейтін жабдық тар, аппараттар, резервуарлар сө ндіріледі жә не анық талғ ан нормағ а дейін тазарту бойынша шаралар қ олданады;

8) резервуарлар жә не тұ нбалық сыйымдылық тар опырылады. Сыйымдылық тар жанбайтын материалдардан жасалғ ан оң ай алынатын жабулармен жабдық талады.

9) тұ рмыстық канализацияны ө неркә сіптік канализацияғ а қ осуғ а рұ қ сат етілмейді;

10) жабдық тардан, аппараттардан жә не резервуарлардан зиянды заттарды, ө рт жарылыс қ аупі бар заттарды канализация жү йелеріне тастауғ а рұ қ сат етілмейді. Олардың тастауына апаттық сыйымдылық тар ескеріледі;

11) ластанғ ан ө ндірістік ағ ынды сулардың насосты станциялары келесі талаптарғ а сай болады:

· ағ ынды суларғ а арналғ ан қ абылдау резервуары насосты станция ғ имаратынан тыс жерде орналастырылады;

· жарылыс қ орғ ау атқ арудың электржабдығ ы.