Дәріс №5.

Тақ ырып 5. Ө ндірістік санитария жә не ең бек гигиенасы.

Дә ріс мақ саты: Адамғ а ә сер ететін зиянды ө ндірістік факторларды болдырмау жә не оны азайтуғ а бағ ытталғ ан ұ йымдастырушылық шаралар мен техникалық амалдар жү йесін ұ ғ ындыру

Негізгі терминдер мен анық тамалар:

Ө ндірістік санитария – зиянды ө ндірістік факторлардың қ ызметкерлерге ә серін болғ ызбайтын немесе азайтатын санитарлық -гигиеналық, ұ йымдастыру іс-шаралары мен техникалық қ ұ ралдар жү йесі;

Қ ауіпсіздік нормалары – қ ызметкерлердің ең бек қ ызметі процесінде олардың ө мірі мен денсаулығ ын сақ тауғ а бағ ытталғ ан ұ йымдастырушылық, техникалық, санитарлық -гигиеналық, биологиялық жә не ө зге де нормаларды, ережелерді, рә сімдер мен ө лшемдерді қ амтамасыз ету тұ рғ ысынан ө ндіріс жағ дайларын, ө ндірістік жә не ең бек процесін сипаттайтын сапалық жә не сандық кө рсеткіштер;

Ө ндірістегі қ айғ ылы оқ иғ а – ө ндіріс факторында жұ мысшының жү ктелген міндеттерін атқ ару барысында алғ ан жарақ ат немесе ең бекке жарамсыз болуы немесе ауруы мен ө луіне болғ ан себеп салдары.

Негізгі сұ рақ тар жә не қ ысқ аша мазмұ ны:.

Адам ағ засына ә сер ету табиғ атына байланысты зиянды жә не ө ндірістік факторлар тө рт топқ а бө лің еді:

1. Физикалық;

2. Химиялық;

3. Биологиялық;

4. Психофизиологиялық.

Физикалық ө ндірістік факторларғ а мыналар жатады: машиналардың қ озғ алыстағ ы бө лшектері, ө ткір қ иындылар, шу мен дірілдің шектен тыс жоғ ары дә режеде болуы, микроклиматтың (ылғ алдың жоғ арылылығ ы, жел темперетура) қ олайсыздығ ы, ауадағ ы шаң мен тозаң ның кө п болуы, сә уле, жарық тың жеткіліксіздігі, т.б.

Химиялық факторлар токсинді, тітіркендіруші, аллергия тудырушы, канцерогенді, мутагенді болып бө лінеді.

Биологиялық факторларғ а мыналар жатады: адам, жануарлар, ө сімдіктер, ауру туғ ызушы микроағ залар жә не олардан шық қ ан қ алдық тар, бактериялар, микробтар.

Психофизиологиялық факторлар: жү йкеге кү ш тү су, жұ мыстың бір сарында жү руі, статистикалық жә не динамикалық кү ш тү су, тү нгі кезекте жұ мыс жасау.

Қ ауіпті ө ндірістік факторлар адам ағ засына тыныс алу органдары, тері қ абаттарымен тынысы арқ ылы енеді. Ә сер етуіне байланысты олар токсикологиялық, мутагендік жә не т.б. бө лінеді.

Потагендік микроорганизмдер (бактерия, вирус, грибок) жә не оларды ө мір сү руіне пайда болатын заттар биологиялық қ ауіпті зиянды факторғ а жатады.

Психофизиологиялық қ ауіпті жә не зиянды ө ндіріс фактор ә сер етуіне байланысты олар физикалық ө ндірістік факторларғ а мыналар жатады: машиналардың қ озғ алыстағ ы бө лшектері, ө ткір қ иындылар, шу мен дірілдің шектен тыс жоғ ары дә режеде болуы, микроклиматтың (ылғ алдың жоғ арылылығ ы, жел темперетура) қ олайсыздығ ы, ауадағ ы шаң мен тозаң ның кө п болуы, сә уле, жарық тың жеткіліксіздігі, т.б.