Тұз қышқылын өңдеуге дайындау

⇐ ПредыдущаяСтр 14 из 61Следующая ⇒

Концентрленген тұ з қ ышқ ылының ерітіндісін дайындау кә сіпшілік зертханаларында, ғ ылыми зерттеу институттарында немесе тікелей ұ ң ғ ыманы ө ң деу алдында дайындалады.

Зауыттан келетін тұ з қ ышқ ылы, ә ртү рлі концентрацияда болуы мү мкін, сол себептен қ ышқ ыл мен судың ара қ атынасын есептеуіміз қ ажет.

Есептеу жұ мыстары 15⁰С температурада тұ з қ ышқ ылы ерітіндісінің тығ ыздығ ына жә не НCL қ ұ рамына байланысты арналғ ан кесте бойынша жү ргізіледі.

1 м³берілген концентрациядағ ыжұ мыс ерітіндісін алу ү шінқ ажетті V_Ттауарлы қ ышқ ылдың бірлік кө лемін келесі формуламен есептейді:

немесе кез-келген n куб метрдегі

Мұ ндағ ы V_Т– тауарлы қ ышқ ыл кө лемі, м³; ρ _Т– тауарлы қ ышқ ыл тығ ыздығ ы, кг/м³; ρ _з– дайын ерітіндінің берілгін тығ ыздығ ы, кг/м³; ρ _з– жұ мыс ерітіндісіндегі берілген HCL пайыздық мө лшеріне байланысты 7.1-кестеден алынады.

7.1-кесте. 15⁰С температурада тұ з қ ышқ ылы ерітіндісінің тығ ыздығ ы жә не НCL қ ұ рамы

№ 15⁰С тығ ыздығ ы кг/м³ массалық ү лесі HCL, % Салмақ тық ү лесі HCL 1л, кг № 15⁰С тығ ыздығ ы кг/м³ массалық ү лесі HCL, % Салмақ тық ү лесі HCL 1л, кг

5, 15 0, 053 20, 97 0, 232

7, 15 0, 074 21, 92 0, 243

8, 16 0, 084 22, 85 0, 255

9, 16 0, 096 23, 82 0, 267

10, 17 0, 107 24, 78 0, 279

11, 18 0, 118 25, 75 0, 291

12, 19 0, 129 26, 70 0, 302

13, 19 0, 140 27, 66 0, 315

14, 17 0, 152 28, 61 0, 328

15, 16 0, 163 29, 57 0, 340

16, 15 0, 174 30, 55 0, 353

17, 13 0, 186 31, 52 0, 366

18, 11 0, 197 32, 49 0, 379

19, 06 0, 209 33, 46 0, 391

20, 01 0, 220 35, 39 0, 418

Мысалы: HCL пайыздық мө лшері 12% болатын 35м³ тұ з қ ышқ ылын дайындау қ ажет. Тауарлы қ ышқ ылдың тығ ыздығ ы 1150 кг/ м³ тең болды. Кесте бойынша 12% қ ышқ ылдың тығ ыздығ ы 1060 кг/м³. Сонда келтірілген тең деу бойынша

Ерітінді дайындауғ а қ ажетті судың кө лемі 35-14=21 м³.

Алынғ ан ерітінді концентрациясы мен есептелген тығ ыздық қ орытындысын тексереміз:

кг/м³

Кесте бойынша бұ л тығ ыздық тар HCL 12, 19 % концентрациясына сә йкес келеді, жә не есептеу ү шін қ олданады.

НCL берілген концентрациядағ ы ерітінді дайындау ү шін тауарлы қ ышқ ылды арнайы ыдыста дайындайды.

HCL ерітіндісіне келесі қ оспалар қ осылады:

1) Ингибиторлар - қ ышқ ылдармен ә сер еткенде қ ондырғ ылардың коррозияғ а ұ шырауын тө мендетуге арналғ ан зат.

Негізінен ингибиторлар тү ріне жә не концентрациясына байланысты 1%-ғ а дейін қ осылады. Ингибитор ретінде:

- формалин (0, 6%), қ ышқ ылдың коррозиялық белсенділігін 7÷ 8 есе тө мендетеді;

- уникол (0, 25÷ 0, 5%) (мысалы, уникол ПБ-5) қ ышқ ылдың коррозиялық белсенділігін 30÷ 42 есе тө мендетеді. Бірақ та, уникол суда ерімейді, ол қ ышқ ылдан нейтралданғ аннан кейін тұ нба есебінде шө гіп қ алады, сол себептен оның концентрациясын 0, 1 %-ғ а дейін тө мендетеді жә не оның коррозиялық белсенділігін 15 есе тө мендете алады.

Жоғ ары температура жә не жоғ ары қ ысым ү шін ингибитор - реагент И-1-А (0, 4%) уротропин (0, 8%) қ осындысымен дайындалғ ан, оның коррозиялық белсенділігі (t = 87⁰С жә не р =38МПа) 20 есеге дейін тө мендетеді.

Сонымен қ атар, тұ з қ ышқ ылының коррозиялық белсенділігін тө мендететін басқ ада реагенттер де қ олданылады.

2) Интенсификаторлар – беттік активті заттар (БАЗ), мұ най мен нейтралданғ ан қ ышқ ыл шекарасындағ ы беттік керілуді 3-5 есе тө мендетеді. БАЗ-ды қ осу қ ышқ ылмен ө ң деудің тиімділігін жоғ арылатады. Кейбір ингибиторлар, мысалы- капатин А, катамин А, мервелан К (О), бір уақ ытта интенсификатордың қ ызметін атқ арады жә не белсенді БАЗ болып табылады. Интенсификаторлар есебінде ОП-10, ОП-7, 44-11, 44-22 жә не т.б. БАЗ қ олданылады.

3) Тұ рақ тандырғ ыштар (стабилизаторлар) - тұ з қ ышқ ылының ерітінділері темірмен, цемент тасымен реакцияғ а тү скен кезде кейбір ө німдердің еріген кү йін тұ рақ ты сақ тап қ алу ү шін жә не тұ з қ ышқ ылының қ ұ рамындағ ы зиянды кү кірт қ ышқ ылы ерітіндісін бө ліп алып, барий тұ зының еріген кү йіне айналдыру ү шін қ олданылатын зат.

H₂SO₄+BaCL₂=BaSO₄ +2HCL

Бұ л жағ дайда HCL ерітіндісі ұ ң ғ ымағ а айдалар алдында барий хлоры ерітіндісімен (BaCL₂) ө ң деледі. Тү зілген барий кү кіртқ ышқ ылы (BaSO₄) ерітіндіде жең іл ұ стап алынады жә не басқ а ө німдермен бірге реакция кезінде тау жынысынан сұ йық кү йінде бө лініп шығ ады.

Жұ мыс ерітіндісін дайындау ү шін, есептелген кө лемдегі суғ а алдымен ингибитор жә не тұ рақ тандырғ ыш енгізіледі, содан кейін техникалық тұ з қ ышқ ылы енгізіліп араластырылады да, барий хлоры қ осылып араластырылады. Енді интенсификатор қ осылады да, тағ ыда араластырылады жә не ерітіндіні толық ақ шыл тү сті болғ анша тұ ндырып қ ояды.

Тұ з қ ышқ ылының ерітіндісін дайындау кезінде техника қ ауіпсіздігі толығ ымен сақ талады (арнайы киімдер, резина қ олқ аптар жә не кө зілдірік киіледі). Тұ з қ ышқ ылын тасымалдауда арнайы цистерналар қ олданылады. Олардың ішін бірнеше қ айталап химиялық тө зімділігі мық ты эмальмен (ХСЭ-93) қ апталады.

Қ ышқ ыл ерітіндісін дайындау жұ мыстары:

Қ ышқ ыл ерітіндісін дайындау жұ мыстары қ ышқ ыл сақ тау қ оймаларында арнайы келесі тә ртіптер бойынша жү ргізіледі:

- АзИНМАШ-30А қ ышқ ыл агрегатына қ ажетті ерітінді концентрациясын дайындауғ а қ ажетті мө лшерде таза техникалық су қ ұ йылады.

- Концентрленген тұ з қ ышқ ылы сумен бірге агрегатпен қ ышқ ыл сыйымдылығ ына айдалады.

- Егер тұ з қ ышқ ылының орнына бензолсульфатқ ышқ ылы қ олданылатын болса, онда қ ышқ ыл агрегатына белгілі мө лшерде техникалық суғ а ұ нтақ талғ ан кристалды бензолсульфатқ ышқ ылы себіледі жә не сораппен жақ сылап араластырылады.

- Дайындалғ ан қ ышқ ыл ерітіндісіне қ ажетті мө лшерде БАЗ жә не сірке суының қ ышқ ылы қ ұ йылады.

⇐ Предыдущая 9 10 11 12 131415 16 17 18 Следующая ⇒

© 2023 :: MyLektsii.ru :: Мои Лекции
Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав.
Копирование текстов разрешено только с указанием индексируемой ссылки на источник.