Ағымдағы жағдайға талдау

Мемлекеттік жастар саясатының 2020 жылғ а дейінгі тұ жырымдамасы

Бө лім. Қ азақ стан Республикасында мемлекеттік жастар саясатын дамытуды пайымдау мен ағ ымдағ ы жағ дайды талдау

Кіріспе

Жастар – келешегіміздің негізі ретінде ө з білімімен, жасампаз ең бегімен жә не кү ш-жігерімен ө з болашағ ын қ ұ рудың жаң а мү мкіндіктерін алу қ ажет. Ол ХХІ ғ асырда Жаң а Қ азақ станның - дамығ ан, бә секеге қ абілетті жә не ә лемдегі сыйлы мемлекетті қ алыптастыруды белсенді жалғ астыруы қ ажет. Мемлекеттік жастар саясатының 2020 жылғ а арналғ ан тұ жырымдамасының (бұ дан ә рі – Тұ жырымдама) миссиясы осында жатыр.

Тұ жырымдама Қ азақ станды дамытудың 2030 жылғ а дейінгі стратегиясының, Қ азақ стан Республикасы дамытудың 2020 жылғ а дейінгі стратегиялық жоспарының, ү демелі индустриялық инновациялық дамудың мемлекеттік бағ дарламасының негізгі ережелеріне жауап береді жә не Мемлекет басшысының Қ азақ стан халқ ы ассамблеясының ХІХ сессиясында, Қ азақ стан Республикасы Президентінің «Қ азақ станның ә леуметтік жаң ғ ыртылуы: Жалпығ а Ортақ Ең бек Қ оғ амына қ арай 20 қ адам» бағ дарламалық мақ аласында берген тапсырмаларғ а сә йкес ә зірленді.

Ағ ымдағ ы жағ дайғ а талдау

Тә уелсіздіктің 20 жылдығ ында мемлекеттік жастар саясаты базалық қ алыптасу кезең інен ө тті. Мемлекеттік жастар саясатының негізгі басымдылық тары 1999 жылғ ы 28 тамызда қ абылданғ ан №73 Мемлекеттік жастар саясатының тұ жырымдамасына енгізілген.

2004 жылы «Қ азақ стан Республикасындағ ы мемлекеттік жастар саясаты туралы» заң қ абылданып, жастар жеке ә леуметтік-демографиялық топ ретінде бө лінді, оларғ а белгілі бір ә леуметтік қ ұ қ ық тар мен мемлекеттік кепілдіктер берілді.

Жастар саясатының «Қ азақ стан жастары», «Жастар саясатының 2003-2004 жылдарғ а арналғ ан бағ дарламасы», «Жастар саясатының 2005-2007 жылдарғ а арналғ ан бағ дарламасы» салалық бағ дарламалары, сонымен қ атар «Қ азақ стан Республикасында азаматтарды патриоттық тә рбиелеудің 2006-2008 жылдарғ а арналғ ан мемлекеттік бағ дарламасы» іске асырылды.

Жастар саясаты саласындағ ы мемлекеттік жоспарлау жү йесінің жоғ арыда аталғ ан барлық қ ұ жаттары ө зінің міндеттерін орындап, жастар саясатын іске асырудың жаң а кезең ін бастауғ а негіз болды.

Соң ғ ы 10 жылда санақ қ орытындысы бойынша 14 пен 29 жасқ а дейінгі жастардың саны 919 153 адамғ а ө скен (1999 жылы – 3, 78 млн. адам, 2012 жылы – 4, 7 млн. адам).

Қ азіргі уақ ытта жастардың басты «ә леуметтік сатылары» сапалы білім болып табылады. Жалпы, білім дең гейі бойынша 718 мың жастар жоғ ары білімге ие (15, 9%), 306 мың жастың аяқ талмағ ан жоғ ары білімі бар (6, 8%), 728 мың жастардың білімі – арнайы орта (16, 2%).

Елімізде «Жасыл ел», «Дипломмен ауылғ а», «Жастар практикасы» жә не тағ ы басқ а ірі жобалар іске асырылуда.

Жастар жұ мыссыздығ ының дең гейі 2001 жылмен салыстырғ анда 4 есеге азайып, ТМД елдері мен Еуропаның дә л сондай кө рсеткіштерінен тө мендеген. 2001 жылы жастар жұ мыссыздығ ының дең гейі 4, 6%-ды қ ұ рады.

Жастардың жоғ ары белсенділігі соң ғ ы сайлау кампанияларында тіркелді.

Соң ғ ы 11 жыл ішінде жастар ұ йымдарының саны 7 есеге артты (2000 жылы – 150 жастар ұ йымдары, 2011 году – 1043), ал жастар саясатын қ аржыландыру 7 жыл ішінде 10 есеге ө скен.

Сонымен қ атар, қ азіргі уақ ытта қ азақ стандық жастардың ә леуметтік кө ң іл кү йлерін зерттеу бірқ атар проблемаларды анық тауғ а мү мкіндік берді.

Ә лемдік экономикалық дағ дарыс, діни экстремизмнің таралуы жастардың ө зекті шақ ырулар мен қ оғ амның ә леуметтік-экономикалық, қ оғ амдық -саяси ө міріндегі ө згерістерге жеткілікті тү рде дайын емес екендігін кө рсетті.

Жастардың білім саласындағ ы проблемалары едә уір шешілген, тек 4, 4% мү лде шешілмегендігін кө рсеткен. Медициналық қ ызмет кө рсету бойынша проблемалар 25, 3% жастарда шешілсе, 6% сұ рауғ а қ атысқ андар шешілмегендігін кө рсетеді.

Жұ мысқ а орналасу жә не тұ рғ ын ү й проблемасын шешуге, сондай-ақ ә леуметтік қ ызметке қ атысты респонденттердің 20%-ы аталғ ан сұ рақ тарғ а нақ ты жауап бере алмады. Бұ л аталғ ан проблемалардың ө зекті болып қ алатындығ ын, сонымен қ атар осы проблемалар респонденттердің 15%-ында мү лде шешілмеген.

Сонымен қ атар, респонденттердің 20, 6% мемлекет жас кә сіпкерлерге қ олдау кө рсетпейді деп белгілеген.

Жалпы алғ анда, сұ рауғ а қ атысқ андардың 18, 5% ө зінің материалдық жағ дайын тө мен бағ аласа, 18, 4% - жауап беруге қ иналғ ан, тек 8, 3%-ы материалдық жағ дайын жоғ ары бағ алағ ан.

Адамдардың мә дени дең гейінің қ ұ лдырауы (16%) тағ ы бір проблема болып табылады.

Ө зектілігі бойынша келесі проблемалардың қ атарында: жастар ортасындағ ы есірткінің таралуы (15%), діни экстремизм мен терроризм қ аупі (12%).

Соң ғ ы мә ліметтер бойынша жастар саны артқ анымен болжамдық мә ліметтерге сү йенсек жастардың саны 2015 жылы 4, 52 млн. адамды, 2020 жылы 4, 13 млн. адамды қ ұ райтын болады.

Жастар санының қ ысқ аруы ең бек ресурстары проблемаларының туындауына, экономиканың ә ртү рлі саласында білікті кадрлардың азаюына соқ тырып, Қ азақ станның сыртқ ы технологиялық тә уелділігі қ аупін кү шейтеді.